a także mając na uwadze, co następuje:(1) Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury (EFMRA) należy ustanowić na okres od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2027 r., aby dostosować okres jego obowiązywania do obowiązywania wieloletnich ram finansowych (zwanych dalej "WRF 2021-2027") określonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) 2020/2093 4 . Niniejsze rozporządzenie powinno określić priorytety EFMRA, jego budżet oraz zasady szczegółowe, które dotyczą zapewniania finansowania unijnego i uzupełniają zasady ogólne mające zastosowanie do EFMRA na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 5 . Zadaniem EFMRA powinno być kierowanie środków finansowych z budżetu Unii na wspieranie wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb), unijnej polityki morskiej oraz międzynarodowych zobowiązań Unii w dziedzinie zarządzania oceanami. Takie finansowanie stanowi bardzo ważne narzędzie, które wspiera zrównoważone rybołówstwo i ochronę żywych zasobów morza oraz bezpieczeństwo żywnościowe dzięki dostawom produktów żywnościowych pochodzących z morza, wspiera wzrost zrównoważonej niebieskiej gospodarki oraz zdrowy stan, bezpieczeństwo i czystość mórz i oceanów, ochronę na nich, a także zrównoważone zarządzanie nimi.
(2) Jako że Unia jest jedną ze globalnych potęg morskich i jednym z największych światowych producentów żywności pochodzącej z morza, spoczywa na niej wielka odpowiedzialność za ochronę, zachowanie i zrównoważoną eksploatację oceanów oraz ich zasobów. Ponieważ liczba ludności na świecie szybko rośnie, ochrona mórz i oceanów ma ogromne znaczenie. Leży ona również w interesie społeczno-gospodarczym Unii, ponieważ zrównoważona niebieska gospodarka stymuluje inwestycje, zatrudnienie i wzrost, wspiera badania naukowe i innowacje oraz - dzięki wykorzystaniu energii oceanicznej - zwiększa bezpieczeństwo energetyczne. Poza tym skuteczna kontrola granic oraz światowa walka z przestępczością na morzu mają podstawowe znaczenie dla bezpiecznych i chronionych mórz i oceanów, co jest istotne z punktu widzenia obaw społeczeństwa związanych z bezpieczeństwem.
(3) Aby poprawić koordynację i ujednolicić wdrażanie wsparcia z funduszy w ramach zarządzania dzielonego (zwanych dalej "funduszami"), przyjęto rozporządzenie (UE) 2021/1060, którego głównym celem jest spójne uproszczenie realizacji polityki. Rozporządzenie to ma zastosowanie do części EFMRA objętej zarządzaniem dzielonym. Fundusze mają uzupełniające się cele i są zarządzane w taki sam sposób. Z tego względu w rozporządzeniu (UE) 2021/1060 określono szereg wspólnych celów ogólnych i zasad ogólnych, takich jak partnerstwo i wielopoziomowy system rządzenia. Zawiera ono ponadto wspólne elementy planowania strategicznego i programowania, w tym przepisy dotyczące umowy partnerstwa, która ma zostać zawarta z każdym państwem członkowskim, jak również określa wspólne podejście do ukierunkowania funduszy na wyniki. W związku z tym rozporządzenie to określa warunki podstawowe, przegląd wykonania oraz mechanizmy monitorowania, sprawozdawczości i ewaluacji. Ponadto zawiera ono również wspólne przepisy dotyczące zasad kwalifikowalności oraz szczególne zasady w odniesieniu do instrumentów finansowych, wykorzystywania funduszu InvestEU ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 6 , rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność (RLKS) i zarządzania finansami. Takie same dla wszystkich funduszy są również niektóre zasady zarządzania i kontroli. Komplementar- ność między funduszami, w tym EFMRA, i innymi programami Unii powinna zostać opisana w umowie partnerstwa, zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/1060.
(4) Do EFMRA stosuje się rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 7 (zwane dalej "rozporządzeniem finansowym"). Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych.
(5) Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zasady te, ustanowione w rozporządzeniu finansowym, określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, nagród, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej i zwrotu kosztów zewnętrznych ekspertów oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują także ogólny system warunko- wości służący ochronie budżetu Unii.
(6) W ramach zarządzania bezpośredniego EFMRA powinien zapewniać synergie i komplementarność z innymi odpowiednimi funduszami i programami Unii. Powinien on również umożliwić finansowanie w formie instrumentów finansowych w ramach działań łączonych realizowanych na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/523.
(7) Wsparcie w ramach EFMRA powinno przynosić wyraźną europejską wartość dodaną między innymi poprzez korygowanie niedoskonałości rynku lub nieoptymalnych sytuacji w zakresie inwestycji w proporcjonalny sposób oraz nie powinno powielać ani wypierać finansowania prywatnego ani zakłócać konkurencji na rynku wewnętrznym.
(8) Do pomocy przyznawanej przez państwa członkowskie przedsiębiorstwom z sektora rybołówstwa i akwakultury powinny mieć zastosowanie art. 107, 108 i 109 TFUE. Jednak w związku ze specyficznymi cechami tego sektora, artykuły te nie powinny mieć zastosowania do płatności dokonywanych przez państwa członkowskie na podstawie niniejszego rozporządzenia, które są objęte zakresem stosowania art. 42 TFUE.
(9) Rodzaje finansowania i metody wdrażania na podstawie niniejszego rozporządzenia należy wybrać na podstawie ich potencjału w zakresie realizacji priorytetów przyjętych dla działań oraz uzyskania wyników, z uwzględnieniem w szczególności kosztów kontroli, obciążenia administracyjnego i oczekiwanego ryzyka naruszania przepisów. Pod uwagę należy wziąć korzystanie z płatności ryczałtowych, stawek zryczałtowanych i kosztów jednostkowych, a także finansowania niepowiązanego z kosztami, o którym mowa w art. 125 ust. 1 rozporządzenia finansowego.
