http://www.unece.org/trans/main/wp29/wp29wgs/wp29gen/wp29fdocstts.html
Regulamin nr 120 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) - Jednolite przepisy dotyczące homologacji silników spalinowych montowanych w ciągnikach rolniczych i leśnych oraz w maszynach mobilnych nieporuszających się po drogach, w zakresie pomiaru mocy netto, momentu obrotowego netto oraz jednostkowego zużycia paliwa [2019/405]
(Dz.U.UE L z dnia 14 marca 2019 r.)
Obejmujący wszystkie obowiązujące teksty, w tym:
serię poprawek 02 - data wejścia w życie: 29 grudnia 2018 r.
SPIS TREŚCI
REGULAMIN
1. Zakres
2. Definicje
3. Wystąpienie o homologację
4. Homologacja
5. Specyfikacje i badania
6. Zgodność produkcji
7. Sankcje z tytułu niezgodności produkcji
8. Zmiana i rozszerzenie homologacji typu silnika lub rodziny silników
9. Ostateczne zaniechanie produkcji
10. Nazwy i adresy placówek technicznych odpowiedzialnych za przeprowadzanie badań homologacyjnych oraz nazwy i adresy organów udzielających homologacji typu
ZAŁĄCZNIKI
1. Wzory foldera informacyjnego i dokumentu informacyjnego
2. Zawiadomienie
3. Wzór znaków homologacji
4. Metoda pomiaru mocy netto silnika spalinowego
5. Parametry dotyczące określania typów silników i rodzin silników oraz ich tryby pracy
6. Kontrola zgodności produkcji
7. Właściwości techniczne paliw wzorcowych przeznaczonych do badań homologacyjnych oraz sprawdzania zgodności produkcji
1. ZAKRES
1.1. Niniejszy regulamin dotyczy przedstawienia, jako funkcji prędkości silnika, krzywych mocy, momentu obrotowego i jednostkowego zużycia paliwa przy pełnym obciążeniu podanym przez producenta dla silników spalinowych przeznaczonych do stosowania:
1.1.1. w pojazdach kategorii T 1 ,
1.1.2. w maszynach mobilnych nieporuszających się po drogach 2 używanych ze zmienną lub stałą prędkością.
1.2. Silniki spalinowe należą do jednej z poniższych kategorii:
1.2.1. silniki z tłokami o ruchu posuwistozwrotnym (o zapłonie iskrowym albo samoczynnym), z wyłączeniem silników bezkorbowych;
1.2.2. silniki tłokowe rotacyjne (o zapłonie iskrowym albo samoczynnym). 2. DEFINICJE:
2.1. "homologacja silnika" oznacza homologację typu silnika w zakresie jego mocy netto zmierzonej zgodnie z procedurą określoną w załączniku 4 do niniejszego regulaminu;
2.2. "homologacja rodziny silników" oznacza homologację członków rodziny silników w zakresie ich mocy netto zgodnie z procedurą określoną w pkt 3 i 4 niniejszego regulaminu;
2.3. "silnik o stałej prędkości obrotowej" oznacza silnik, którego homologacja typu jest ograniczona do pracy ze stałą prędkością obrotową, z wyłączeniem silników, których funkcja regulacji stałej prędkości obrotowej została usunięta lub wyłączona; może on być wyposażony w prędkość biegu jałowego, która może zostać użyta podczas rozruchu lub zatrzymywania silnika i może być wyposażony w regulator służący do ustawiania prędkości alternatywnych, gdy silnik jest wyłączony;
2.4. "praca przy stałej prędkości obrotowej" oznacza pracę silnika z regulatorem, który automatycznie steruje zapotrzebowaniem operatora w celu utrzymania prędkości obrotowej silnika nawet przy zmieniającym się obciążeniu;
2.5. "układ DeNOX" oznacza układ oczyszczania spalin zaprojektowany w celu zmniejszenia emisji tlenków azotu (NOX) (np. aktywne i pasywne katalizatory NOX z mieszanki ubogiej, absorbenty NOX oraz układy selektywnej redukcji katalitycznej (SCR));
2.6. "silnik dwupaliwowy" oznacza silnik zaprojektowany do jednoczesnego zasilania paliwem ciekłym i paliwem gazowym, które są oddzielnie mierzone, przy czym zużycie jednego z paliw w stosunku do zużycia drugiego paliwa może się zmieniać w zależności od warunków pracy;
2.7. "silnik sterowany elektronicznie" oznacza silnik wykorzystujący sterowanie elektroniczne do określania zarówno ilości, jak i czasu wtrysku paliwa;
2.8. "rodzina silników" oznacza grupę silników danego producenta, które poprzez swoją konstrukcję spełniają kryteria przynależności do grupy określone w załączniku 5 do niniejszego regulaminu;
