1. Wprowadzenie

Pod względem rodzaju ochrony utwory dzielą się na utwory chronione na zasadach ogólnych oraz utwory chronione na zasadach szczególnych. Ochrona określonych utworów na zasadach szczególnych nie oznacza ustanowienia wobec nich zupełnie odrębnych systemów ochrony. Wynika z niej jedynie to, iż pewne kwestie, decydujące o prawnym statusie dzieł chronionych w sposób szczególny, unormowane są odmiennie niż w przypadku pozostałych utworów. W związku z tym ochrona praw autorskich podmiotów uprawnionych z tytułu stworzenia tych utworów kształtowana jest przez dwa podstawowe bloki przepisów: 1) przepisy szczególne ustawy, wyłącznie im poświęcone, oraz 2) przepisy ogólne ustawy, tzn. normujące status utworów w ogólności – w zakresie nie uregulowanym odmiennie przepisami szczególnymi.
(...)

2. Status projektu budowlanego jako utworu w procedurze administracyjnej
Projekty budowlane, w tym w pierwszej kolejności projekty architektoniczne, opracowywane są na podstawie umów o dzieło. W związku z tym o ich prawnym statusie decyduje w pierwszej kolejności prawo cywilne – ze względu na to, iż stanowią one z jednej strony dzieło, będące przedmiotem konkretnego zamówienia, pod drugie zaś traktowane być powinny jako utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, która traktowana jest jako szczególna regulacja z zakresu prawa cywilnego.
Mimo to projekty budowlane mają także administracyjny kontekst. Wynika to po pierwsze stąd, iż opracowanie projektu budowlanego stanowi jeden z warunków wydania pozwolenia na budowę, regulowanego przez ustawę Prawo budowlane, stanowiącą unormowanie z zakresu materialnego prawa administracyjnego. Poza tym jednak projekty budowlane mają określone znaczenie dla procedur administracyjnych, regulowanych ogólnie przepisami kodeksu postępowania administracyjnego i właśnie ten kontekst projektów budowlanych będzie zasadniczym przedmiotem poniższych uwag. Jedną z kluczowych kwestii, istotnych dla praktyki postępowań administracyjnych, która zostanie przybliżona, stanowi wpływ twórczego charakteru projektów budowlanych na posługiwanie się nimi w tych postępowaniach.

3. Projekty budowlane a urzędowe dokumenty i materiały
Urzędowe dokumenty i materiały to podstawowa, najczęściej spotykana w praktyce i wzbudzająca najwięcej wątpliwości kategoria dzieł nie będących utworami w rozumieniu prawa autorskiego. Doprecyzowania wymaga przede wszystkim termin „materiały urzędowe".
W przypadku pojęcia dokumentów urzędowych, w celu jego wyjaśnienia, stosuje się interpretacje narosłe w związku z potraktowaniem ich przez ustawodawcę jako jednego ze środków dowodowych w postępowaniu cywilnym (por. art. 244 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) – dalej k.p.c.). Dokumenty urzędowe przeciwstawiane są dokumentom prywatnym. Rozróżnienie to opiera się na kryterium podmiotu, który dany dokument wystawił.
Za urzędowy uznany może być dokument sporządzony w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania (por. art. 244 § 1 k.p.c.), względnie przez organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne w zakresie poruczonych im z mocy prawa spraw z dziedziny administracji państwowej (por. art. 244 § 2 k.p.c.). Dokument, który tych przesłanek nie spełnia, powinien być potraktowany jako prywatny, a tym samym mogący podlegać ochronie z tytułu prawa autorskiego jako utwór (np. fachowe opracowanie, przygotowane na zamówienie konkretnego przedsiębiorcy w związku z planowaną przez niego, skomplikowaną transakcją).
(...)

4. Cel wykorzystania projektu budowlanego w procedurze administracyjnej
Projekty budowlane powinny być rozpatrywane z wzięciem pod uwagę ich znaczenia dla procedury administracyjnej, z uwzględnieniem celu ich wykorzystania w tej procedurze, tzn. znaczenia, jakie konkretny projekt budowlany ma dla wydania kończącego postępowanie administracyjne orzeczenia.
W tym kontekście wyróżnić można dwie podstawowe sytuacje: 1) kiedy chodzi o wydanie pozwolenia na budowę, którą poprzedzić powinno zatwierdzenie projektu budowlanego, stanowiącego jeden z podstawowych załączników do wniosku o wydanie pozwolenia oraz 2) kiedy projekt budowlany stanowi dowód w innego rodzaju postępowaniu administracyjnym, np. dotyczącym wywłaszczenia nieruchomości zabudowanej.
W żadnym z tych dwóch przypadków projekt budowlany nie jest klasycznym dokumentem urzędowym, przygotowywanym wyłącznie na potrzeby konkretnego postępowania administracyjnego. W pierwszej bowiem z dwóch powyższych sytuacji chodzi o dostarczenie do zatwierdzenia prawidłowo sporządzonego projektu w celu późniejszej realizacji według niego określonej inwestycji, w drugim zaś przypadku projekt budowlany przed wszczęciem postępowania administracyjnego już istnieje, często powstaje na wiele lat przed tą datą.

Projekt budowlany nie może być zatem w żadnym z tych dwóch przypadków traktowany jako dokument, którego rola ogranicza się do tego, iż jest on opracowywany wyłącznie na potrzeby konkretnego postępowania i następnie załączany do akt sprawy, bez praktycznej możliwości jego wykorzystania poza procesem, co dotyczy np. większości stanowiących dowód w sprawie opinii specjalistów.
Z uwag powyższych wynika, iż w kontekście postępowania administracyjnego urzędowy charakter projektu budowlanego powinien być postrzegany w szczególny sposób. Dysponowanie projektem, znajdującym się w aktach danej sprawy administracyjnej, jest dozwolone, nawet jeśli wkracza w monopol autora projektu, o ile dysponowanie to jest uzasadnione przebiegiem postępowania.
(...)