Zapłata wynagrodzenia wykonawcy nie zwalnia z odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy

Zapłata przez inwestora całego wynagrodzenia wykonawcy nie zwalnia z odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy. Inwestor jest solidarnie z wykonawcą odpowiedzialny za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy, z którym inwestor zawarł umowę z zachowaniem warunków określonych w 6471 2 k.c.

Artykuł pochodzi z programu LEX dla Samorządu Terytorialnego. 

Do gminy zgłosił się podwykonawca robót budowlanych przy realizacji zamówienia publicznego z roszczeniem o wypłatę wynagrodzenia. Podwykonawca wskazuje, że generalny wykonawca jest w złej sytuacji finansowej i nie rozliczy się z podwykonawcami. Czy gmina może dokonać zapłaty bezpośrednio na rzecz podwykonawcy, jeżeli umowa tego wprost nie przewiduje? Czy zapłata wynagrodzenia wykonawcy zwalnia z odpowiedzialności wobec podwykonawców?

Zgodnie z art. 6471 § 5 kodeksu cywilnego, inwestor jest solidarnie z wykonawcą odpowiedzialny za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy – oczywiście tylko wobec podwykonawcy, z którym inwestor zawarł umowę z zachowaniem warunków określonych w 6471 § 2 k.c. Solidarna odpowiedzialność inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy oznacza, że podwykonawca może domagać się zapłaty wynagrodzenia w całości lub w części od wszystkich dłużników łącznie (inwestora i wykonawcy), od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych; aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani (art. 366 k.c.).

Wobec tego zapłata przez inwestora całego wynagrodzenia wykonawcy nie zwalnia z odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2006 r., III CZP 36/06). Dopóki podwykonawca nie otrzyma należnego mu wynagrodzenia, inwestor narażony jest na skierowanie wobec niego roszczenia o zapłatę. Może to doprowadzić do sytuacji, w której inwestor, pomimo uregulowania całego wynagrodzenia za roboty budowlane, będzie zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy.

Jeżeli istnieje zagrożenie niewypłacalności generalnego wykonawcy, a w umowie nie przewidziano wstrzymania zapłaty do czasu wykazania się zapłatą wynagrodzenia podwykonawcy, ani uprawnienia do zapłaty wprost na rzecz podwykonawcy ze skutkiem zwalniającym wobec wykonawcy, inwestor może zgodnie z prawem dokonać zapłaty bezpośrednio podwykonawcy.

Można w takim wypadku wykorzystać instytucję, tzw. cessio legis. W myśl art. 518 § 1 pkt 1 kodeksu cywilnego osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty: jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi. Odpowiedzialność inwestora za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy jest odpowiedzialnością za cudzy dług, za który wykonawca jest odpowiedzialny osobiście.

Wobec tego spłacając podwykonawcę, inwestor (gmina) nabywa wierzytelność podwykonawcy wobec generalnego wykonawcy. Tę wierzytelność gmina przedstawia generalnemu wykonawcy do potrącenia z wierzytelności z tytułu realizowanej umowy o roboty budowlane. W ten sposób zaplata dokonana bezpośrednio na rzecz podwykonawcy zwalnia z odpowiedniej części długu wobec generalnego wykonawcy. Trzeba jednak pamiętać o złożeniu oświadczenia o potrąceniu (art. 499 k.c.). Niestety z uwagi na treść art. 504 k.c. nie można z tej drogi skorzystać w przypadku, gdy wierzytelność generalnego wykonawcy wobec inwestora została zajęta w postępowaniu egzekucyjnym przed dokonaniem zapłaty na rzecz podwykonawcy.

Częściowo inwestorom publicznym pomoże nowelizacja prawa zamówień publicznych z 8 listopada 2013 r., która czeka na publikację w Dzienniku Ustaw. Jednak znowelizowana ustawa będzie dotyczyła umów zawartych w wyniku postępowań o udzielenie zamówień publicznych wszczętych po wejściu w życie nowelizacji.

Artykuł pochodzi z programu LEX dla Samorządu Terytorialnego.