Odpowiedź:
Organizowanie polowań komercyjnych na żubry objęte ścisłą ochroną gatunkową, jest sprzeczna z u.o.p. oraz z polską i europejską tradycją tej formy ochrony. Dochód z komercyjnych polowań uzyskuje spółka Lasy Państwowe i trudno orzec, czy dochód z tej działalności jest wykorzystywany na potrzeby ochrony tego gatunku. Z regulacji wskazanych w załączniku IV dyrektywy siedliskowej skupiającej gatunki ściśle chronione uniemożliwiają użytkowanie łowieckie. Ponadto, pojęcie "polowanie" jest zarezerwowane dla gatunków łownych, a żubr do zwierząt klasyfikowanych jako zwierzęta łowne nie należy.
Żubr europejski jest objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, co wynika nie tylko z potrzeb ochrony, ale i postanowień załącznika IV dyketywy siedliskowej, wskazującym gatunki do obowiązkowej ochrony ścisłej. W związku z tym, na podstawie art. 12 dyrektywy siedliskowej oraz art. 52 u.o.p., w stosunku do okazów żubrów rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt wprowadza szereg zakazów, w tym: umyślnego zabijania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, posiadania, oferowania do sprzedaży, zbywania, wymiany, darowizny i wywożenia za granicę.
Zarówno dyrektywa siedliskowa, jak i u.o.p. dopuszczają wydawanie indywidualnych zezwoleń na czynności zakazane. Można je stosować jedynie na potrzeby wymienionych w obu tych aktach celów oraz pod warunkiem:
- braku rozwiązań alternatywnych,
- braku szkodliwości dla zachowania populacji danych gatunków we właściwym stanie ochrony.
Dyrektywa siedliskowa przewiduje, że niektóre gatunki mogą wymagać zarządzania populacją w formie regulowanych polowań czy innego pozyskiwania. Jednak dla takich taksonów nie proponuje się ochrony ścisłej. Zostały one wpisane do załącznika V dyrektywy siedliskowej. Są tam np. wymienione polskie populacje bobra europejskiego (objętego u nas obecnie ochroną częściową i dopuszczonego do pozyskiwania) czy kuny leśnej (w Polsce gatunku łownego) - w załączniku tym żubra nie ma.
W 2015 r. Państwowa Rada Ochrony Przyrody zwróciła uwagę, że chronione i rzadkie zwierzę, jakim jest żubr, nie może być traktowane jak zwierzę łowne i zabijane dla trofeów. Niestety, obecny skład Rady nie podziela tej zasady i nie kwestionuje prawa do organizowania polowań na żubry i czerpania znacznych dochodów z tej działalności.
Uzasadnienie:
Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN), a także przyrodniczych konwencji międzynarodowych – w tym zwłaszcza Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES) oraz Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk (Konwencja Berneńska) – polowania dla trofeów na zagrożone gatunki mogą być akceptowane jako jedno z narzędzi zarządzania populacją, jeśli spełnionych jest kilka warunków, w tym przede wszystkim:
1) pozyskanie zwierząt jest zrównoważone, nie stanowi zagrożenia dla populacji, ich zdolności adaptacyjnej czy dla siedlisk gatunków;
2) pozyskanie komercyjne nie wpływa w znaczący sposób na naturalną selekcję i nie stanowi narzędzia kształtującego udział cech genetycznych w populacji;
3) działalność ta przynosi korzyści dla ochrony, przede wszystkim przez to, że pochodzące z niej dochody stanowią finansową zachętę dla lokalnej społeczności do współistnienia z gatunkami problemowymi oraz do zmniejszania presji na te gatunki i ochrony ich siedlisk;
4) rozdział dochodów z tej działalności odbywa się w sposób sprawiedliwy, z uwzględnieniem głosu i priorytetów lokalnych społeczności i przynosi jej korzyści;
5) polowania uwzględniają uwarunkowania kulturowe i zwyczaje, i są powszechnie akceptowane przez lokalną społeczność;
6) polowania i dalsze zagospodarowanie pozyskanych zwierząt są zgodne z obowiązującymi przepisami (krajowymi i międzynarodowymi) oraz mieszczą się w limitach, które są ustalane w sposób transparentny i podlegają okresowym przeglądom.
Regulacje te wykorzystywane są najczęściej w przypadku krajów nisko rozwiniętych, np. krajow Afrykańskich, gdzie dochód z takich polowań na taksony zagrożone wyginięciem umożliwia podejmowanie działań związanych z ich ochroną. Stosowanie ww. postanowień w odniesieniu do polowań komercyjnych w odniesieniu do zwierząt chronionych jest co najmniej dyskusyjne, w szczególności, że ani z u.o.p., ani ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie nie da się wywieźć możliwości organizowania polowań komercyjnych na żubra. W dodatku praktyka polskich polowań na żubry jest sprzeczna z większością opisanych wyżej zasad.
