1. Pojęcie terenu budowy
Zgodnie z definicją legalną wyrażoną w art. 3 pkt 10 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej pr. bud., przez teren budowy należy rozumieć przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy.
Teren budowy obejmuje zarówno znajdujące się na nim obiekty budowlane, urządzenia techniczne i stałe punkty osnowy geodezyjnej oraz podlegające ochronie elementy środowiska przyrodniczego i kulturowego, jak i wzniesione na tym terenie obiekty przeznaczone do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, obiekty tymczasowe wybudowane na potrzeby wykonywania tych robót, czy obiekty kontenerowe lub barakowozy wchodzące w skład zaplecza budowy.
Teren budowy może zostać na mocy umowy podzielony na strefy oddzielne dla poszczególnych wykonawców. Może zostać dla niego sporządzony również plan zagospodarowania terenu budowy, określający zasady organizacji i korzystania z tego terenu.
Koszty organizacji i likwidacji terenu budowy rozkładają się między inwestora oraz wykonawcę i są determinowane przez obowiązki tych uczestników procesu budowlanego wynikające z Prawa budowlanego oraz przez wymagania zakładu ubezpieczeń, w przypadku objęcia ubezpieczeniem ryzyk związanych z budową lub działalnością gospodarczą wykonawcy.
Wydatki związane terenem budowy mogą również obejmować świadczenia odszkodowawcze. Zgodnie bowiem z art. 652 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dalej k.c. od chwili, kiedy wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie.
2. Przygotowanie i przekazanie terenu budowy
Stosownie do art. 647 k.c. obowiązek dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności przekazania terenu budowy wykonawcy, spoczywa na inwestorze.
Prace przygotowawcze, w rozumieniu art. 41 pr. bud., obejmujące:
1) wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie;
2) wykonanie niwelacji terenu;
3) zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów;
4) wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy;
mogą być wykonywane tylko na terenie objętym pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem i tylko na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę lub przy braku sprzeciwu właściwego organu wobec zgłoszenia.
Rozpoczęcie ww. prac przed dniem, kiedy decyzja o pozwoleniu na budowę stała się ostateczna, zgodnie z art. 32 ust. 4a pr. bud. skutkuje odmową wydania pozwolenia na budowę i odpowiedzialnością odszkodowawczą podmiotu, który przeprowadził prace przygotowawcze.
Ciężar kosztów związanych z ww. czynnościami zależy od regulacji umownych.
Protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego należy do podstawowych obowiązków kierownika budowy (art. 22 ust. 1 pr. bud.). Protokół ten stanowi potwierdzenie stanu terenu budowy na moment rozpoczęcia wykonywania umowy o roboty budowlane i jego przydatności dla robót danego rodzaju.
Przekazanie może dotyczyć części terenu budowy udostępnianej wykonawcy częściowemu (front robót).
Podział obowiązków stanowiących źródło ww. kosztów stanowić może szerszej regulacji umownej w przedmiocie obowiązku współdziałania stron przy wykonywaniu umowy. Ważnym aspektem sposobu redakcji umowy w tym względzie jest świadomość, że wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie, stanowi przychód osoby prawnej podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
3. Zakres czynności zawierających się w kosztach zorganizowania placu budowy
W zależności od rodzaju, obszaru i zakresu zamierzenia budowlanego na koszty zorganizowania i likwidacji terenu budowy składać się będą przede wszystkim:
1. koszt najmu, dzierżawy lub zakupu oraz wykonania ogrodzenia, tymczasowych obiektów budowlanych dla potrzeb wykonywanych robót oraz obiektów zaplecza socjalnego budowy (barakowozy, kontenery etc.),
2. koszt zabezpieczenia i oznakowania prowadzonych robót,
3. koszt dozoru tereny budowy,
4. koszt wykonania przyłączy i dostawy mediów niezbędnych dla utrzymania terenu budowy oraz wykonywania robót,
5. wynagrodzenie lub odszkodowanie za wejście na grunt sąsiedni dla potrzeb budowy,
