Propozycja KE oznacza, że nasz kraj do końca przyszłej dekady będzie musiał zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa, odpadów, użytkowania gruntów i leśnictwa o 7 proc. w stosunku do 2005 r.

Wiceminister środowiska i pełnomocnik rządu ds. polityki klimatycznej Paweł Sałek zwrócił uwagę, że środową propozycję KE należy "dogłębnie przeanalizować". Dodał, że propozycja ta zostanie poddana szerokiej dyskusji pomiędzy państwami członkowskimi UE.

"Kwestia ta ma wielką wagę dla polskiej gospodarki. Jako państwo o jednym z najniższych PKB w Unii Europejskiej powinniśmy mieć zapewnione warunki do dalszego rozwoju" - podkreślił Sałek. Dodał, że sektory nieobjęte systemem EU ETS są bardzo specyficzne. "W niektórych z nich, np. rozdrobnionym polskim rolnictwie (ok. 2 mln gospodarstw rolnych), potencjał redukcyjny jest bardzo ograniczony. Natomiast w innych, np. w sektorze transportu - redukcja emisji wiąże się z ogromnymi kosztami" - napisał wiceminister środowiska.

Sałek oczekuje, że finalna propozycja Komisji będzie zawierała "sprawiedliwe dla wszystkich państw członkowskich cele i zasady ich realizacji, premiując również dotychczasowe wysiłki redukcyjne dokonane w zakresie gazów cieplarnianych". "Polski nie stać na podjęcie tak dużego wysiłku redukcyjnego. W związku z tym podejmiemy działania zmierzające do wypracowania celu, który będzie dla nas sprawiedliwy i możliwy do zrealizowania, a także nie będzie nadmiernie obciążał polskiej gospodarki" – zapewnił.

Pełnomocnik rządu dodał też, że kwestią otwartą jest nie tylko zaproponowany przez KE procent redukcji, ale również mechanizmy, które mogą służyć osiągnięciu tego celu. "Mam tutaj na myśli m.in. bankowanie uprawnień z poprzedniego okresu, wprowadzanie elastyczności czy uruchamianie projektów redukcyjnych np. z leśnych gospodarstw węglowych tak, aby wygenerowane jednostki mogły służyć realizacji celu" – wskazał Sałek.

W dotychczasowej perspektywie do 2020 r. możemy zwiększać emisję z non-ETS o 14 proc. W kolejnej dziesięciolatce nie mogło być o tym mowy, ale przedstawiciele Polski zabiegali o to, żeby przypisano nam zerowy wzrost. Polska w związku z punktem rozwojowym, w jakim się znajduje, chce zwiększać, a nie zmniejszać emisje. Przyrost emisji w budownictwie oznacza więcej mieszkań, w transporcie więcej samochodów, a w rolnictwie rozwój hodowli. A pod tym względem cały czas gonimy kraje Europy Zachodniej.

Przyjęcie celów redukcji nie będzie oznaczało, że nie będziemy mogli się rozwijać, ale ograniczenie emisji będzie się wiązało z tym, że konieczne będzie stosowanie np. lepszych technologii do izolacji budynków, by podczas ich ogrzewania emisja CO2 była mniejsza, czy eliminowanie z rynku starych samochodów. Na tle innych państw UE polski cel redukcyjny nie wygląda źle. Luksemburg i Szwecja, czyli najbogatsze państwa UE, mają cel na poziomie minus 40 proc. Niemcy i Francuzi muszą redukować odpowiednio o 38 i 37 proc., Belgowie o 35 proc., a Portugalczycy o 17 proc.

Niższe cele niż Polska otrzymały jedynie Łotwa, Rumunia i Bułgaria. Mechanizm ich wyznaczania został bowiem ustalony na szczycie klimatycznym w 2014 r. Sprowadza się on do tego, że im kraj ma wyższe PKB na osobę, tym jego wysiłek redukcyjny powinien być większy (skorygowany o efektywność kosztową).

Komisja Europejska musiała przypisać każdemu z krajów UE odpowiednią liczbę, aby w skali całej UE zmniejszenie emisji przez sektory nieobjęte ETS wynosiło w sumie 30 proc.

