Działania podlegające karze na podstawie art. 88 ustawy o ochronie przyrody
Zgodnie z art. 88 ust. 1 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t. j. Dz. U. Z 2009 r., nr 151, poz. 1220 ze zm. – dalej” „Ustawa o ochronie przyrody”) wójt, burmistrz albo prezydent miasta (zaś w odniesieniu do nieruchomości będących własnością gminy – starosta – art. 90 Ustawy o ochronie przyrody) wymierza administracyjną karę pieniężną za:
1. zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności (art. 88 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o ochronie przyrody);
2. usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia (art. 88 ust. 1 pkt. 2 Ustawy o ochronie przyrody);
3. zniszczenie drzew, krzewów lub terenów zieleni spowodowane niewłaściwym wykonaniem zabiegów pielęgnacyjnych (art. 88 ust. 1 pkt. 3 Ustawy o ochronie przyrody).
Każdy z powyższych przypadków uzasadniających nałożenie kary wymaga osobnego skomentowania. Z uwagi na duże znaczenie praktyczne regulacji dotyczących nakładania administracyjnych kar pieniężnych, na ich tle ukształtowało się bogate orzecznictwo sądów administracyjnych oraz były one przedmiotem rozważań doktryny. Doktryna i orzecznictwo wyjaśniają szereg wątpliwości pojawiających się w praktyce stosowania powyższych przepisów, takich jak krąg osób odpowiedzialnych, kwestia winy ukaranego, czy też sposób uzyskania wiadomości niezbędnych do wymierzenia kary.
Działania podlegające karom, o których mowa w art. 88 ust. 1 Ustawy o ochronie przyrody stanowią tzw. delikty administracyjne. Jak podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie, przy każdym delikcie zasadniczego znaczenia nabiera prawidłowe określenie kręgu podmiotów mogących ponosić odpowiedzialność za naruszenie prawa.
Odpowiedzialność na podstawie art. 88 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o ochronie przyrody
W przypadku odpowiedzialności z art. 88 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o ochronie przyrody (zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności), odpowiedzialność ponoszą wszystkie podmioty korzystające z wymienionych środków bez względu na to, w jakim miejscu drzewa lub krzewy rosną oraz bez względu na ich gatunek. Odpowiedzialności ta nie jest zatem uzależniona od tytułu prawnego do nieruchomości, na której zniszczone drzewa rosły ani od gatunków lub innych właściwości zniszczonych drzew. W związku z tym należy stwierdzić, że odpowiedzialność za zniszczenie drzew lub krzewów spowodowane określonymi działaniami będzie ponosił każdy, w odniesieniu do wszystkich kategorii drzew lub krzewów, bez względu na to czy na ich usunięcie wymagane było zezwolenie, czy też nie (zob. K. Gruszecki, Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Zakamycze, 2005). Dodatkowo, doktryna stoi na stanowisku, że do poniesienia odpowiedzialności z art. 88 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o ochronie przyrody konieczne jest wykazanie winy ukaranego, tj. wykazanie, że straty były spowodowane niewłaściwym wykonywaniem określonych czynności. Takie rozwiązanie stanowi wyjątek na gruncie odpowiedzialności za zniszczenie środowiska (co do zasady, odpowiedzialność za zniszczenie środowiska jest uzależniona od zaistnienia przesłanek obiektywnych, a nie przesłanek subiektywnych, jaką jest wina) (zob. K. Gruszecki, Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Zakamycze, 2005).
Zgodnie z art. 88 ust. 1 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t. j. Dz. U. Z 2009 r., nr 151, poz. 1220 ze zm. – dalej” „Ustawa o ochronie przyrody”) wójt, burmistrz albo prezydent miasta (zaś w odniesieniu do nieruchomości będących własnością gminy – starosta – art. 90 Ustawy o ochronie przyrody) wymierza administracyjną karę pieniężną za:
1. zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności (art. 88 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o ochronie przyrody);
2. usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia (art. 88 ust. 1 pkt. 2 Ustawy o ochronie przyrody);
3. zniszczenie drzew, krzewów lub terenów zieleni spowodowane niewłaściwym wykonaniem zabiegów pielęgnacyjnych (art. 88 ust. 1 pkt. 3 Ustawy o ochronie przyrody).
Każdy z powyższych przypadków uzasadniających nałożenie kary wymaga osobnego skomentowania. Z uwagi na duże znaczenie praktyczne regulacji dotyczących nakładania administracyjnych kar pieniężnych, na ich tle ukształtowało się bogate orzecznictwo sądów administracyjnych oraz były one przedmiotem rozważań doktryny. Doktryna i orzecznictwo wyjaśniają szereg wątpliwości pojawiających się w praktyce stosowania powyższych przepisów, takich jak krąg osób odpowiedzialnych, kwestia winy ukaranego, czy też sposób uzyskania wiadomości niezbędnych do wymierzenia kary.
Działania podlegające karom, o których mowa w art. 88 ust. 1 Ustawy o ochronie przyrody stanowią tzw. delikty administracyjne. Jak podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie, przy każdym delikcie zasadniczego znaczenia nabiera prawidłowe określenie kręgu podmiotów mogących ponosić odpowiedzialność za naruszenie prawa.
Odpowiedzialność na podstawie art. 88 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o ochronie przyrody
W przypadku odpowiedzialności z art. 88 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o ochronie przyrody (zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności), odpowiedzialność ponoszą wszystkie podmioty korzystające z wymienionych środków bez względu na to, w jakim miejscu drzewa lub krzewy rosną oraz bez względu na ich gatunek. Odpowiedzialności ta nie jest zatem uzależniona od tytułu prawnego do nieruchomości, na której zniszczone drzewa rosły ani od gatunków lub innych właściwości zniszczonych drzew. W związku z tym należy stwierdzić, że odpowiedzialność za zniszczenie drzew lub krzewów spowodowane określonymi działaniami będzie ponosił każdy, w odniesieniu do wszystkich kategorii drzew lub krzewów, bez względu na to czy na ich usunięcie wymagane było zezwolenie, czy też nie (zob. K. Gruszecki, Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Zakamycze, 2005). Dodatkowo, doktryna stoi na stanowisku, że do poniesienia odpowiedzialności z art. 88 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o ochronie przyrody konieczne jest wykazanie winy ukaranego, tj. wykazanie, że straty były spowodowane niewłaściwym wykonywaniem określonych czynności. Takie rozwiązanie stanowi wyjątek na gruncie odpowiedzialności za zniszczenie środowiska (co do zasady, odpowiedzialność za zniszczenie środowiska jest uzależniona od zaistnienia przesłanek obiektywnych, a nie przesłanek subiektywnych, jaką jest wina) (zob. K. Gruszecki, Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Zakamycze, 2005).