2.9. "typ silnika" oznacza kategorię silników, które nie różnią się pod względem podstawowych właściwości określonych w załączniku 5 do niniejszego regulaminu;
2.10. "układ recyrkulacji spalin" lub "EGR" oznacza urządzenie techniczne będące częścią układu sterowania emisją, które powoduje zmniejszenie emisji poprzez doprowadzanie gazów spalinowych wydalanych z komory lub komór spalania z powrotem do silnika w celu zmieszania ich z napływającym powietrzem przed spalaniem lub w trakcie spalania, z wyjątkiem stosowania ustawienia rozrządu w celu zwiększenia ilości gazów spalinowych pozostałych w komorze lub komorach spalania, które miesza się z napływającym powietrzem przed spalaniem lub w trakcie spalania;
2.11. "paliwo gazowe" oznacza paliwo, które jest całkowicie w stanie gazowym w normalnych warunkach otoczenia (298 K, bezwzględne ciśnienie otoczenia 101,3 kPa);
2.12. "silnik spalinowy wewnętrznego spalania" lub "silnik" oznacza konwertor energii inny niż turbina gazowa zaprojektowany do przekształcania energii chemicznej (wkładu) w energię mechaniczną (wynik) w procesie spalania wewnętrznego; obejmuje on, w przypadku gdy elementy takie są zamontowane, układ sterowania emisją oraz interfejs komunikacyjny (sprzęt i komunikaty) pomiędzy elektronicznymi jednostkami sterującymi silnika a innymi mechanizmami napędowymi lub jednostką sterującą pojazdu kategorii T lub maszyny mobilnej nieporuszającej się po drogach, niezbędne do zapewnienia zgodności z niniejszym regulaminem;
2.13. "współczynnik zmiany λ" lub "Sλ" oznacza wyrażenie opisujące wymaganą elastyczność pracy układu sterowania silnika niezbędną do zmiany współczynnika nadmiaru powietrza λ, jeżeli silnik jest zasilany mieszanką gazową inną niż czysty metan;
2.14. "paliwo ciekłe" oznacza paliwo, które jest w stanie ciekłym w normalnych warunkach otoczenia (298 K, bezwzględne ciśnienie otoczenia 101,3 kPa);
2.15. "tryb zasilania paliwem ciekłym" oznacza normalny tryb pracy silnika dwupaliwowego, w którym silnik nie jest zasilany żadnym paliwem gazowym w dowolnych warunkach eksploatacji silnika;
2.16. "producent" oznacza osobę fizyczną lub prawną odpowiedzialną wobec organu udzielającego homologacji typu za wszelkie aspekty homologacji silnika oraz za zapewnienie zgodności produkcji silnika, niezależnie od tego, czy bezpośrednio uczestniczy ona we wszystkich etapach projektowania i konstruowania silnika podlegającego homologacji typu UE;
2.17. "moc maksymalna netto" oznacza najwyższą wartość mocy netto na nominalnej krzywej mocy przy pełnym obciążeniu w odniesieniu do typu silnika;
2.18. "prędkość, przy której uzyskiwana jest maksymalna moc netto" oznacza prędkość obrotową, przy której silnik osiąga maksymalną moc netto, zgodnie ze wskazaniami producenta;
2.19. "maksymalny moment obrotowy" oznacza najwyższą wartość momentu obrotowego netto mierzonego przy pełnym obciążeniu silnika;
2.20. "prędkość, przy której uzyskiwany jest maksymalny moment obrotowy" oznacza prędkość obrotową, przy której silnik osiąga maksymalny moment obrotowy, zgodnie ze wskazaniami producenta;
2.21. "silnik sterowany mechanicznie" oznacza silnik wykorzystujący urządzenia mechaniczne do określania ilości i czasu wtrysku paliwa;
2.22. "moc netto" oznacza moc uzyskaną na stanowisku badawczym na końcu wału korbowego lub jego odpowiednika przy odpowiedniej prędkości silnika z urządzeniami pomocniczymi i wyposażeniem wymienionymi w tabeli 1 załącznika 4 do niniejszego regulaminu, ustaloną w warunkach atmosferycznych odniesienia;
2.23. "silnik macierzysty" oznacza silnik wybrany z rodziny silników w taki sposób, że spełnia on wymagania określone w załączniku 5 do niniejszego regulaminu;
2.24. "układ filtra cząstek stałych" oznacza układ oczyszczania spalin zaprojektowany w celu zmniejszenia emisji cząstek stałych poprzez ich oddzielenie mechaniczne, aerodynamiczne, dyfuzyjne lub inercyjne;
2.25. "moc znamionowa netto" oznacza moc netto silnika zadeklarowaną przez producenta dla prędkości znamionowej;
