Zgodnie z przyjętym przez rząd wieloletnim planem finansowania, od przyszłego roku VAT na nowe mieszkania ma wzrosnąć z 7% do 8%. Rząd nie wyklucza podwyżek o kolejny punkt procentowy w lipcu przyszłego roku i ponownie za rok. Docelowo więc stawka VAT mogłaby wzrosnąć nawet do 10%. Home Broker sprawdził, jak na ceny mieszkań może wpłynąć podwyżka o 1 pkt. proc. W Warszawie średnia cena nowych lokali na rynku pierwotnym wynosi obecnie 471,6 tys. zł brutto w przypadku dwóch pokoi i 646,7 tys. zł w przypadku trzech. Po podwyżce VAT cena wzrosłaby w pierwszym przypadku o 4,4 tys. zł, a w drugim o nieco ponad 6 tys. zł. Średni wzrost dla Warszawy, Krakowa, Poznania i Wrocławia wyniósłby 3,6 tys. zł dla mieszkań 2-pokojowych i 4,8 tys. zł dla 3-pokojowych. W przypadku trzech podwyżek VAT po 1 pkt. proc. , ceny podniosłyby się odpowiednio o 10,9 tys. zł i 14,4 tys. zł.

Deweloper może podnieść cenę netto

Taki byłby efekt zmian stawek VAT przy założeniu, że deweloperzy nie podnosiliby jednocześnie cen netto. Tego jednak nie można wykluczyć ze względu na możliwy wzrost kosztów ponoszonych przez deweloperów. Będzie to zależało od tego, jaki jest udział poszczególnych pozycji kosztowych (objętych różnymi stawkami VAT) w strukturze kosztów dewelopera, a także od tego, jaka jest relacja między VAT-em należnym i naliczonym. Jeżeli VAT naliczony już dziś jest wyższy od należnego (co stanowi koszt dewelopera) i dodatkowo na skutek podwyżek ta różnica miałaby się powiększyć, aby utrzymać obecny poziom marżowości deweloper mógłby podnieść cenę netto sprzedawanych mieszkań. Średnie marże deweloperów giełdowych spadły z 45% w 2008 roku do 33% w 2009 roku. Wzrost kosztów może też nastąpić w wyniku podwyżek cen netto materiałów budowlanych, robocizny czy zakupu działek pod budowę.

Chcesz uniknąć podwyżki – kup gotowy lokal

Najprostszym sposobem uniknięcia podwyżki VAT jest podpisanie do końca roku umowy ostatecznej zakupu mieszkania (problem jest bardziej skomplikowany w przypadku mieszkań o powierzchni powyżej 150 m kw). Aby można było podpisać taką umowę deweloper musi posiadać zaświadczenie o samodzielności lokalu, o które może wystąpić dopiero po oddaniu mieszkania do użytkowania. Można szacować, że średnio ok. jednej trzeciej lokali wystawionych obecnie na sprzedaż w największych miastach Polski spełnia te wymagania. Zwykle jednak w gotowych projektach wybór mieszkań, zwłaszcza o mniejszym metrażu, jest ograniczony.

Aby kupić mieszkanie z niższą stawką VAT można też wybrać inwestycję, w przypadku której planowane jest oddanie budynku przez końcem tego roku. Oczywiście w takiej sytuacji istnieje ryzyko, że deweloper nie zdąży dopełnić formalności w terminie. Dlatego trzeba zagwarantować sobie w umowie przedwstępnej możliwość bezkosztowego odstąpienia od umowy w przypadku niedotrzymania terminów przez dewelopera lub zmiany stawek podatkowych. Alternatywą może być obniżenia w takiej sytuacji ceny netto. Kolejne rozwiązanie to zakup mieszkania będącego na dowolnym etapie budowy i zapisanie w umowie przedwstępnej ceny brutto. W taki wypadku cena ta nie powinna ulec zmianie nawet pod podwyżce VAT.

Już podpisana umowa a cena wzrośnie

W najgorszej sytuacji są osoby, które już podpisały umowy przedwstępne na zakup mieszkań z ceną netto, jeśli planowany termin oddania do użytkowania przypada po 2010 roku. Nie uda im się uniknąć podwyżki ceny brutto. Nie ma znaczenia, kiedy zostały zapłacone kolejne transze. Taka sytuacja dotyczy bardzo dużej liczby osób. Zgodnie danymi Home Broker, około 35% transakcji na rynku pierwotnym w ostatnich trzech miesiącach dotyczyło mieszkań na etapie budowy do stanu surowego zamkniętego z elewacją. W takim przypadku raczej trudne byłoby dokończenie inwestycji jeszcze w tym roku.

autor: Katarzyna Siwek, Bartosz Turek, HOMEBROKER