(10) WRF 2021-2027 przewidują, że budżet Unii ma nadal wspierać politykę rybołówstwa i politykę morską. Budżet EFMRA powinien wynosić, w cenach bieżących, 6 108 000 000 EUR. Zasoby EFMRA należy rozdzielić między zarządzanie dzielone oraz zarządzanie bezpośrednie i pośrednie. Na wsparcie objęte zarządzaniem dzielonym należy przeznaczyć 5 311 000 000 EUR, a na wsparcie objęte zarządzaniem bezpośrednim i pośrednim - 797 000 000 EUR. Aby zapewnić stabilność, w szczególności w odniesieniu do realizacji celów WPRyb, określenie alokacji krajowych w ramach zarządzania dzielonego na okres programowania 2021-2027 powinno opierać się na podziale przyjętym dla Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego na lata 2014-2020 na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 8 (EFMR). Określone kwoty należy zarezerwować dla regionów najbardziej oddalonych, na kontrolę i egzekwowanie oraz na gromadzenie i przetwarzanie danych na potrzeby zarządzania rybołówstwem i celów naukowych, natomiast należy ograniczyć kwoty na określone inwestycje w statki rybackie oraz na trwałe i tymczasowe zaprzestanie działalności połowowej.
(11) W europejskim sektorze morskim zatrudnionych jest ponad 5 mln osób; ma on prawie 750 000 000 000 EUR obrotu oraz 218 000 000 000 EUR wartości dodanej brutto rocznie oraz może w nim powstać dużo więcej miejsc pracy. Wartość produkcji światowej gospodarki morskiej szacuje się obecnie na 1 300 000 000 000 EUR, a do 2030 r. kwota ta może ponad dwukrotnie wzrosnąć. Potrzeba osiągnięcia celów w zakresie emisji CO2, większej zasobooszczędności i zmniejszenia śladu środowiskowego niebieskiej gospodarki stanowi znaczną siłę napędową dla innowacji w innych sektorach, takich jak wyposażenie morskie, przemysł stoczniowy, obserwacje oceanów, bagrowanie, ochrona wybrzeży i budownictwo morskie. Inwestycje w gospodarkę morską zapewniają unijne fundusze strukturalne, w szczególności Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz EFMRA. Aby wykorzystać potencjał wzrostu gospodarczego w sektorze morskim, można stosować nowe narzędzia inwestowania takie jak InvestEU.
(12) EFMRA powinien opierać się na czterech priorytetach: wspieranie zrównoważonego rybołówstwa oraz odbudowy i ochrony żywych zasobów wodnych; wspieranie zrównoważonej działalności w zakresie akwakultury oraz przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury i tym samym wnoszenie wkładu w bezpieczeństwo żywnościowe w Unii; sprzyjanie zrównoważonej niebieskiej gospodarce w obszarach przybrzeżnych, wyspiarskich i śródlądowych oraz wspieranie rozwoju społeczności rybackich i sektora akwakultury; poprawa skuteczności międzynarodowego zarządzania oceanami oraz wspieranie bezpieczeństwa i czystości mórz i oceanów, ochrony na nich, a także zrównoważonego zarządzania nimi. Priorytety te należy realizować w ramach zarządzania dzielonego, bezpośredniego i pośredniego.
(13) EFMRA powinien mieć prostą strukturę bez określonych z góry środków ani szczegółowych i nadmiernie nakazowych zasad kwalifikowalności na poziomie Unii. Zamiast tego w ramach każdego priorytetu należy określić szerokie cele szczegółowe. Przygotowując swoje programy, państwa członkowskie powinny zatem wskazać w nich najodpowiedniejsze środki realizacji tych celów. Wsparcie zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym rozporządzeniu oraz rozporządzeniu (UE) 2021/1060 można przydzielać na rozmaite środki określone w programach państw członkowskich, pod warunkiem że środki te służą realizacji celów szczegółowych określonych w niniejszym rozporządzeniu. Należy jednak sporządzić wykaz operacji niekwalifikowalnych, aby zapobiec szkodliwym wpływom na ochronę w dziedzinie rybołówstwa. Ponadto inwestycje i rekompensaty dla floty powinny być ściśle uzależnione od przestrzegania celów WPRyb w zakresie ochrony.
(14) W agendzie ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 (zwanej dalej "Agendą 2030") ochronę i zrównoważoną eksploatację oceanów uznano za jeden z siedemnastu celów zrównoważonego rozwoju, a mianowicie cel nr 14 ("Chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony"). Unia w pełni identyfikuje się z tym celem i angażuje się w jego realizację. W związku z tym Unia zamierza wspierać zrównoważoną niebieską gospodarkę, w której uwzględnia się planowanie przestrzenne obszarów morskich, ochronę zasobów biologicznych i osiągnięcie dobrego stanu środowiska, jak określono w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE 9 , a także zamierza zakazać pewnych form subsydiów dla rybołówstwa, które sprzyjają nadmiernej zdolności połowowej i przełowieniu, oraz znieść subsydia sprzyjające nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom (NNN), oraz zaniechać wprowadzania nowych subsydiów tego rodzaju. Ten ostatni rezultat powinien wynikać z prowadzonych na forum Światowej Organizacji Handlu (WTO) negocjacji w sprawie subsydiów na rzecz rybołówstwa. Ponadto w trakcie negocjacji na forum WTO podczas Światowego Szczytu Zrównoważonego Rozwoju w 2002 r. oraz na Konferencji Narodów Zjednoczonych w 2012 r. w sprawie Zrównoważonego Rozwoju (Rio+20) Unia zobowiązała się do zniesienia subsydiów sprzyjających nadmiernej zdolności połowowej i przełowieniu.
(15) Odzwierciedlając znaczenie przeciwdziałania zmianom klimatu zgodnie ze zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji Porozumienia paryskiego i zobowiązania w zakresie celów Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczących zrównoważonego rozwoju, działania objęte niniejszym rozporządzeniem powinny przyczyniać się do osiągnięcia celu zakładającego, że 30 % wszystkich wydatków w ramach WRF 2021-2027 zostanie wydanych na uwzględnianie celów w dziedzinie klimatu, i do osiągnięcia celu, jakim jest przeznaczenie 7,5 % rocznych wydatków w ramach WRF 2021-2027 na cele w zakresie różnorodności biologicznej w 2024 r. oraz 10 % rocznych wydatków w ramach WRF 2021-2027 na cele związane z różnorodnością biologiczną w latach 2026 i 2027, przy jednoczesnym uwzględnieniu istnienia nakładających się na siebie aspektów celów w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej.
(16) EFMRA powinien wnosić wkład w realizację celów Unii związanych ze środowiskiem oraz łagodzeniem zmian klimatu i przystosowaniem się do nich. Wkład ten należy monitorować przez stosowanie unijnych wskaźników środowiskowych i klimatycznych oraz powinien on podlegać systematycznej sprawozdawczości zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/1060.
