Prawo w biznesie
Sztuczna inteligencja jako „twórca” - ważne stanowisko amerykańskiego urzędu

Sztuczna inteligencja jako „twórca” - ważne stanowisko amerykańskiego urzędu

Kamil Rzeczkowski

Prawo cywilne Prawo AI

Opinie

Data dodania: 22.04.2023

W związku z otwartym niemalże dostępem do generowania obrazów, animacji, tekstów oraz czasami muzyki pojawia się szereg pytań, w ramach których na pierwszy plan wysuwa się jedno: czy AI może być uznane za twórcę lub współtwórcę? Częściowej odpowiedzi na to pytanie udziela Urząd ds. praw autorskich - US Copyright Office. Pisze o tym: Kamil Rzeczkowski, adwokat w Czyżewscy kancelaria adwokacka.

Rozwój sztucznej inteligencji (w szczególności niedawno opublikowana 4 odsłona popularnego Chat’u GPT) prowokuje coraz to więcej pytań związanych z ochroną prawnoautorską „dzieł”, za których stworzenie odpowiada AI, bądź przy których stworzeniu AI miała swój znaczący udział. Obawy związane z wpływem AI nie tylko w wymiarze szeroko pojętego IP zaszły na tyle daleko, że grupa nazywana „Future of Life Institute” wystosowała list otwarty, w którym nawołuje do zaprzestania przez kilka najbliższych miesięcy prac nad rozwijaniem technologii sztucznej inteligencji. Celem takiego działania ma być określenie jasnych zasad, które mają zapobiec niekontrolowanemu rozwojowi AI.

Zobacz w LEX: Prawne aspekty sztucznej inteligencji >>>

Czytaj: Sztuczna inteligencja tworzy, ale czy to legalne?>>

Czy Al jest twórcą?

W kontekście otwartego niemalże dostępu do generowania obrazów, animacji, tekstów czy niekiedy muzyki pojawia się szereg pytań, w ramach których na pierwszy plan wysuwa się jedno: czy AI może być uznane za twórcę bądź współtwórcę? Częściowej odpowiedzi na to pytanie udziela Urząd ds. praw autorskich - US Copyright Office (USCO), który 16 marca 2023 roku opublikował stanowisko dotyczące zasad związanych z rejestracją utworów zawierających w sobie elementy wygenerowane przez sztuczną inteligencję. Wprawdzie powyższe stanowisko odnosi się do regulacji obowiązujących w Stanach Zjednoczonych, to jednak zasadnicze podejście organu do AI może spotkać aprobatę również w kontekście polskich przepisów.

Czytaj w LEX: Użycki Dariusz - Czym grozi sztuczna inteligencja? >>>

Czytaj: Sztuczna inteligencja dużo może, także rozpowszechnić firmowe tajemnice>>

Zagadnienie poruszane przez USCO dotyczyło popularnej w ostatnim czasie tzw. generatywnej AI, odpowiedzialnej za tworzenie treści w oparciu o wytyczne/instrukcje podane przez człowieka (tzw. prompt). USCO potwierdził w zasadzie niezmienność podejścia do utworu chronionego prawem, jako efektu wyłącznie działalności ludzkiej. Urząd powołał przy tym przykłady otrzymanych ostatnich wniosków rejestracyjnych.

Czytaj w LEX: Pułapki sztucznej inteligencji >>>

W 2018 roku USCO odrzucił wniosek dotyczący rejestracji utworów graficznych opisanych przez wnioskodawcę jako „wygenerowanych samodzielnie przez algorytm działający na komputerze”. Urząd uznał w tym przypadku, że dzieło nie zasługuje na przyznanie ochrony prawno-autorskiej, z uwagi na brak kreatywnego udziału człowieka w stworzeniu grafik. Z kolei w lutym bieżącego roku USCO badał dzieło stworzone przez człowieka, połączone z elementami stworzonymi przez generatywną AI. W tym przypadku urząd stwierdził, że utwór obrazkowy (a w zasadzie komiks, jak opisał go sam autor), stanowi utwór chroniony prawem. Jednocześnie jednak USCO stwierdził, że pojedyncze obrazy wygenerowane przez #Midjourney nie mogą zostać uznane za utwór.

