Zasady postępowania przed Prezesem UOKiK określają przepisy ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów –dalej u.o.k.k.
Zgodnie z przepisami art. 105a u.o.k.k. w toku postępowania przed Prezesem UOKiK może być przeprowadzona przez upoważnionego pracownika Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) lub Inspekcji Handlowej kontrola u każdego przedsiębiorcy w zakresie objętym tym postępowaniem.
 
 
Kontrolujący doręcza kontrolowanemu lub osobie przez niego upoważnionej upoważnienie do przeprowadzenia kontroli oraz okazuje legitymację służbową, a osoby upoważnione do udziału w kontroli – dowód osobisty, paszport lub inny dokument potwierdzający tożsamość.
Uprawnienia kontrolujących w toku tej kontroli określono w zmienionych od 18 stycznia 2015 r. przepisach art. 105b u.o.k.k. Chodzi m.in. o prawo: wstępu na grunt i do budynków, żądania udostępnienia dokumentów, korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną, przedmiotów i urządzeń zawierających informacje związane kontrolą, żądania sporządzenia przez kontrolowanego kopii i wydruków materiałów związanych z kontrolą, uzyskania wyjaśnień od osób kontrolowanych (art. 105b ust. 1 pkt 2 u.o.k.k.).
Kontrolujący lub osoby upoważnione do udziału w kontroli ustalają stan faktyczny na podstawie dowodów zebranych w toku kontroli, a w szczególności dokumentów, przedmiotów, oględzin oraz ustnych lub pisemnych wyjaśnień i oświadczeń oraz innych nośników informacji. Dowody te mogą zostać zabezpieczone przez:
• pozostawienie ich w wydzielonym lub oddzielnym, zamkniętym i opieczętowanym pomieszczeniu u kontrolowanego,
• złożenie, za pokwitowaniem udzielonym kontrolowanemu, na przechowanie w pomieszczeniu UOKiK lub wojewódzkiego inspektoratu Inspekcji Handlowej.
 
Uwaga!
Prezes UOKiK w toku kontroli może wydać postanowienie o zajęciu akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju dokumentów, informatycznych nośników danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz innych przedmiotów i urządzeń określonych art. 105b ust. 1 pkt 2 u.o.k.k, mogących stanowić dowód w sprawie, na czas niezbędny do przeprowadzenia kontroli, jednakże nie dłuższy niż 7 dni (art. 105g ust. 1 u.o.k.k.).
 
