Działalność prowadzona w formie spółki cywilnej

Osoby mające zamiar rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej dokonują wyboru formy prawnej jej prowadzenia. Decyzja o wyborze odpowiedniej formy powinna być podyktowana rozmiarami i charakterem działalności gospodarczej. Jedną z form może być działalność prowadzona w formie spółki cywilnej.

Zgodnie z przepisami art. 860 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dalej k.c., zawierając umowę spółki cywilnej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób ustalony w tej umowie, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem. Nie oznacza to jednak, że zawarta ustnie jest nieważna. Należy pamiętać, że pisemna forma jest w tym przypadku wymagana dla celów dowodowych.
Umowa może być zawarta zarówno na czas oznaczony jak i nieoznaczony.
Wspólnikami spółki cywilnej mogą zarówno osoby fizyczne jak i prawne. Jednak wspólnikiem nie może być inna spółka cywilna. Spółki cywilnej nie trzeba rejestrować. Jednak należy pamiętać, że jeśli przedmiotem jej działania będzie działalność gospodarcza, jej wspólnikami powinni być przedsiębiorcy. Oznacza to, że każdy wspólnik będący osobą fizyczną powinien indywidualnie zarejestrować działalność gospodarczą.
Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach spółki, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Jednak w umowie spółki można w inny sposób ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach.
Należy pamiętać, że wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki. Jeśli jednak spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego.
Umowa może przewidywać, że niektórzy wspólnicy będą zwolnieni od udziału w stratach. Jednak nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach spółki (art. 867 § 1 k.c.).
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie całym swoim majątkiem.
Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników, każdy wspólnik jest również umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw (art. 866 k.c.).
 

Ponadto każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników:
1. Prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeśli jednak przed zakończeniem takiej sprawy choćby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
2. Wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.

Zawierając umowę spółki należy pamiętać o tym, że jest ona obciążona obowiązkiem podatkowym w podatku od czynności cywilnoprawnych.
Zgodnie z przepisami art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) - dalej u.p.c.c., podatkowi temu podlegają umowy spółki lub inne akty założycielskie, a także zmiany tych umów, jeśli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 1 ust. 3 u.p.c.c. za zmianę umowy spółki przy spółkach osobowych uważa się również:
1. Wniesienie lub podwyższenie wniesionego do spółki wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego.
2. Pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika lub akcjonariusza.
3. Dopłaty.
4. Oddanie przez wspólnika lub akcjonariusza spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.
Stawka podatku wynosi 0,5% podstawy opodatkowania.

 Uwaga!
Od podstawy opodatkowania można odliczyć m.in.:
- kwotę wynagrodzenia wraz z podatkiem od towarów i usług, pobraną przez notariusza za sporządzenie aktu notarialnego umowy spółki albo jej zmiany, jeżeli powoduje ona zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego;
- opłatę sądową związaną z wpisem spółki do rejestru przedsiębiorców lub zmianą wpisu w tym rejestrze dotyczącą wkładu do spółki albo kapitału zakładowego;
- opłatę za zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Obowiązek podatkowy ciąży na spółce. Przy czym w przypadku spółki cywilnej obowiązek ten spoczywa na wspólnikach.
Jeśli zawarcie lub zmiana umowy spółki następuje w formie aktu notarialnego, wyliczeniem, pobraniem i przekazaniem p.c.c. do urzędu skarbowego powinien zająć się notariusz. Dotyczy to spółki: partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej. Notariusz składa deklarację podatkową na druku PCC-2.
Zatem wspólnicy spółki cywilnej i jawnej powinni sami dopełnić wspomnianych obowiązków płatnika. Podatek należy obliczyć i wpłacić w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Równocześnie należy złożyć deklarację na druku PCC-3, natomiast wspólnicy spółek cywilnych składają dodatkowo załączniki na druku PCC-3/A.
Organem podatkowym właściwym miejscowo jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na siedzibę spółki.