Odpowiedź: praca w święta w placówkach handlowych jest generalnie niedozwolona.
Uzasadnienie: zgodnie z art. 1519a § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., praca w święta w placówkach handlowych jest niedozwolona. Praca w placówkach handlowych jest niedozwolona we wszystkie święta wymienione w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 z późn. zm.) - u.d.w. Niedozwolona jest również praca w te święta, które przypadają w niedzielę.
Generalnie zatem właściciel sklepu zatrudniający pracowników musi udzielić pracownikom dnia wolnego od pracy w dniu, w którym wypada jedno z wymienionych w u.d.w. świąt. Podobnie powinien zachować się właściciel sklepu, który działa przy stacji benzynowej. Taki sklep jest bowiem placówką handlową.
Zdaniem Ministerstwa Pracy "(...) W praktyce przy wykładni pojęcia "placówka handlowa" można posługiwać się posiłkowo Polską Klasyfikacją Działalności (PKD) oraz wyjaśnieniami występującymi w słownikach języka polskiego. Przydatne może być także orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Sądu Najwyższego. Korzystając z powyższych źródeł, można przyjąć, że pojęcie "placówka handlowa" występujące w kodeksie pracy obejmuje wszelkie instytucje i zakłady, których główną działalnością jest działalność handlowa, zarówno hurtowa jak i detaliczna, a więc które kupują wyroby w celu ich sprzedaży. "Placówką handlową" będą zatem np. sklepy, stoiska, hurtownie, stragany, stacje paliw, składy węgla, składy materiałów budowlanych, domy towarowe, domy wysyłkowe, biura zbytu. W ocenie departamentu pojęcie to powinno objąć także nowoczesne formy sprzedawania i kupowania towarów, np. przez Internet, przy założeniu że czynności charakterystyczne dla sprzedaży towarów w taki sposób byłyby dokonywane przez osobę mającą status pracownika. Ochronny cel nowych przepisów nie powinien być bowiem ograniczany ze względu na formę, w jakiej prowadzony jest handel. Zdaniem Departamentu Prawa Pracy MPiPS normy prawne zawarte w artykule 1519a kodeksu pracy oznaczają zakaz wykonywania pracy w święta we wszystkich placówkach handlowych, przez osoby mające status pracownika, a więc zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Zakaz ten odnosi się przy tym do każdego pracownika zatrudnionego w takiej placówce, niezależnie od tego, na jakim stanowisku jest zatrudniony. Obejmie on więc nie tylko pracowników bezpośrednio dokonujących sprzedaży towarów, ale także innych pracowników, zapewniających funkcjonowanie placówki handlowej, np. magazynierów, osoby sprzątające, pracowników ochrony, pracowników obsługi technicznej. Normy zawarte w nowych przepisach nie oznaczają natomiast zakazu otwarcia placówki handlowej w święta. Nie ma bowiem przeszkód prawnych, aby w placówkach handlowych otwartych w święta pracę wykonywali ich właściciele lub inne osoby pracujące na podstawie umów cywilnych. W takim jednak przypadku należy mieć na uwadze przepisy art. 22 § 11 i § 12 kodeksu pracy, zakazujące wykonywania pracy w ramach umów cywilnoprawnych, jeżeli jest ona świadczona w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy" (Stanowisko MPiPS, DPR-079-578/JS/MF/07).
A zatem zdaniem MPiPS w święta powinny być zamknięte zarówno sklepy jak i stacje benzynowe, jako podmioty wykonujące działalność handlową (tj. dokonujące zakupu towarów w celu i sprzedaży).
Innego zdania jest jednak Państwowa Inspekcja Pracy. Kierując się interesem społecznym, jak również brakiem możliwości jednoznacznej interpretacji przepisów zawartych w Kodeksie pracy, Państwowa Inspekcja Pracy uznaje, że stacje paliw należy zaliczyć do placówek usługowych, wykonujących prace konieczne ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności. Inspekcja Pracy podnosi, że użyteczność społeczną należy przy tym rozumieć jako tę część działalności, której niewykonanie może przynieść szkodę dla społeczeństwa lub jego części.
Tym samym PIP dopuszcza funkcjonowanie (zatrudnianie pracowników) stacji benzynowych w święta. Nie wypowiada się natomiast w zakresie dopuszczalności zatrudniania pracowników w sklepach, które przy takich stacjach benzynowych działają.
Dokonując interpretacji stanowiska Państwowej Inspekcji Pracy wskazać należy, że najprawdopodobniej dopuszczenie przez ten organ możliwości zatrudniania pracowników w stacjach benzynowych w święta miało na celu umożliwienie społeczeństwu dokonania zakupu paliwa, jako dobra dzięki któremu ludzie realizować mogą swoje codzienne potrzeby. Przy takiej wykładni stanowiska PIP sklep działający przy stacji benzynowej nie powinien zatrudniać pracowników.
Jeżeli jednak funkcjonującego przy stacji paliw sklepu nie da się fizycznie wyodrębnić od samej stacji, jak również niemożliwe jest dokonanie podziału obowiązków pracowników w zakresie obsługi stacji i sklepu tak, aby część pracowników zajmowała się wyłącznie obsługą sklepu nie zajmując się sprzedażą paliw, za dopuszczalne, w mojej ocenie w świetle stanowiska PIP, należy uznać zatrudnianie pracowników stacji paliw, w ramach której funkcjonuje taki sklep, w święta.
Ponieważ jednak przytoczone powyżej stanowiska MPiPS oraz PIP wykluczają się wzajemnie niemożliwe jest udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na postawione pytanie. Okoliczności konkretnego przypadku badane bowiem będą każdorazowo przez przeprowadzającego kontrolę inspektora pracy lub ewentualnie sąd, rozstrzygający powstały na tym tle spór.
Warto jednak wskazać, iż zdaniem PIP zakaz pracy w święta w placówkach handlowych dotyczy jedynie pracowników. W związku z tym pracodawca, w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, może sam wykonywać pracę w wyżej wskazanym okresie.