2.26. "znamionowa prędkość obrotowa" oznacza maksymalną prędkość obrotową silnika * przy pełnym obciążeniu, na jaką zgodnie z projektem producenta pozwala regulator silnika, lub, w przypadku braku regulatora, prędkość obrotową, przy której silnik wytwarza moc maksymalną netto deklarowaną przez producenta;
2.27. "odczynnik" oznacza każdy ulegający zużyciu lub nienadający się do powtórnego użycia czynnik, który jest wymagany i stosowany do skutecznego działania układu oczyszczania spalin;
2.28. "moc odniesienia" oznacza maksymalną moc netto dla silników o zmiennej prędkości obrotowej oraz znamionową moc netto dla silników o stałej prędkości obrotowej;
2.29. "prędkość, przy której uzyskiwana jest moc odniesienia" oznacza prędkość obrotową, przy której silnik osiąga moc odniesienia, zgodnie ze wskazaniami producenta;
2.30. "regeneracja" oznacza zdarzenie, w czasie którego zmieniają się poziomy emisji, podczas gdy sprawność układu oczyszczania spalin jest przywracana do stanu pierwotnego zgodnie z założeniami, przy czym wyróżnia się regenerację ciągłą i regenerację nieczęstą (okresową);
2.31. "ingerencja" oznacza dezaktywację, regulację lub zmianę jednostki sterującej silnika, w tym oprogramowania lub innych elementów sterowania logicznego takiego układu, w sposób powodujący - zamierzoną lub niezamierzoną - zmianę osiągów silnika w zakresie emisji;
2.32. "silnik o zmiennej prędkości obrotowej" oznacza silnik, który nie jest silnikiem o stałej prędkości obrotowej;
2.33. "liczba Wobbego" ("W") oznacza stosunek wartości ciepła właściwego gazu (H) na jednostkę objętości do pierwiastka kwadratowego jego gęstości względnej (ρ) w tych samych warunkach odniesienia:
3. WYSTĄPIENIE O HOMOLOGACJĘ
3.1. Wniosek o homologację typu silnika lub rodziny silników w odniesieniu do pomiaru mocy netto jest przedkładany przez producenta lub jego należycie upoważnionego przedstawiciela.
3.2. Wnioskodawca przedstawia organowi udzielającemu homologacji typu folder informacyjny, który zawiera:
a) dokument informacyjny wraz z wykazem paliw wzorcowych oraz, w przypadku gdy wymaga tego producent, innych wyspecyfikowanych paliw, mieszanek paliw lub emulsji paliwowych, o których mowa w pkt 5.2.3, opisanych zgodnie z załącznikiem 7 do niniejszego regulaminu;
b) wszystkie istotne dane, rysunki, fotografie i inne informacje odnoszące się do typu silnika lub, w odpowiednich przypadkach, do silnika macierzystego;
c) wszelkie dodatkowe informacje wymagane przez organ udzielający homologacji typu w ramach procedury składania wniosku o homologację typu.
Opis typu silnika oraz, w stosownych przypadkach, dane dotyczące rodziny silników, o których mowa w załączniku 5 do niniejszego regulaminu.
3.3. Folder informacyjny można przekazać w formie papierowej lub elektronicznej, która jest akceptowana przez placówkę techniczną i organ udzielający homologacji typu.
3.3.1. Wnioski składane w wersji papierowej należy dostarczyć w trzech egzemplarzach. Wszelkie rysunki przekazywane są w formacie A4 lub złożone do formatu A4, w odpowiedniej skali i o dostatecznym stopniu szczegółowości. Ewentualne fotografie muszą być dostatecznie szczegółowe.
3.4. Producenci udostępniają placówce technicznej odpowiedzialnej za przeprowadzanie badań na potrzeby homologacji typu określonych w pkt 5 silnik zgodny z właściwościami typu silnika lub, w przypadku rodziny silników, z właściwościami silnika macierzystego opisanymi w załączniku 5 do niniejszego regulaminu.
3.5. W przypadku wniosku o udzielenie homologacji typu w odniesieniu do rodziny silników, jeżeli placówka techniczna orzeknie w stosunku do wybranego silnika macierzystego, że przedłożony wniosek nie w pełni reprezentuje rodzinę silników opisaną w załączniku 5, wówczas producent udostępnia inny silnik oraz, jeżeli jest to niezbędne, dodatkowy silnik macierzysty, który został uznany przez placówkę techniczną za reprezentatywny dla rodziny silników.
4. HOMOLOGACJA
4.1. Homologacji typu silnika lub rodziny silników udziela się, jeśli moc silnika przedstawionego do homologacji zgodnie z niniejszym regulaminem spełnia wymogi zawarte w pkt 5 poniżej.
