a także mając na uwadze, co następuje:(1) Program Fiscalis 2020, który został ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1286/2013 3 i jest wdrażany przez Komisję we współpracy z państwami członkowskimi i państwami stowarzyszonymi, a także programy będące jego poprzednikami przyczyniły się w znacznym stopniu do ułatwienia i wzmocnienia współpracy między organami podatkowymi w Unii. Organy podatkowe państw uczestniczących dostrzegają wartość dodaną tych programów, w tym w odniesieniu do ochrony finansowych i gospodarczych interesów państw członkowskich oraz podatników. Stawienie czoła wyzwaniom na najbliższe dziesięciolecie będzie możliwe jedynie, jeżeli państwa członkowskie będą patrzeć poza granice swoich terytoriów administracyjnych i intensywnie współpracować ze swymi partnerami.
(2) Program Fiscalis 2020 zapewnia państwom członkowskim unijne ramy, w kontekście których mogą one rozwijać współpracę. Ramy te są rozwiązaniem bardziej racjonalnym pod względem kosztów niż tworzenie indywidualnych ram współpracy dwustronnej lub wielostronnej przez każde państwo członkowskie. W związku z tym należy zapewnić kontynuację programu Fiscalis 2020 poprzez ustanowienie nowego programu w tej samej dziedzinie, tj. programu "Fiscalis" (zwanego dalej "Programem").
(3) Zapewniając ramy dla działań, które wspierają rynek wewnętrzny, sprzyjają konkurencyjności Unii i chronią interesy finansowe i gospodarcze Unii i jej państw członkowskich, Program powinien przyczyniać się do: wspierania polityki podatkowej i wdrażania unijnego prawa dotyczącego opodatkowania; zapobiegania oszustwom podatkowym, uchylaniu się od opodatkowania, agresywnemu planowaniu podatkowemu i podwójnemu nieopodatkowaniu oraz zwalczania tych zjawisk; zapobiegania niepotrzebnym obciążeniom administracyjnym dla obywateli i przedsiębiorstw w przypadku transakcji transgranicznych i zmniejszania tych obciążeń; wspierania bardziej sprawiedliwych i bardziej efektywnych systemów podatkowych; osiągnięcia pełnego potencjału rynku wewnętrznego i promowania uczciwej konkurencji w Unii; wspierania wspólnego podejścia Unii na forach międzynarodowych; wspierania budowania potencjału administracyjnych organów podatkowych, w tym poprzez modernizację technik sprawozdawczości i kontroli; a także wspierania szkoleń dla pracowników organów podatkowych w tym zakresie.
(4) W niniejszym rozporządzeniu określono pulę środków finansowych na Program, która podczas rocznej procedury budżetowej ma stanowić dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych 4 .
(5) W celu wsparcia procesu przystępowania państw trzecich i stowarzyszania tych państw w Programie powinny móc uczestniczyć państwa przystępujące i państwa kandydujące, a także potencjalni kandydaci i państwa partnerskie objęte europejską polityką sąsiedztwa, w przypadku gdy spełnione są określone warunki. Mogą w nim również uczestniczyć inne państwa trzecie zgodnie z warunkami ustanowionymi w szczegółowych umowach zawartych pomiędzy Unią a tymi państwami dotyczących ich uczestnictwa we wszelkich programach Unii.
(6) Do niniejszego Programu stosuje się rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 5 (zwane dalej "rozporządzeniem finansowym"). Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych.
(7) Działania w ramach programu Fiscalis 2020 okazały się adekwatne i dlatego powinny zostać utrzymane. W celu uproszczenia i zwiększenia elastyczności w wykonywaniu Programu, a tym samym lepszej realizacji jego celów, działania powinny zostać zdefiniowane wyłącznie w odniesieniu do ogólnych kategorii, wraz z podaniem wykazu przykładów konkretnych działań, takich jak spotkania i podobne wydarzenia ad hoc, w tym, w stosownych przypadkach, obecność w urzędach administracyjnych i udział w postępowaniach administracyjnych, ustrukturyzowana współpraca oparta na projektach, w tym, w stosownych przypadkach, wspólne kontrole, a także budowanie potencjału w zakresie IT, w tym, w stosownych przypadkach, dostęp organów podatkowych do połączonych rejestrów. W stosownych przypadkach działania powinny mieć również na celu zajęcie się tematami priorytetowymi, aby zrealizować cele Programu. Poprzez współpracę i budowanie potencjału Program powinien także promować i wspierać rozpowszechnianie innowacji i zwiększanie ich efektu dźwigni w celu dalszej poprawy zdolności do realizacji głównych priorytetów opodatkowania.