Osobę posiadającą wspomniane przedmioty kontrolujący wzywa do wydania ich dobrowolnie, a w razie odmowy można przeprowadzić ich odebranie w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Na postanowienie o zajęciu przedmiotów zażalenie przysługuje osobom, których prawa zostały naruszone. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia.
W odniesieniu do czynności polegających na wspomnianym zajęciu warto pamiętać, że:
Po pierwsze, przedmioty podlegające zajęciu należy po dokonaniu oględzin i sporządzeniu protokołu zatrzymania zabrać albo oddać na przechowanie osobie godnej zaufania z zaznaczeniem obowiązku ich przedstawienia na każde żądanie organu prowadzącego postępowanie.
Po drugie, protokół zajęcia zawiera: oznaczenie sprawy, z którą zajęcie ma związek, podanie dokładnej godziny rozpoczęcia i zakończenia czynności, dokładną listę zajętych przedmiotów i, w miarę potrzeby, ich opis oraz wskazanie postanowienia Prezesa Urzędu o zajęciu. Protokół podpisują dokonujący zajęcia i przedstawiciel kontrolowanego.
Po trzecie, dokonujący zajęcia jest obowiązany do natychmiastowego wręczenia osobom zainteresowanym pokwitowania stwierdzającego, jakie przedmioty i przez kogo zostały zajęte, oraz do niezwłocznego powiadomienia przedsiębiorcy, którego przedmioty zostały zajęte, o dokonanym zajęciu.
Po czwarte, zajęte przedmioty należy zwrócić niezwłocznie po stwierdzeniu, że są zbędne dla prowadzonego postępowania, albo po uchyleniu przez sąd ochrony konkurencji i konsumentów postanowienia o zajęciu przedmiotów, jednak nie później niż po upływie wspomnianego wyżej 7-dniowego terminu.
Przebieg przeprowadzonej kontroli kontrolujący przedstawia w protokole kontroli, który powinien zawierać w szczególności:
• wskazanie nazwy albo imienia i nazwiska oraz adresu kontrolowanego,
• datę rozpoczęcia i zakończenia kontroli,
• imię, nazwisko i stanowisko służbowe kontrolującego,
• określenie przedmiotu i zakresu kontroli,
• opis stanu faktycznego ustalonego w trakcie kontroli,
• opis załączników,
• informację o pouczeniu kontrolowanego o prawie zgłaszania zastrzeżeń do protokołu oraz o prawie odmowy podpisania protokołu.
Uwaga!
Materiał dowodowy zgromadzony w toku kontroli stanowi załącznik do protokołu kontroli.
Protokół kontroli podpisują kontrolujący i kontrolowany. Przed podpisaniem protokołu kontrolowany może, w terminie 7 dni od przedstawienia mu go do podpisu, złożyć na piśmie zastrzeżenia do tego protokołu. W razie zgłoszenia tych zastrzeżeń kontrolujący dokonuje ich analizy i, w razie potrzeby, podejmuje dodatkowe czynności kontrolne, a w przypadku stwierdzenia zasadności zastrzeżeń zmienia lub uzupełnia odpowiednią część protokołu w formie aneksu do protokołu. Jeśli zastrzeżenia nie zostaną uwzględnione w całości lub w części, kontrolujący informuje o tym kontrolowanego na piśmie.
Ponadto:
• o odmowie podpisania protokołu kontrolujący czyni wzmiankę w protokole,
• protokół sporządza się w dwóch egzemplarzach, z których jeden pozostawia się kontrolowanemu, z wyłączeniem materiału dowodowego pozostającego w posiadaniu kontrolowanego.
Podobnie jak w przypadku kontroli Inspekcji Handlowej, do tej kontroli również stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej dotyczące kontroli u przedsiębiorcy.
Z dniem 18 stycznia 2015 r. wprowadzono przepisy art. 105m u.o.k.k. stanowią one, że podmiot (patrz ww. art. 105b ust. 1 pkt 2 u.o.k.k.), którego prawa zostały naruszone w toku kontroli, może wnieść zażalenie do sądu ochrony konkurencji i konsumentów na czynności kontrolne wykraczające poza zakres przedmiotowy kontroli lub inne czynności kontrolne podjęte z naruszeniem przepisów, w terminie 7 dni od dnia dokonania tych czynności. Chociaż, wniesienie tego zażalenia nie wstrzymuje kontroli.
Zażalenie wnosi się do sądu ochrony konkurencji i konsumentów za pośrednictwem Prezesa UOKiK, który przekazuje je wraz z odpowiedzią do sądu w terminie 7 dni od dnia wniesienia zażalenia. Sąd rozpoznaje zażalenie w terminie 7 dni od dnia jego przekazania przez Prezesa UOKiK. Postanowienie sąd uzasadnia z urzędu. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji.
Jeśli sąd uwzględnia zażalenie, dowody uzyskane w wyniku zaskarżonej czynności kontrolnej nie mogą być wykorzystane w prowadzonym postępowaniu, w innych postępowaniach prowadzonych przez Prezesa UOKiK oraz w postępowaniach prowadzonych na podstawie odrębnych przepisów.
Od 18 stycznia 2015 r. obowiązują też przepisy art. 105n – 105q u.o.k.k., które dotyczą m.in. możliwości przeprowadzenia u przedsiębiorcy przeszukania pomieszczeń i rzeczy, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że znajdują się tam informacje lub przedmioty mające związek z praktykami ograniczających konkurencję.