Zmiany w administracji skarbowej w pigułce

Dziś weszły w życie przepisyustawyo Krajowej Administracji Skarbowej (ustawa o KAS). Jak zostało wskazane została on uchwalona w celu zapewnienia nowoczesnego i przyjaznego wykonywania obowiązków podatkowych i celnych, a także efektywnego poboru danin publicznych. Na które przepisy powinien zwrócić uwagę przeciętny podatnik?

Organy podatkowe w nowej organizacji

Przepisami nowej ustawy prawodawca wprowadził nową instytucję jaką jest Krajowa Administracja Skarbowa (KAS).

Przepisy ustawy o KAS powodują, że tracą moc:

1) ustawa z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej;

2) ustawa z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych;

3) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej;

4) ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o administracji podatkowej.

 

Podstawową funkcją ustawy jest „skonstruowanie” administracji skarbowej i przyznanie poszczególnym podmiotom wchodzącym w jej skład określonych obowiązków i kompetencji. Jak zostało to wskazane w przepisach, KAS to wyspecjalizowana administracja rządowa, która wykonuje zadania z zakresu realizacji dochodów z tytułu podatków, należności celnych, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, ochrony interesów Skarbu Państwa oraz ochrony obszaru celnego Unii Europejskiej, a także zapewniającą obsługę i wsparcie podatnika i płatnika w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych oraz obsługę i wsparcie przedsiębiorcy w prawidłowym wykonywaniu obowiązków celnych.

Powyższe wyraźnie pokazuje jak szerokie będą obowiązki, ale i kompetencje organów KAS. Katalog zadań KAS, który został zamieszczony w ustawie jest niezwykle obszerny. W szczególności, w oczy rzuca się to, że mają one różnorodny charakter.

 

Obowiązki i uprawnienia organów KAS

Jak zostało to wskazane przez ustawodawcę, do zadań KAS należy:

1) realizacja dochodów z podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, jak również innych należności, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem podatków i należności budżetowych, w zakresie których właściwe są inne organy;

2) realizacja dochodów z należności celnych oraz innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów;

3) realizacja polityki celnej wynikającej z członkostwa w unii celnej Unii Europejskiej;

4) obejmowanie towarów procedurami celnymi i regulowanie sytuacji towarów związanych z przywozem i wywozem towarów;

5) zapewnienie obsługi i wsparcia podatnika i płatnika w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych oraz obsługi i wsparcia przedsiębiorcy w prawidłowym wykonywaniu obowiązków celnych;

6) wykonywanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych oraz wykonywanie zabezpieczenia należności pieniężnych;

7) prowadzenie działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie przepisów prawa podatkowego i celnego;

8) wykonywanie audytu, czynności audytowych i urzędowego sprawdzenia;

9) kształcenie i doskonalenie zawodowe kadr KAS w zakresie zadań KAS;

10) prowadzenie działalności analitycznej, prognostycznej i badawczej dotyczącej zjawisk występujących we właściwości KAS oraz analizy ryzyka;

11) przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;

12) badanie przestrzegania przez rezydentów i nierezydentów ograniczeń i obowiązków określonych w przepisach prawa dewizowego oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń dewizowych, a także warunków wykonywania działalności kantorowej;

13) rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, zapobieganie tym przestępstwom i wykroczeniom oraz ściganie ich sprawców;

14) rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń związanych z naruszeniem przepisów dotyczących towarów, którymi obrót podlega zakazom lub ograniczeniom na mocy przepisów prawa polskiego, przepisów prawa Unii Europejskiej lub umów międzynarodowych, zapobieganie tym przestępstwom i wykroczeniom oraz ściganie ich sprawców, jeżeli zostały ujawnione przez Służbę Celno-Skarbową;

15) rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw określonych w art. 258, art. 270, art. 271, art. 273 oraz w art. 286 § 1 ustawy z 6.06.1997 r. – Kodeks karny, dalej k.k., w związku z którymi nastąpiło uszczuplenie lub narażenie na uszczuplenie należności publicznoprawnej, zapobieganie tym przestępstwom oraz ściganie ich sprawców, jeżeli zostały ujawnione przez KAS;

16) rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw określonych w:

a)

art. 228–231 k.k., popełnionych przez osoby zatrudnione w jednostkach organizacyjnych KAS albo funkcjonariuszy, w związku z wykonywaniem czynności służbowych,

b)

art. 229 k.k., popełnionych przez osoby niezatrudnione w jednostkach organizacyjnych KAS albo niebędące funkcjonariuszami, w związku z wykonywaniem czynności służbowych przez osoby zatrudnione w jednostkach organizacyjnych KAS albo funkcjonariuszy,

c)

art. 190, art. 222, art. 223 i art. 226 k.k., skierowanych przeciwko osobom zatrudnionym w jednostkach organizacyjnych KAS albo funkcjonariuszom podczas pełnienia obowiązków służbowych lub w związku z ich pełnieniem