(8) Ze względu na coraz większą mobilność podatników, liczbę transakcji transgranicznych, umiędzynarodowienie instrumentów finansowych i związane z tym zwiększone ryzyko oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania i agresywnego planowania podatkowego, które to zjawiska wykraczają daleko poza granice Unii, w interesie Unii lub państw członkowskich mogłoby leżeć dostosowanie lub rozszerzenie europejskich systemów elektronicznych na potrzeby współpracy z państwami trzecimi niestowarzyszonymi z Programem oraz współpracy z organizacjami międzynarodowymi. W szczególności takie dostosowanie lub rozszerzenie pozwoliłoby uniknąć obciążenia administracyjnego i kosztów wynikających z opracowywania i eksploatacji dwóch podobnych systemów elektronicznych służących do unijnej i międzynarodowej wymiany informacji. W związku z tym, jeżeli jest to należycie uzasadnione takim interesem, takie dostosowanie lub rozszerzenie powinno kwalifikować się do finansowania w ramach Programu.
(9) Biorąc pod uwagę znaczenie globalizacji i znaczenie zwalczania oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania i agresywnego planowania podatkowego, w Programie powinna być przewidziana możliwość zaangażowania ekspertów zewnętrznych w rozumieniu art. 238 rozporządzenia finansowego. Tacy eksperci zewnętrzni powinni być przedstawicielami głównie organów rządowych, w tym organów rządowych niestowarzyszonych państw trzecich, w tym krajów najsłabiej rozwiniętych, oraz przedstawicielami organizacji międzynarodowych, podmiotów gospodarczych, podatników i społeczeństwa obywatelskiego. W związku z tym przez kraje najsłabiej rozwinięte należy rozumieć państwa trzecie lub terytoria spoza UE kwalifikujące się do otrzymania oficjalnej pomocy rozwojowej zgodnie z odpowiednim wykazem, który został publicznie udostępniony przez Komitet Pomocy Rozwojowej Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju i jest oparty na definicji krajów najsłabiej rozwiniętych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wybór ekspertów do grup eksperckich powinien opierać się na decyzji Komisji z dnia 30 maja 2016 r. ustanawiającej horyzontalne zasady tworzenia i funkcjonowania grup eksperckich Komisji. W przypadku ekspertów powołanych do działania we własnym imieniu i działających niezależnie w interesie publicznym, Komisja powinna zapewnić, aby eksperci ci byli bezstronni, nie znajdowali się w ewentualnym konflikcie interesów w związku z pełnionymi przez nich obowiązkami zawodowymi oraz aby informacje o ich wyborze i uczestnictwie w grupie były publicznie dostępne.
(10) Zgodnie z zobowiązaniem Komisji do zapewnienia spójności i uproszczenia programów finansowania, podjętym w komunikacie z dnia 19 października 2010 r. w sprawie przeglądu budżetu UE, w przypadku gdy działania przewidziane w ramach Programu prowadzą do osiągnięcia celów, które są wspólne dla różnych instrumentów finansowania, zasoby powinny być współdzielone z innymi unijnymi instrumentami finansowania, z wyłączeniem podwójnego finansowania. Działania w ramach Programu powinny zapewniać spójność w wykorzystaniu zasobów unijnych wspierających politykę podatkową i organy podatkowe.
(11) Mając na względzie racjonalność pod względem kosztów Program powinien wykorzystywać możliwe synergie z innymi środkami Unii w powiązanych dziedzinach, takimi jak program "Cła" ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/444 6 , Unijny program zwalczania nadużyć finansowych ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/785 7 , Program na rzecz jednolitego rynku ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/690 8 , Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 9 oraz Instrument Wsparcia Technicznego ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/240 10 .
(12) Największą część budżetu w ramach Programu mają pochłonąć działania w zakresie budowania potencjału w dziedzinie technologii informacyjnej (IT). W związku z tym przepisy szczególne powinny określać i wprowadzać rozróżnienie między wspólnymi i krajowymi komponentami europejskich systemów elektronicznych. Ponadto należy jasno zdefiniować zakres działań i obowiązków Komisji i państw członkowskich. W miarę możliwości należy zapewnić interoperacyjność między wspólnymi i krajowymi komponentami europejskich systemów elektronicznych oraz synergie z innymi elektronicznymi systemami odpowiednich programów Unii.
(13) Obecnie nie ma wymogu sporządzania wieloletniego planu strategicznego w dziedzinie opodatkowania w celu stworzenia spójnego i interoperacyjnego środowiska elektronicznego na potrzeby opodatkowania w Unii. Aby zapewnić spójność i koordynację działań w zakresie budowania potencjału w dziedzinie IT, Program powinien przewidywać wymóg sporządzania takiego planu, będącego narzędziem planowania, które powinno być zgodne z zobowiązaniami wynikającymi z odpowiednich aktów prawnych Unii i nie powinno wykraczać poza te zobowiązania.
(14) Niniejsze rozporządzenie powinno być wdrażane za pomocą programów prac. Z uwagi na średnio- i długoterminowy charakter realizowanych celów i w oparciu o doświadczenia zdobyte z biegiem czasu programy prac powinny być tak skonstruowane, by mogły obejmować kilka lat. Przejście z rocznych programów prac na programy wieloletnie, które powinny obejmować okres nieprzekraczający trzech lat, zmniejszyłoby obciążenie administracyjne zarówno dla Komisji, jak i państw członkowskich.
