Wszystkie wydatki, np. zaliczki na poczet zysku, wpłaty podatku dokonane przez jednostkę, wpłaty składek ubezpieczeń zdrowotnych stanowią zmniejszenie wniesionego przez wspólników kapitału. Dlatego ewidencja tych wydatków powinna być prowadzona przy wykorzystaniu konta zespołu 2 - Rachunek właściciela(li). Konto to obciąża się z tytułu:
- niewpłacenia przez właściciela do kasy przedsiębiorstwa środków pieniężnych ze sprzedaży wyrobów lub usług zapłaconych przez odbiorcę gotówką bezpośrednio właścicielowi;
- pobrania przez właściciela środków pieniężnych z kasy na cele prywatne;
- pobrania przez właściciela środków pieniężnych na zakupy związane z celami przedsiębiorstwa;
- wydatków z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, składek ubezpieczeń zdrowotnych opłaconych przez jednostkę na rzecz właściciela;
- straty przypadającej na właściciela.
Konto „Rachunek właściciela" uznaje się głównie z tytułu:
- wpłaty do kasy bądź banku osobistych środków pieniężnych właściciela;
- uregulowania zobowiązań pieniężnych przez właściciela z jego własnych środków (bez pobierania z kasy);
- przedłożonych faktur, rachunków za dokonane zakupy przez właściciela (opłacone), na które wcześniej nie były pobierane środki pieniężne;
- zysku przypadającego na właściciela.
Konto „Rachunek właściciela" może wykazywać dwa salda. Saldo Wn informuje o zmniejszeniu zaangażowanego przez właściciela kapitału, natomiast saldo Ma określa wzrost wniesionego kapitały. Dlatego sporządzając bilans firmy należy skorygować kapitał własny o saldo konta „Rachunek właściciela".
Uwzględniając przedstawione informacje należy pamiętać, że:
1) w jednostce opodatkowanej podatkiem dochodowym od osób fizycznych wynik brutto jest zarazem wynikiem netto;
2) ewidencja operacji związanych z opodatkowaniem dochodu, składkami ZUS jest następująca:
a) zarachowanie zobowiązania z tytułu podatku dochodowego:
Wn konto 2... Rachunek właściciela
Ma konto 226 Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych
b) zapłata podatku:
Wn konto 226 Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych
Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy
c) zarachowanie składek na ubezpieczenia zdrowotne właściciela:
Wn konto 2... Rachunek właściciela
Ma konto 227 Rozrachunki z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych
d) zapłata składek na ubezpieczenia zdrowotne:
Wn konto 227 Rozrachunki z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych
Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy
3) zaliczki na podatek ani składki na ubezpieczenia zdrowotne właściciela nie stanowią kosztów bilansowych.
Reasumując, przedstawione rozważania należy stwierdzić, że w przedsiębiorstwach osób fizycznych cały kapitał jest zazwyczaj wykazywany w jednej pozycji bilansu. Może być on dowolnie zmniejszany i zwiększany w wyniku decyzji właściciela. Dlatego też w celu stworzenia możliwości porównania włożonego kapitału, bieżącego zwiększania i zmniejszania części kapitały przez właściciela(li) warto stosować konto rozrachunkowe o nazwie Rachunek właściciela.