BHP podczas transportu, montażu i demontażu deskowań (szalunków) budowlanych

Podstawowym źródłem wymagań bhp przy montażu i demontażu deskowań budowlanych (szalunków) powinna być Instrukcja techniczna montażu, jaką jest obowiązany dostarczyć nabywcy producent deskowania. Wokół miejsca montażu deskowania należy wyznaczyć strefę niebezpieczną i ogrodzić ją zastawami umieszczonymi na stojakach lub innym ogrodzeniem ustawionymi w odległości co najmniej 6 m od zewnętrznej linii rzutu (obrysu) deskowania na powierzchnię terenu. Montaż mogą prowadzić tylko pracownicy (monterzy) odpowiednio przeszkoleni i znający instrukcję montażu dane typu deskowania.

Systemy deskowań stosuje się przy realizacji obiektów żelbetowych, takich jak przyczółki, podpory i płyty mostowe, ściany oporowe, zbiorniki, obiekty przemysłowe, biurowce, hotele, specjalistyczne konstrukcje w budownictwie mieszkaniowym i inne. Elementy składowe deskowania powinny być przygotowane do transportu zgodnie z upakowaniem fabrycznym producenta. Po załadowaniu na skrzynię samochodu elementy składowe należy zabezpieczyć przed przesuwaniem się pod wpływem sił bezwładności. Elementy drobne powinny być transportowane w przeznaczonych do tego celu pojemnikach.
Rozładunek powinien odbywać się za pomocą urządzeń mechanicznych lub ręcznie, jednak zabrania się zrzucania elementów ze skrzyni samochodu na podłoże. Zaleca się rozładowywanie elementów w pobliżu miejsca montażu deskowania i układanie w kolejności użycia do montażu. Składowane elementy nie mogą się krzyżować i być układane w bezładne stosy grożące rozsunięciem się, mogącym doprowadzić do uszkodzenia elementów lub spowodować zagrożenie wypadkowe.
W przypadku ręcznego przenoszenia elementów deskowania należy pamiętać, iż dopuszczalny ciężar, jaki może dorywczo (rozumie się przez to ręczne przemieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiałów nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę) przenosić jeden pracownik, nie może być większy niż 50 kg (przy pracy stałej – 30 kg). Podczas rozładunku i załadunku deskowania za pomocą żurawia pod przenoszonym ciężarem nie mogą znajdować się żadne osoby.
Montaż oraz rozbiórkę po zakończeniu użytkowania deskowań powinni przeprowadzać odpowiednio przeszkoleni pracownicy. Producent deskowań powinien do każdego kompletu deskowania dołączyć „Instrukcję bezpieczeństwa” oraz „Instrukcję techniczną” montażu deskowania, a użytkownik (kierownik budowy) jest obowiązany zapewnić zapoznanie się pracowników (monterów) z tymi instrukcjami, a następnie wymagać przestrzegania zawartych w instrukcji wymagań bezpieczeństwa. Nieprzestrzeganie bowiem określonych dalej wymagań bezpieczeństwa oraz procedury montażu grozi ciężkimi wypadkami podczas montażu, eksploatacji lub demontażu deskowania oraz stratami materialnymi. Montaż i demontaż deskowania powinien być wykonywany zgodnie z procedurą ujętą w „Instrukcji technicznej”. W razie jakichkolwiek wątpliwości, użytkownik deskowania powinien porozumieć się z serwisem lub producentem (dane do kontaktu powinny być podane w instrukcji).
Monterzy mający wykonywać montaż deskowania powinni przejść minimum 8-godzinny instruktaż stanowiskowy, połączony ze szkoleniem w zakresie technicznych umiejętności montażu określonego typu deskowania, podczas którego powinni być zapoznani teoretycznie i praktycznie z:
1) prawidłowym montażem i demontażem deskowania;
2) zagrożeniami występującymi podczas pracy przy montażu deskowania oraz sposobami ochrony przed zagrożeniami;
3) metodami bezpiecznego wykonywania pracy;
4) prawidłowym użytkowaniem sprzętu zabezpieczającego.
