Z początkiem 2023 roku wchodzą w życie niektóre przepisy ustawy z 4 listopada 2022 r., która znowelizowała ustawę o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Niektóre z przepisów wprowadzanych tą nowelą weszły w życie już 8 grudnia, a pozostałe zaczną obowiązywać 24 stycznia.

Sprawozdania później i nieco inne

Tak jak dotychczas, przedsiębiorcy których obroty przekraczają 50 mln euro rocznie, będą zobowiązani do składania sprawozdań o terminach zapłaty stosowanych w relacjach z innymi przedsiębiorcami.  Dotychczas terminem złożenia takiego sprawozdania był 31 stycznia kolejnego roku. Nowela wydłużyła ten termin do 30 kwietnia.

Czytaj w LEX: Postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych >>>

Zmienią się nieco wymogi co do treści sprawozdania, m.in. co do wyszczególnienia płatności realizowanych w różnych terminach. Dotychczas przepis art. 13a ust. 4 ustawy przewidywał, że trzeba wyszczególniać wartość świadczeń pieniężnych należnych i otrzymanych w terminach:

  • do 30 dni,
  • od 31 do 60 dni,
  • od 61 do 120 dni,
  • ponad 120 dni

Przepis ten został zmieniony i od 1 stycznia wymaga on, by podawać już nie ogólną wartość świadczeń pieniężnych należnych i otrzymanych, a wartość tylko tych świadczeń, w przypadku których nie dotrzymano terminu płatności. Trzeba będzie podawać wartość tych świadczeń w podziale na mniej i bardziej naruszające termin zapłaty. Konkretnie - trzeba będzie wyszczególnić płatności, w których przedsiębiorca składający zeznanie albo jego kontrahenci opóźniali się o:

  • nie więcej niż 5 dni,
  • 6 do 30 dni,
  • 31 do 60 dni,
  • 61 do 120 dni,
  • więcej niż 120 dni.

Nowe przepisy zniosą obowiązek informowania w takich sprawozdaniach o świadczeniach pieniężnych związanych z działalnością ubezpieczeniową i reasekuracyjną, a także świadczeń przedawnionych. Zwolniono też z obowiązku sprawozdawczego spółki wchodzące w skład podatkowych grup kapitałowych. Tę ostatnią zmianę rząd uzasadniał swoją obserwacją, że "opóźnienia w spełnianiu świadczeń pieniężnych, generowane między podmiotami działającymi w ramach jednej grupy kapitałowej, nie mają wpływu na zewnętrzny rynek ani na działające na nim podmioty. W konsekwencji nie przyczyniają się one do powstawania zatorów płatniczych".

W nowo dodanym przepisie sprecyzowano obowiązek korygowania sprawozdania. Przedsiębiorca zobowiązany do składania sprawozdania będzie musiał to zrobić, o ile w co najmniej jednej  pozycji przekazanego sprawozdania dane uległy zmianie o co najmniej 10 proc. wartości. W przypadku mniejszej niedokładności korekta nie będzie wymagana.

Czytaj w LEX: Bezpieczny biznes, czyli jak uniknąć zatorów płatniczych i nie stracić płynności finansowej >>>

Czytaj w LEX: Wierzytelności nieściągalne - aspekty podatkowe >>>

UOKiK zadziała miękko

W ustawie pojawiły się też nowe przepisy dotyczące postępowań prowadzonych przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w przypadku, gdy doszło do przekroczenia terminu płatności. Otóż istniejące dotychczas  regulacje umożliwiały taką urzędową interwencję, gdy suma wartości wymagalnych świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez dany podmiot wynosi co najmniej 2 mln złotych. Nie było jednak przepisu odnoszącego się do przypadków, w których opóźnione płatności realizowane są w walutach obcych.

 

Dlatego dodano przepis przewidujący przeliczanie wartości tych świadczeń na złote według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego. Będzie przy tym uwzględniany kurs z dnia ostatniego dnia roboczego okresu objętego postępowaniem prezesa UOKiK w stosunku do świadczeń pieniężnych niespełnionych w okresie objętym tym postępowaniem. W przypadkach, gdy ten organ będzie prowadził postępowanie dotyczące świadczeń spełnionych po terminie, będzie brany pod uwagę kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień spełnienia tego świadczenia.

Działanie prezesa UOKiK w tych sprawach może mieć, według nowych reguł, odformalizowaną postać. Będzie on mógł, bez formalnego wszczynania postępowania, "wystąpić" do podmiotów zalegających z płatnościami, informując ich o sytuacji. Ustawa nie przewiduje, jaką formę ma przyjąć owo "wystąpienie", ale gwarantuje przedsiębiorcy możliwość wysłania odpowiedzi. W uzasadnieniu rządowego projektu ustawy wspomniano o "działaniach miękkich" prezesa UOKiK, których celem będzie działanie prewencyjne, pomagające w kształtowaniu świadomości uczestników rynku. Przepis ten uzasadniano również tym, ze taka nieformalna interwencja "może wpłynąć na zmiany praktyki przedsiębiorcy bez konieczności wszczęcia postępowania".

Zmieni się też formalna procedura karania za niedotrzymywanie terminów płatności. W tym celu zmodyfikowano nieco algorytm wyliczania kar, a prezes UOKiK zyskał więcej uznaniowości w miarkowaniu ich wysokości. W tym celu odformalizowano nieco wymogi dotyczące analizy wielu transakcji z rynku.

Uwolniony handel wierzytelnościami

Dość istotny przepis, który wejdzie w życie 24 stycznia 2023 r. zawarto w nowym art. 9a ustawy. Ma on zapobiegać praktykom zakazywania obrotu wierzytelnościami w umowach handlowych. Dotyczy on transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem jest mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca albo średni przedsiębiorca. Otóż w takich transakcjach zastrzeżenie umowne wyłączające albo ograniczające prawo wierzyciela do przelewu wierzytelności stanie się bezskuteczne, jeżeli zapłata nie nastąpiła w terminie określonym w umowie. Jeżeli natomiast tego terminu w umowie nie określono - stanie się ono bezskuteczne od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Przepisu tego nie będzie się jednak stosować do transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny.

W uzasadnieniu ustawy wspomniano, że przepis ten ma służyć poprawie płynności finansowej wierzycieli będących małymi i średnimi przedsiębiorcami w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest duży przedsiębiorca.

W przepisach przejściowych ustawa przewiduje, że do transakcji handlowych zawartych przed dniem wejścia w życie nowelizacji stosuje się przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że np. firma, która w momencie zawarcia transakcji była poddana rygorom ustawy jako duży przedsiębiorca, ale ten status straciła w wyniku zmniejszenia obrotów, wciąż podlega ustawie co do transakcji zawartych przed wejściem ustawy w życie.

 

Sprawdź również książkę: Ograniczanie zatorów płatniczych. Praktyczny przewodnik >>


 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.