(17) Zgodnie z art. 42 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 10 pomoc finansowa Unii w ramach EFMRA powinna być uzależniona od przestrzegania przepisów WPRyb. Wnioski złożone przez operatorów, którzy dopuścili się poważnego naruszenia przepisów WPRyb, nie powinny być rozpatrywane.
(18) Aby uwzględnić szczególne warunki związane z WPRyb, o których mowa w rozporządzeniu (UE) nr 1380/2013, i przyczynić się do przestrzegania przepisów WPRyb, należy ustanowić przepisy dodatkowe w stosunku do przepisów dotyczących wstrzymania biegu terminu i zawieszenia płatności oraz korekt finansowych, określonych w rozporządzeniu (UE) 2021/1060. W przypadku gdy państwo członkowskie nie dopełnia swoich obowiązków wynikających z WPRyb lub w przypadku gdy Komisja ma dowody wskazujące na takie niedopełnienie, Komisja, w ramach środka zapobiegawczego, powinna mieć możliwość wstrzymania biegu terminów płatności. Oprócz możliwości wstrzymania biegu terminów płatności, w celu uniknięcia realnego ryzyka dokonania płatności w związku z wydatkiem niekwalifikowalnym, Komisja powinna mieć możliwość zawieszenia płatności i dokonania korekt finansowych w przypadkach poważnego naruszenia przepisów WPRyb przez państwo członkowskie.
(19) W ostatnich kilku latach podjęto szereg kroków na rzecz przywrócenia właściwej liczebności stad ryb, zwiększenia rentowności unijnej branży rybackiej i ochrony ekosystemów morskich. Nadal jednak występują poważne problemy związane z realizacją celów społeczno-gospodarczych i środowiskowych WPRyb, w szczególności celów w zakresie odbudowy i zachowania populacji poławianych gatunków powyżej poziomów umożliwiających uzyskanie maksymalnego podtrzymywalnego połowu (MSY), eliminowania niezamierzonych połowów oraz ustanowienia obszarów odbudowy stad ryb. Realizacja tych celów wymaga dalszego wsparcia po roku 2020, w szczególności w basenach morskich, w których postępy są wolniejsze.
(20) EFMRA powinien przyczyniać się do realizacji celów środowiskowych, gospodarczych, społecznych i zatrudnieniowych WPRyb, o których mowa w art. 2 rozporządzenia (UE) nr 1380/2013, w szczególności celów polegających na odbudowie i zachowaniu populacji poławianych gatunków powyżej poziomów pozwalających osiągnąć MSY, na unikaniu i ograniczaniu, w miarę możliwości, niezamierzonych połowów oraz na minimalizowaniu negatywnego wpływu działalności połowowej na ekosystem morski. Takie wsparcie powinno zapewniać, aby działalność połowowa była zrównoważona środowiskowo w perspektywie długoterminowej oraz była zarządzana w sposób spójny z celami określonymi w art. 2 rozporządzenia (UE) nr 1380/2013, które polegają na osiąganiu korzyści gospodarczych, społecznych i w dziedzinie zatrudnienia, przyczynianiu się do dostępności dostaw zdrowej żywności oraz na przyczynianiu się do odpowiedniego poziomu życia osób zależnych od działalności połowowej, z uwzględnieniem rybołówstwa przybrzeżnego i aspektów społeczno-gospodarczych. Wsparcie to powinno obejmować innowacje i inwestycje dotyczące selektywnych, niskoemisyjnych praktyk i technik połowowych o niskim wpływie na środowisko i odpornych na zmiany klimatu.
(21) Rybołówstwo ma ogromne znaczenie z punktu widzenia źródeł utrzymania i dziedzictwa kulturowego wielu społeczności nadbrzeżnych w Unii, w szczególności na obszarach, gdzie ważną rolę odgrywa łodziowe rybołówstwo przybrzeżne. W związku z tym, że średnia wieku w wielu społecznościach rybackich wynosi ponad 50 lat, wyzwaniem pozostają wymiana pokoleniowa i zróżnicowanie działalności. W szczególności zakładanie i rozwijanie nowej działalności gospodarczej w sektorze rybołówstwa przez młodych rybaków jest wyzwaniem pod względem finansowym i stanowi element, który należy rozważyć przy alokacji i ukierunkowywaniu środków finansowych w ramach EFMRA. Taki rozwój jest kluczowy dla konkurencyjności sektora rybołówstwa w Unii. W związku z tym należy udostępnić wsparcie młodym rybakom podejmującym działalność połowową, aby ułatwić im rozpoczęcie takiej działalności. W celu zapewnienia rentowności nowej działalności gospodarczej wspieranej w ramach EFMRA wsparcie powinno być uzależnione od zdobycia odpowiedniego doświadczenia lub odpowiednich kwalifikacji. W przypadku gdy wsparcie na rozpoczęcie działalności gospodarczej przyznaje się na nabycie statku rybackiego, powinno ono dotyczyć jedynie nabycia pierwszego statku rybackiego lub udziału kontrolnego w nim.
(22) Jednym z głównych wyzwań WPRyb jest unikanie niezamierzonych połowów. W tym względzie prawny obowiązek wyładunku wszystkich połowów wiąże się ze znacznymi i ważnymi zmianami w praktykach połowowych, co niekiedy pociąga za sobą wysokie koszty finansowe dla tego sektora. Powinno zatem być możliwe przydzielanie z EFMRA wsparcia na innowacje i inwestycje, które przyczyniają się do pełnej realizacji obowiązku wyładunku, a także na opracowywanie i wdrażanie środków ochronnych poprawiających selektywność. Powinna istnieć możliwość przyznania wyższego poziomu intensywności pomocy dotyczącej inwestycji w selektywne narzędzia połowowe, ulepszanie infrastruktury portowej oraz wprowadzanie do obrotu niezamierzonych połowów niż poziom, który ma zastosowanie do innych operacji. Fundusz powinien mieć również możliwość zapewniania pomocy o maksymalnej intensywności w wysokości 100 % na projektowanie, rozwój, monitorowanie, ocenę i zarządzanie w odniesieniu do przejrzystych systemów wymiany uprawnień do połowów między państwami członkowskimi ("wymiana kwot"), aby złagodzić wywołany obowiązkiem wyładunku efekt "gatunków dławiących".