– oraz zapobieganie tym przestępstwom i ściganie ich sprawców;

17) wykonywanie zadań wynikających z przepisów prawa Unii Europejskiej regulujących statystykę dotyczącą obrotu towarowego pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej (INTRASTAT) oraz obrotu towarowego państw członkowskich Unii Europejskiej z pozostałymi państwami (EXTRASTAT) oraz prowadzenie postępowań w zakresie INTRASTAT;

18) wykonywanie zadań wynikających z zakazów i ograniczeń w obrocie towarowym z zagranicą ustanowionych w szczególności ze względu na ochronę życia i zdrowia ludzi i zwierząt, roślin, środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa publicznego, ochronę konsumentów, bezpieczeństwa międzynarodowego, dziedzictwa narodowego i środków polityki handlowej;

19) współdziałanie przy realizacji Wspólnej Polityki Rolnej;

20) współpraca z właściwymi organami innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi i instytucjami międzynarodowymi;

21) wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach.

Dla podatników istotnym jest to, jakie organy wchodziły będą w struktury KAS, a zatem do czyich kompetencji należały będą zadania z zarysowanych powyżej obszarów.

 

Ważne! Ustawa o KAS wprowadza nowe organy podatkowe i kontrolne!

 

Organami KAS będą:

1) minister właściwy do spraw finansów publicznych (dalej „minister finansów”);

2) Szef Krajowej Administracji Skarbowej;

3) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej;

4) dyrektor izby administracji skarbowej;

5) naczelnik urzędu skarbowego;

6) naczelnik urzędu celno-skarbowego.

 

Zgodnie z ustawą o KAS, jednostkami organizacyjnymi KAS będą:

1) komórki organizacyjne urzędu obsługującego ministra;

2) Krajowa Informacja Skarbowa;

3) izby administracji skarbowej;

4) urzędy skarbowe;

5) urzędy celno-skarbowe wraz z podległymi oddziałami celnymi;

6) Szkoła (tj. Krajowa Szkoła Skarbowości);

7) Centrum (tj. Centrum Informatyki Krajowej Administracji Skarbowej).

 

Pamiętaj! Od marca 2017 roku nie ma już Urzędów Kontroli Skarbowej!

 

Szef KAS jako szef urzędników skarbowych

Na czele całej administracji skarbowej stoi Szef Krajowej Administracji Skarbowej, który wykonuje zadania przy pomocy zastępców Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektorów izb administracji skarbowej, naczelników urzędów skarbowych, naczelników urzędów celno-skarbowych, dyrektora Szkoły, dyrektora Centrum oraz dyrektorów komórek organizacyjnych urzędu obsługującego ministra.

Dla podatników i płatników szczególnie ważnym jest to, że wraz z wprowadzeniem nowych przepisów interpretacje indywidualne nie są wydawana przez ministra finansów (wcześniej upoważnił do tego dyrektorów wybranych izb skarbowych) a przez nowy organ, tj. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Z kolei uprawnienie do ich zmiany, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jest Szef Krajowej Administracji Skarbowej.

 

Dyrektor Izby Skarbowej = Dyrektor Izby Administracji Skarbowej

Dotychczasowych dyrektorów izb skarbowych zastępują dyrektorzy izb administracji skarbowej, którzy w dalszym ciągu są organami wyższego stopnia wobec naczelników urzędów skarbowych, którzy oczywiście znajdą się w strukturach KAS, oraz naczelników urzędów celno-skarbowych.

 

Zadania dyrektora izby administracji skarbowej, wykonywane przy pomocy izby administracji skarbowej, obejmują:

1. nadzór nad działalnością naczelników urzędów skarbowych i naczelników urzędów celno-skarbowych, z wyłączeniem zastrzeżonego dla Szefa Krajowej Administracji Skarbowej

2. rozstrzyganie w drugiej instancji w sprawach należących w pierwszej instancji do naczelników urzędów skarbowych lub naczelników urzędów celno-skarbowych, z wyjątkiem spraw, o których mowa w art. 83 ust. 1 ustawy o KAS (tj. gdy kontrola celno-skarbowa przekształci się w postępowanie podatkowe);

3. rozstrzyganie w pierwszej instancji w sprawach określonych w odrębnych przepisach;

4. wykonywanie czynności audytowych;

5. wykonywanie audytu, o którym mowa w art. 95 ust. 1 pkt 2–6 ustawy o KAS, tj. dotyczącym wykorzystywania mienia Skarbu Państwa;

