Celem proponowanych zmian jest wdrożenie do polskiego ustawodawstwa postanowień dyrektywy 2013/34/UE. Projekt zmian zakłada wprowadzenie definicji malej jednostki i określenie uproszczeń, z jakich może skorzystać przy sporządzaniu sprawozdań finansowych, zmiany w układzie rachunku zysków i strat, zmiany dotyczące powiązań kapitałowych oraz wprowadzenie nowego obowiązku sprawozdawczego - sprawozdania dotyczącego płatności na rzecz administracji rządowych.

Zobacz: Rząd przyjął uproszczenia w rachunkowości małych firm

Uproszczenia i zwolnienie z części obowiązków dla części jednostek, jakie dotychczas były przewidziane w ustawie o rachunkowości, nadal pozostają obowiązujące. Zgodnie jednak z „odgórnym" celem uproszczenia obowiązków małych jednostek, zmianie zostały poddane progi określające małe jednostki (których nie należy mylić z mikrojednostkami, o których napisano wcześniej). Wprowadzono tym samym definicję małej jednostki. Progi ilościowo-wartościowe pozwalające na uznanie jednostki za małą zostały określone na następującym poziomie:
– 17 mln zł – suma aktywów bilansu,
– 34 mln zł – suma przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
– 50 osób – średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty.
Za małą jednostkę można obecnie uznać jednostkę, która nie przekracza dwóch z trzech wyżej wymienionych progów (czyli istota funkcjonowania tego kryterium pozostała niezmieniona). Porównując proponowaną zmianę (zgodną z kryteriami określonymi w dyrektywie 34 – 4 mln euro w przypadku sumy bilansowej oraz 8 mln euro w przypadku przychodów) z dotychczasowymi progami pozwalającymi na korzystanie z określonych zwolnień i uproszczeń, zauważalne jest znaczące podwyższenie progów (dotychczas obowiązujące kryteria pozwalające na zwolnienie z obowiązku badania). Jedynie w odniesieniu do średniorocznego zatrudnienia zostało ono „ograniczone" z poziomu 250 osób (w przeliczeniu na pełne etaty) do jedynie 50 pełnych etatów. Z kolei progi wartościowe zostały podniesione blisko dwukrotnie (dotychczas obowiązują – 2,5 mln euro w odniesieniu do sumy aktywów i 5 mln euro w odniesieniu do przychodów, które dodatkowo obejmują aktualnie również przychody z operacji finansowych).
Niezależnie od powyższych kryteriów, za małe jednostki w świetle projektu uznawane są osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które stosują ustawę o rachunkowości.
Dodatkowo należy zauważyć, że możliwość odstąpienia od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz klasyfikowania leasingu zgodnie z regulacjami podatkowymi nie jest, zgodnie z projektem, determinowana podleganiem (bądź nie) obowiązkowi badania sprawozdania finansowego, a jedynie rozmiarami działalności. Oznacza to, że jednostki, które dotychczas nie mogły korzystać z określonych uproszczeń z uwagi na fakt podlegania obowiązkowi badania (mimo „mniejszych" parametrów ilościowo-wartościowych), obecnie będą mogły (po wdrożeniu zmian w życie) korzystać z tych uproszczeń nawet, gdy ich sprawozdania finansowe nadal będą podlegały obligatoryjnemu badaniu. Zatem małe jednostki, nawet gdy będą podlegać badaniu, mogą korzystać ze wskazanych powyżej uproszczeń, jak również nie mają obowiązku sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych, a w określonych okolicznościach – również sprawozdania z działalności. Warto podkreślić, że z uproszczenia dotyczącego klasyfikacji umów leasingu mogą korzystać również jednostki samorządu terytorialnego.
Zauważyć należy, że w projekcie powyższe kryteria zostały określone w walucie polskiej co należy ocenić pozytywnie. Z jednej strony zwalnia to jednostki z obowiązku przeliczania kwot w walucie polskiej na euro i tym samym eliminuje możliwość „nieświadomego" przekroczenia tych kryteriów. Z drugiej strony, wskazuje to na rosnące „zaufanie" do stabilności waluty krajowej.
Dla małych jednostek zostały także opracowane nowe wzory bilansu oraz rachunku zysków i strat, jak również zakres uproszczonej informacji dodatkowej. Nie są to tak znaczące uproszczenia jak w przypadku mikrojednostek. Niemniej jednak, przykładowo w ramach zobowiązań długoterminowych wyszczególniono jedynie zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek, a w przypadku zobowiązań krótkoterminowych – jedynie zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek, z tytułu dostaw i usług (z nadal zachowanym podziałem na wymagalne do 12 miesięcy i powyżej 12 miesięcy) oraz fundusze specjalne. W przypadku rachunku zysków i strat ograniczony został zakres szczegółowości w zakresie pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych (projekt przewiduje wyróżnienie jedynie przychodów/kosztów z tytułu aktualizacji aktywów niefinansowych). Natomiast w porównawczym wariancie rachunku zysków i strat zakres pozycji kosztów rodzajowych został ograniczony (wyszczególnieniu mają nie podlegać odrębnie podatki i opłaty oraz wartość sprzedanych materiałów i towarów – tym samym dotychczasowa pozycja „pozostałe koszty rodzajowe" została zastąpiona, według projektu, pozycją „pozostałe koszty", która obejmuje zarówno pozostałe koszty rodzajowe, jak również wskazane wcześniej „podatki i opłaty" oraz „wartość sprzedanych materiałów i towarów").
Wprowadzenie nowego wzoru bilansu oraz rachunku zysków i strat dla małych jednostek doprowadziło do uchylenia dotychczasowych zapisów o możliwości sporządzania mniej szczegółowego sprawozdania finansowego. Szczegółowość sprawozdania finansowego dla małych jednostek jest bowiem odpowiednio zmniejszona (nie obejmuje co do zasady pozycji oznaczonych cyframi arabskimi) a zakres jednostek kwalifikujących się do uznania za małą jednostkę jest znacząco większy z uwagi na wyższe kryteria wartościowe niż te, które dotychczas umożliwiały sporządzanie sprawozdania finansowego z mniejszą szczegółowością.
Odnosząc się do uproszczeń w stosowaniu ustawy o rachunkowości, w wyniku prowadzonych konsultacji wprowadzono zmianę (do pierwotnej wersji projektu zmian ustawy o rachunkowości z 30 września 2014 r.), zgodnie z którą małe organizacje pozarządowe mogą prowadzić jedynie uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów zamiast ksiąg rachunkowych. W związku z powyższym w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wprowadzono delegację do wydania (przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego) rozporządzenia określającego sposób prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów oraz warunki, jakim ta ewidencja powinna odpowiadać w celu prawidłowego określenia zobowiązań podatkowych.
(...)
 
Czytaj więcej: Kompas Księgowo-Kadrowy