Odpowiedź:

Na gruncie ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. Nr 122, poz. 695) - dalej u.s.h.u.e. nie można skutecznie dochodzić przydziału uprawnień do emisji z unijnej rezerwy na lata 2013-2020 przewidzianej dla instalacji nowych oraz w związku z dokonaniem w instalacji znaczącego zwiększenia zdolności produkcyjnej i uzyskać rozstrzygnięcia określającego liczbę uprawnień do emisji przyznanych z tej rezerwy.

Podstawą taką będą przepisy nowej ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, której projekt jest w tej chwili procedowany.


Uzasadnienie:

W u.s.h.u.e. wyróżnia się dwie zasadnicze przesłanki przydziału uprawnień do emisji z krajowej rezerwy. Sprowadzają się one do dokonania zmiany w instalacji objętej systemem albo oddania do eksploatacji instalacji nowej (art. 3 pkt 4 u.s.h.u.e.). Przydział uprawnień do emisji ma zabezpieczyć potrzeby emisyjne takich instalacji. Źródłem, z którego te potrzeby emisyjne miałyby być zaspokajane, jest krajowa rezerwa uprawnień do emisji, która jest częścią krajowego planu rozdziału uprawnień do emisji na dany okres rozliczeniowy.


Opisane w ustawie zasady przydziału uprawnień do emisji dla instalacji nowych i instalacji, w których dokonano zmiany, wyczerpały się jednak z końcem 2012 r. Instytucja krajowych planów rozdziału uprawnień do emisji została zastąpiona w pewnym zakresie wykazami instalacji objętych systemem, o których mowa w art. 21 u.s.h.u.e., z tą jednak różnicą, że treść tych wykazów ogranicza się do określenia liczby uprawnień do emisji przyznanych instalacji na dany okres rozliczeniowy, natomiast wykaz ten nie określa już puli uprawnień do emisji, które miałyby stanowić rezerwę dla instalacji nowych.


Nie oznacza to jednak, że z końcem okresu rozliczeniowego 2008-2012 potrzeby emisyjne instalacji nowych nie będą zaspokajane.


Prawo unijne przewiduje wydzielenie puli uprawnień do emisji stanowiącą ogólnounijną rezerwę uprawnień, która będzie dostępna dla wszystkich uczestników systemu z poszczególnych państw członkowskich. Niestety przepisy dotyczące przesłanek i trybu dokonywania przydziału uprawnień z unijnej rezerwy w bieżącym okresie rozliczeniowym (2013-2020) nie zostały dotąd przeniesione do prawa polskiego, są one przedmiotem projektowanej ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.


Na gruncie prawa unijnego przesłanki przydziału uprawnień do emisji z unijnej rezerwy, a także częściowo wymagania proceduralne w tym zakresie określa decyzja Komisji z dnia 27 kwietnia 2011 r. w sprawie ustanowienia przejściowych zasad dotyczących zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w całej Unii na mocy art. 10a dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 130 z dnia 17 maja 2011, s. 1) - dalej decyzja 2011/278/UE. Zgodnie z tą decyzją zasadniczą przesłanką uzasadniającą wniosek o przydział uprawnień do emisji z unijnej rezerwy jest rozpoczęcie działalności przez instalację spełniającą przesłanki objęcia systemem albo w przypadku instalacji już istniejących i uczestniczących w systemie - osiągnięcie znaczącego zwiększenia zdolności produkcyjnej przez instalację. Kryteria znaczącego zwiększenia zdolności produkcyjnej oraz sposób obliczenia przydziału dla instalacji nowej precyzują szczegółowo przepisy decyzji 2011/278/UE. Decyzja 2011/278/UE reguluje także elementy procedury ubiegania się o przydział uprawnień z unijnej rezerwy.

Procedura ubiegania się o przydział uprawnień z unijnej rezerwy daleko odbiega od procedury uregulowanej w u.s.h.u.e., jest to procedura zharmonizowana w całej Unii Europejskiej, której elementem jest etap kontroli przez Komisję wniosku oraz proponowanej wstępnej całkowitej liczby uprawnień do emisji, która ma zostać przydzielona instalacji. Należy stwierdzić, że uprawnienia kontrolne Komisji mają tu znaczenie rozstrzygające. Rola organów krajowych w tej procedurze sprowadza się do wykonania pewnych czynności administracyjnych związanych ze sprawdzeniem poprawności i kompletności wniosku oraz zweryfikowaniu zawartych w nim obliczeń.

Akt u.s.h.u.e. rozstrzygnięcie o przydziale uprawnień do emisji pozostawia organom samorządu terytorialnego, które wydają w tej sprawie decyzję we współdziałaniu z KOBiZE. Ustawa rozbiega się w tej kwestii z wymaganiami prawa unijnego zarówno w sferze materialnoprawnej (przesłanki przydziału uprawnień do emisji z rezerwy, wymagania formalne wniosku o przydział, obowiązek jego weryfikacji przez weryfikatorów), jak i proceduralnej, ponieważ nie uwzględnia obowiązku weryfikowania rozstrzygnięć w zakresie proponowanej do przyznania liczby uprawnień do emisji z Komisją Europejską.


Dlatego też należy stwierdzić, że na gruncie u.s.h.u.e. nie można skutecznie dochodzić przydziału uprawnień do emisji z unijnej rezerwy przewidzianej dla instalacji nowych oraz w związku z dokonaniem w instalacji znaczącego zwiększenia zdolności produkcyjnej i uzyskać rozstrzygnięcia określającego liczbę uprawnień do emisji przyznanych z tej rezerwy. Podstawą taką będą przepisy nowej ustawy o systemie handlu, której projekt jest w tej chwili procedowany (projekt dostępny w publikacji).


Warto jednak zwrócić uwagę, że projektodawcy wyraźnie dopuszczają możliwość wszczęcia postępowania o przydział uprawnień do emisji z rezerwy na lata 2013-2020 pod rządami przepisów u.s.h.u.e., wskazując w projektowanym art. 124 ust. 2, że wnioski o przydział uprawnień do emisji złożone przed dniem wejścia w życie ustawy, stają się wnioskami, o których mowa w art. 67 ust. 1, co oznacza, że po wejściu w życie nowej ustawy rozpoczęte postępowania o przydział uprawnień do emisji dla instalacji nowej i tej, w której dokonano zmiany, będą kontynuowane, jednak - jak się należy domyślać - z zachowaniem nowych wymagań przewidzianych w nowej ustawie.

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.