6. ustalanie i udzielanie dotacji przedmiotowych dla przedsiębiorców oraz analizowanie prawidłowości ich wykorzystywania w zakresie określonym przez ministra finansów;

7. prowadzenie działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie przepisów prawa podatkowego i celnego, w tym zapobiegającej nieprawidłowemu wypełnianiu obowiązków podatkowych i celnych;

8. wykonywanie zadań wynikających z przepisów prawa Unii Europejskiej regulujących INTRASTAT oraz EXTRASTAT, a także prowadzenie postępowań w zakresie INTRASTAT;

9. realizacja polityki kadrowej i szkoleniowej w izbie administracji skarbowej;

10. prowadzenie działalności analitycznej, prognostycznej i badawczej dotyczącej zjawisk występujących we właściwości KAS oraz analizy ryzyka;

11. wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach.

Centrum obsługi podatnika pomoże, ale nie zastąpi doradcy podatkowego

Dla podatników pewne znaczenie ma zapewne to, że w urzędach skarbowych będą funkcjonować centra. Wsparcie i obsługa polegają na:

1) przyjmowaniu podań i deklaracji, wydawaniu zaświadczeń oraz udzielaniu wyjaśnień w zakresie przepisów prawa podatkowego, w tym także podmiotom, które zamierzają podjąć działalność gospodarczą;

2) udzielaniu informacji w zakresie sposobu wypełniania zeznań i deklaracji podatkowych;

3) zapewnieniu stanowiska komputerowego z dostępem do portalu podatkowego;

4) informowaniu o danych kontaktowych właściwych organów wraz ze wskazaniem zakresu ich kompetencji.

 

Co ważne, podatnik czy płatnik nie jest „przywiązany” do jednego centrum a ma uzyskiwać pomoc i wsparcie w każdym centrum obsługi, niezależnie od terytorialnego zasięgu działania naczelnika urzędu skarbowego.

Podkreślić jednak należy, że w centrum obsługi nikt nie sporządzi pism, opinii, zeznań ani deklaracji podatkowych.

 

Ważne! Jeżeli potrzebujesz pomocy centrum obsługi możesz „wejść” do dowolnego urzędu skarbowego!

 

Kontrola z KAS

Zaznaczyć trzeba, że są to odrębne procedury, w ramach, których weryfikowane są różne obszary. Kontroli celno-skarbowej podlegać będzie przestrzeganie przepisów:

1) prawa podatkowego;

2) prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów w obrocie między obszarem celnym Unii Europejskiej a państwami trzecimi, w szczególności przepisów dotyczących towarów objętych ograniczeniami lub zakazami;

3) regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych a także zgodność tej działalności ze zgłoszeniem, udzieloną koncesją lub zezwoleniem oraz zatwierdzonym regulaminem;

4) prawa dewizowego w zakresie ograniczeń i obowiązków określonych dla rezydentów i nierezydentów oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń dewizowych, a także warunków wykonywania działalności kantorowej.

 

Oprócz tego kontroli celno-skarbowej podlegać będą również:

1) rodzaj paliwa w zbiorniku środka przewozowego;

2) przystosowanie zakładów produkcyjnych do rejestrowania i stosowania receptur zarejestrowanych we właściwej agencji płatniczej ustanowionej zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 30 lipca 2003 r. o uruchamianiu środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej;

3) stosowanie receptur, o których mowa w pkt 2, oraz prawidłowość deklaracji dotyczących surowców wykorzystywanych przy produkcji towarów wywożonych z refundacją wywozową;

4) działalność zakładów produkcyjnych i przetwórczych w zakresie prawidłowości deklaracji dotyczących surowców wykorzystywanych przy produkcji towarów wywożonych z wnioskiem o refundację wywozową;

5) prawidłowość wypłaty refundacji wywozowych przyznawanych w przypadku wywozu produktów rolnych do państw trzecich, realizowanych w ramach finansowania wspólnej polityki rolnej, zgodnie z przepisami rozporządzenia (UE) nr 1306/2013 i na zasadach określonych w tytule V rozdziale III tego rozporządzenia;

6) ruch drogowy w trybie i przypadkach określonych w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym;

7) transport drogowy na zasadach określonych w przepisach odrębnych;

8) przestrzeganie przepisów z zakresu ochrony zdrowia zwierząt oraz bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego, ochrony roślin, środków ochrony roślin oraz jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, w zakresie należącym do właściwości Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, określonym w przepisach wydanych na podstawie ust. 4;

9) prawidłowość i prawdziwość oświadczeń o stanie majątkowym składanych przez osoby zatrudnione w jednostkach organizacyjnych KAS oraz funkcjonariuszy;

10) przesyłka pocztowa w rozumieniu art. 3 pkt 21 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe;

11) wywóz i przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej towarów podlegających ograniczeniom lub zakazom;

12) spełnianie obowiązków, o których mowa w art. 23r ust. 3 i 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, w zakresie paliw ciekłych;

13) wykonywanie innych obowiązków wynikających z przepisów odrębnych, których kontrola przestrzegania należy do zadań KAS.

