a także mając na uwadze, co następuje:(1) W rozporządzeniu (UE) 2018/1999 w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu określono niezbędne podstawy prawne racjonalnego pod względem kosztów, przejrzystego i przewidywalnego zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu. Jego zamierzeniem jest osiągnięcie celów unii energetycznej oraz realizacja długoterminowych zobowiązań Unii do redukcji emisji gazów cieplarnianych zgodnie z porozumieniem paryskim, a w szczególności osiągnięcie założeń i celów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych, energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej.
(2) W dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 2 wprowadzono nowy wiążący cel unijny dotyczący energii ze źródeł odnawialnych polegający na zapewnieniu do 2030 r. 32-procentowego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto.
(3) Aby osiągnąć wiążący unijny cel dotyczący co najmniej 32-procentowego udziału energii ze źródeł odnawialnych do 2030 r., państwa członkowskie muszą przyczynić się do jego realizacji za pomocą udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto. Podstawą realizacji ogólnego unijnego wiążącego celu są obowiązki państw członkowskich dotyczące zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych w sektorze ogrzewania i chłodzenia oraz w sektorze transportu zgodnie z art. 23 i 25 dyrektywy (UE) 2018/2001. Ponadto w rozporządzeniu (UE) 2018/1999 określono orientacyjną trajektorię na okres 2021-2030 prowadzącą do wkładu każdego z państw członkowskich w odnawialne źródła energii oraz do osiągnięcia unijnego celu, a trzy terminy osiągnięcia punktów odniesienia wyznaczono na rok 2022, 2025 i 2027.
(4) Aby umożliwić odpowiednie monitorowanie i wczesne podejmowanie działań naprawczych przez państwa członkowskie i Komisję, Komisja powinna oceniać, czy osiągnięto te punkty odniesienia wyznaczone na rok 2022, 2025 i 2027, m.in. na podstawie wymaganych od państw członkowskich zintegrowanych krajowych sprawozdań z postępów w dziedzinie energii i klimatu.
(5) W przypadku gdy Komisja stwierdzi w tym kontekście, że przynajmniej jeden punkt odniesienia dla Unii nie został spełniony, państwa członkowskie, które nie osiągnęły swojego krajowego punktu odniesienia, powinny zapewnić wdrożenie dodatkowych środków, aby wyeliminować rozbieżność z unijnym celem dotyczącym odnawialnych źródeł energii na 2030 r. Jednym z takich środków może być dokonanie dobrowolnej wpłaty na rzecz unijnego mechanizmu finansowania energii ze źródeł odnawialnych w celu wyeliminowania rozbieżności, częściowo lub całkowicie, jeżeli chodzi o krajowe punkty odniesienia, w zakresie, w jakim energia ze źródeł odnawialnych wytworzona przez instalacje otrzymujące wsparcie z mechanizmu finansowania powinna być przypisywana w danych statystycznych uczestniczącym państwom członkowskim stosownie do wysokości ich płatności. Mechanizm ten powinien ułatwić państwom członkowskim skorzystanie z możliwości zwiększenia sektorowego udziału energii ze źródeł odnawialnych w sektorach elektroenergetycznym, ciepłowniczym i chłodniczym oraz w sektorze transportu.
(6) W dyrektywie (UE) 2018/2001 wymaga się, by Komisja wspierała ambicję państw członkowskich w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych za pośrednictwem sprzyjających ram, w tym dzięki większemu wykorzystaniu funduszy Unii. Celem tego wsparcia powinno być w zmniejszenie kosztów kapitału w przypadku projektów w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych oraz zacieśnienie współpracy regionalnej między państwami członkowskimi i między państwami członkowskimi a państwami trzecimi w drodze wspólnych projektów, wspólnych systemów wsparcia oraz otwierania systemów wsparcia na rzecz energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych dla producentów zlokalizowanych w innych państwach członkowskich. W związku z tym - i z zastrzeżeniem wymogów określonych w art. 5 dyrektywy (UE) 2018/2001 - udział państwa członkowskiego w mechanizmie można uznać za otwarcie systemów wsparcia na rzecz energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.
