Badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych – wg rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2006 r. w sprawie badań do celów sanitarno-epidemiologicznych (Dz. U. Nr 25, poz. 191) - przeprowadza się u osób podejmujących lub wykonujące prace przy wykonywaniu których jest możliwe przeniesienie zakażenia pałeczkami duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, innymi pałeczkami z rodzaju Salmonella i Shigella oraz innymi czynnikami chorobotwórczymi, na inne osoby, oraz u uczniów szkół i studentów szkół wyższych kształcących się do wykonywania tych prac.
Jako odpowiedź zacytujmy wyjaśnienie rzecznika prasowego Głównego Inspektora Sanitarnego Jana Bondara, opublikowane w kwartalniku “Informator Ochrony Pracy” nr 3/2008.
„(...) Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126, poz. 1384 z późn. zm.) orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań bądź o czasowym lub trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, lekarz przekazuje osobie badanej i przedsiębiorcy oraz wpisuje do karty badań do celów sanitarno-epidemiologicznych.
Natomiast z przepisu § 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2006 r. w sprawie badań do celów sanitarno-epidemiologicznych (Dz. U. Nr 25, poz. 191), wynika, iż lekarz na podstawie badania lekarskiego i wyników badań laboratoryjnych, wydaje orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań, czasowym albo trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania prac lub odbywania nauki, dokumentując jego wynik w karcie badań do celów sanitarno-epidemiologicznych. Wyniki wykonanych badań laboratoryjnych oraz treść orzeczenia lekarz wpisuje do książeczki badań dla celów sanitarno-epidemiologicznych.
Wpis do książeczki dla celów sanitarno-epidemiologicznych nie jest równoważny z wystawieniem przez lekarza orzeczenia lekarskiego. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż obowiązkiem pracodawcy jest więc przechowywanie orzeczeń lekarskich o braku przeciwwskazań bądź o czasowym lub trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania prac, natomiast książeczka badań dla celów sanitarno-epidemiologicznych stanowi dokumentację osoby, u której przeprowadzono ww. badania.
Ponadto należy podnieść, iż rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie badań do celów sanitarno-epidemiologicznych określa częstotliwość przeprowadzania badań do celów sanitarno-epidemiologicznych, wskazując jedynie trzy konkretne sytuacje, w których należy przeprowadzić badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych. Zgodnie z § 3 ww. rozporządzenia badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych przeprowadza się przed podjęciem pracy, rozpoczęciem nauki oraz ponownym podjęciem pracy lub nauki, po przebyciu zakażenia określonym w niniejszym rozporządzeniu (§ 1) czynnikiem chorobotwórczym. Określona w § 3 przez częstotliwość badań odnosi się zarówno do badań lekarskich, jak też do badań laboratoryjnych.
Wątpliwości budzi konieczność przeprowadzania badań sanitarno-epidemiologicznych każdorazowo przed podejmowaniem pracy. Należy podkreślić, iż wykonywanie wyżej wskazanych badań, każdorazowo z chwilą podjęcia pracy przy zmianie pracodawcy jest merytorycznie uzasadnione, gdyż w zależności od rodzaju i miejsca wykonywanej pracy istnieje ryzyko szerzenia się różnych zakażeń lub szerzenia się ich różnymi drogami.
Uzasadnieniem dla powyższego twierdzenia jest również treść normy zawartej w art. 6 ust. 11 ustawy o chorobach zakaźnych i zakażeniach, który nakłada na przedsiębiorcę obowiązek skierowania na badania do celów sanitarno-epidemiologicznych pracowników wykonujących prace, określone w wykazie o którym mowa w art. 6 ust. 4.
Lekarz, w oparciu o posiadaną wiedzę medyczną oraz po uzyskaniu informacji od pracownika o rodzaju i miejscu świadczonej pracy ma możliwość wskazania następnego terminu na przeprowadzenie przedmiotowych badań (załącznik nr 2 do przedmiotowego rozporządzenia). W związku z powyższym oraz zgodnie z treścią art. 6 ust. 11 ustawy o chorobach zakaźnych i zakażeniach obowiązkiem przedsiębiorcy jest skierowanie osób wykonujących prace, przy których wykonywaniu istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, na badania sanitarno-epidemiologiczne i pokrycie kosztów tych badań.
Natomiast w przypadku, gdy pracownik/przedsiębiorca nie zgadza się z treścią orzeczenia lekarskiego, w którym określono kolejny termin przeprowadzenia badania do celów sanitarno-epidemiologicznych, należy wyjaśnić, iż orzeczenia lekarskie o braku przeciwwskazań, czasowym albo trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania prac lub odbywania nauki nie podlegają „trybowi odwoławczemu” ponieważ nie są wydawane w związku z prowadzonym postępowaniem administracyjnym. Orzeczenia lekarskie mają charakter wiążącej opinii. Osoba niezadowolona z treści rozpoznania lub zaświadczenia lekarskiego może wnosić do lekarza o ponowne przeprowadzanie weryfikacji przeprowadzonego badania i zmianę treści zaświadczenia lub zwrócić się o zbadanie i wydanie opinii lekarskiej o stanie zdrowia do innego lekarza.
Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie są uprawnione do kontrolowania lekarzy w przedmiocie wydawanych przez nich orzeczeń.”