(23) Powinno być możliwe przydzielanie z EFMRA wsparcia na innowacje i inwestycje na unijnych statkach rybackich. Wsparcie to powinno obejmować działania mające na celu poprawę zdrowia, bezpieczeństwa i warunków pracy, efektywności energetycznej oraz jakości połowów. Nie powinno obejmować nabycia sprzętu zwiększającego możliwości statku rybackiego w zakresie lokalizacji ryb. Takie wsparcie nie powinno również prowadzić do zwiększenia zdolności połowowej pojedynczych statków, chyba że wynika ono bezpośrednio ze zwiększenia pojemności brutto statku rybackiego, które jest niezbędne do poprawy bezpieczeństwa, warunków pracy lub efektywności energetycznej. W takich przypadkach zwiększenie zdolności połowowej danego statku powinno być zrekompensowane uprzednim wycofaniem co najmniej takiej samej zdolności połowowej bez pomocy publicznej z tego samego segmentu floty lub z segmentu floty, w którym zdolność połowowa nie jest zrównoważona z dostępnymi uprawnieniami do połowów, tak aby nie doprowadzić do zwiększenia zdolności połowowej na poziomie floty. Ponadto wsparcie nie powinno być przyznawane za przestrzeganie jedynie wymogów, które na mocy prawa Unii są obowiązkowe, z wyjątkiem wymogów nałożonych przez państwo członkowskie w celu nadania skuteczności fakultatywnym przepisom dyrektywy Rady (UE) 2017/159 11 dotyczących zakupu i instalacji niektórych urządzeń do celów kontroli, a także zarządzania nimi. Dzięki strukturze bez określonych z góry środków państwa członkowskie powinny samodzielnie określać szczegółowe zasady kwalifikowalności dotyczące tych inwestycji. W odniesieniu do zdrowia, bezpieczeństwa i warunków pracy na statkach rybackich należy zezwolić na wyższy poziom intensywności pomocy niż w przypadku innych operacji.
(24) Konieczne jest określenie szczegółowych zasad kwalifikowalności w odniesieniu do niektórych innych wspieranych przez EFMRA inwestycji we flotę rybacką, aby zapobiec sytuacji, w której inwestycje te przyczyniają się do nadmiernej zdolności połowowej lub przełowienia. W szczególności wsparcie na pierwsze nabycie używanego statku przez młodego rybaka oraz na wymianę lub modernizację silnika statku rybackiego powinno również podlegać określonym warunkom, w tym warunkowi, że statek musi należeć do segmentu floty, który jest zrównoważony z uprawnieniami do połowów dostępnymi dla tego segmentu i że nowy lub zmodernizowany silnik nie może mieć mocy w kilowatach (kW) większej niż silnik wymieniany.
(25) Inwestowanie w kapitał ludzki odgrywa podstawową rolę w zapewnianiu konkurencyjności i w wynikach gospodarczych sektorów rybołówstwa, akwakultury i sektora morskiego. W związku z tym w ramach EFMRA powinno być możliwe wspieranie usług doradczych, współpracy między naukowcami a rybakami, szkolenia zawodowego, uczenia się przez całe życie, a także promowania dialogu społecznego i upowszechniania wiedzy.
(26) Kontrola rybołówstwa ma kluczowe znaczenie dla realizacji WPRyb. W związku z tym EFMRA powinien wspierać w ramach zarządzania dzielonego rozwój i wdrażanie unijnego systemu kontroli rybołówstwa określonego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1224/2009 12 . Niektóre obowiązki ustanowione w tym rozporządzeniu uzasadniają przyznawanie szczególnego wsparcia z EFMRA, mianowicie na obowiązkowe systemy śledzenia statków i systemy elektronicznego raportowania, obowiązkowe elektroniczne systemy zdalnego monitorowania oraz urządzenia do obowiązkowego pomiaru ciągłego i rejestracji mocy napędowej silnika. Ponadto inwestycje państw członkowskich w urządzenia do kontroli mogą być wykorzystywane również na potrzeby nadzoru morskiego i współpracy w zakresie funkcji straży przybrzeżnej.
(27) Skuteczna realizacja WPRyb jest uzależniona od dostępności doradztwa naukowego na potrzeby zarządzania rybołówstwem, a zatem od dostępności danych dotyczących rybołówstwa. Biorąc pod uwagę wyzwania oraz koszty związane z pozyskiwaniem wiarygodnych i kompletnych danych, należy wspierać działania państw członkowskich dotyczące gromadzenia i przetwarzania danych zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1004 13 oraz wnosić wkład na rzecz najlepszego dostępnego doradztwa naukowego. Wsparcie to powinno umożliwić synergie z gromadzeniem i przetwarzaniem innych rodzajów danych morskich.
(28) W ramach EFMRA należy wspierać realizację WPRyb i zarządzanie nią - w ramach zarządzania bezpośredniego i pośredniego - w sposób skuteczny i oparty na wiedzy dzięki doradztwu naukowemu, współpracy regionalnej w sprawie środków ochronnych, rozwojowi i wdrożeniu unijnego systemu kontroli rybołówstwa, działalności komitetów doradczych i dobrowolnym wkładom finansowym na rzecz organizacji międzynarodowych.
(29) W celu wzmocnienia działalności połowowej zrównoważonej pod względem gospodarczym, społecznym i środowiskowym powinno być możliwe przydzielanie w ramach EFMRA wsparcia na działania w zakresie zarządzania rybołówstwem i flotami rybackimi zgodnie z art. 22 i 23 oraz załącznikiem II do rozporządzenia (UE) nr 1380/ 2013, a także na wysiłki państw członkowskich na rzecz optymalizacji przydziału ich dostępnej zdolności połowowej przy uwzględnieniu potrzeb ich floty bez zwiększania ich ogólnej zdolności połowowej.