(7) W celu wsparcia wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych w całej Unii mechanizm ten powinien przyczyniać się do stworzenia sprzyjających ram, w szczególności przez zapewnienie wsparcia w formie pożyczek i dotacji.
(8) Aby wspierać realizację tego dwojakiego celu, czyli funkcję eliminowania rozbieżności ustanowioną rozporządzeniem (UE) 2018/1999 oraz sprzyjające ramy ustanowione w dyrektywie (UE) 2018/2001, w rozporządzeniu (UE) 2018/1999 uprawniono Komisję do przyjęcia aktów wykonawczych w celu określenia przepisów koniecznych do utworzenia i funkcjonowania unijnego mechanizmu finansowania energii ze źródeł odnawialnych.
(9) Rozporządzenie (UE) 2018/1999 przewiduje, że w ramach tego mechanizmu możliwe będzie uzyskanie środków z płatności dokonywanych przez państwa członkowskie, z funduszy unijnych lub wkładów sektora prywatnego. Takie środki należy uwzględniać osobno, jako określone źródła funduszy w ramach linii budżetowej mechanizmu.
(10) Zgodnie z art. 33 rozporządzenia 2018/1999 dodatkowe płatności dokonywane przez państwa członkowskie w celu finansowania poszczególnych pozycji wydatków, takie jak wsparcie dla nowych projektów w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych w Unii, należy traktować zgodnie z art. 21 ust. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 3 w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii jako zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel. Komisja powinna zapewnić przejrzystość, jeżeli chodzi o wykonanie zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel, regularnie składając państwom członkowskim sprawozdania.
(11) Unijne finansowanie w ramach mechanizmu można połączyć z finansowaniem z innych unijnych programów w przypadkach, gdy przewidziano to w odpowiednim akcie podstawowym oraz na warunkach określonych takim akcie.
(12) Koordynację z unijnymi instrumentami wsparcia inwestycji i funduszami lub programami oraz działaniami łączonymi w ramach unijnego instrumentu wsparcia inwestycji można byłoby wykorzystać, aby ułatwić osiągnięcie celów mechanizmu, w szczególności przez umożliwienie zmniejszenia kosztów kapitału w przyjmujących państwach członkowskich, zachęcając tym samym do inwestowania w projekty w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych.
(13) Koordynacja unijnego i krajowego wsparcia na rzecz nowych projektów w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych może opierać się na długoterminowym harmonogramie publikowanym na podstawie art. 6 ust. 3 dyrektywy (UE) 2018/2001.
(14) Wkłady sektora prywatnego mogą odgrywać istotną rolę w finansowaniu mechanizmu i wspierać wykorzystanie projektów w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych w ramach tego mechanizmu. Wkłady te powinny liczyć się jako dodatek do unijnego wiążącego celu wynoszącego co najmniej 32 %. Tym samym wkłady sektora prywatnego mogą wnieść wartość dodaną oraz zapewnić dodatkowość projektów. W związku z tym, aby zwiększyć przejrzystość takiej dodatkowości, energia ze źródeł odnawialnych wytworzona dzięki projektom otrzymującym wsparcie w ramach wkładu z sektora prywatnego może być związana z ogólnounijnym oznakowaniem ekologicznym, o którym mowa w art. 19 ust. 13 dyrektywy (UE) 2018/2001, zgodnie z systematyką zrównoważonego finansowania. Zachętę do wnoszenia wkładów przez sektor prywatny stanowi możliwość wystąpienia przez podmiot prywatny, który wnosi wkład w mechanizm, o otrzymanie gwarancji pochodzenia w odniesieniu do produkcji energii odpowiadającej jego wkładowi, którą to gwarancję można wydać w odniesieniu do produkcji energii ze źródeł odnawialnych zgodnie z art. 19 dyrektywy (UE) 2018/2001 i zgodnie z przepisami krajowymi.
(15) W rozporządzeniu (UE) 2018/1999 przewidziano wsparcie w ramach mechanizmu m.in. w formie dopłaty do ceny rynkowej. Procedury przetargowe, o których mowa w art. 33 wspomnianego rozporządzenia, będą realizowane za pośrednictwem wsparcia finansowego w ramach mechanizmu w formie dotacji.