Instruktaż stanowiskowy powinna przeprowadzić osoba kierująca pracownikami, wyznaczona przez pracodawcę, posiadająca odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe w zakresie montażu deskowań stropowych oraz przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu. Może to być również uprawniony przedstawiciel producenta deskowania. Instruktaż stanowiskowy powinien być zakończony sprawdzianem wiadomości i umiejętności bezpiecznego oraz zgodnego z wymaganiami technicznymi montażu deskowania, potwierdzonego pisemnym zaświadczeniem o odbyciu kursu. Zaświadczenie przechowuje się w aktach osobowych pracownika.
Wymagania bezpieczeństwa pracy przy montażu określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401). Ponadto mają zastosowanie przepisy zawarte w:
- rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 259, poz. 2170);
- rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.);
- rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.).
Odzież do pracy przy montażu deskowania powinna być obcisła, wygodna i dostosowana do sylwetki pracownika oraz warunków (w tym atmosferycznych), w jakich praca będzie wykonywana. Monterzy deskowania powinni być wyposażeni w następujące środki ochrony indywidualnej: kask ochronny, obuwie antypoślizgowe i rękawice ochronne oraz - w zależności od sytuacji – wyposażenie do pracy na wysokości.
Wokół miejsca montażu deskowania oraz wzdłuż drogi transportu elementów do miejsca montażu należy wyznaczyć strefę niebezpieczną i ogrodzić ją zastawami umieszczonymi na stojakach lub innym ogrodzeniem o wysokości 1,1 m. Ogrodzenie strefy niebezpiecznej powinno znajdować się w odległości co najmniej 6 m od zewnętrznej linii rzutu (obrysu) deskowania na powierzchnię terenu.
Osoby przeprowadzające montaż i demontaż deskowań są obowiązane do stosowania urządzeń zabezpieczających przed upadkiem z wysokości. Prace z drabin przestawnych można wykonywać tylko do wysokości 3 m. Prace montażowe odbywające się na wysokości powyżej 1 m mogą wykonywać pracownicy mający aktualne badania lekarskie, dopuszczające ich do wykonywania prac na wysokości. Montaż deskowania powinien być wykonywany z rusztowań przejezdnych lub z przeznaczonych do tego celu pomostów. Jeżeli powierzchnia robocza jest usytuowana na wysokość powyżej 1 m powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 15 cm. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona poprzeczka (w połowie wysokości) lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.
W miarę możliwości montaż poszczególnych segmentów (jednostek) deskowania należy prowadzić na poziomie zerowym lub na innej powierzchni, na której można zapewnić bezpieczne warunki montażu. Do podnoszenia segmentów deskowania należy używać dwóch jednakowych zawiesi o odpowiedniej wytrzymałości oraz o takiej długości, by kąt rozwarcia obu zawiesi nie był większy niż 60o. Ewentualnie w tym samym celu można zastosować belkę poziomą, tzw. trawersę.
Użytkowanie deskowania jest dopuszczalne po dokonaniu jego odbioru przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę. Odbiór deskowania powinien być potwierdzony wpisem w dzienniku budowy lub w protokole odbioru technicznego.
Nie wolno montować ani demontować deskowań o zmroku bez sztucznego oświetlenia zapewniającego dobrą widoczność, w czasie gęstej mgły lub ulewnego deszczu, podczas burzy i silnego wiatru o prędkości przekraczającej 10 m/s oraz podczas i w miejscach występowania gołoledzi.
Wymagania bezpieczeństwa podczas demontażu deskowania są takie same jak podczas montażu. Demontaż deskowania należy przeprowadzać w kolejności odwrotnej do montażu. Zrzucanie demontowanych elementów deskowania jest zabronione. Zdejmowane elementy należy segregować według ich przeznaczenia oraz układać w miejscu umożliwiającym załadunek bez niepotrzebnego dodatkowego przenoszenia.
Użytkownik zobowiązany jest do przeglądu i konserwacji deskowania po każdym jego użyciu. Elementy uszkodzone należy złożyć oddzielnie i porozumieć się z serwisem producenta celem wymiany lub naprawy. Przed ponownym użyciem elementów deskowania należy również sprawdzić jego stan techniczny.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.