6. koszt obsługi geodezyjnej inwestycji w zakresie wytyczenia terenu budowy,
7. koszt wykonania dróg i zapewnienia komunikacji wewnętrznej na terenie budowy,
8. koszty zajęcia pasa drogowego lub związane ze zmianą organizacji ruchu w czasie trwania robót budowlanych,
9. koszty związane z zapewnieniem przestrzegania wymagań bhp i sanitarnych (zapewnienie toalety, dostępu do wody, zaplecza socjalnego, odzież ochronna etc.),
10. odszkodowania za uszkodzenie uzbrojenia terenu i istniejących urządzeń budowlanych oraz za wszelkie następstwa zdarzeń dotyczących terenu budowy,
Do kosztów związanych z likwidacją placu budowy zaliczyć należy:
11. koszt usunięcia z terenu budowy obiektów, maszyn i urządzeń wykorzystywanych w trakcie wykonywania robót budowlanych,
12. koszt usunięcia materiałów budowlanych i innych niż odpady pozostałości magazynowanych na terenie budowy,
13. koszt przekazania do odzysku lub unieszkodliwienia odpadów powstałych w toku realizacji robót budowlanych, utylizacji ścieków bytowych i przemysłowych (technologicznych),
14. koszt uporządkowania terenu budowy i terenów sąsiednich
Treść umowy o roboty budowlane może być, co do zasady, dowolnie kształtowana przez strony. W umowie o roboty budowlane inwestor ustala z wykonawcą m.in. szczegółowy zakres prac, które wykonawca będzie wykonywał osobiście oraz te zadania, które zostaną zlecone podwykonawcom. Oznacza to, że uczestnicy procesu budowlanego, mogą w pewnym zakresie odstępować od regulacji zawartej w kodeksie cywilnym poprzez odmienne ukształtowanie łączącego ich stosunku prawnego. Ponadto, dla właściwego określenia sposobu ukształtowania praw i obowiązków uczestników procesu budowlanego związanych z dostępem, utrzymaniem i pieczą nad terenem budowy nie bez znaczenia pozostaje rodzaj zawartej umowy o roboty budowlane (generalne wykonawstwo, wykonawstwo częściowe).
(...)
Zgodnie z definicją legalną wyrażoną w art. 3 pkt 10 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej pr. bud., przez teren budowy należy rozumieć przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy.
Teren budowy obejmuje zarówno znajdujące się na nim obiekty budowlane, urządzenia techniczne i stałe punkty osnowy geodezyjnej oraz podlegające ochronie elementy środowiska przyrodniczego i kulturowego, jak i wzniesione na tym terenie obiekty przeznaczone do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, obiekty tymczasowe wybudowane na potrzeby wykonywania tych robót, czy obiekty kontenerowe lub barakowozy wchodzące w skład zaplecza budowy.
Teren budowy może zostać na mocy umowy podzielony na strefy oddzielne dla poszczególnych wykonawców. Może zostać dla niego sporządzony również plan zagospodarowania terenu budowy, określający zasady organizacji i korzystania z tego terenu.
Koszty organizacji i likwidacji terenu budowy rozkładają się między inwestora oraz wykonawcę i są determinowane przez obowiązki tych uczestników procesu budowlanego wynikające z Prawa budowlanego oraz przez wymagania zakładu ubezpieczeń, w przypadku objęcia ubezpieczeniem ryzyk związanych z budową lub działalnością gospodarczą wykonawcy.
Wydatki związane terenem budowy mogą również obejmować świadczenia odszkodowawcze. Zgodnie bowiem z art. 652 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dalej k.c. od chwili, kiedy wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie.
2. Przygotowanie i przekazanie terenu budowy
Stosownie do art. 647 k.c. obowiązek dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności przekazania terenu budowy wykonawcy, spoczywa na inwestorze.
Prace przygotowawcze, w rozumieniu art. 41 pr. bud., obejmujące:
1) wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie;
2) wykonanie niwelacji terenu;
3) zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów;
4) wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy;
mogą być wykonywane tylko na terenie objętym pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem i tylko na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę lub przy braku sprzeciwu właściwego organu wobec zgłoszenia.
