Pytanie:
Właściciel nieruchomości zawiadomił o samowolnej budowie trzech garaży na działce sąsiedniej. Garaże te zlokalizowane są w przeciwległej granicy działki, niż granica skarżącego. PINB z urzędu wszczął postępowanie administracyjne, jednocześnie wysłał skarżącemu pismo, że z uwagi na lokalizację garaży w przeciwległej niż jego granicy nie jest on stroną postępowania. Skarżący mimo to podnosi, że przymiot strony przysługuje mu na podstawie Konstytucji RP, Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, prawa własności z Kodeksu cywilnego, ustawy o ochronie środowiska, ustawy planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Czy w takie sytuacji PINB powinien jeszcze raz wysłać pismo informujące skarżącą o braku przymiotu strony w postępowaniu?

Odpowiedź:
Jeśli organ nadzoru budowlanego już raz informował skarżącego o braku przymiotu strony to nie ma potrzeby dokonywać tego ponownie. Wątpliwości budzić może jednak stanowisko organu, że skarżący, z uwagi na lokalizację garaży w przeciwległej niż jego granicy, nie jest stroną postępowania.

Uzasadnienie:
Przymiot strony w postępowaniu w sprawie samowoli budowlanej należy oceniać na podstawie art. 28 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego – dalej k.p.a. Pogląd ten akceptowany jest w orzecznictwie sądowym, m.in. w wyroku NSA z dnia 6 kwietnia 2011 r., II OSK 573/10, LEX 1081794, w którym podkreślono, że w postępowaniu legalizacyjnym krąg stron ustalać należy na podstawie art. 28 k.p.a., a zatem badać istnienie interesu prawnego.
W związku z tym należy wskazać, że krąg stron w postępowaniu dotyczącym prawidłowości budowy określonego budynku jest szerszy, niż w przypadku postępowania o wydanie pozwolenia na budowę, w którym bierze się pod uwagę obszar oddziaływania obiektu, o którym mowa w art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane. Jak stwierdził WSA w wyroku z dnia 13 marca 2014 r., IV SA/Po 859/13, LEX 1448048, w postępowaniu o udzielenie pozwolenia na budowę mamy do czynienia z dokładnym określeniem obszaru oddziaływania. Jest to teren, na którym wskutek powstania inwestycji przepisy odrębne, w szczególności techniczno-budowlane, wprowadzają ograniczenia w zagospodarowaniu.

W tym wypadku o posiadaniu przez dany podmiot przymiotu strony decyduje zatem zaistnienie konkretnej ingerencji w sferę jego interesu prawnego. Wówczas ograniczenia w możliwości zagospodarowania terenu będącego własnością takiego podmiotu nie mają charakteru potencjalnego, ale rzeczywisty.

Zupełnie inaczej jest w przypadku postępowań, gdzie krąg stron jest ustalany na podstawie art. 28 k.p.a. Związek pomiędzy wynikiem postępowania, a interesem prawnym czy obowiązkiem podmiotu jest tego rodzaju, że chodzi jedynie o możliwość wpływu postępowania na interes prawny czy obowiązek podmiotu, nie zaś pewność zaistnienia takiego wpływu.

Nadto art. 28 k.p.a. nie precyzuje, w jakiej postaci ma się przejawiać wpływ postępowania na interes prawny, czy obowiązek podmiotu uznawanego za stronę. W takich sytuacjach interes prawny, o którym mowa w art. 28 k.p.a. może wynikać w szczególności z norm prawa cywilnego tzw. prawa sąsiedzkiego regulującego kwestię wzajemnego oddziaływania nieruchomości (immisje bezpośrednie i pośrednie).