Wprowadzenie
Zgodnie z art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm.) odnawialnym źródłem energii jest między innymi źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru. Stosownie do § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii (Dz. U. Nr 261, poz. 2187, z późn. zm.) do energii wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii zalicza się, niezależnie od mocy źródła, energię elektryczną pochodzącą w szczególności z elektrowni wiatrowych. Przez „farmę wiatrową” należy natomiast rozumieć, za rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, jednostkę wytwórczą lub zespół tych jednostek wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru, przyłączonych do sieci w jednym miejscu przyłączenia. Przepisy powyższe, w zakresie swojej regulacji, wdrażają m.in. dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/77/WE z dnia 27 września 2001 r. w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych (Dz. Urz. WE L 283 z 27 października 2001).
Status siłowni wiatrowej
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.), w art. 3 pkt 3 tego aktu, definiującym „budowle”, wskazuje expressis verbis, że budowlami są m.in. części budowlane urządzeń technicznych, m.in. elektrowni wiatrowych oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. Przywołanie elektrowni wiatrowych w powyższym przepisie jest wynikiem nowelizacji Prawa budowlanego, jaka weszła w życie z dniem 26 września 2005 r. i dyskusji nad statusem elektrowni, przede wszystkim na gruncie stosowania przepisów o podatku od nieruchomości. W okresie przed nowelizacją dominował w orzecznictwie pogląd, że siłownie wiatrowe jako całość, a nie tylko niektóre wybrane elementy, stanowią budowlę, ponieważ tylko w takiej sytuacji stanowi ona całość użytkową i tylko jako taka spełnia te funkcje, dla której została wzniesiona (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 18 maja 2005 r. sygn. I SA/Sz 108/2004 (Gazeta Prawna 2007/89 str. 12). Minister Infrastruktury już ówcześnie uznawał jednak w swych interpretacjach (pisma z 29 lipca 2005 r. – znak RZL/AM/Inn/023/219/05) oraz z 19 września 2005 r. – znak RZL/AM/Inn/023/219b/05)), że za budowlę nie można uznać całej elektrowni wiatrowej, a jedynie jej części budowlane (takie jak fundamenty, maszty, słupy), jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. Zgodnie z taką interpretacją urządzenia i instalacje technologiczne, przekształcające energię wiatru w energię mechaniczną przekazywaną do generatora, takie jak: wirniki z łopatkami, generator, skrzynia biegów, komputer sterujący, transformator, rozdzielnia elektryczna, instalacja alarmowa, instalacja zdalnego sterowania - nie są obiektami budowlanymi (tu: budowlą) ani urządzeniami budowlanymi w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, a jedynie stanowią wyposażenie techniczno-technologiczne elektrowni. Pogląd taki został przyjęty przez Ministerstwo Finansów Departament Podatków i Opłat Lokalnych, które w piśmie z 17 maja 2007 r. sygn.: PL-833/35/07/IP/346, opubl. Biuletyn Skarbowy nr 3 z 2007 r., s. 21) wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają jedynie części budowlane elektrowni wiatrowych jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.
Status przedsięwzięcia polegającego na budowie siłowni wiatrowej
Porównywalna z powyższą, dyskusja dotyczy również możliwości uznawania budowy siłowni wiatrowych za „inwestycje celu publicznego”. W zakresie tym można już także zaobserwować niejednolitą praktykę wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast, wydających decyzje w sprawie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Zwolennicy takiej kwalifikacji inwestycji przyporządkowują budowę elektrowni wiatrowych tym spośród celów publicznych wskazywanych w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, które stanowią o: budowie i utrzymywaniu przewodów i urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej, a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń albo budowie oraz utrzymywaniu obiektów i urządzeń służących ochronie środowiska. Wskazują także na wypracowany w orzecznictwie pogląd, że przy tak sformułowanym przepisie ustawowym dla oceny spełnienia przesłanki celu publicznego nie ma znaczenia, kto ten cel realizuje i kto jest jego inwestorem - Skarb Państwa, samorząd terytorialny czy inna osoba prawna. Przeciwnicy takiego zapatrywania, do których zaliczyć można również, na podstawie protokołów posiedzeń, Krajową Komisję ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko, podkreślają niepubliczny charakter przedsięwzięć oraz ich ukierunkowanie na zysk. Potrzebę indywidualnego podejścia w tym względzie zaznacza także orzecznictwo sądowe, wskazując, że „Pojęcie celu publicznego, z etymologicznego punktu widzenia, oznacza cel dotyczący ogółu ludzi, służący ogółowi, przeznaczony (dostępny) dla wszystkich (Komentarz do ustawy o gospodarce nieruchomościami, pod red. G. Bieńka, Warszawa 2005, str. 396). Zastosowanie zasad i trybu przewidzianego dla lokalizacji inwestycji celu publicznego zależy więc od tego, czy zamierzenia inwestycyjne, wymagające uzyskania stosownej decyzji, posiadają „pierwiastek publiczny”.” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 9 lutego 2006 r. II SA/Sz 1189/2004).
