Służebność przesyłu na prawie użytkowania wieczystego tylko w drodze wyjątku

Czy spółdzielnia mieszkaniowa ma prawo ustanowić służebność przesyłu na działce, której jest użytkownikiem wieczystym?

Pytanie pochodzi z  programu Serwis Budowlany .

Odpowiedź

Dopuszczalność ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego winno następować jedynie w drodze wyjątku i być uzasadnione szczególnymi okolicznościami, które usprawiedliwiać będą odstępstwo od wskazanej zasady (zgodnie z którą służebność przesyłu winna obciążać nieruchomość, a nie ustanowione na niej prawo użytkowania wieczystego), i pozwolą na ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego zamiast na prawie własności nieruchomości.

Uzasadnienie

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury, służebnością gruntową może być obciążona nie tylko nieruchomość gruntowa, ale i użytkowanie wieczyste gruntu (por. uchwały Sądu Najwyższego: z 22 października 1968 r., III CZP 98/68, OSNC 1969, Nr 11, poz. 188; z 29 maja 1974 r., III CZP 21/74, OSNC 1975, Nr 4, poz. 55 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z 17 stycznia 1974 r., III CRN 316/73, OSNC 1974, Nr 11, poz. 197; z 15 października 2008 r., I CSK 135/08, OSNC-ZD 2009, Nr 3, poz. 62). Z drugiej jednak strony, zgodnie z tezą wyrażoną przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 marca 2014 r., III CSK 174/13, LEX nr 1472279, cyt. "(...) ustanowienie służebności gruntowej z obciążeniem użytkowania wieczystego nie gwarantuje tej służebności takiej samej trwałości, jaką cechuje się służebność ustanowiona na nieruchomości.

Służebność ustanowiona na użytkowaniu wieczystym gaśnie bowiem wraz z wygaśnięciem tego prawa, niezależnie od innych sytuacji, w których także wystąpi ten skutek ze względu na odpowiednie zastosowanie przepisów o wygaśnięciu służebności gruntowej ustanowionej na nieruchomości".

Trzeba mieć na uwadze, iż zgodnie z systematyką wprowadzoną do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny – dalej k.c., służebność przesyłu została wyodrębniona od służebności gruntowej i polega ona na obciążeniu nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy prawem, polegającym na tym, że może on korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (art. 3051 k.c.).

Służebność przesyłu pomyślana została w celu stworzenia przedsiębiorcy korzystającemu z urządzeń, o jakich jest mowa w art. 49 § 1 k.c. tytułu prawnego do ich posadowienia na cudzych nieruchomościach i korzystania z tych nieruchomości zgodnie z przeznaczeniem urządzeń. W związku z tym, iż ma ona zapewnić przedsiębiorcy stabilny tytuł do korzystania z urządzeń, o jakich jest mowa w art. 49 § 1 k.c., co do zasady winna ona obciążać nieruchomość, a nie ustanowione na niej prawo użytkowania wieczystego.

Dlatego przedsiębiorcy korzystającemu z urządzeń przesyłowych przysługuje roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem w stosunku do właściciela nieruchomości (art. 3052 § 1 k.c.) i właściciel nieruchomości może też żądać od przedsiębiorcy wynagrodzenia za ustanowienie służebności (art. 3052 § 2 k.c.) – por. cyt. wyżej postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 r., III CSK 174/13, LEX nr 1472279. Z powyższego wynika więc, iż dopuszczalność ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego winno następować jedynie w drodze wyjątku i być uzasadnione szczególnymi okolicznościami, które usprawiedliwiać będą odstępstwo od wyżej wskazanej zasady, i pozwolą na ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego zamiast na prawie własności nieruchomości.

Pytanie pochodzi z programu Serwis Budowlany .