Gmina musi zwrócić zawyżoną opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego

Jeśli opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego oraz opłata naliczona przy przekształcaniu praw były zawyżone, to gmina zobowiązana jest zwrócić należności jako świadczenia nienależne na zasadzie art. 410 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

W 2006 r. osoba fizyczna nabyła prawo użytkowania wieczystego działki stanowiącej własność gminy. W 2012 r. przekształciła użytkowanie w prawo własności. W 2012 r. nabywca wystąpił o rozgraniczenie, ponieważ ze wstępnych ustaleń wynika, że część przekształconej działki została niegdyś zajęta pod drogę - o stanie tym obie strony nie miały wiedzy. Właściciel zawnioskował również o zwrot części opłaty rocznej za okres od 2006 do 2011 r. i zwrot części opłaty przekształceniowej (odpowiednio do powierzchni działki zajętej pod drogę).

Czy istnieje podstawa prawna nieuwzględnienia wniosku?

Jeśli gmina ma jednak obowiązek zwrotu tych kwot, to na podstawie czego go dokonać?

Czy wystarczy sam protokół graniczny z rozgraniczenia i wniosek?

Odpowiedź

Z przedstawionego stanu faktycznego wnioskuję, iż użytkownik wieczysty uiszczał opłaty roczne z tytułu wieczystego użytkowania w wyższej, niż powinien, wysokości, a to z uwagi na mniejszą powierzchnię gruntu oddanego w wieczyste użytkowane, niż powierzchnia którą gmina przyjęła jako podstawę do obliczenia tej opłaty.

Nadto z tej samej przyczyny użytkownik wniósł zbyt wysoką opłatę z tytułu przekształcenia prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości.

W zaistniałej sytuacji gmina winna zbadać przedstawione przez wnioskodawcę dokumenty, w szczególności zaś te, które wskazują na rozbieżności w powierzchni nieruchomości. Jeśli opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego oraz opłata naliczona przy przekształcaniu praw były zawyżone, to gmina zobowiązana jest zwrócić należności jako świadczenia nienależne na zasadzie art. 410 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) – dalej k.c., który stanowi, iż świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia, ewentualnie na zasadzie art. 405 k.c. regulującym bezpodstawne wzbogacenie.

W myśl wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2011 r. w sprawie VI ACa 1168/10 "przepis art. 410 k.c. regulujący instytucję nienależnego świadczenia nie określa terminu, w jakim nastąpić ma wykonanie obowiązku zwrotu spełnionego świadczenia, co nakazuje odwołać się w tym zakresie do reguł ogólnych art. 455 k.c., który stanowi, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Termin "niezwłocznie" wskazany w art. 455 k.c., nie oznacza natychmiastowej powinności świadczenia. Dłużnik zważywszy na rodzaj i rozmiar świadczenia, bez nieuzasadnionej zwłoki powinien móc przygotować przedmiot świadczenia. W tym znaczeniu, jeśli wierzyciel wyznaczy zbyt krótki termin spełnienia świadczenia, to nie jest on dla dłużnika wiążący.

Do roszczeń z tytułu nienależnego świadczenia zastosowanie ma art. 118 k.c. w zakresie, w jakim przewiduje skrócenie do trzech lat terminu przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Roszczenie wynikające ze zobowiązania bezterminowego, obejmującego zwrot nienależycie spełnionego świadczenia, staje się wymagalne w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 zd. 2 k.c. w związku z art. 455 k.c.) i to niezależnie od stanu świadomości uprawnionego co do przysługiwania mu roszczenia kondycyjnego."

Roszczenia z tytułu świadczenia nienależnego przedawniają się z upływem lat dziesięciu. Natomiast co do roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w orzecznictwie utrwalił się pogląd, że roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego, z którym występuje przedsiębiorca, podlega trzyletniemu przedawnieniu przewidzianemu w art. 118 k.c., jeżeli powstaje ono w związku z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą.