Nieruchomości rolne w świetle nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego

Upływ 12-letniego okresu przejściowego, w czasie którego obowiązywały ograniczenia w swobodzie nabywania gruntów rolnych przez obywateli z innych państw członkowskich Unii Europejskiej, skłonił ustawodawcę do podjęcia stosownych działań legislacyjnych. Ich celem było faktyczne utrzymanie części dotychczasowych ograniczeń.

Początkowo w tym celu uchwalony został nowy akt prawny – ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, która miała wejść w życie z dniem 1 maja 2016 r. W dniu 14 kwietnia 2016 r. uchwalona została wszakże kolejna ustawa – o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Mocą tego aktu prawnego uchylono ustawę z dnia 5 sierpnia 2015 r., a także wprowadzono liczne zmiany w dotychczasowej ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego – dalej u.k.u.r.

Dodatkowo zmianom uległ m.in. kodeks cywilny oraz ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Nowe regulacje weszły w życie z dniem 1 maja 2016 r., wprowadzając znaczne ograniczenia nie tylko w obrocie, ale także znoszeniu współwłasności, obciążaniu, dziedziczeniu oraz zasiedzeniu nieruchomości rolnych.

Zakres stosowania ustawy
Zasady wynikające z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego w brzmieniu obowiązującym po nowelizacji stosuje się do nieruchomości rolnych – w rozumieniu kodeksu cywilnego – z wyłączeniem:
– nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne,
– o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha,
– wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, o którym mowa w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa,
– gruntów rolnych zabudowanych o powierzchni nieprzekraczającej 0,5 ha, które w dniu 1 maja 2016 r. zajęte były pod budynki mieszkalne oraz budynki, budowle i urządzenia niewykorzystywane obecnie do produkcji rolniczej, wraz z gruntami do nich przyległymi umożliwiającymi ich właściwe wykorzystanie oraz zajętymi na urządzenie ogródka przydomowego – jeżeli grunty te tworzą zorganizowaną całość gospodarczą oraz nie zostały wyłączone z produkcji rolnej w rozumieniu ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
– nieruchomości rolnych, które w dniu 1 maja 2016 r. w ostatecznych decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu przeznaczone są na cele inne niż rolne.
Przepisy te stosuje się jednakże odpowiednio do nabycia:
– użytkowania wieczystego nieruchomości rolnej albo udziału lub części udziału w użytkowaniu wieczystym nieruchomości rolnej,
– udziału lub części udziału we współwłasności nieruchomości rolnej.

Zbycie nieruchomości rolnej
Na tle postanowień ustawy wyróżnić można dwa typy transakcji dokonywanych w celu zbycia nieruchomości rolnych:
1. sprzedaż nieruchomości rolnej nabywcy spełniającemu ustawowe wymagania,
2. złożenie oświadczenia o nabyciu nieruchomości rolnej przez Agencję Nieruchomości Rolnych (ANR).

Sprzedaż nieruchomości
W tym zakresie można wyróżnić trzy kategorie podmiotów mogących być nabywcami nieruchomości rolnej:
a) rolników indywidualnych,
b) podmioty wskazane wprost w ustawie,
c) innych nabywców, którzy uzyskali zgodę ANR.

Serwis Budowlany Artykuł stanowi fragment komentarza praktycznego, opublikowanego w programie Serwis Budowlany Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami