Jak informowali w toku prac nad dokumentem przedstawiciele samorządu woj. śląskiego, to pierwsza w Polsce strategia ochrony przyrody obejmująca swoim zasięgiem cały region.
Licząca 180 stron strategia zawiera m.in. diagnozę i prognozę stanu przyrody woj. śląskiego, priorytety kierunków jej ochrony, a także konkretne cele, projekty i przedsięwzięcia do zrealizowania w perspektywie krótkoterminowej (do 2020 r.), lub dalszej.
Przygotowywanie dokumentu rozpoczęto w lipcu 2009 r. Do prac prowadzonych przez urzędników marszałka i ekspertów Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska zaproszono organizacje pozarządowe, szkoły wyższe i jednostki naukowo-badawcze. Prace były długotrwałe, m.in. wobec konieczności uzgodnienia strategii z podobnymi dokumentami krajowymi i europejskimi.
Urzędnicy musieli m.in. zebrać i uporządkować informacje o stanie przyrody w regionie, uzgadniając je z przedstawicielami służb odpowiedzialnych za ochronę przyrody, m.in. z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska i sanepidem.
Dane te konsultowano z instytucjami branżowymi, samorządami, organizacjami pozarządowymi, m.in. ekologicznymi i uczelniami. Na tej podstawie zespół ekspercki m.in. z naukowcami i przedstawicielami instytucji zajmujących się ochroną przyrody oraz samorządu wypracował założenia dokumentu.
Zgodnie z zamieszczoną w nim wizją woj. śląskie ma być: „miejscem o wyróżniających walorach krajobrazowych i przyrodniczych, w którym bogactwo zasobów, użytkowane w sposób zrównoważony i skutecznie chronione, stworzy lepszą jakość życia i zdrowia człowieka”, „regionem zrównoważonego rozwoju, w którym wysoka świadomość przyrodnicza mieszkańców przyczyni się do utrwalenia nowego wizerunku województwa śląskiego” oraz „regionem o sprawnym systemie zarządzania komponentami środowiska przyrodniczego i przestrzenią”.
Podstawą do wdrażania konkretnych celów strategicznych, kierunków działań i przedsięwzięć są: diagnoza stanu zasobów środowiska przyrodniczego woj. śląskiego, informacja o edukacji ekologicznej i przyrodniczej, diagnoza społeczno-gospodarcza regionu, przedstawienie stanu wiedzy społeczeństwa o przyrodzie i jej ochronie w regionie oraz tzw. analiza swot wraz z identyfikacją głównych problemów i potrzeb ochrony przyrody.
W strategii wskazano cztery strategiczne cele. Jeden z nich - określony jako „zachowanie różnorodności biologicznej i georóżnorodności w dobrym stanie oraz umożliwiającym korzystanie z ich zasobów obecnym i przyszłym pokoleniom” - ma być realizowany poprzez: racjonalizację i wzmocnienie systemu obszarów chronionych, poprawę stanu ekosystemów i stanu gatunków oraz odtwarzanie utraconych elementów różnorodności biologicznej, przeciwdziałanie zagrożeniom dla różnorodności biologicznej i georóżnorodności, zrównoważone użytkowanie zasobów przyrody, wzmocnienie i wsparcie finansowe służb ochrony oraz instytucji i organizacji pozarządowych realizujących działania z zakresu ochrony przyrody, a także wspieranie i rozwój badań nad różnorodnością biologiczną i georóżnorodnością regionu.
W strategii wymieniono 18 konkretnych przedsięwzięć, z których 12 ma być zrealizowanych do 2020 r., a pozostałe do końca terminu obowiązywania strategii. Znalazły się wśród nich m.in. "Samorządowe Forum Ochrony Przyrody i Krajobrazu Województwa Śląskiego Program Ochrony Przyrody i Krajobrazu Woj. Śląskiego", projekt „Przywracamy do Natury” zakładający przywracanie wymarłych gatunków roślin i zwierząt, projekt dekady badań przyrodniczych pod hasłem „Poznaj i chroń”, a także utworzenie Parku Naukowo-Technologicznego „Natura Silesiae”, Samorządowego Centrum Edukacji Ekologicznej (SCEE), Szlaku Zabytków Przyrody Woj. Śląskiego.
W dokumencie określono także możliwości finansowania poszczególnych przewidzianych w nim działań, a także przewidziano monitoring i ewaluację realizacji zawartych w nim założeń.
mtb/ mki/ bk/