(16) W ramach mechanizmu powinny być terminowo udostępnianie odpowiednie zasoby finansowe dla projektów wybranych w ramach przetargu, co może obejmować wypłacanie wsparcia na inwestycje z góry lub na podstawie osiągnięcia celów pośrednich.
(17) Ponadto zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2018/1999 w ramach mechanizmu można zapewnić wsparcie w postaci instrumentów finansowych takich jak niskooprocentowane pożyczki. W celu wdrożenia tych instrumentów finansowych i jednocześnie w celu zapewnienia spójności z działaniami na rzecz usprawnienia unijnych instrumentów finansowych w ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 należy zapewnić takie wsparcie za pomocą innych unijnych instrumentów lub programów. Opłacalność wsparcia można poprawić, łącząc zwrotne formy wsparcia finansowego z bezzwrotnymi formami wsparcia, na przykład poprzez wkłady na działania łączone w ramach unijnego instrumentu wsparcia inwestycji.
(18) W ramach mechanizmu należy przydzielać wsparcie za pośrednictwem konkurencyjnych zaproszeń do składania wniosków dotyczących nowych projektów w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych, a wszystkie technologie określone jako technologie energii ze źródeł odnawialnych na podstawie dyrektywy (UE) 2018/2001 powinny kwalifikować się do otrzymania wsparcia w ramach mechanizmu finansowania. Magazynowanie energii może kwalifikować się do wsparcia w ramach mechanizmu tylko wtedy, gdy jest stosowane w połączeniu z nową zdolnością wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Projekty w zakresie energii ze źródeł odnawialnych wspierane w ramach mechanizmu powinny być zgodne z odpowiednimi unijnymi i krajowymi przepisami dotyczącymi ochrony środowiska oraz w pełni zgodne z prawem międzynarodowym.
(19) Na podstawie preferencji wyrażonych przez przyjmujące państwa członkowskie oraz państwa członkowskie wnoszące wkład Komisja powinna być w stanie, zgodnie z kryteriami określonymi w art. 4 ust. 5 dyrektywy (UE) 2018/2001, ograniczyć procedury udzielenia dotacji do konkretnych technologii, w przypadku gdy otwarcie systemów wsparcia dla wszystkich producentów energii ze źródeł odnawialnych prowadziłoby do nieoptymalnego wyniku, w szczególności jeżeli chodzi o energię elektryczną.
(20) Komisja może, zgodnie z art. 3 ust. 5 dyrektywy (UE) 2018/2001 oraz na podstawie preferencji wyrażonych przez przyjmujące państwa członkowskie oraz państwa członkowskie wnoszące wkład, organizować specjalne procedury udzielenia dotacji, których celem jest wspieranie projektów o małej skali lub projektów innowacyjnych, w tym projektów w regionach najbardziej oddalonych oraz na odizolowanych i małych wyspach, w ramach wkładu mechanizmu w sprzyjające ramy.
(21) Procedura udzielenia dotacji w ramach mechanizmu powinna zapewniać wystarczającą konkurencję, by umożliwić wnioskodawcom ujawnienie prawdziwych kosztów oraz by zapobiegać zachowaniom mającym znamiona zmowy, w celu minimalizacji kosztów transakcji dla Komisji oraz dla wnioskodawców, a także w celu zwiększenia prawdopodobieństwa, że wybrany wnioskodawca stworzy nowe projekty w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych.
(22) Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2018/1999 wsparcie dla projektów finansowanych z dobrowolnych płatności uiszczanych przez państwa członkowskie i przeznaczonych przez państwo członkowskie na wyeliminowanie rozbieżności z orientacyjną trajektorią krajową powinno być przyznawane projektom o najniższych kosztach lub dopłatach. Inne kryteria udzielenia dotacji, a także kryteria kwalifikowalności lub wyboru mogą zostać ustanowione dla projektów w ramach funkcji stwarzania warunków realizowanej przez mechanizm, w tym w odniesieniu do wpływu projektów na środowisko.