(30) Z uwagi na wyzwania związane z osiągnięciem celów WPRyb w zakresie ochrony nadal konieczne jest wsparcie na dostosowanie flot w przypadku niektórych segmentów floty i basenów morskich. Takie wsparcie powinno być wyraźnie ukierunkowane na lepsze zarządzanie flotą oraz na ochronę i zrównoważoną eksploatację żywych zasobów morza, a jego celem powinno być osiągnięcie równowagi między zdolnością połowową a dostępnymi uprawnieniami do połowów. Powinno być zatem możliwe przydzielanie w ramach EFMRA wsparcia na trwałe zaprzestanie działalności połowowej w segmentach floty, w których zdolność połowowa nie jest zrównoważona z dostępnymi uprawnieniami do połowów. Takie wsparcie powinno być narzędziem w ramach planów działania w zakresie dostosowania segmentów floty, w stosunku do których stwierdzono strukturalną nadwyżkę zdolności,
(31) Aby przyczynić się do realizacji celów WPRyb w zakresie ochrony lub złagodzenia niektórych wyjątkowych okoliczności, powinno być możliwe przydzielenie z EFMRA wsparcia na rekompensaty za tymczasowe zaprzestanie działalności połowowej spowodowane wprowadzeniem określonych środków ochrony, środków nadzwyczajnych, wstrzymaniem - z powodu siły wyższej - stosowania umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów, klęską żywiołową, incydentem środowiskowym lub kryzysem zdrowotnym. Wsparcie w przypadku tymczasowego zaprzestania spowodowanego środkami ochrony powinno być przyznawane wyłącznie w przypadku, gdy w oparciu o opinie naukowe zmniejszenie nakładu połowowego jest konieczne do osiągnięcia celów określonych w art. 2 ust. 2 i w art. 2 ust. 5 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 1380/2013.
(32) Biorąc pod uwagę fakt, że rybacy są narażeni na rosnące ryzyko gospodarcze i środowiskowe, między innymi ze względu na zmiany klimatu i zmienność cen, w ramach EFMRA powinno być możliwe wspieranie działań zwiększających odporność sektora rybołówstwa, w tym za pośrednictwem funduszy ubezpieczeń wzajemnych, instrumentów ubezpieczeniowych lub innych systemów zbiorowych, które zwiększają zdolność sektora do zarządzania ryzykiem i reagowania na niekorzystne zdarzenia.
(33) Łodziowe rybołówstwo przybrzeżne jest prowadzone przez morskie i śródlądowe statki rybackie o długości całkowitej poniżej 12 metrów i niekorzystające z ciągnionych narzędzi połowowych oraz przez rybaków z brzegu, w tym zbieraczy skorupiaków. Do tego sektora zalicza się prawie 75 % wszystkich statków rybackich zarejestrowanych w Unii i prawie połowa zatrudnionych w branży rybackiej. Podmioty łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego są szczególnie uzależnione od zdrowych stad ryb jako głównego źródła przychodów. W celu zachęcania do zrównoważonych praktyk połowowych EFMRA powinien traktować te podmioty preferencyjnie przy maksymalnej intensywności pomocy wynoszącej 100 % z wyjątkiem operacji związanych z pierwszym nabyciem statku rybackiego, zastąpieniem lub modernizacją silnika oraz działaniami zwiększającymi pojemność brutto statku rybackiego w celu poprawy bezpieczeństwa, warunków pracy lub efektywności energetycznej. Ponadto państwa członkowskie powinny uwzględnić w swoich programach szczególne potrzeby łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego i opisać rodzaje działań branych pod uwagę przy rozwijaniu łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego.
(34) Maksymalna stopa dofinansowania z EFMRA przypadająca na dany cel szczegółowy powinna wynosić 70 % kwalifikowanych wydatków publicznych z wyjątkiem rekompensaty za koszty dodatkowe w regionach najbardziej oddalonych, dla których powinna ona wynosić 100 %.
(35) Maksymalna intensywność pomocy powinna wynosić 50 % całkowitych wydatków kwalifikowalnych z możliwością określenia w niektórych przypadkach odmiennych stawek.
(36) Regiony najbardziej oddalone borykają się ze szczególnymi problemami związanymi z oddaleniem geograficznym, topografią i klimatem, o czym mowa w art. 349 TFUE, oraz posiadają pewne zasoby, dzięki którym mogą rozwijać zrównoważoną niebieską gospodarkę. Z tego względu dla każdego regionu najbardziej oddalonego odnośne państwa członkowskie powinny załączyć do swojego programu plan działania dotyczący rozwoju sektorów zrównoważonej niebieskiej gospodarki, w tym zrównoważonego rybołówstwa i akwakultury, a na wsparcie realizacji tych planów działania należy zarezerwować pewną alokację finansową. W ramach EFMRA powinno być również możliwe przydzielanie wsparcia na rekompensatę za koszty dodatkowe, jakie ponoszą podmioty z regionów najbardziej oddalonych z powodu położenia lub wyspiarskiego charakteru tych regionów. To wsparcie powinno stanowić określony odsetek tej ogólnej alokacji finansowej. Ponadto w przypadku regionów najbardziej oddalonych należy stosować wyższy poziom intensywności pomocy niż ten stosowany w odniesieniu do innych operacji. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość przyznania dodatkowego finansowania na wdrażanie tego wsparcia. Jako pomoc państwa takie finansowanie należy zgłosić Komisji, która może zatwierdzić je na mocy niniejszego rozporządzenia jako część tego wsparcia.
(37) W ramach zarządzania dzielonego z EFMRA powinno być możliwe przydzielanie wsparcia na ochronę i odbudowę wodnej różnorodności biologicznej oraz ekosystemów wodnych, w tym w wodach śródlądowych. W tym celu powinno być dostępne wsparcie z EFMRA na rekompensaty, między innymi za bierne wyławianie przez rybaków z morza utraconych narzędzi połowowych i odpadów morskich, w tym gronorostów, oraz na inwestycje w portach, by zapewnić odpowiednie urządzenia do odbioru utraconych narzędzi połowowych i odpadów morskich. Należy również udostępnić wsparcie na działania zmierzające do osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu środowiska w środowisku morskim zgodnie z dyrektywą 2008/56/WE, na wdrażanie środków ochrony przestrzennej ustanowionych na mocy tej dyrektywy, na zarządzanie obszarami Natura 2000 oraz ich odbudowę i monitorowanie zgodnie z priorytetowymi programami ramowymi ustanowionymi zgodnie z dyrektywą Rady 92/43/EWG 14 , na ochronę gatunków, w szczególności zgodnie z dyrektywą 92/43/EWG i dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE 15 , a także na odbudowę wód śródlądowych zgodnie z programem środków ustanowionym na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE 16 . W ramach zarządzania bezpośredniego z EFMRA należy przydzielać wsparcie na zapewnianie czystości i zdrowego stanu mórz i oceanów oraz wsparcie na realizację europejskiej strategii na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym, zawartej w komunikacie Komisji z dnia 16 stycznia 2018 r., zgodnie z celem polegającym na osiągnięciu lub utrzymaniu dobrego stanu środowiska w środowisku morskim.
