Obowiązek składania JPK
W lipcu 2016 r. ustawodawca wprowadził generalny obowiązek dla czynnych podatników VAT przesyłania w formie elektronicznej informacji podatkowych obejmujących treść ewidencji VAT. Informacje te mają być sporządzone w formacie Jednolitego Pliku Kontrolnego (dalej JPK VAT).
O obowiązku przesyłania ewidencji sprzedaży w formacie JPK stanowią przepisy Ordynacji podatkowej - dalej o.p. Osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, prowadzące księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych są obowiązane -bez wezwania organu podatkowego, do przekazywania za pomocą środków komunikacji elektronicznej ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych informacji o prowadzonej ewidencji w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej na zasadach dotyczących przesyłania ksiąg podatkowych lub ich części za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, wskazując miesiąc, którego ta informacja dotyczy.
Terminy wprowadzenia JPK
Te regulacje zostały wprowadzone przepisami ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 846) – dalej u.n. Jak wynika z przepisów przejściowych zawartych w art. 6 u.n. informację, o której mowa, składa się za miesiące, które przypadają od dnia 1 lipca 2016 r.
 
Do przekazywania informacji, o której mowa:
1) za miesiące, które przypadają od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., nie są obowiązani mali i średni przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – dalej u.s.d.g.;
2) za miesiące, które przypadają od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 31 grudnia 2017 r., nie są obowiązani mikroprzedsiębiorcy
Tak, więc tzw. duzi przedsiębiorcy składają JPK VAT już za okresy od lipca 2016 r. (z wyjątkami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 24 sierpnia 2016 r. w sprawie przedłużenia terminu przekazywania informacji
 
Przedsiębiorcy mali oraz średni są obowiązani przekazywać JPK VAT począwszy od ewidencji za styczeń 2017 r.
Natomiast mikroprzedsiębiorcy będą przekazywać JPK VAT począwszy od ewidencji za styczeń 2018 r.
 
Ustalenie statusu podmiotu
Regulacje dotyczące statusu przedsiębiorców (jako mikro, małych lub średnich) są zawarte w przepisach u.s.d.g.
Chodzi tutaj odpowiednio o: mikroprzedsiębiorców oraz małych przedsiębiorców w rozumieniu tej ustawy (jest to istotne ponieważ to właśnie rozstrzygnięcie o tym, czy podatnik jest mikroprzedsiębiorcą, czy małym przedsiębiorcą, jest istotne dla rozstrzygnięcia o tym, czy podmiot ma obowiązek przesyłać VAT JPK już a styczeń 2017 r., czy dopiero za styczeń 2018 r.)
Podkreślić przy tym należy, że chodzi tutaj o definicje mikroprzedsiębiorcy oraz małego przedsiębiorcy  rozumieniu przepisów u.s.d.g.
 
Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.
 
Z kolei małym przedsiębiorcą jest podmiot, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.
 
Z powyższych regulacji wynika zatem, że mikro (bądź odpowiednio: małym) jest taki przedsiębiorca, który spełnia obie cechy:
- ma zarówno niskie zatrudnienie;
- jak i przychody oraz sumę aktywów ma poniżej limitu,
przy czym wystarczające jest, aby oba te warunki spełnić łącznie w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych.
 
Wykładnia MF - kontrowersje
Z definicji mikroprzedsiębiorcy wynika, że wystarczające jest, aby oba te warunki (dotyczące zatrudnienia oraz obrotów, bądź sumy aktywów) spełnić łącznie w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych.  Nie trzeba ich spełniać w obu ostatnich latach obrotowych.
 
Niedawno jednak Ministerstwo Finansów opublikowało instrukcję „Jak ustalić status przedsiębiorcy”.
W instrukcji tej przeczytać można m.in., że zdaniem MF „Aby przedsiębiorca miał status  mikroprzedsiębiorcy  i  tym  samym  nie  musiał  przesyłać   JPK  od 1 stycznia 2017 r., nie może w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 
•zatrudniać średniorocznie 10 i więcej pracowników oraz 
• przekroczyć  równowartości w złotych 2 milionów euro w odniesieniu do jednego  ze wskaźników finansowych (tj. roczny obrót netto lub suma  aktywów bilansu)”.
Pogląd ten budzi wątpliwości. Zdaniem MF bowiem, jeśli w jednym z dwóch ostatnich lat (np. w 2015) podmiot spełniał warunki dla mikroprzedsiębiorcy, zaś w drugim z tych lat (np. w 2016) – już ich nie spełniał, to nie jest mikroprzedsiębiorcą.
Ten pogląd jest błędny. Ignoruje on bowiem definicje mikroprzedsiębiorcy, zaś opiera się na wnioskowaniu a contrario z definicji małego przedsiębiorcy.
Uznać zaś należy, że jeśli w jednym z dwóch ostatnich lat podmiot spełniał cechy bycia mikroprzedsiebiorcą, natomiast w drugim z tych ostatnich lat spełniał warunki do uznania za małego przedsiębiorcę, to pozostaje on mikroprzedsiębiorcą. Nie może być bowiem jednocześnie w jednym roku (dla potrzeb jednego roku) mikroprzedsiębiorcą oraz małym przedsiębiorcą. W związku z tym taką wykładnię należy odrzucić, uznając, iż w sytuacji tego rodzaju przyjąć należy, że:
- małym przedsiębiorcą jest ten, który nie jest mikroprzedsiębiorcą;
- średnim przedsiębiorcą jest ten, który nie jest małym przedsiębiorcą.
 
Biorąc zaś pod uwagę, że każdy mikroprzedsiębiorca jest i małym przedsiębiorcą, i średnim przedsiębiorcą (bowiem ma i zatrudnienie i przychody poniżej limitów dla tych kategorii przedsiębiorców), stosowną analizę statusu przedsiębiorcy prowadzić należy od dołu, a nie od góry. Tzn. najpierw należny zbadać, czy podmiot – na podstawie danych dotyczących choćby jednego z dwóch ostatnich lat – jest mikroprzedsiębiorcą.
Jeśli nim jest – to nie może być małym przedsiębiorcą, choćby na podstawie danych dotyczących drugiego roku z dwóch ostatnich lat wydawać by się mogło, że podmiot jest małym przedsiębiorcą.
Innymi słowy przyjąć trzeba, że bardziej szczególny jest przepis przyznający przedsiębiorcy „mniejszy”, „drobniejszy” status. W innym bowiem przypadku nie miałaby sensu ta część definicji, która wskazywałaby na to, iż spełnienie warunków dla bycia przedsiębiorcą określonego rodzaju jest wystarczające w ramach co najmniej jednego roku obrotowego.
Dlatego też moim zdaniem, jeśli w jednym z dwóch ostatnich lat (np. w 2015) podmiot spełniał warunki dla mikroprzedsiębiorcy, zaś w drugim z tych lat (np. w 2016) – już ich nie spełniał, to pozostaje on (dla potrzeb 2017 r.) mikroprzedsiębiorcą.
 
(...)