(23) Wypłata wsparcia w ramach mechanizmu powinna być także związana także ze zweryfikowanym wzrostem zdolności w zakresie wytwarzania energii odnawialnej lub produkcji energii ze źródeł odnawialnych w sektorach energii elektrycznej, ciepłowniczym i chłodniczym oraz transportu, będącym skutkiem projektów, na które udzielono dotacji w ramach mechanizmu. Takie rezultaty należy określać w umowie o udzielenie dotacji, a istotnie słabsze rezultaty w porównaniu z planowanym zwiększeniem mocy (kW) lub ilości dostarczanej energii określonym w umowie o udzielenie dotacji mogą prowadzić do zastosowania odpowiednich przepisów rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 regulujących zawieszenie, zakończenie obowiązywania i obniżenie przez organ udzielający dotacji.
(24) Mechanizm należy wdrażać zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami i wykonania określonymi w rozporządzeniu (UE, Euratom) 2018/1046. W szczególności Komisja powinna przedsięwziąć odpowiednie środki w celu zapewnienia, w przypadku realizacji działań finansowanych na podstawie niniejszego rozporządzenia, ochrony interesów finansowych Unii, na przykład poprzez stosowanie środków zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i innym bezprawnym działaniom, poprzez skuteczne kontrole oraz, w razie wykrycia nieprawidłowości, oszustw lub naruszeń przepisów, poprzez odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych.
(25) W przypadku niepowodzenia procedury udzielenia dotacji Komisja powinna zaproponować państwu członkowskiemu wnoszącemu wkład możliwość odzyskania kwoty, którą takie państwo wniosło, albo państwo to powinno poczekać, aż Komisja zorganizuje kolejne zaproszenie do składania wniosków, pod warunkiem że istnieje możliwość automatycznego przeniesienia środków w ramach mechanizmu uznawanych za zewnętrzne dochody przeznaczone na określony cel. W tym celu należy ustanowić odpowiedni system księgowości. Jeżeli państwo członkowskie czeka, aż Komisja zorganizuje nowe zaproszenie, do czasu zorganizowania nowego zaproszenia należy uznać, że przedsięwzięło dodatkowe środki zgodnie z art. 32 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2018/1999.
(26) W przypadku niepowodzenia wnioskodawcy w realizacji projektu oraz w celu ochrony uzasadnionych oczekiwań państw członkowskich należy uznać, że państwa członkowskie uczestniczące w projekcie, którego realizacja przez wnioskodawcę się nie powiodła, przedsięwzięły dodatkowe środki zgodnie z art. 32 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2018/1999 w odniesieniu do ilości energii obliczonej i rozliczonej osobno przez Komisję na podstawie przewidywanej mocy wytwórczej, wkładu finansowego wniesionego przez państwo członkowskie i cen maksymalnych mających zastosowanie dla zaproszenia do składania wniosków, w którym państwo członkowskie zobowiązało się uczestniczyć, na okres, w którym projekt przyniósłby statystyczne korzyści zgodnie z art. 27 ust. 2. Powinno to odbywać się bez uszczerbku dla celu polegającego na uzyskaniu w Unii do 2030 r. co najmniej 32 % udziału energii ze źródeł odnawialnych zgodnie z dyrektywą (UE) 2018/2001.
(27) W odniesieniu do procedur udzielenia dotacji Komisja powinna wdrożyć mechanizm finansowania bezpośrednio lub za pośrednictwem agencji wykonawczej. Zgodnie z art. 69 rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 Komisja powinna, w stosownych przypadkach, być w stanie przekazać określone zadania wdrożeniowe agencji wykonawczej, takie jak przygotowanie zaproszeń do składania wniosków, procedura oceny, zarządzanie umowne dotacjami oraz monitorowanie wdrażania projektu. Jeżeli chodzi o wsparcie w jakiejkolwiek innej niż dotacje postaci określonej w rozporządzeniu (UE, Euratom) 2018/1046, będzie ono realizowane za pośrednictwem innych unijnych instrumentów lub programów w drodze powierzenia zadań związanych z wykonaniem budżetu.
(28) Zgodnie z art. 33 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2018/1999 przyjmujące państwa członkowskie zachowują prawo do decydowania, czy - i jeśli tak, to na jakich warunkach - umożliwiają one instalacjom znajdujących się na ich terytorium otrzymywanie wsparcia w ramach mechanizmu. Zgodnie z tym przepisem przyjmujące państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyrażenia swoich preferencji, jeżeli chodzi o zaproszenia do składania wniosków, które mają być prowadzone w ramach mechanizmu, na tyle, na ile są one związane z realizacją projektu na ich terytorium, w tym w odniesieniu do wpływu projektów na środowisko.