(38) Rybołówstwo i akwakultura przyczyniają się do bezpieczeństwa żywnościowego oraz zapewniania wyżywienia. Szacuje jednak się, że Unia importuje obecnie ponad 60 % swojego zaopatrzenia w produkty rybołówstwa, przez co jest w znacznym stopniu zależna od państw trzecich. Propagowanie spożycia białka pochodzenia rybnego, wyprodukowanego w Unii zgodnie z wysokimi standardami jakości i udostępnianego konsumentom po przystępnych cenach, stanowi znaczące wyzwanie.
(39) W ramach EFMRA powinno być możliwe przydzielanie wsparcia na promocję i zrównoważony rozwój akwakul- tury, w tym akwakultury słodkowodnej, chowu zwierząt wodnych i uprawy roślin wodnych do produkcji żywności i innych surowców. W niektórych państwach członkowskich nadal obowiązują złożone procedury administracyjne, takie jak utrudniony dostęp do terenów i uciążliwe procedury przyznawania licencji, co powoduje, że sektor ma trudności z poprawą wizerunku i konkurencyjności produktów pochodzących z upraw. Wsparcie z EFMRA powinno być zgodne z wieloletnimi krajowymi planami strategicznymi na rzecz rozwoju akwakultury, opracowanymi na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1380/2013. W szczególności kwalifikowalne powinno być wsparcie na rzecz zrównoważenia środowiskowego, inwestycji produkcyjnych, innowacji, zdobywania umiejętności zawodowych, poprawy warunków pracy oraz środków kompensacyjnych zapewniających ważne usługi w zakresie gospodarowania gruntami i zasobami naturalnymi. Kwalifikować powinny się również działania w zakresie zdrowia publicznego, systemy ubezpieczeń zasobów akwakultury oraz działania w zakresie zdrowia i dobrostanu zwierząt.
(40) Bezpieczeństwo żywnościowe jest uzależnione od efektywnych i dobrze zorganizowanych rynków, które zapewniają przejrzystość, stabilność, jakość i różnorodność łańcucha dostaw, jak również informacje dla konsumentów. W tym celu w ramach EFMRA powinno być możliwe przydzielanie wsparcia na wprowadzanie do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury, zgodnie z celami określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1379/2013 17 . W szczególności wsparcie powinno być udostępniane na zakładanie organizacji producentów, realizację planów produkcji i obrotu, wspieranie nowych rynków zbytu oraz opracowanie i upowszechnianie badań rynkowych.
(41) Dla dostępności i jakości produktów rybołówstwa i akwakultury duże znaczenie ma przemysł przetwórczy. W ramach EFMRA powinno być możliwe przydzielanie wsparcia na ukierunkowane inwestycje w tym sektorze, pod warunkiem że wnoszą one wkład w realizację celów wspólnej organizacji rynków. Dla przedsiębiorstw innych niż małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) wsparcie takie należy przydzielać jedynie w postaci instrumentów finansowych lub z funduszu InvestEU, a nie w formie dotacji.
(42) W ramach EFMRA powinno być możliwe wspieranie rekompensat dla podmiotów działających w sektorze rybołówstwa i akwakultury w przypadku wystąpienia wyjątkowych zdarzeń powodujących znaczące zakłócenia na rynkach.
(43) Tworzenie miejsc pracy w regionach przybrzeżnych jest zależne od kierowanego przez społeczności lokalne rozwoju zrównoważonej niebieskiej gospodarki, która ożywia tkankę społeczną w tych regionach. Przemysł i usługi morskie prawdopodobnie osiągną lepsze wyniki niż wzrost światowej gospodarki i do 2030 r. przyczynią się do znacznego wzrostu w zakresie zatrudnienia i rozwoju. Rozwój zrównoważonej niebieskiej gospodarki zależy od innowacji i inwestycji w nowe przedsiębiorstwa sektora morskiego i biogospodarkę, w tym w modele zrównoważonej turystyki, morską energię odnawialną, innowacyjny przemysł stoczniowy wysokiej jakości oraz nowe usługi portowe, które mogą zapewniać nowe miejsca pracy i jednocześnie wspierać rozwój lokalny. Inwestycje publiczne w zrównoważoną niebieską gospodarkę powinny pochodzić głównie z budżetu Unii, natomiast wsparcie z EFMRA należy koncentrować się na warunkach podstawowych dla rozwoju zrównoważonej niebieskiej gospodarki i na usuwaniu "wąskich gardeł", by ułatwiać inwestowanie i rozwój nowych rynków, technologii lub usług. Wsparcie na rozwój zrównoważonej niebieskiej gospodarki powinno być wdrażane w ramach zarządzania dzielonego, bezpośredniego i pośredniego.
(44) Rozwój zrównoważonej niebieskiej gospodarki w dużej mierze zależy od partnerstw zawieranych między podmiotami lokalnymi, które przyczyniają się do witalności społeczności i gospodarek przybrzeżnych oraz śródlądowych. EFMRA powinien zapewnić narzędzia wspierania takich partnerstw. W tym celu wsparcie poprzez RLKS powinno być udostępniane w ramach zarządzania dzielonego. Takie podejście powinno sprzyjać zróżnicowaniu gospodarczemu w skali lokalnej dzięki rozwojowi rybołówstwa przybrzeżnego i śródlądowego, akwakultury i zrównoważonej niebieskiej gospodarki. Strategie RLKS powinny zapewniać, aby społeczności lokalne w obszarach rybołówstwa i akwakultury w lepszy sposób wykorzystywały możliwości zrównoważonej niebieskiej gospodarki i czerpały z nich korzyści, wykorzystując i rozwijając zasoby środowiskowe, kulturowe, społeczne i ludzkie. W związku z tym każde partnerstwo lokalne powinno odzwierciedlać główny cel swojej strategii, zapewniając zrównoważony udział i reprezentację wszystkich odpowiednich zainteresowanych stron działających w lokalnej zrównoważonej niebieskiej gospodarce.
(45) W ramach zarządzania dzielonego z EFMRA powinno być możliwe przydzielanie wsparcia na wzmocnienie zrównoważonego zarządzania morzami i oceanami poprzez gromadzenie i wykorzystywanie danych oraz zarządzanie tymi danymi w celu poszerzenia wiedzy o stanie środowiska morskiego. Celem takiego wsparcia powinno być spełnienie wymogów dyrektyw 92/43/EWG i 2009/147/WE, wspieranie planowania przestrzennego obszarów morskich oraz poprawa jakości danych i wymiany danych w ramach europejskiej sieci informacji i obserwacji środowiska morskiego.
