Nie tylko fałszywe zwolnienie lekarskie wyłącza prawo do zasiłku chorobowego

Okolicznościami, które najczęściej pozbawiają zainteresowanego prawa do takiego zasiłku jest brak wymaganego okresu wyczekiwania, wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z jego celem, czy też wykonywanie pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, wyjaśnia Magdalena Kostrzewa,ekspertKompasu Księgowo-Kadrowego.

Prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego regulują przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 159) – dalej u.ś.p. Przepisy u.ś.p. wskazują również okoliczności, których wystąpienie sprawia, że zainteresowanemu nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego. Pierwszą okolicznością, której wystąpienie wyklucza możliwość nabycia prawa do zasiłku chorobowego jest brak wymaganego przez przepisy u.ś.p. okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, który zwykło określać się mianem okresu wyczekiwania.

 

Czytaj: Spóźnialski przedsiębiorca nie zawsze straci zasiłek chorobowy

 

Ubezpieczony nabywa bowiem prawo do zasiłku chorobowego:

1) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu,

2) po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie (art. 4 ust. 1 u.ś.p.). Odnotować jednak trzeba, że wyjątkowo niektórzy ubezpieczeni mają prawo do zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Ubezpieczeni ci zostali wskazani w art. 4 ust. 3 u.ś.p.

Zasadniczo prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje osobie, która stała się niezdolna do pracy już po ustaniu ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek chorobowy przysługuje bowiem osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego tylko wówczas, gdy niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

1) nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,

2) nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby (art. 7 u.ś.p.).

Rolą zasiłku chorobowego jest zrekompensowanie ubezpieczonemu zarobku utraconego na skutek niezdolności do pracy. Z tego też względu okolicznością, która pozbawia ubezpieczonego prawa do tego świadczenia pieniężnego jest to, że za okres niezdolności do pracy zachowuje on prawo do wynagrodzenia (art. 12 ust. 1 u.ś.p.). Jeżeli niezdolność do pracy przypada w czasie:

1) urlopu bezpłatnego,

2) urlopu wychowawczego,

3) tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności (z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania) - zasiłek chorobowy również nie przysługuje (art. 12 ust. 2 u.ś.p.).

 

Czytaj: Przedsiębiorca na zwolnieniu lekarskim może podpisywać niezbędne dokumenty

 

Za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego zasiłek chorobowy nie przysługuje zainteresowanemu, jeżeli:

1) jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby, nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia chorobowego z uwagi na brak wymaganego przez prawo okresu wyczekiwania, jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników,

2) jeżeli ubezpieczenie chorobowe ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego (art. 13 u.ś.p.). Jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego, a okoliczności te zostały stwierdzone na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego, ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku chorobowego za cały okres tej niezdolności (art. 15 u.ś.p.). W przypadku, gdy niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności (art. 16 u.ś.p.).

Prawa do zasiłku chorobowego za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy pozbawia ubezpieczonego także wykonywanie w okresie orzeczonej tej niezdolności pracy zarobkowej lub wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia (art. 17 ust. 1 u.ś.p.).

Zasiłek chorobowy nie przysługuje także w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane (art. 17 ust. 2 u.ś.p.).

Okoliczność wykonywania pracy zarobkowej w okresie niezdolności do pracy, wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem oraz sfałszowania zaświadczenie lekarskiego są ustalane w trybie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich przeprowadzanej przez ZUS lub płatnika składek. Pracownikowi, który został odsunięty od pracy w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeżeli nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy niezabronionej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifikacjom zawodowym lub którą może wykonywać po uprzednim przeszkoleniu (art. 14 u.ś.p.). 

 

Więcej odpowiedzi na pytania z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych znajdziesz w Kompasie Księgowo Kadrowym