Pytanie:
Obiekt grozi zawaleniem i należy podjąć natychmiastowe prace związane z jego zabezpieczeniem. Obiekt znajduje się na gruncie prywatnym. Kto odpowiada za obiekt znajdujący się w ewidencji zabytków? Jakie są obowiązki właściciela i gminy w ww. przypadku?
Odpowiedź:
Na gruncie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm.) – dalej pr. bud. za należyte utrzymanie obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków oraz jego bezpieczne użytkowanie odpowiada właściciel lub zarządca tego obiektu.
Przepis art. 61 pr. bud. nakłada na właściciela (współwłaścicieli) lub zarządcę obiektu budowlanego obowiązek utrzymania i użytkowania obiektu zgodnie z zasadami określonymi w art. 5 ust. 2 pr. bud. Z art. 5 ust. 2 pr. bud. wynika m.in., że obiekt budowlany należy utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości i sprawności technicznej. Zaniedbanie obowiązków określonych w tych przepisach ze strony właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego uprawnia organy nadzoru budowlanego do podjęcia działań określonych w art. 66-68 pr. bud.
W razie stwierdzenia potrzeby opróżnienia w całości lub w części budynku przeznaczonego na pobyt ludzi, bezpośrednio grożącego zawaleniem, organ nadzoru budowlanego jest obowiązany wydać decyzję nakazującą właścicielowi lub zarządcy obiektu budowlanego opróżnienie bądź wyłączenie w określonym terminie całości lub części budynku z użytkowania – zob. art. 68 pkt 1 pr. bud. Jak stwierdził WSA w wyroku z dnia 6 czerwca 2011 r., VII SA/Wa 497/11, LEX 996793 zły stan techniczny nie uzasadnia jeszcze interwencji organu nadzoru budowlanego w oparciu o art. 68 pr. bud.
Przesłanką bezwzględną zastosowania tego przepisu jest bowiem stwierdzenie bezpośredniego zagrożenia zawalenia się budynku z przeznaczeniem na pobyt ludzi. Należy podkreślić, że przepisy pr. bud. nie wykluczają możliwości podjęcia przez organy nadzoru budowlanego decyzji na podstawie art. 68 pr. bud. w stosunku do obiektu wpisanego do rejestru zabytków.
Dodatkowo trzeba wskazać, że przepisy ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z póżń. zm.) – dalej och. zab. przewidują uprawnienie dla wojewódzkiego konserwatora zabytków do wydawania decyzji nakazującej osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do korzystania z zabytku wpisanego do rejestru zabytków, przeprowadzenia prac budowlanych przy tym zabytku, jeżeli ich wykonanie jest niezbędne ze względu na zagrożenie zniszczeniem lub istotnym uszkodzeniem zabytku – zob. art. 49 ust. 1 och. zab.
Powyższe uprawnienie wojewódzkiego konserwatora zabytków, nie wyłącza możliwości podjęcia decyzji przez organ nadzoru budowlanego na podstawie art. 68 pr. bud.