(46) W ramach zarządzania bezpośredniego i pośredniego wsparcie z EFMRA powinno koncentrować się na warunkach podstawowych dla rozwoju zrównoważonej niebieskiej gospodarki poprzez promowanie zintegrowanego sprawowania rządów i zarządzania w zakresie polityki morskiej, zwiększenie transferu i wykorzystywania wyników badań naukowych, innowacji i technologii w zrównoważonej niebieskiej gospodarce, doskonalenie umiejętności związanych z morzem, szerzenie podstawowej wiedzy o morzach i oceanach oraz poprawę wymiany danych społeczno- gospodarczych dotyczących zrównoważonej niebieskiej gospodarki, promowanie niskoemisyjnej i odpornej na zmiany klimatu zrównoważonej niebieskiej gospodarki oraz opracowanie serii projektów i innowacyjnych instrumentów w zakresie finansowania. W wymienionych wyżej dziedzinach należy odpowiednio uwzględnić szczególną sytuację regionów najbardziej oddalonych.
(47) 60 % oceanów leży poza granicami jurysdykcji państwowej. Oznacza to, że za te obszary odpowiada wspólnie społeczność międzynarodowa. Większość problemów związanych z oceanami, takich jak przełowienie, zmiany klimatu, zakwaszanie środowiska, zanieczyszczenie i zanik różnorodności biologicznej, ma charakter transgraniczny i z tego powodu wymaga wspólnej reakcji. Na mocy Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza, której Unia jest stroną zgodnie z decyzją Rady 98/392/WE 18 , ustanowiono wiele uprawnień jurysdykcyjnych, instytucji i szczegółowych ram, aby uregulować działalność człowieka na morzach i oceanach oraz zarządzać tą działalnością. Od kilku lat panuje powszechna opinia, że środowiskiem morskim i działalnością człowieka na morzu należy zarządzać w skuteczniejszy sposób, aby zaradzić coraz większej presji na to środowisko.
(48) Unia, jako jeden ze światowych podmiotów polityki morskiej, jest silnie zaangażowana w promowanie międzynarodowego zarządzania oceanami, zgodnie ze wspólnym komunikatem Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z dnia 10 listopada 2016 r. zatytułowanym "Międzynarodowe zarządzanie oceanami - program działań na rzecz przyszłości oceanów". Unijna polityka zarządzania oceanami traktuje oceany w sposób zintegrowany. Międzynarodowe zarządzanie oceanami ma zasadnicze znaczenie nie tylko dla realizacji Agendy 2030, a w szczególności celu zrównoważonego rozwoju nr 14, ale również dla zagwarantowania bezpieczeństwa i czystości mórz i oceanów, ochrony na nich oraz zrównoważonego zarządzania nimi w przyszłości. Unia powinna wywiązywać się z tych zobowiązań międzynarodowych i zdecydowanie propagować lepsze międzynarodowe zarządzanie oceanami na poziomie dwustronnym, regionalnym i wielostronnym, w tym w celu zapobiegania połowom NNN oraz ich powstrzymywania i eliminowania, poprawy ram międzynarodowego zarządzania oceanami, zmniejszania presji na morza i oceany, w celu stworzenia warunków dla zrównoważonej niebieskiej gospodarki oraz wzmocnienia międzynarodowych badań naukowych i danych dotyczących oceanów.
(49) Działania promujące międzynarodowe zarządzanie oceanami w ramach EFMRA mają na celu poprawę ogólnych ram międzynarodowych i regionalnych procesów, umów, zasad i instytucji służących uregulowaniu działalności człowieka na oceanach oraz zarządzaniu tą działalnością. EFMRA powinien wspierać porozumienia międzynarodowe, które Unia zawarła w obszarach nieobjętych umowami o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów zawartymi z różnymi państwami trzecimi, jak również obowiązkowe składki członkowskie wpłacane przez Unię na rzecz regionalnych organizacji ds. zarządzania rybołówstwem. Umowy o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów oraz regionalne organizacje ds. zarządzania rybołówstwem nadal będą finansowane w ramach różnych komponentów budżetu Unii.
(50) W odniesieniu do bezpieczeństwa i obronności zasadniczą rolę odgrywa lepsza ochrona granic i ochrona na morzu. Zgodnie ze strategią Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa morskiego przyjętą przez Radę Unii Europejskiej w dniu 24 czerwca 2014 r. i powiązanym z nią planem działania przyjętym w dniu 16 grudnia 2014 r. podstawowe znaczenie dla realizacji tych celów ma wymiana informacji oraz współpraca w ramach Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej między Europejską Agencją Kontroli Rybołówstwa, Europejską Agencją Bezpieczeństwa Morskiego oraz Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej. W ramach EFMRA należy zatem wspierać nadzór morski oraz współpracę straży przybrzeżnych zarówno w ramach zarządzania dzielonego, jak i bezpośredniego, w tym przez nabywanie sprzętu do wielozadaniowych operacji morskich. EFMRA powinien również umożliwić odpowiednim agencjom wdrażanie wsparcia w dziedzinie nadzoru morskiego i ochrony na morzu w ramach zarządzania pośredniego.
(51) W ramach zarządzania dzielonego każde państwo członkowskie powinno przygotować jeden program do zatwierdzania przez Komisję. Komisja powinna oceniać projekty programów, biorąc pod uwagę maksymalizację ich wkładu w realizację priorytetów EFMRA oraz celów odporności, transformacji ekologicznej i transformacji cyfrowej. Przy ocenie projektów programów Komisja powinna wziąć również pod uwagę ich wkład na rzecz rozwoju zrównoważonego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, zrównoważonego rozwoju środowiskowego, gospodarczego i społecznego, sprostania wyzwaniom środowiskowym i społeczno-gospodarczym związanym z WPRyb, wyników społeczno-gospodarczych zrównoważonej niebieskiej gospodarki, ochrony i odbudowy ekosystemów morskich, ograniczenia ilości odpadów morskich oraz na rzecz łagodzenia zmian klimatu i przystosowania się do nich.
