Odpowiedzialność za wywłaszczenie ponosi podmiot na rzecz którego wywłaszczenie nastąpiło

Zasada odpowiedzialności odszkodowawczej za wywłaszczoną nieruchomość dotyczy wyłącznie podmiotu, na którego rzecz nastąpiło wywłaszczenie orzekł WSA w Białymstoku.

Prezydent miasta orzekł o wywłaszczeniu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa pod budowę trasy nad rzeką. Na mocy decyzji wojewody decyzja o wywłaszczeniu została uznana za nieważną w części orzekającej o ustaleniu odszkodowania za zajęte działki. W związku z tym przeprowadzono od nowa postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia należnego odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości. Prezydent miasta wydając nową decyzję ustalającą odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości przypisał odpowiedzialność odszkodowawczą również marszałkowi województwa oraz gminie.

Zdaniem WSA uwadze prezydenta miasta umknęło, że mająca zastosowanie w sprawie ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 2010, nr 102, poz. 651) wprost w przepisie art. 132 ust. 5 reguluje kwestię podmiotu zobowiązanego do wypłaty odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Przepis ten stanowi, że do zapłaty odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości jest zobowiązany starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, jeżeli wywłaszczenie następuje na rzecz Skarbu Państwa, albo organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli wywłaszczenie następuje na rzecz tej jednostki. Przepis statuuje zatem zasadę odpowiedzialności odszkodowawczej za wywłaszczoną nieruchomość, tego wyłącznie podmiotu, na którego rzecz nastąpiło wywłaszczenie. Zdarzeniem prawnym rodzącym obowiązek odpowiedzialności odszkodowawczej jest powstanie szkody, związane z momentem pozbawienia podmiotu wywłaszczanego prawa własności nieruchomości (odjęcia prawa własności nieruchomości). Podmiot zobowiązany do świadczenia odszkodowawczego jest z góry określony przepisem art. 132 ust. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami i nie wymaga ustalenia ex post.

Wierzytelność o zapłatę odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość nie ma charakteru roszczenia obciążającego nieruchomość, albowiem nie jest roszczeniem wynikającym z zobowiązania realnego, ani też nie podlega obowiązkowemu wpisowi do księgi wieczystej. Nie będąc obciążeniem "przylegającym" do nieruchomości, roszczenie o zapłatę odszkodowania, nie jest skuteczne względem każdoczesnego właściciela nieruchomości, a obowiązek zapłaty odszkodowania nie przechodzi na nabywcę własności takiej nieruchomości.


WSA zwrócił uwagę, iż zasada odpowiedzialności odszkodowawczej za skutki wywłaszczenia tego wyłącznie podmiotu, na rzecz którego wywłaszczenie nastąpiło, nie pozwalała organowi orzekającemu o odszkodowaniu na ustalanie, czyją własność obecnie stanowi grunt wywłaszczony, ani jaki podmiot zarządza (gospodaruje) tymi gruntami.

Sad podkreślił, iż wywłaszczenie gruntu, którego dotyczyło postępowanie odszkodowawcze, nastąpiło na rzecz Skarbu Państwa, a zatem podmiotem odpowiedzialnym za wypłatę odszkodowania za cały grunt wywłaszczony jest – stosownie do regulacji art. 132 ust. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami – starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. W miastach na prawach powiatu funkcje przypisane staroście sprawuje prezydent miasta. W konsekwencji w rozpatrywanej sprawie odpowiedzialność za wypłatę ustalanego odszkodowania ciążyła w całości na prezydencie miasta, działającym jako starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Obciążenie odszkodowaniem również innych podmiotów niż zobowiązany z mocy ustawy, zostało dokonane z rażącym naruszeniem art. 132 ust. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami – uznał WSA.

Na podstawie:
Wyrok WSA w Białymstoku z 29 sierpnia 2013 r., sygn. akt II SA/Bk 102/13