Źródło w Komisji Europejskiej, zwróciło uwagę na dwa elementy pakietu, które są istotne z punktu widzenia Polski.

"Jedna rzecz do gospodarka leśna. Polska ma dużo lasów i jest tutaj możliwość uwzględniania jednostek z tego sektora, zaliczenia ich do osiąganego celu. To może być istotne dla Polski. Kolejna rzecz to fakt, że określiliśmy cel na rok 2030, ale przy uwzględnianiu punktu wyjścia wzięliśmy pod uwagę obawy Polski. (...) Daliśmy bonus tym państwom, które mogą zwiększać emisje do 2020 r. To pakiet dobrze zbilansowany i zobaczymy, jak potoczą się dyskusje na form Rady" - zaznaczyło.

"To zrównoważona i uczciwa propozycja" - przekonywał w środę na konferencji prasowej w Brukseli unijny komisarz ds. działań klimatycznych i energii Miguel Canete. Przyznał, że gdy wyznacza się cele dla poszczególnych krajów UE, trudno, by wszystkie były z tego zadowolone.

Wiceszef KE ds. unii energetycznej Marosz Szefczovicz podkreślił, że liczby, które zostały przedstawione, nie powinny być zaskoczeniem dla państw członkowskich, ponieważ przed ich określeniem trwały konsultacje ze stolicami. "Krok, jaki dziś podejmujemy, to okazja, by unowocześniać gospodarkę, sprawienie, by była bliżej tego, czego potrzebujemy w XXI w." - oświadczył.

W ramach środowego pakietu KE przedstawiła też strategię dotyczącą mobilności niskoemisyjnej, w której wyznaczyła kierunek rozwoju unijnych działań dotyczących pojazdów niskoemisyjnych i bezemisyjnych oraz alternatywnych paliw niskoemisyjnych.

Unijna komisarz ds. transportu Violeta Bulc zwróciła uwagę, że transport odpowiada za jedną czwartą emisji gazów cieplarnianych w Europie i jest główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza. Dlatego - argumentowała - osiągnięcie "mobilności niskoemisyjnej" ma kluczowe znaczenie dla uzyskania ambitnych celów klimatycznych UE oraz poprawy jakości życia w miastach.

Choć strategia nie jest dokumentem wiążącym prawnie państwa członkowskie, wyznacza kierunek, w jakim chce iść UE. To szansa np. dla firm, które zajmują się produkcją taboru miejskiego, by już teraz przestawiały się na wytwarzanie bezemisyjnych autobusów.

Propozycje KE nie zadowalają organizacji zajmujących się ochroną środowiska. Sieć Climate Action Network oświadczyła, że Komisja straciła okazję, aby wdrożyć mechanizm, który miałby wyznaczać ambitny punkt startowy dla redukcji emisji. "Cele klimatyczne zawarte w propozycji (...) są zbyt słabe, aby zapobiec katastrofalnym zmianom klimatycznym" - ostrzegła CAN.

Wielkość emisji zaliczanych do non-ETS jest w Polsce podobna do emisji objętych unijnym systemem handlu uprawieniami do emisji.

Polska Koalicja Klimatyczna zauważyła, że propozycja podziału zobowiązań przedstawiona przez Komisję Europejską zakłada, że kraje wysoko rozwinięte mają dokonać znacznie większej redukcji gazów cieplarnianych niż państwa o niższym PKB. Wielkość emisji zaliczanych do non-ETS jest w Polsce podobna do emisji objętych unijnym systemem handlu uprawieniami do emisji. Zdaniem Koalicji, propozycja KE jest "daleko" niewystarczająca, by wypełnić postanowienia porozumienia paryskiego i zahamować wzrost średniej temperatury globalnej znacznie poniżej 2 stopni Celsjusza.

"Sektory nieobjęte systemem EU ETS, czyli transport, budownictwo, rolnictwo i gospodarka odpadami, odpowiadają aż za 60 proc. emisji GHG (ang. greenhouse gas, czyli gazu cieplarnianego - PAP) w Unii Europejskiej" - napisała Koalicja. (PAP)