(52) W kontekście regionalizacji oraz aby zachęcić państwa członkowskie do przyjęcia strategicznego podejścia w trakcie opracowywania programów, Komisja powinna oceniać projekty programów, uwzględniając, w stosownych przypadkach, regionalną analizę dotyczącą danego basenu morskiego opracowaną przez Komisję, w której wskaże wspólne mocne i słabe strony z punktu widzenia realizacji celów WPRyb. Analiza ta powinna stanowić wskazówkę, zarówno dla państw członkowskich, jak i Komisji, podczas negocjowania każdego programu z uwzględnieniem wyzwań i potrzeb regionalnych.
(53) Wyniki EFMRA uzyskane w państwach członkowskich należy oceniać na podstawie wskaźników. Państwa członkowskie powinny składać sprawozdania z postępów w realizacji przyjętych celów pośrednich i celów końcowych zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/1060. W tym celu należy ustanowić system monitorowania i ewaluacji.
(54) Na potrzeby dostarczania informacji na temat wsparcia udzielanego z EFMRA na cele środowiskowe i klimatyczne zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/1060 należy ustanowić metodykę opartą na rodzajach interwencji. Metodyka ta powinna obejmować przypisywanie konkretnej wagi udzielonemu wsparciu na poziomie odzwierciedlającym stopień, w jakim wsparcie takie przyczynia się do osiągnięcia celów środowiskowych i klimatycznych.
(55) Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 19 EFMRA powinien być oceniany na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki stanowiące podstawę oceny skutków EFMRA w praktyce.
(56) Komisja powinna prowadzić działania informacyjne i komunikacyjne dotyczące EFMRA oraz jego działań i wyników. Zasoby finansowe przydzielone na EFMRA powinny przyczyniać się również do komunikacji instytucjonalnej w zakresie priorytetów politycznych Unii, o ile są one związane z priorytetami EFMRA.
(57) Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 20 , rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 21 , rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 22 i rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 23 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom - w tym nadużyciom finansowym - ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 24 . Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące we wdrażaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa. Państwa członkowskie powinny zapobiegać nieprawidłowościom, w tym nadużyciom finansowym, jakich dopuszczają się beneficjenci, a także je wykrywać i skutecznie się nimi zajmować. Państwa członkowskie powinny zgłaszać Komisji wykryte nieprawidłowości, w tym nadużycia finansowe, oraz wszelkie działania następcze, które podjęły w odniesieniu do tych nieprawidłowości oraz w odniesieniu do dochodzeń prowadzonych przez OLAF.
(58) W celu zwiększenia przejrzystości w zakresie wykorzystania funduszy unijnych i należytego zarządzania finansowego nimi, w szczególności wzmocnienia kontroli publicznej nad wykorzystanymi środkami finansowymi, pewne informacje na temat operacji finansowanych w ramach EFMRA powinny być publikowane na stronie internetowej państwa członkowskiego zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/1060. Publikując informacje na temat operacji finansowanych w ramach EFMRA, państwo członkowskie musi przestrzegać przepisów dotyczących ochrony danych osobowych określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 25 .
(59) W celu uzupełnienia niektórych innych niż istotne elementów niniejszego rozporządzenia należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do: określenia progu determinującego niedopuszczalność oraz okres niedopuszczalności w związku z kryteriami dopuszczalności wniosków; zasad odzyskiwania przydzielonego wsparcia w przypadku poważnych naruszeń; odpowiednich dat rozpoczęcia lub zakończenia okresu niedopuszczalności oraz warunków skrócenia okresu niedopuszczalności oraz określenia kryteriów obliczania kosztów dodatkowych wynikających ze szczególnych utrudnień występujących w regionach najbardziej oddalonych. W celu zmiany niektórych innych niż istotne elementów niniejszego rozporządzenia należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 290 TFUE w celu umożliwienia wprowadzenia dodatkowych podstawowych wskaźników wykonania. Aby ułatwić płynne przejście z systemu ustanowionego rozporządzeniem (UE) nr 508/2014 na system ustanowiony niniejszym rozporządzeniem, Komisji należy również przekazać uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 290 TFUE w celu uzupełnienia niniejszego rozporządzenia poprzez określenie przepisów przejściowych. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(60) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia Komisji należy powierzyć uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do programów prac, identyfikacji energooszczędnych technologii oraz ustanowienia elementów metodologicznych do pomiaru redukcji emisji CO2 z silników statków rybackich, wystąpienia wyjątkowego zdarzenia, określenia przypadków naruszenia przepisów przez państwa członkowskie, mogących powodować wstrzymanie biegu terminów płatności, zawieszenia płatności z powodu poważnego nieprzestrzegania przepisów przez państwo członkowskie, korekt finansowych oraz określenia odpowiednich danych dotyczących wdrażania operacji i ich prezentacji. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 26 , z wyjątkiem przypadków gdy dotyczą programów prac, w tym pomocy technicznej, oraz wystąpienia wyjątkowego zdarzenia.
(61) Zgodnie z art. 193 ust. 2 rozporządzenia finansowego powinno być możliwe udzielenie dotacji na działanie, które już się rozpoczęło, pod warunkiem że wnioskodawca może wykazać potrzebę rozpoczęcia działania przed podpisaniem umowy o udzielenie dotacji. Jednakże koszty poniesione przed dniem przedłożenia wniosku o udzielenie dotacji nie są kwalifikowalne, z wyjątkiem należycie uzasadnionych sytuacji wyjątkowych. Aby w udzielaniu unijnego wsparcia uniknąć wszelkich zakłóceń, które mogłyby zaszkodzić interesom Unii, należy przewidzieć możliwość, by w decyzji w sprawie finansowania - w ograniczonym okresie na początku wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 i wyłącznie w należycie uzasadnionych przypadkach - dopuścić kwalifikowalność działań i kosztów od początku roku budżetowego 2021, nawet jeżeli działania te zostały zrealizowane, a koszty - poniesione przed przedłożeniem wniosku o udzielenie dotacji. Z tych samych powodów i na tych samych warunkach konieczne jest wprowadzenie odstępstwa od art. 193 ust. 4 rozporządzenia finansowego w odniesieniu do dotacji operacyjnych.
(62) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działań możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(63) W celu zapewnienia ciągłości udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki oraz umożliwienia wdrażania od początku wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 konieczne jest zapewnienie stosowania niniejszego rozporządzenia, z mocą wsteczną, w odniesieniu do wsparcia w ramach zarządzania bezpośredniego i pośredniego od dnia 1 stycznia 2021 r. W związku z tym niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
