Inwestor dokonał zgłoszenia robót budowlanych polegających na budowie przydomowej oczyszczalni ścieków. Organ I instancji wniósł sprzeciw na podstawie art. 30 ust. 7 ustawy - Prawo budowlane oraz nałożył na inwestora obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia. Dla budowy oczyszczalni ścieków została wydana decyzja o warunkach zabudowy, w której wyraźnie wpisano, że zgodnie z art. 28 ust. 1 i art. 32 ust. 1 ustawy - Prawo budowlane roboty budowlane wolno rozpocząć po ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Poza tym podano wymagania ochrony interesów osób trzecich w zakresie warunków ochrony, m.in. projekt budowlany powinien zapewnić ochronę interesów przed zanieczyszczeniami wody, zawierać sposób odtworzenia nawierzchni, itd.
Czy organ wyższego rzędu może uchylić decyzję i nałożyć na inwestora obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę, jeśli wymóg uzyskania pozwolenia wynika z decyzji o warunkach zabudowy?

Jeżeli wadliwa jest decyzja organu architektoniczno – budowlanego, który na zgłoszenie inwestora zareagował sprzeciwem oraz nałożeniem na inwestora obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę w trybie art. 30 ust. 7 ustawy - Prawo budowlane, to organ wyższej instancji może z urzędu wszcząć postępowanie, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. Jeśli jednak okazałoby się, że przedmiotowe zamierzenie budowlane podlegało zgłoszeniu, to decyzja o warunkach zabudowy obarczona jest wadą nieważności, gdyż obowiązki które z niej wynikają pozbawione są podstawy prawnej.
Jeżeli ocena faktyczna zamierzenia budowlanego polegającego na budowie przydomowej oczyszczalni ścieków prowadzi do konkluzji, iż budowa tego przedsięwzięcia podlega przepisom zawartym w art. 28 oraz 32 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) – dalej pr. bud., to stwierdzić należy, że decyzja nakładająca na inwestora obowiązek uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę w trybie art. 30 ust. 7 pr. bud. jest bezprzedmiotowa i należy ją wyeliminować z obrotu prawnego. W trybie art. 30 ust. 7 pr. bud. organ nie może nałożyć na inwestora obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę dla inwestycji, na których realizację pozwolenie na budowę jest wymagane w myśl art. 28 pr. bud. Pozostawałoby to w kolizji z funkcją całej regulacji, której istotą jest możliwość nałożenia obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę w odniesieniu do budowy lub wykonywania robót budowlanych, które wymagają jedynie zgłoszenia. W sytuacji bowiem, gdy określony obowiązek wynika wprost z przepisów prawa, to nie należy go nakładać w trybie aktu indywidualnego. Podobne stanowisko zajął WSA w Warszawie w orzeczeniu z dnia 6 kwietnia 2005 r., VII SA/Wa 334/04, niepubl. W powyższej sytuacji prowadzenie postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę jest bezprzedmiotowe w rozumieniu art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeksu postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) – dalej k.p.a., a ewentualne wydanie decyzji nakładającej taki obowiązek prowadzić powinno do stwierdzenia jej nieważności na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., jako podjętej bez podstawy prawnej. (tak: Niewiadomski, (w:) Prawo budowlane. Komentarz, art. 30, Nb 19, Warszawa 2007).
Podsumowując, kluczowe w niniejszej sprawie jest ustalenie podstawy prawnej obowiązku polegającego na uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę dla przydomowej oczyszczalni ścieków, która w zależności od szeregu czynników może podlegać regulacji zawartej w art. 28 ust. 1 pr. bud., (obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę z mocy prawa) lub może podlegać regulacji z art. 30 ust. 7 pr. bud. (obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę z mocy decyzji administracyjnej). Działania organu wskutek których doszło do skumulowania obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę wskazują, iż jeden z organów popełnił błąd. Jeżeli wadliwa jest decyzja organu architektoniczno – budowlanego, który na zgłoszenie inwestora zareagował sprzeciwem oraz nałożeniem na inwestora obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę w trybie art. 30 ust. 7 pr. bud., to organ wyższej instancji może z urzędu wszcząć postępowanie, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Jeśli jednak okazałoby się, że przedmiotowe zamierzenie budowlane podlegało zgłoszeniu, to decyzja o warunkach zabudowy obarczona jest wadą nieważności, gdyż obowiązki które z niej wynikają pozbawione są podstawy prawnej.
Anna Bufnal