Wedle przepisów o ochronie środowiska, budowa elektrowni wiatrowych, kwalifikowanych jako:
- instalacje planowane na lądzie wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii, o mocy nominalnej elektrowni nie mniejszej niż 100 MW, lub instalacje planowane w obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii;
- pozostałe instalacje wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii o całkowitej wysokości nie niższej niż 30 m,
stanowi, odpowiednio – na podstawie § 2 ust. 1 pkt 5 i § 3 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573 z późn. zm.) – „przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko”, (rozporządzenie to zostało utrzymane w mocy na podstawie art. 173 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227) i stosuje się je dla klasyfikacji przedsięwzięć mogących zawsze i mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 59 powyższej ustawy, która weszła w życie z dniem 15 listopada 2008 r.). Z tej racji inwestycja wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o jakiej mowa w art. 71 i nast. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Obowiązek uzyskania powyższej decyzji może również wynikać, niezależnie od klasyfikacji inwestycji, z możliwości znaczącego oddziaływania na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach określa m.in. warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności ochrony cennych wartości przyrodniczych, zasobów naturalnych i zabytków oraz ograniczenia uciążliwości dla terenów sąsiednich jak też wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia w projekcie budowlanym. Decyzją tą mogą zostać nałożone także obowiązki: 1) dotyczące zapobiegania, ograniczania oraz monitorowania oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a także wykonania kompensacji przyrodniczej; 2) przedstawienia analizy porealizacyjnej, w przypadku przedsięwzięć, dla których sporządza się raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, 3) przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko..
(...)
Zgodnie z art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm.) odnawialnym źródłem energii jest między innymi źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru. Stosownie do § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii (Dz. U. Nr 261, poz. 2187, z późn. zm.) do energii wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii zalicza się, niezależnie od mocy źródła, energię elektryczną pochodzącą w szczególności z elektrowni wiatrowych. Przez „farmę wiatrową” należy natomiast rozumieć, za rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, jednostkę wytwórczą lub zespół tych jednostek wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru, przyłączonych do sieci w jednym miejscu przyłączenia. Przepisy powyższe, w zakresie swojej regulacji, wdrażają m.in. dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/77/WE z dnia 27 września 2001 r. w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych (Dz. Urz. WE L 283 z 27 października 2001).
Status siłowni wiatrowej
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.), w art. 3 pkt 3 tego aktu, definiującym „budowle”, wskazuje expressis verbis, że budowlami są m.in. części budowlane urządzeń technicznych, m.in. elektrowni wiatrowych oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. Przywołanie elektrowni wiatrowych w powyższym przepisie jest wynikiem nowelizacji Prawa budowlanego, jaka weszła w życie z dniem 26 września 2005 r. i dyskusji nad statusem elektrowni, przede wszystkim na gruncie stosowania przepisów o podatku od nieruchomości. W okresie przed nowelizacją dominował w orzecznictwie pogląd, że siłownie wiatrowe jako całość, a nie tylko niektóre wybrane elementy, stanowią budowlę, ponieważ tylko w takiej sytuacji stanowi ona całość użytkową i tylko jako taka spełnia te funkcje, dla której została wzniesiona (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 18 maja 2005 r. sygn. I SA/Sz 108/2004 (Gazeta Prawna 2007/89 str. 12). Minister Infrastruktury już ówcześnie uznawał jednak w swych interpretacjach (pisma z 29 lipca 2005 r. – znak RZL/AM/Inn/023/219/05) oraz z 19 września 2005 r. – znak RZL/AM/Inn/023/219b/05)), że za budowlę nie można uznać całej elektrowni wiatrowej, a jedynie jej części budowlane (takie jak fundamenty, maszty, słupy), jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. Zgodnie z taką interpretacją urządzenia i instalacje technologiczne, przekształcające energię wiatru w energię mechaniczną przekazywaną do generatora, takie jak: wirniki z łopatkami, generator, skrzynia biegów, komputer sterujący, transformator, rozdzielnia elektryczna, instalacja alarmowa, instalacja zdalnego sterowania - nie są obiektami budowlanymi (tu: budowlą) ani urządzeniami budowlanymi w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, a jedynie stanowią wyposażenie techniczno-technologiczne elektrowni. Pogląd taki został przyjęty przez Ministerstwo Finansów Departament Podatków i Opłat Lokalnych, które w piśmie z 17 maja 2007 r. sygn.: PL-833/35/07/IP/346, opubl. Biuletyn Skarbowy nr 3 z 2007 r., s. 21) wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają jedynie części budowlane elektrowni wiatrowych jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.
