Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 25 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. poz. 812) – dalej r.p.r.z.g. pracodawca (przedsiębiorca) ma obowiązek sporządzić, a następnie systematycznie uzupełniać i aktualizować dokumentację dotyczącą prowadzenia zakładu górniczego wydobywającego kopaliny metodą otworową i w sposób ciągły przeprowadzać analizy i badania niezbędne dla bezpiecznego prowadzenia tego ruchu, w tym dla oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych rozwiązań zmniejszających to ryzyko.

Pracodawca - nie rzadziej niż raz na rok – powinien przeprowadzić przegląd skuteczności działań podjętych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest projektowanie, budowanie i wyposażanie oraz zapewnienie obsługi i utrzymania miejsc pracy w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników.

Przed rozpoczęciem prac wydobywczych, odrębnie dla każdego zakładu górnictwa otworowego, pracodawca jest obowiązany sporządzić dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, którego treść określa załącznik do r.p.r.z.g. Dokument powinien być aktualizowany każdorazowo w przypadku zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsca lub stanowiska pracy, powodujących zmianę warunków wykonywania pracy i z zaznaczeniem środków, które zostały podjęte po wystąpieniu niebezpiecznych zdarzeń oraz wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, w celu uniknięcia ich powtórzenia się.

Dokument bezpieczeństwa powinien być dostępny w każdym górniczym zakładzie otworowym, jego wydzielonym oddziale lub jednostce terenowej. Jeżeli dokument bezpieczeństwa tak przewiduje, w zakładzie powinny być zapewnione bezpieczne miejsca zbiórek oraz prowadzona lista zawierająca imiona i nazwiska pracowników przebywających w miejscach pracy.

Zgodnie z załącznikiem do r.p.r.z.g. dokument bezpieczeństwa stanowi zbiór wewnętrznych regulacji oraz dokumentów, umożliwiających ocenę i dokumentowanie ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko w otworowym zakładzie górniczym. Dokument bezpieczeństwa powinien określać w szczególności:

- strukturę organizacyjną zakładu górnictwa otworowego;

- opis zagrożeń występujących w danym zakładzie górniczym;

- odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy;

- sposób jego aktualizacji;

- sposób oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego;

- opis postępowania związanego z bezpiecznym prowadzeniem ruchu zakładu;

- opis postępowania związanego z bezpieczeństwem pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu;

- opis postępowania w sytuacjach awaryjnych dotyczących: sposobu ewakuacji oraz przewidywanego czasu trwania ewakuacji i zapewnienia środków ratunkowych, organizacji ratownictwa i pierwszej pomocy medycznej, a także zapewnienia łączności, systemów ostrzegawczych i alarmowych.

Bardzo ważna jest funkcja kierownika odpowiedzialnego za „ruch” otworowego zakładu górniczego. Ciąży na nim obowiązek zapoznania pracowników zakładu z treścią dokumentu bezpieczeństwa lub z odpowiednią jego częścią, a pracownik powinien potwierdzić swoim podpisem zapoznanie się z tym dokumentem, w szczególności z oceną ryzyka zawodowego oraz ze stosowaniem niezbędnych rozwiązań (zabezpieczeń) zmniejszających to ryzyko.

Do podstawowych obowiązków kierownika ruchu należy: organizowanie i prowadzenie ruchu zakładu górniczego, ustalanie zakresu działania poszczególnych działów ruchu oraz służb specjalistycznych zakładu, dokonywanie właściwego oraz zgodnego z przeznaczeniem doboru maszyn, urządzeń, materiałów, wyrobów z tworzyw sztucznych oraz środków strzałowych i sprzętu strzałowego w taki sposób, aby nie stwarzały one zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia osób oraz środowiska, a ponadto powoływanie zespołów opiniodawczych ds. ruchu zakładu.

Ustalając zakresy działania poszczególnych działów ruchu oraz służb specjalistycznych tego zakładu kierownik powinien w szczególności określić sposób: koordynacji prac wykonywanych przez poszczególne działy i służby specjalistyczne i zasady wykonywania nadzoru nad tymi pracami, zasady użytkowania maszyn i urządzeń w zakładzie, w tym przez pracowników zatrudnionych w innych podmiotach wykonujących prace w ramach zakładu. W tym celu kierownik ruchu jest obowiązany wyznaczyć osobę z kierownictwa lub dozoru ruchu do wykonywania nadzoru nad prowadzeniem ruchu zakładu na danej zmianie albo nadzorować osobiście ruch tego zakładu na danej zmianie, a ponadto ustalić zasady zabezpieczenia zakładu na zmianach, na których ruch nie jest prowadzony jak np. w dni wolne od pracy oraz w przypadku czasowego wstrzymania wydobywania kopaliny.

Edward Kołodziejczyk