W prawie autorskim prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu traktowane jest wyraźnie jako jedno z osobistych praw autorskich (por. art. 16 pkt 5 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) - dalej u.p.a.). Natomiast ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) - dalej, pr. bud., w art. 20 ust. 1 pkt 4 pr. bud. sprawowanie nadzoru autorskiego traktuje jako jeden z podstawowych obowiązków projektanta, nie tylko w zakresie uzgadniania możliwości wprowadzania rozwiązań zamiennych, ale także stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem.

Poza przepisami ustawowymi o ogólnym charakterze, uwarunkowania nadzoru kształtowane są także w odniesieniu do konkretnych inwestycji. Świadczy o tym art. 36 ust. 1 pkt 4 pr. bud., zgodnie z którym w decyzji o pozwoleniu na budowę właściwy organ, w razie potrzeby, określa szczegółowe wymagania dotyczące nadzoru na budowie. Ponadto istotnym odniesieniem dla nadzoru autorskiego są zawierane w tym zakresie między inwestorem a projektantem umowy o wykonywanie tego nadzoru.

Umowy o nadzór autorski oceniane być powinny w kontekście ogólnych przepisów Kodeksu cywilnego, w tym regulujących należyte wykonywanie umów oraz ich rozwiązywanie, jak również indywidualnie uzgodnionych postanowień tych umów. W kodeksie cywilnym, jak również w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, brak szczególnego unormowania umów o nadzór autorski, które wobec tego stanowią tzw. umowy nienazwane, niemające swej odrębnej regulacji ustawowej, tak jak jest to np. w odniesieniu do umów o roboty budowlane.


Na czym polega istota autorskich praw osobistych?

Jak sama nazwa wskazuje, celem ustanowienia autorskich praw osobistych jest ochrona osobistych interesów twórcy. W praktyce chodzi tutaj zasadniczo o dwie sfery interesów:
1) identyfikowanie dzieła z jego autorem poprzez oznaczanie utworu nazwiskiem twórcy,
2) zapewnienie autorowi możliwości kontrolowania, czy jego dzieło jest należycie traktowane przez inne osoby, korzystające z dzieła, np. czy nie jest ono wbrew jego twórczym intencjom zniekształcane, czemu służy przede wszystkim prawo do nadzoru autorskiego nad sposobem korzystania z utworu (por. art. 16 pkt 5 u.p.a.).

Prawa osobiste pozostają zawsze przy autorze, są bowiem ściśle związane z jego osobą i wobec tego nie można skutecznie przenieść ich na inne podmioty (praw osobistych autor nie może sprzedać). Natomiast po śmierci autora co do zasady w pierwszej kolejności osobiste prawa autorskie do stworzonych przez niego dzieł mogą być wykonywane przez osoby twórcy bliskie, z kręgu jego rodziny, tzn. przez małżonka twórcy, a w jego braku kolejno przez jego zstępnych (dzieci, wnuków itd.), rodziców, rodzeństwo i zstępnych rodzeństwa (por. art. 78 ust. 2 i ust. 3 u.p.a.).

Prawa autorskie formalnie nie są też ograniczone w czasie, czyli nie wygasają, choć po upływie bardzo wielu lat od daty śmierci twórcy często brak osób żywotnie zainteresowanych ochroną tych praw, co dotyczy zwłaszcza twórców zmarłych bezpotomnie.
(...)

Pełna treść komentarza dostępna jest w programie Serwis Budowlany>>