Nabycie przez przedsiębiorcę przedmiotu od komornika a limit transakcji gotówkowej

Wprawdzie komornik jest przedsiębiorcą, jednak względem nabywcy występuje on bardziej w roli urzędnika państwowego, a nie przedsiębiorcy jako takiego - uważa Mariusz Pogoński, ekspert Kompasu Księgowo-Kadrowego

Pytanie pochodzi z Kompasu Księgowo-Kadrowego

Spółka kupiła samochód służbowy na licytacji komorniczej. Otrzymaliśmy fakturę, gdzie sprzedawcą jest inny podmiot, nabywcą my, ale jest też adnotacja na fakturze, że fakturę wystawił komornik. Faktura jest na kwotę 25.000 zł i została zapłacona komornikowi gotówką.

 

Czy to znaczy, że spółka nie może traktować amortyzacji jako kosztów podatkowych, ze względu na niedochowanie formy bezgotówkowej zapłaty?

 

 

Odpowiedź

W mojej ocenie, niezależnie od statusu dłużnika, nabycie przez przedsiębiorcę przedmiotu za pośrednictwem komornika, nie rodzi obowiązku uregulowania należności przelewem. W konsekwencji, zapłata gotówką nie wyklucza możliwości rozpoznania kosztu podatkowego z tytułu takiej zapłaty (w tym przypadku odpisów amortyzacyjnych od nabytego środka trwałego).

 

Uzasadnienie

Zgodnie z obowiązującym od 1.01.2017 r. art. 15d ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - dalej u.p.d.o.p., podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – dalej u.s.d.g., została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

 

Z kolei art. 22 u.s.d.g. określa obowiązek dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, jeżeli stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 zł.

 

Kluczowe dla analizy niniejszej sytuacji jest to, że powyższy przepis odnosi się wyłącznie do sytuacji gdy stroną transakcji, z której wynika płatność jest inny przedsiębiorca. Z cywilnoprawnego punktu widzenia w przypadku nabycia przedmiotu w licytacji komorniczej prawo własności przechodzi od dłużnika do nabywcy. Natomiast komornik jest tylko pośrednikiem, który reprezentując autorytet państwa, przymusem doprowadza do transakcji. W konsekwencji, jeśli dłużnik jest podatnikiem VAT, komornik wystawia fakturę VAT w jego imieniu jako płatnik podatku. Wynika to z art. 106c w zw. z art. 18 ustawy z 11.03.2004 o podatku od towarów i usług – dalej: u.p.t.u.

 

Jednakże z drugiej strony, jak wyżej zostało wspomniane, dla celów określenia obowiązku płatności w formie przelewu, istotne jest nie to kto jest stroną umowy, ale to kto jest stroną "transakcji". W mojej ocenie pojęcie transakcji należy zaś rozumieć inaczej niż pojęcie umowy (stosunku prawego). Dla określenia między jakimi podmiotami jest realizowana transakcja pomocne może być odpowiedź na pytania: na rzecz kogo realizowana jest płatność, kto jest uprawniony do odbioru należności? W tym sensie transakcja nie jest realizowana z dłużnikiem, lecz komornikiem, a skoro tak nie ma znaczenia status dłużnika dla oceny czy płatność za nabyty przez przedsiębiorcę przedmiot musi być zrealizowana za pośrednictwem przelewu.

 

W sytuacji przedstawionej w pytaniu transakcja jest zatem realizowana między Spółką jako nabywcą a komornikiem, a nie między Spółką a dłużnikiem. Wprawdzie komornik także jest przedsiębiorcą, jednak w mojej ocenie względem nabywcy egzekwowanego przedmiotu, komornik występuje bardziej w roli urzędnika państwowego, który mocą nadanych mu uprawnień zbywa przedmiot przymusowo przejęty od dłużnika, a nie przedsiębiorcy jako takiego.

 

Fakt prowadzenia przez komornika działalności gospodarczej w jego kancelarii ma znaczenie wyłącznie dla celów rozliczeń podatkowych z dochodów uzyskiwanych przez niego samego. W mojej ocenie absurdem byłoby jednak z faktu, że skoro komornik rejestruje działalność gospodarczą, wyciąganie wniosku, iż transakcja nabycia za jego pośrednictwem egzekwowanego przedmiotu przez osobę trzecią będącej przedsiębiorcą, oznacza transakcję zawartą miedzy dwoma przedsiębiorcami. Z punktu widzenia nabywcy, nie zawiera on transakcji z przedsiębiorcą (komornikiem), ale z przedstawicielem organów władzy sądowniczej.

 

Prowadzi to w mojej ocenie do konkluzji, że niezależnie od statusu dłużnika, nabycie przedmiotu za pośrednictwem komornika, nie rodzi obowiązku uregulowania należności przelewem w rozumieniu art. 22 u.s.d.g. W konsekwencji zapłata komornikowi gotówką nie wyklucza możliwości rozpoznania kosztu podatkowego z tytułu takiej zapłaty (w tym przypadku odpisów amortyzacyjnych od nabytego środka trwałego).