WZORY dokumentów w LEX:

Prof. Markiewicz: Tekst sztucznej inteligencji na razie bez ochrony prawnoautorskiej>>

Dzieło AL nie korzysta z ochrony

Ze stanowiska USCO można wysnuć następujące wytyczne odnoszące się do utworów tworzonych bądź współtworzonych przez AI. Za utwór może zostać uznany wyłącznie efekt kreatywnej pracy człowieka. Urząd zwrócił przy tym uwagę, że w przypadku korzystania z funkcjonalności generatywnej AI, ingerencja człowieka ogranicza się co do zasady wyłącznie do przygotowania ogólnych instrukcji dotyczących tego, co człowiek chce uzyskać w wyniku „pracy” wykonanej prze AI. Człowiek nie ma natomiast wpływu na sposób doboru środków i „kreatywne” elementy działania AI, stąd dzieło powstałe w taki sposób nie będzie korzystać z ochrony.

Czytaj w LEX: Fuks Serhij, Głos pracownika w erze AI >>>

Jednocześnie USCO zdaje się dostrzegać, że twórcy w swojej pracy od zawsze posługiwali się narzędziami pomocniczymi (jak np. efekty gitarowe modulujące dźwięki instrumentu, syntezatory czy programy graficzne używane przez fotografów do obróbki zdjęć), których sposób „pomocy” twórcy niekiedy nie odbiegał znacząco od tego, z którym mamy do czynienia w kontekście działania sztucznej inteligencji. W tej natomiast sytuacji (zdaniem USCO) narzędzia te stanowią bierny instrument w ludzkich rękach, na którego zasady działania człowiek ma wyłączny wpływ. W przypadku zatem, gdy człowiek posiada bezpośredni wpływ na działania podejmowane przez AI bądź też ostatecznie dokonuje kreatywnej modyfikacji pracy generatywnej przez AI, efekt ww. działalności może podlegać ochronie prawno-autorskiej.

Czytaj w LEX: Problematyka sztucznej inteligencji w świetle prawa autorskiego >>>

Prof. Adamus: Inteligencja może przestać być atrybutem homo sapiens>>

W polskim prawie twórcą też jest tylko człowiek

Jak zostało już wskazane, powyższe rozważania będą również aktualne na gruncie polskich przepisów, w szczególności ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z art. 8 ww. ustawy, za twórcę możemy uznawać wyłącznie człowieka. Oznacza to zatem, że sztuczna inteligencja nie będzie mogła być uznana za twórcę; efekty zaś jej pracy - nie będą stanowić utworu. Biorąc jednak pod uwagę obowiązujące regulacje możemy mieć do czynienia z sytuacją, w której AI będzie quasi „współtwórcą”, zachowując się w zasadzie jak oprogramowanie wspomagające twórczą (kreatywną) pracę człowieka. Nie oznacza to jednak, że wkład AI w powstanie utworu będzie wiązać się z przyznaniem jej uprawnień i ochrony regulacyjnej. Do tego niezbędna jest nowelizacja przepisów która (miejmy nadzieję) nie nastąpi w najbliższym nam czasie, co pozwoli w dalszym ciągu zachować człowiekowi „wyjątkowość” w kontekście kreowania nowej rzeczywistości.

Czytaj w LEX: Sztuczna inteligencja tworzona przez człowieka, ukierunkowana na osobę ludzką i przez nią kontrolowana >

Autor: Adwokat Kamil Rzeczkowski, Czyżewscy kancelaria adwokacka

W tekście wykorzystano:

eng. Artificial Intelligence – sztuczna inteligencja;

https://futureoflife.org/open-letter/pause-giant-ai-experiments/; w dniu pisania niniejszego artykułu list został podpisany przez ponad 20 tys. osób, w tym Elona Musk’a oraz Steve Wozniak’a;

Chat GPT-4 jest w stanie wygenerować ciąg akordów (tj. współbrzmiących ze sobą co najmniej trzech dźwięków) na podstawie prostych instrukcji pytającego;