(15) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 11 .
(16) Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 12 niniejszy Program powinien być oceniany na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki stanowiące podstawę oceny skutków programu w praktyce. Oceny śródokresowe i końcowe, które powinny zostać przeprowadzone nie później niż cztery lata po, odpowiednio, rozpoczęciu i zakończeniu realizacji Programu, powinny wnieść wkład w proces decyzyjny kolejnych wieloletnich ram finansowych. W ocenach śródokresowych i końcowych należy również uwzględnić pozostałe przeszkody utrudniające osiągnięcie celów Programu i przedstawić sugestie dotyczące najlepszych praktyk. Oprócz ocen śródokresowych i końcowych należy sporządzać, w ramach systemu sprawozdawczości dotyczącej realizacji, roczne sprawozdania z postępów w celu monitorowania postępów. Sprawozdania te powinny zawierać streszczenie zdobytych doświadczeń oraz, w stosownych przypadkach, napotkanych przeszkód, w kontekście działań realizowanych w ramach Programu, które miały miejsce w danym roku.
(17) Komisja powinna regularnie organizować seminaria dla organów podatkowych, na których przedstawiciele państw członkowskich będący beneficjentami omawiają zagadnienia i proponują możliwe usprawnienia związane z celami Programu, w tym wymianę informacji między organami podatkowymi.
(18) Aby we właściwy sposób reagować na zmiany w priorytetach polityki podatkowej, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w odniesieniu do zmian w wykazie wskaźników służących mierzeniu stopnia realizacji celów szczegółowych Programu oraz uzupełnienia niniejszego rozporządzenia o uregulowania dotyczące ustanowienia ram monitorowania i oceny. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(19) Zgodnie z rozporządzeniem finansowym" rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 13 , rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 14 , (Euratom, WE) nr 2185/96 15 i (UE) 2017/1939 16 interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom - w tym nadużyciom finansowym - ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 17 . Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO, niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa..
(20) Państwa trzecie będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) mogą uczestniczyć w programach Unii w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym 18 , które przewiduje realizację programów na podstawie decyzji wydanej na mocy tego porozumienia. Państwa trzecie mogą również uczestniczyć w tych programach na podstawie innych instrumentów prawnych. W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić przepis szczególny zobowiązujący państwa trzecie do przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, OLAF oraz Trybunałowi Obrachunkowemu praw i dostępu niezbędnych do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji.
(21) Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 TFUE. Zasady te zostały ustanowione w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują także ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.
(22) Rodzaje finansowania i metody wykonania na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny być wybierane na podstawie ich możliwości osiągnięcia celów szczegółowych działań i zapewnienia rezultatów, z uwzględnieniem w szczególności kosztów kontroli, obciążenia administracyjnego oraz spodziewanego ryzyka nieprzestrzegania przepisów. Przy tym wyborze pod uwagę należy wziąć korzystanie z płatności ryczałtowych, finansowanie według stawek zryczałtowanych i koszty jednostkowe, a także finansowanie niepowiązane z kosztami, o którym mowa w art. 125 ust. 1 rozporządzenia finansowego. Koszty kwalifikowalne powinny być określone w zależności od charakteru działań kwalifikowalnych. Zasadnicze znaczenie ma pokrycie kosztów podróży, zakwaterowania i pobytu uczestników spotkań i wydarzeń ad hoc oraz pokrycie kosztów związanych z organizacją wydarzeń tak, by zapewnić udział ekspertów krajowych i organów podatkowych we wspólnych działaniach.
(23) Zgodnie z art. 193 ust. 2 rozporządzenia finansowego, dotacji można udzielić na działanie, które już się rozpoczęło, pod warunkiem że wnioskodawca może wykazać potrzebę rozpoczęcia działania przed podpisaniem umowy o udzielenie dotacji. Jednakże koszty poniesione przed dniem przedłożenia wniosku o udzielenie dotacji nie są kwalifikowalne, z wyjątkiem należycie uzasadnionych sytuacji wyjątkowych. Aby uniknąć wszelkich zakłóceń w udzielaniu unijnego wsparcia, które mogłyby zaszkodzić interesom Unii, należy przewidzieć możliwość, by w decyzji w sprawie finansowania - w ograniczonym okresie na początku wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 i wyłącznie w należycie uzasadnionych przypadkach - dopuścić kwalifikowalność działań i kosztów od początku roku budżetowego 2021, nawet jeżeli działania te zostały zrealizowane, a koszty poniesione przed przedłożeniem wniosku o udzielenie dotacji.
(24) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na jego rozmiary i skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, o której mowa w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(25) Należy zatem uchylić rozporządzenie (UE) nr 1286/2013.
(26) Aby zapewnić ciągłość udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki oraz umożliwić rozpoczęcie wdrażania od początku obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i być stosowane z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r.,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE: