Inwestor, na terenie swojej nieruchomości, wybudował murowane przegrody służące do magazynowania kamieni. W trakcie postępowania ustalono, że część przegród (wszystkie zakwalifikowano do kategorii budowli) wybudowano w 2002 r., a część w 2005 r. Organ wszczął postępowanie legalizacyjne na podstawie art. 48 ust. 2 i 3 pr. bud.


Na podstawie jakich przepisów powinien wyznaczyć opłatę legalizacyjną? Czy na podstawie nowych przepisów, gdzie stawka opłaty wynosi 500 zł, czy w części również na podstawie starych, gdzie stawka wynosiła 300 zł? Czy w tej sytuacji organ winien podzielić postępowanie na dwie sprawy?


Odpowiedź
Stawkę opłaty w wysokości 500 zł przy obliczaniu wysokości opłaty legalizacyjnej stosuje się wyłącznie do samowoli budowlanej popełnionej po dniu 31 maja 2004 r.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 49 ust. 2 Prawa budowlanego – dalej pr. bud. , do opłaty legalizacyjnej stosuje się "odpowiednio" przepisy dotyczące kar (po jej 50-krotnym podwyższeniu). Zgodnie zaś z art. 59f ust. 2 w obecnym brzmieniu, stawka opłaty (która po przemnożeniu przez współczynnik kategorii obiektu budowlanego i współczynnik wielkości obiektu budowlanego determinuje wysokość kary) wynosi 500 zł.

Przepis ten uzyskał swoje brzmienie dopiero z dniem 31 maja 2004 r., w wyniku nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 93, poz. 888 z późn. zm.) – dalej u.z. pr. bud. W poprzednim brzmieniu określenie stawki opłaty pozostawione było do regulacji aktem wykonawczym – rozporządzeniem (art. 59f ust. 5 i 6 ustawy w poprzednim brzmieniu). O zakresie zastosowania znowelizowanych przepisów decydują przepisy intertemporalne (przejściowe) zawarte w nowelizacji. Przyjęła ona zasadę bezpośredniego działania nowego prawa stanowiąc w art. 2 ust. 1, że do spraw wszczętych a niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy niniejszej ustawy – jednakże z trzema wyjątkami wskazanymi w art. 2 ust. 2-4 u.z. pr. bud. , m.in. do spraw wszczętych a niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji do obliczania wysokości kar, o których mowa w art. 57 ust. 7 oraz art. 59f ustawy oraz opłaty legalizacyjnej stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 2 ust. 4 u.z. pr. bud. ).

Jak się wydaje, sprawy "wszczęte i niezakończone" w rozumieniu tego przepisu dotyczą wszystkich spraw, których stan faktyczny ukształtował się przed 31 maja 2004 r. (nawet jeśli formalnie postępowanie administracyjne nie zostało "wszczęte" w rozumieniu k.p.a.). Taką interpretację powyższego sformułowania (choć na gruncie innego przepisu przejściowego) zaprezentował WSA w Opolu w wyroku z dnia 29 czerwca 2009 r., II SA/Op 40/09, LEX nr 563780 stwierdzając: "Z chwilą wykonania bez uprzedniego uzyskania pozwolenia robót budowlanych, które w świetle obowiązujących przepisów prawa wymagały pozwolenia na budowę, pomiędzy inwestorem a organem nadzoru budowlanego doszło do nawiązania stosunku materialnoprawnego. Od tego czasu trwa sprawa administracyjna rozstrzygana następnie w postępowaniu administracyjnym mającym doprowadzić do usunięcia skutków samowoli budowlanej". Jak się wydaje, taka interpretacja odpowiada konstytucyjnej zasadzie równości, pozwalając na takie samo traktowanie obywateli, którzy w tym samym czasie dopuścili się identycznych czynów – bez względu na to, czy i kiedy organy administracji powzięły właściwe kroki w tej sprawie. Działanie organów administracji nie jest bowiem w żaden sposób zależne od obywatela, który z tego tytułu nie powinien ponosić ujemnych konsekwencji.

Jeśli samowola budowlana polegająca na budowie kilku obiektów została popełniona w różnym czasie, to jak się wydaje, zasadne jest rozpatrywanie jej jako odrębnych spraw dla poszczególnych obiektów (lub grup obiektów wybudowanych równocześnie). Na pojęcie "sprawy administracyjnej" składają się bowiem (m.in.) elementy przedmiotowe (w tym element czasu) oraz podstawa prawna. Do obiektów budowlanych wybudowanych w 2002 r. będą miały zastosowanie przepisy art. 59f w pierwotnym brzmieniu (zgodnie bowiem z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 80, poz. 718 z późn. zm.), przepisy tej nowelizacji mają moc wsteczną – stosuje się je także do zdarzeń mających miejsce przed 11 lipca 2003 r.). Natomiast do samowoli popełnionej w 2005 r. ma zastosowanie stawka opłaty określona obecnie w art. 59f ust. 2 pr. bud.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.)