Warto jednak w tym miejscu wskazać, że naczelnik urzędu kontroli celno-skarbowej może prowadzić kontrolę na terytorium całego kraju a wszczynając ją z urzędu, na podstawie upoważnienia.

 

Ważne! Może Cię sprawdzić urzędnik urzędu celno-skarbowego z drugiej części Polski!

W przypadku kontroli dotyczącej podatków data doręczenia upoważnienia rozpoczyna bieg 14-dniowego terminu do skorygowania deklaracji w zakresie objętym kontrolą.

 

Ważne! Aby uniknąć przykrych konsekwencji skoryguj deklarację w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia kontroli!

W zależności od przedmiotu i zakresu, kontrola kończy się protokołem lub wynikiem kontroli.

Podkreślić trzeba, że kontrola celno-skarbowa ma szeroki zakres tak przedmiotowy jak i podmiotowy.

 

Audyt nie dla „zwykłych” przedsiębiorców

Inaczej będzie w przypadku audytu.

Taka procedura służy ocenie:

1) gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegającymi zwrotowi środkami z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);

2) gospodarowania środkami publicznymi innymi niż określone w pkt 1, z wyłączeniem badania celowości wykorzystania środków zaliczanych do dochodów własnych i subwencji ogólnej jednostki samorządu terytorialnego;

3) wywiązywania się z warunków finansowania pomocy ze środków, o których mowa w pkt 1 i 2;

4) wykorzystania i rozporządzania mieniem państwowym;

5) wykorzystania mienia otrzymanego od Skarbu Państwa w celu realizacji zadań publicznych oraz prawidłowości prywatyzacji mienia Skarbu Państwa;

6) wypełniania zobowiązań wynikających z udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i gwarancji, w tym wykorzystania środków, których spłatę poręczył lub gwarantował Skarb Państwa, zgodnie z ich przeznaczeniem.

 

W konsekwencji, audytowi poddawane są:

1) instytucje zarządzające, certyfikujące, pośredniczące, wdrażające, podmioty zaangażowane w realizację wspólnych programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz agencje płatnicze, o których mowa w odrębnych przepisach,

2) podmioty i jednostki organizacyjne wydatkujące, przekazujące i otrzymujące środki, o których mowa w poprzednim katalogu w pkt 1 i 2,

3) podmioty i jednostki obowiązane do wywiązywania się z warunków, o których mowa w poprzednim katalogu w pkt 3,

4) władający i zarządzający mieniem państwowym,

5) spółki z udziałem Skarbu Państwa, podmioty wykorzystujące mienie przekazane przez Skarb Państwa oraz sprywatyzowane mienie Skarbu Państwa,

6) beneficjenci poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa oraz podmioty, za które Skarb Państwa poręczył lub gwarantował.

 

Zatem, taka procedura dotyczy znacznie mniejszej grupy podmiotów a prowadzona jest przez odpowiednią komórkę ministerstwa finansów.

Z kolei na potrzeby ustalenia czy podmiotowi mogą być wydane pozwolenia celne właściwe dla upoważnionego przedsiębiorcy prowadzone są czynności audytowe.

Co ważne, czynności audytowe mogą być również przeprowadzone w celu ustalenia, czy podmiot występujący o wydanie pozwolenia na podstawie przepisów prawa celnego, innego niż wskazane powyżej, spełnia kryteria lub warunki wymagane do wydania wnioskowanego pozwolenia.

 

Czynności audytowe prowadzi dyrektor izby administracji skarbowej. Polegają one w szczególności na:

1) badaniu dokumentacji, i w razie potrzeby, weryfikacji jej autentyczności;

2) dokonywaniu oględzin i sprawdzaniu stanu pomieszczeń oraz innych obiektów;

3) dokonywaniu oceny wypłacalności wnioskodawcy;

4) badaniu bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych, w tym oprogramowania, pod względem możliwości prowadzenia kontroli danych zawartych w tych systemach.

Z przeprowadzonych czynności audytowych dyrektor izby administracji skarbowej sporządza raport, który zawiera informację o spełnieniu lub niespełnieniu przez wnioskodawcę danego kryterium lub warunku.

(...)