Rozpoczęcie ww. prac przed dniem, kiedy decyzja o pozwoleniu na budowę stała się ostateczna, zgodnie z art. 32 ust. 4a pr. bud. skutkuje odmową wydania pozwolenia na budowę i odpowiedzialnością odszkodowawczą podmiotu, który przeprowadził prace przygotowawcze.
Ciężar kosztów związanych z ww. czynnościami zależy od regulacji umownych.
Protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego należy do podstawowych obowiązków kierownika budowy (art. 22 ust. 1 pr. bud.). Protokół ten stanowi potwierdzenie stanu terenu budowy na moment rozpoczęcia wykonywania umowy o roboty budowlane i jego przydatności dla robót danego rodzaju.
Przekazanie może dotyczyć części terenu budowy udostępnianej wykonawcy częściowemu (front robót).
Podział obowiązków stanowiących źródło ww. kosztów stanowić może szerszej regulacji umownej w przedmiocie obowiązku współdziałania stron przy wykonywaniu umowy. Ważnym aspektem sposobu redakcji umowy w tym względzie jest świadomość, że wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie, stanowi przychód osoby prawnej podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
3. Zakres czynności zawierających się w kosztach zorganizowania placu budowy
W zależności od rodzaju, obszaru i zakresu zamierzenia budowlanego na koszty zorganizowania i likwidacji terenu budowy składać się będą przede wszystkim:
1. koszt najmu, dzierżawy lub zakupu oraz wykonania ogrodzenia, tymczasowych obiektów budowlanych dla potrzeb wykonywanych robót oraz obiektów zaplecza socjalnego budowy (barakowozy, kontenery etc.),
2. koszt zabezpieczenia i oznakowania prowadzonych robót,
3. koszt dozoru tereny budowy,
4. koszt wykonania przyłączy i dostawy mediów niezbędnych dla utrzymania terenu budowy oraz wykonywania robót,
5. wynagrodzenie lub odszkodowanie za wejście na grunt sąsiedni dla potrzeb budowy,
6. koszt obsługi geodezyjnej inwestycji w zakresie wytyczenia terenu budowy,
7. koszt wykonania dróg i zapewnienia komunikacji wewnętrznej na terenie budowy,
8. koszty zajęcia pasa drogowego lub związane ze zmianą organizacji ruchu w czasie trwania robót budowlanych,
9. koszty związane z zapewnieniem przestrzegania wymagań bhp i sanitarnych (zapewnienie toalety, dostępu do wody, zaplecza socjalnego, odzież ochronna etc.),
10. odszkodowania za uszkodzenie uzbrojenia terenu i istniejących urządzeń budowlanych oraz za wszelkie następstwa zdarzeń dotyczących terenu budowy,
Do kosztów związanych z likwidacją placu budowy zaliczyć należy:
11. koszt usunięcia z terenu budowy obiektów, maszyn i urządzeń wykorzystywanych w trakcie wykonywania robót budowlanych,
12. koszt usunięcia materiałów budowlanych i innych niż odpady pozostałości magazynowanych na terenie budowy,
13. koszt przekazania do odzysku lub unieszkodliwienia odpadów powstałych w toku realizacji robót budowlanych, utylizacji ścieków bytowych i przemysłowych (technologicznych),
14. koszt uporządkowania terenu budowy i terenów sąsiednich
Treść umowy o roboty budowlane może być, co do zasady, dowolnie kształtowana przez strony. W umowie o roboty budowlane inwestor ustala z wykonawcą m.in. szczegółowy zakres prac, które wykonawca będzie wykonywał osobiście oraz te zadania, które zostaną zlecone podwykonawcom. Oznacza to, że uczestnicy procesu budowlanego, mogą w pewnym zakresie odstępować od regulacji zawartej w kodeksie cywilnym poprzez odmienne ukształtowanie łączącego ich stosunku prawnego. Ponadto, dla właściwego określenia sposobu ukształtowania praw i obowiązków uczestników procesu budowlanego związanych z dostępem, utrzymaniem i pieczą nad terenem budowy nie bez znaczenia pozostaje rodzaj zawartej umowy o roboty budowlane (generalne wykonawstwo, wykonawstwo częściowe).
(...)