System zarządzania środowiskowego - planowanie

Norma ISO 14001:2004 jest przydatna dla organizacji o dowolnym charakterze, wielkości i działających w rozmaitych warunkach geograficznych, kulturowych i socjalnych. Norma ta określa wymagania, ktre umożliwiają sformułowanie polityki i celw, przy wzięciu pod uwagę wymogw prawnych i informacji o aspektach środowiskowych, czyli tych elementach działalności organizacji, jej wyrobw i usług, ktre mogą oddziaływać na środowisko i ktre organizacja może kontrolować oraz wpływać na ich wielkości.

Zastosowanie tej normy nie gwarantuje automatycznie optymalnych wyników. Aby je uzyskać na odpowiednio wysokim poziomie, SZŚ powinien zachęcać organizacje do rozważenia wprowadzania najlepszej dostępnej technologii tam, gdzie jest to możliwe i ekonomicznie uzasadnione.
System zarządzania środowiskowego powinien być dobrze zaplanowany. Norma wyróżnia trzy elementy, które należy uwzględnić na tym etapie. Są to aspekty środowiskowe, wymagania prawne oraz cele, zadania i programy zarządzania środowiskowego.

Identyfikacja aspektów środowiskowych i wpływów na środowisko

Aspekt środowiskowy definiuje się jako „element działań organizacji, jej wyrobów lub usług, który może wzajemnie oddziaływać ze środowiskiem”. Z aspektem środowiskowym ściśle powiązane jest pojęcie wpływu na środowisko. Jest ono rozumiane jako „każda zmiana w środowisku, zarówno niekorzystna, jak i korzystna, która w całości lub częściowo jest spowodowana aspektami środowiskowymi organizacji". Oznacza to, że organizacja (zakład, urząd, szkoła) powinna określić procedurę identyfikowania aspektów środowiskowych, które mają lub mogą mieć wpływ na środowisko i na które może ona oddziaływać. Te informacje powinny być stale aktualizowane. Organizacja, która nie ma SZŚ, powinna wykonać przegląd, np.: wymagań prawnych, znaczących aspektów środowiskowych, wszystkich istniejących praktyk i procedur zarządzania środowiskowego, wniosków z wcześniejszych przypadków, w warunkach typowej działalności, nietypowej działalności, np. przy uruchamianiu produkcji, warunkach potencjalnie niebezpiecznych (awarii), aby ocenić swój wpływ na środowisko (emisje do wody, powietrza, gleby, zużycie surowców i zasobów naturalnych) czyli zmiany w środowisku (niekorzystne lub korzystne) wynikające z aspektów środowiskowych organizacji. Określenia oceny i znaczenia skutków środowiskowych dokonuje się na podstawie wielkości produkcji, wniosków pokontrolnych sporządzanych przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska, reakcji okolicy (sąsiadów) na działalność firmy itp.

Zilustrujmy to przykładem.
Załóżmy, że mamy do czynienia z przedsiębiorstwem zajmującym się transportem żywności. Aspektem środowiskowym będzie tu zużycie energii - paliwa dla używanych pojazdów oraz innych substancji ropopochodnych. Wpływem środowiskowym będzie emisja dwutlenku węgla do powietrza (efekt cieplarniany), emisja tlenków azotu (zakwaszenie powietrza), zakwaszenie gleby (kwaśne deszcze), hałas, procesy związane z pozbywaniem się zużytego oleju i smarów, itp. Jak widać, określenie aspektu i wpływu może obejmować rozmaite działania, wyroby i usługi. Jednakże norma środowiskowa wymaga uwzględnienia tylko tych elementów, które mają znaczący wpływ na środowisko, poddających się nadzorowi organizacji oraz takich, na które może mieć ona wpływ. Zgodnie z zaleceniem normy należy brać pod uwagę także nowe lub modyfikowane działania, usługi i wyroby. W związku z tym, że norma nie wprowadza jednolitej wykładni pojęcia „znaczący”, organizacje mają dużą swobodę w ustalaniu aspektów. Ich właściwe ustalenie ma jednak duże znaczenie dla wiarygodności systemu, gdyż w praktyce prawie wszystkie elementy systemu zależą od katalogu zidentyfikowanych aspektów i wpływów „znaczących” dla firmy.