Spółka wodna nie ma prawa do nakładania opłat za wprowadzanie wód opadowych i ścieków do rowów

Czy spółka wodna ma prawo pobierać opłaty za wprowadzanie ścieków (wód opadowych, roztopowych i ścieków podczyszczonych) do rowu?

Spółka wodna nie ma prawa do nakładania opłat za wprowadzanie wód opadowych i ścieków do rowów, którymi zarządza.

Każda spółka wodna działa na podstawie uchwalonego statutu, który stosownie do przepisu art. 166 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.) - dalej pr. wod. określa zasady ustalania wysokości składek i innych świadczeń na rzecz spółki. Składki pobiera i ewentualnie egzekwuje spółka, zaś świadczenia za korzystanie z urządzeń wodnych przez podmioty odnoszące korzyści z ich funkcjonowania ustala starosta na wniosek spółki wodnej, kierując się postanowieniami statutu spółki. Czym innym jest natomiast "sprzedaż" wody. Spółka, która w ramach zadań statutowych zaspokaja potrzeby ludności w wodę, pobiera wynagrodzenie za pobraną wodę, a wysokość opłat jest ustalana w umowie. O ile spółka wodna prowadzi działalność opisaną w art. 164 ust. 3 pkt 1 i 2 pr. wod., wykonując wymienione tam czynności na rzecz zrzeszonych w niej osób, to nie uczestniczy w obrocie gospodarczym, gdyż jej działalność mieści się w strukturach osobowych oraz organizacyjnych spółki i regulowana jest statutem i uchwałami jej organów. Z inną natomiast sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy spółka wodna wykracza poza obsługę swoich członków, świadcząc usługi na rzecz zewnętrznych podmiotów, np. przedsiębiorców. Jeśli tak jest w istocie, to spółka wykracza poza ustawowe upoważnienie. Jednak i w takiej sytuacji nie może się ona domagać, aby starosta ustalił wysokość opłat za pobór wody, gdyż nie jest to w kompetencjach starosty. Zatem, jeśli spółka zajmuje się dostarczaniem wody oraz odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków w przypadku prowadzenia działalności, o której mowa w art. 164 ust. 2 pr. wod., to może pobierać za to opłaty, jednakże na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej między spółką wodną a zainteresowanym podmiotem (art. 171a pr. wod.). Jest to jedyny przypadek, w którym spółka wodna, prowadząc opisaną działalność może pobierać opłaty za swoje usługi.

Spółka wodna

Spółka wodna ma prawo do pobierania składek od swoich członków na swoje utrzymanie, w tym na utrzymanie urządzeń wodnych takich jak rowy melioracyjne, do których odprowadzane są m.in. ścieki i wody opadowe członków spółek wodnych i innych podmiotów niebędących członkami spółki wodnej. Od tych innych podmiotów odnoszących korzyści z funkcjonowania urządzeń wodnych spółka ma prawo dochodzenia świadczeń (rzeczowych i finansowych) na swoją rzecz (na utrzymanie tych urządzeń). W przypadku, gdy osoby odnoszące korzyści z funkcjonowania rowu (np. wynikające z odprowadzania do rowu wód opadowych czy ścieków) nie partycypują w kosztach utrzymania tego rowu, zastosowanie znajdzie art. 171 ust. 1 pr. wod, a nie "decyzja" spółki. Przepis art. 171 ust. 1 pr. wod. ma na celu obciążenie osób prawnych, fizycznych i jednostek organizacyjnych, które odnoszą korzyści z działalności spółki, a nie są jej członkami. Dotyczy to takiego stanu faktycznego, w którym osoby trzecie powodują zanieczyszczenie wód swoim funkcjonowaniem, a nie ponoszą kosztów związanych z oczyszczaniem tych wód. Zatem, ustanawianie opłat za wprowadzanie ścieków i wód opadowych do urządzeń wodnych czy to w stosunku do swoich członków, czy w stosunku do osób odnoszących korzyści zarządzanych przez spółkę wodną przekracza kompetencje tej spółki określone w pr. wod.

Gdyby do rowu miały być wprowadzane ścieki przez zakład, to stosownie do przepisu art. 128 ust. 2 pkt 3 pr. wod. w pozwoleniu wodnoprawnym starosta mógłby nałożyć na uprawnionego obowiązek wykonania robót lub uczestniczenia w kosztach utrzymania urządzeń wodnych, stosownie do odnoszonych korzyści.

Wróćmy jeszcze do świadczenia usług przez spółkę wodną. Otóż spółki wodne, zapewniając zaspokojenie potrzeb zrzeszonych w nich osób w dziedzinie gospodarowania wodami, mogą podejmować prowadzenie działalności umożliwiającej osiągnięcie zysku netto i przeznaczać go na cele statutowe (art. 164 ust. 2 pr. wod.). Ponadto, w myśl art. 164 ust. 3 pkt 1 i 2 pr. wod. spółki wodne mogą być tworzone w szczególności do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń służących do zapewnienia wody dla ludności, w tym uzdatniania i dostarczania wody (pkt 1) oraz ochrony wód przed zanieczyszczeniem, w tym odprowadzanie i oczyszczanie ścieków (pkt 2). Zgodnie z art. 164 ust. 4 pr. wod. do prowadzenia działalności, o której mowa w ust. 3 pkt 1 i 2 pr. wod., stosuje się odpowiednio art. 8-10 i 12 oraz przepisy wydane na podstawie art. 11 i 13 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858, z późn. zm.) – dalej u.z.w.o.ś.

Statut spółki wodnej musi określać zasady ustalania należności za dostarczanie wody oraz odprowadzanie i oczyszczanie ścieków w przypadku prowadzenia działalności, o której mowa w art. 164 ust. 2 (art. 166 ust. 1 pkt 3a pr. wod.), chociaż zaspakajanie ludności w wodę nie jest działalnością gospodarczą, a spółka nie jest przedsiębiorstwem wodno-kanalizacyjnym, o którym mowa w u.z.w.o.ś. Może ona jednak pobierać należności za dostarczaną wodę, a ich wysokość ustalać w zawieranych umowach. Nie może natomiast żądać, aby starosta ustalał te opłaty zamiast spółki. Dostarczanie wody nie wiąże się bezpośrednio z korzystaniem z urządzeń wodnych, o których mowa w art. 171 ust. 1 pr. wod. Natomiast ustalone przez spółkę składki i inne świadczenia określone w statucie podlegają kontroli starosty, który ten statut zatwierdza.