(29) Biorąc po uwagę dwa cele mechanizmu, czyli z jednej strony eliminowanie rozbieżności w kontekście art. 33 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2018/1999, a z drugiej - wspieranie sprzyjających ram zgodnie z art. 33 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2018/1999, państwa członkowskie powinny odgrywać ważną rolę we wdrażaniu mechanizmu.
(30) Energia ze źródeł odnawialnych wytwarzana każdego roku przez instalacje, które otrzymują bezzwrotne wsparcie finansowe w ramach mechanizmu finansowania, powinna być przypisywana w danych statystycznych uczestniczącym państwom członkowskim stosownie do wysokości ich wkładu finansowego oraz do rozkładu statystycznych korzyści między państwami członkowskimi wnoszącymi wkład i przyjmującymi państwami członkowskimi ustalonego w danym zaproszeniu do składania wniosków. Energię ze źródeł odnawialnych przypisywaną w danych statystycznych należy uwzględnić w obliczaniu udziału odnawialnych źródeł energii uczestniczących państw członkowskich zgodnie z art. 7 dyrektywy (UE) 2018/2001. W okresie między podpisaniem umowy o udzielenie dotacji na projekt a rozpoczęciem wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych w ramach tego projektu należy uznać, że uczestniczące państwa członkowskie przedsięwzięły dodatkowe środki zgodnie z art. 32 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2018/1999 w odniesieniu do ilości energii obliczonej na podstawie przewidywanej mocy wytwórczej tego projektu, odpowiedniego wkładu finansowego i cen maksymalnych mających zastosowanie do zaproszenia do składania wniosków. Po upływie tego okresu należy uznać, że państwa członkowskie przedsięwzięły dodatkowe środki zgodnie z art. 32 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2018/1999 w odniesieniu do rzeczywistej wytworzonej energii. Energii ze źródeł odnawialnych produkowanej przez instalacje, które sfinansowano wyłącznie z innych źródeł niż płatności państw członkowskich, nie należy wliczać w danych statystycznych do wkładów państw członkowskich, ale do unijnego celu dotyczącego co najmniej 32-procentowego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii do 2030 r.
(31) Zarówno państwa członkowskie wnoszące wkład, jak i przyjmujące państwa członkowskie zachęca się zatem na wiele sposobów do udziału w mechanizmie, w związku z czym powinny one odnosić korzyść z przydziału statystycznych korzyści. Jeżeli chodzi o państwa członkowskie wnoszące wkład, w ramach mechanizmu powinno się oferować im możliwość otrzymania przypisywania energii ze źródeł odnawialnych za każde wpłacone euro, korzystania z oszczędności kosztów i taniego potencjału w zakresie energii odnawialnej we wszystkich sektorach w stosunku do ściśle krajowego wdrażania odnawialnych źródeł energii, a także korzystania z niskich kosztów transakcji. Ponadto mechanizm powinien ułatwiać osiąganie podstawowego celu w zakresie odnawialnych źródeł energii na rok 2020.
(32) W ramach mechanizmu przyjmujące państwa członkowskie powinny móc uzyskać, potencjalnie bez kosztów, wiele korzyści, powinny odnosić korzyści z lokalnych inwestycji i tworzenia miejsc pracy, z redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz lepszej jakości powietrza, modernizować swoje krajowe systemy energetyczne oraz zmniejszyć zależność od importu. Ponadto przyjmujące państwa członkowskie powinny odnieść statystyczne korzyści w związku z kosztami, które generuje projekt, na przykład kosztami sieci. Aby pokryć te koszty, uzasadnione jest otrzymywanie statystycznych korzyści przez przyjmujące państwa członkowskie również wtedy, gdy instalacja została sfinansowana z innych źródeł niż płatności państw członkowskich.
(33) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Komitetu ds. Unii Energetycznej ustanowionego na mocy art. 44 rozporządzenia (UE) 2018/1999,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