Status przedsięwzięcia polegającego na budowie siłowni wiatrowej
Porównywalna z powyższą, dyskusja dotyczy również możliwości uznawania budowy siłowni wiatrowych za „inwestycje celu publicznego”. W zakresie tym można już także zaobserwować niejednolitą praktykę wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast, wydających decyzje w sprawie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Zwolennicy takiej kwalifikacji inwestycji przyporządkowują budowę elektrowni wiatrowych tym spośród celów publicznych wskazywanych w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, które stanowią o: budowie i utrzymywaniu przewodów i urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej, a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń albo budowie oraz utrzymywaniu obiektów i urządzeń służących ochronie środowiska. Wskazują także na wypracowany w orzecznictwie pogląd, że przy tak sformułowanym przepisie ustawowym dla oceny spełnienia przesłanki celu publicznego nie ma znaczenia, kto ten cel realizuje i kto jest jego inwestorem - Skarb Państwa, samorząd terytorialny czy inna osoba prawna. Przeciwnicy takiego zapatrywania, do których zaliczyć można również, na podstawie protokołów posiedzeń, Krajową Komisję ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko, podkreślają niepubliczny charakter przedsięwzięć oraz ich ukierunkowanie na zysk. Potrzebę indywidualnego podejścia w tym względzie zaznacza także orzecznictwo sądowe, wskazując, że „Pojęcie celu publicznego, z etymologicznego punktu widzenia, oznacza cel dotyczący ogółu ludzi, służący ogółowi, przeznaczony (dostępny) dla wszystkich (Komentarz do ustawy o gospodarce nieruchomościami, pod red. G. Bieńka, Warszawa 2005, str. 396). Zastosowanie zasad i trybu przewidzianego dla lokalizacji inwestycji celu publicznego zależy więc od tego, czy zamierzenia inwestycyjne, wymagające uzyskania stosownej decyzji, posiadają „pierwiastek publiczny”.” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 9 lutego 2006 r. II SA/Sz 1189/2004).
Wedle przepisów o ochronie środowiska, budowa elektrowni wiatrowych, kwalifikowanych jako:
- instalacje planowane na lądzie wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii, o mocy nominalnej elektrowni nie mniejszej niż 100 MW, lub instalacje planowane w obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii;
- pozostałe instalacje wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii o całkowitej wysokości nie niższej niż 30 m,
stanowi, odpowiednio – na podstawie § 2 ust. 1 pkt 5 i § 3 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573 z późn. zm.) – „przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko”, (rozporządzenie to zostało utrzymane w mocy na podstawie art. 173 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227) i stosuje się je dla klasyfikacji przedsięwzięć mogących zawsze i mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 59 powyższej ustawy, która weszła w życie z dniem 15 listopada 2008 r.). Z tej racji inwestycja wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o jakiej mowa w art. 71 i nast. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Obowiązek uzyskania powyższej decyzji może również wynikać, niezależnie od klasyfikacji inwestycji, z możliwości znaczącego oddziaływania na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach określa m.in. warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności ochrony cennych wartości przyrodniczych, zasobów naturalnych i zabytków oraz ograniczenia uciążliwości dla terenów sąsiednich jak też wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia w projekcie budowlanym. Decyzją tą mogą zostać nałożone także obowiązki: 1) dotyczące zapobiegania, ograniczania oraz monitorowania oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a także wykonania kompensacji przyrodniczej; 2) przedstawienia analizy porealizacyjnej, w przypadku przedsięwzięć, dla których sporządza się raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, 3) przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko..
(...)