Jak należy rozliczyć i komu przekazać zasiłek chorobowy za listopad po zmarłym zleceniobiorcy?

Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy zlecenia, zawartej na okres od 22 czerwca do 31 grudnia 2012 r. W trakcie zlecenia otrzymywał zasiłek chorobowy od 22 września, naliczany od 1 dnia niezdolności do pracy - był bowiem zgłoszony do ubezpieczenia. W sierpniu do pracodawcy wpłynęło od komornika zajęcie wszelkich wierzytelności w tym umowy zlecenia, ograniczone następnie przez komornika do 50% należnej wierzytelności miesięcznej. W związku z tym komornikowi przekazywano 50% wynagrodzenia zleceniobiorcy, w tym 50% zasiłku.

W miesiącu listopadzie do pracodawcy wpłynęły od innego komornika trzy inne zajęcia wierzytelności, w tym dwa dotyczące świadczeń alimentacyjnych. Zajęcia drugiego komornika dotyczyły "wynagrodzenia za pracę z tytułu egzekucji świadczeń alimentacyjnych"; "wynagrodzenia za pracę z tytułu egzekucji świadczeń niealimentacyjnych" oraz "zajęcia wierzytelności". W dniu 22 listopada 2012 r. zmarł zleceniobiorca. Nie został mu wypłacony zasiłek chorobowy za okres od 1 listopada 2012 r. do dnia śmierci.

Pytania:
- Jak należy rozliczyć i komu przekazać zasiłek chorobowy za listopad po zmarłym zleceniobiorcy?
- Czy skuteczne są zajęcia dokonane przez drugiego komornika w sytuacji gdy dotyczą "wynagrodzenia za pracę" lub ogólnie "zajęcia wierzytelności" a zmarły działał na podstawie umowy zlecenia?
- W przypadku uznania iż kwota niewypłaconego zasiłku chorobowego wchodzi do spadku, komu powinien przekazać ją pracodawca jeżeli rodzina zmarłego odrzuci spadek?

Odpowiedź:
Zleceniodawca może wypłacić wynagrodzenie lub zasiłek, spadkobiercom dopiero po okazaniu przez nich postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza.

Uzasadnienie:

1. Świadczenia wypłacone spadkobiercom
Z dniem śmierci zleceniobiorcy umowa zlecenia wygasa, chyba że coś innego wynika z zawartej umowy (art. 748 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny; Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm. – dalej k.c.) Jak wynika z przepisów art. 922 k.c., prawa i obowiązki zamarłego z chwilą śmierci wchodzą do spadku. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 k.c.) a spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 k.c.) Oznacza to, że z chwilą śmierci spadkodawcy należące do niego prawa i obowiązki majątkowe o charakterze cywilnoprawnym stają się spadkiem. Prawa i obowiązki, które z chwilą śmierci nie wygasły przechodzą na spadkobierców. Spadkobierca może przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić (art. 1012 k.c.). Na wniosek zgłoszony przez osobę mającą w tym interes, sąd wydaje postanowienie stwierdzające nabycie spadku. W innym przypadku notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. (art. 1025 k.c.). Powyższe oznacza, ze zleceniodawca może wypłacić wynagrodzenie lub zasiłek spadkobiercom dopiero po okazaniu przez nich postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza.
Przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f. nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom podatku od spadków i darowizn, dlatego też zleceniodawca nie pobiera zaliczki na podatek od wypłaconego spadkobiercom zasiłku (art. 2 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f.). Podatek rozliczy samodzielnie spadkobierca na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.).
Jak wynika z przepisów art. 935 k.c. gdy spadkodawca nie miał małżonka, krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

2. Zajęcie komornicze
Egzekucja z wynagrodzenia za pracę egzekucji dotyczy wynagrodzenia w znaczeniu ogólnym. Oznacza to, ze obejmuje ona nie tylko wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę ale również nagrody i premie przysługujące z tytułu stażu pracy, zyski i udział w funduszach związanych ze stosunkiem pracy. Zajęcie wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia to zajęcie z innych wierzytelności. Co do zasady umowa zlecenia nie podlega takiej ochronie przed potrąceniami jak umowa o pracę. Wyjątek wynika z przepisów art. 833 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) k.p.c., na podstawie których, świadczenia powtarzające się, których celem jest zapewnienie utrzymania podlegają egzekucji na zasadach obowiązujących w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Jeśli do wynagrodzenia za pracę jest skierowana egzekucja przez kilku komorników oznacza to, że następuje zbieg egzekucji. Przepisy nie dopuszczają prowadzenia egzekucji z tego samego składnika majątku dłużnika przez kilka organów egzekucyjnych. W celu dokonania podziału kwoty uzyskanej podczas egzekucji, konieczne jest połączenie spraw. Zasadą jest, że komornik, który wszczął egzekucję później, przekazuje sprawę komornikowi, który pierwszy wszczął egzekucję, o czym powinien zawiadomić wierzyciela, ale wcale tak nie musi być. W przypadku zbiegu egzekucji obowiązkiem zleceniodawcy będzie poinformowanie wszystkich komorników o dokonanych zajęciach. Komornicy sami rozstrzygają, który z nich przejmie egzekucję z majątku dłużnika. Do momentu rozstrzygnięcia zleceniodawca przekazuje potrącone z wynagrodzenia kwoty na konto pierwszego komornika.
Na podstawie przepisów art. 819 k.p.c. organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu w razie śmierci dłużnika. Po śmierci dłużnika postępowanie podejmowane jest z udziałem spadkobierców zmarłego.

[Uwaga - odpowiedź na to pytanie jest nieaktualna od 25 XI 2018 r.]