Przy realizacji inwestycji budowlanej należy pamiętać o ochronie przyrody

Bogna Czajka-Marchlewicz zaprezentowała działania związane z realizacją budowlanego procesu inwestycyjnego, które na gruncie ustawy prawo ochrony przyrody mogą zostać uznane za czyny karalne, a tym samym wiązać się z odpowiedzialnością karną inwestorów i innych uczestników procesu budowlanego.

Pełna treść komentarza  dostępna jest w programie Serwis Budowlany .


Pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne oraz zespoły przyrodniczo-krajobrazowe stanowią obok parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, obszarów Natura 2000 oraz ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów formy ochrony przyrody określone ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 627 z późn. zm.) – dalej: u.o.p.. Z realizacją inwestycji budowlanej na tych obszarach wiąże się szereg ograniczeń, a naruszenie zakazów obowiązujących na tych obszarach stanowić może wykroczenie lub przestępstwo skutkujące odpowiedzialnością karną podmiotów biorących udział w procesie budowlanym.

Pomniki przyrody

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je spośród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Są one ustanawiane w drodze uchwały rady gminy określającej nazwę pomnika, jego położenie, sprawującego nadzór, szczególne cele ochrony, a w razie potrzeby ustalenia dotyczące ich czynnej ochrony oraz zakazy właściwe dla danego obiektu, wybrane spośród zakazów wskazanych w u.o.p.

W tym samym trybie tj. uchwały rady gminy, dochodzi do zniesienia tej formy ochrony przyrody. Ma to miejsce w razie utraty wartości przyrodniczych, ze względu na które ustanowiono tą formę ochrony przyrody lub w razie konieczności realizacji inwestycji celu publicznego lub zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego. Projekty ww. uchwał rady gminy wymagają uzgodnienia z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.
Pomniki przyrody są chyba najbardziej znaną formą ochrony przyrody jeżeli chodzi o ochronę indywidualną. Zdecydowaną grupę stanowią pojedyncze drzewa występujące w lasach i poza terenami leśnymi. Do popularyzacji tej formy ochrony przyrody przyczynia się m.in. nadawanie imion poszczególnym tworom przyrody. Wszyscy znają „Dąb Bartek" czy "Dąb Mieszko".

Na szczególną pozycję drzew wśród pomników przyrody wskazuje objęcie ich „dożywotnią" ochroną. Ochronie tej podlegają aż do samoistnego, całkowitego rozpadu, pod warunkiem, że znajdują się na terenie niezabudowanym oraz jeżeli nie stanowią zagrożenia dla ludzi i mienia.
Na gruncie tego uregulowania może powstać pytanie czy drzewa pomnikowe w ogóle mogą zostać usunięte, a jeżeli tak to w jakim trybie. Z obowiązujących przepisów wynika, iż drzewa pomnikowe objęte są podwójną ochroną: jako drzewa oraz jako pomniki przyrody.

Zezwolenie na wycinkę drzewa lub krzewu udziela wójt, burmistrz, prezydent miasta (chyba, że wymóg uzyskania takiego pozwolenia został wyłączony). Jednak w przypadku pomnika przyrody, aby do wydania takiego zezwolenia mogło w ogóle dojść, w pierwszej kolejności musi przestać obowiązywać akt normatywny, na mocy którego konkretne drzewo zostało uznane za pomnik przyrody. W przeciwnym razie zezwolenie na wycinkę naruszałoby powszechnie obowiązujący akt prawa miejscowego jakim jest uchwała rady gminy ustanawiająca pomnik przyrody. Status uchwały rady gminy jako aktu prawa miejscowego wynika z okoliczności, iż regulacja zawarta w tego typu uchwale ma charakter generalny (nie odnoszący się do indywidualnego podmiotu lecz do prawnej kategorii potencjalnych adresatów) i abstrakcyjny (nie „konsumowany" poprzez jednokrotne zastosowanie, lecz mogący zostać wykorzystany w nieograniczonej liczbie przypadków w przyszłości).

Odstępstwem od tego schematu jest sytuacja, gdy usunięcie drzewa pomnikowego jest niezbędne w celu realizacji inwestycji celu publicznego. Wówczas na mocy art. 45 ust. 2 pkt 2 u.o.p. nie obowiązują wymienione niżej zakazy uchwalone przez radę gminy. Warunkiem dokonania wycinki w tym celu będzie jednak uzgodnienie z organem, który uznał drzewo za pomnik przyrody. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, do którego wpłynął wniosek o wycinkę drzewa w związku z realizację inwestycji celu publicznego musi zatem uzgodnić tą wycinkę z radą gminy i uzyskać jej zgodę, a ta z kolei winna uzgodnić uchwałę zawierającą swoje stanowisko z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.
(...)

Pełna treść komentarza dostępna jest w programie Serwis Budowlany .