4.2. Każdemu homologowanemu typowi silnika lub homologowanej rodzinie silników należy nadać numer homologacji. Dwie pierwsze cyfry takiego numeru (obecnie 02, co odpowiada regulaminowi w tej wersji) wskazują serię poprawek uwzględniających najnowsze w chwili udzielania homologacji istotne zmiany w regulaminie dostosowujące go do postępu technicznego. Żadna Umawiająca się Strona Porozumienia nie może nadać tego samego numeru innemu typowi silnika lub rodziny silników.
4.3. Zawiadomienie o udzieleniu, rozszerzeniu lub odmowie homologacji typu silnika lub rodziny silników zgodnie z niniejszym regulaminem zostaje przekazane Stronom Porozumienia z 1958 r. stosującym niniejszy regulamin na formularzu zgodnym ze wzorem przedstawionym w załączniku 2 do niniejszego regulaminu.
4.4. Na każdym silniku zgodnym z typem silnika lub rodziną silników homologowanych zgodnie z niniejszym regulaminem, w widocznym i łatwo dostępnym miejscu, określonym w formularzu homologacji, umieszcza się wymagane przepisami oznakowanie zawierające:
4.4.1. okrąg otaczający literę "E", po której następuje numer wyróżniający państwo, w którym udzielono homologacji 3 ;
4.4.2. numer niniejszego regulaminu, literę "R", myślnik i numer homologacji umieszczone z prawej strony okręgu opisanego w pkt 4.4.1.
W przypadku gdy wymagane przepisami oznakowanie silnika nie jest widoczne bez demontażu części, producent pojazdu umieszcza na pojeździe kategorii T lub maszynie mobilnej nieporuszającej się po drogach, w sposób widoczny, duplikat oznakowania dostarczony przez producenta.
4.5. Jeżeli silnik jest zgodny z typem homologowanym lub rodziną homologowaną zgodnie z jednym lub większą liczbą regulaminów stanowiących załączniki do Porozumienia w państwie, które udzieliło homologacji na podstawie niniejszego regulaminu, symbol podany w pkt 4.4.1 nie musi być powtarzany; w takim wypadku dodatkowe numery regulaminów i homologacji oraz dodatkowe oznaczenia wszystkich regulaminów, zgodnie z którymi udzielono homologacji na podstawie niniejszego regulaminu, umieszcza się w kolumnach pionowych z prawej strony symbolu opisanego w pkt 4.4.1.
4.6. Wymagane przepisami oznakowanie umieszcza się na tabliczce znamionowej zamontowanej na homologowanym typie przez producenta lub w jej pobliżu.
4.7. Przykładowe układy znaków homologacji przedstawiono w załączniku 3 do niniejszego regulaminu.
4.8. Na każdym silniku zgodnym z typem silnika lub rodziną silników homologowanych zgodnie z niniejszym regulaminem musi znajdować się, oprócz znaku homologacji:
a) znak towarowy lub nazwa handlowa producenta silnika oraz adres, pod którym można się z nim skontaktować;
b) oznaczenia typu silnika lub rodziny silników nadane przez producenta, w przypadku gdy typ silnika należy do rodziny;
c) niepowtarzalny numer identyfikacyjny silnika. 5. SPECYFIKACJE I BADANIA
5.1. Informacje ogólne
Elementy, które mogą mieć wpływ na moc silnika, należy zaprojektować, skonstruować i zmontować w taki sposób, by w trakcie normalnego użytkowania, pomimo wibracji, na jakie może być narażony, silnik pracował zgodnie z przepisami niniejszego regulaminu.
5.1.1. Do tego celu moc netto silnika zmierzona zgodnie z warunkami badania i szczegółowymi procedurami technicznymi określonymi w załączniku 4 do niniejszego regulaminu, z wykorzystaniem paliw określonych w pkt 5.2.3 i skorygowana zgodnie z współczynnikami korekcji mocy określonymi w pkt 5 załącznika 4 do niniejszego regulaminu, nie może różnić się o więcej niż tolerancje określone w pkt 5.3 od krzywych mocy podanych przez producenta.
5.2. Opis badań silnika spalinowego
5.2.1. Badanie mocy netto polega na
a) sprawdzeniu sterowanych mechanicznie silników o zapłonie iskrowym przy całkowicie otwartej przepustnicy oraz sterowanych mechanicznie silników o zapłonie samoczynnym przy ustawieniu pompy paliwowej wtryskowej na pełną moc; albo
b) sprawdzeniu silników sterowanych elektronicznie w warunkach ustawienia układu paliwowego w celu uzyskania mocy określonej przez producenta.
Silnik wyposaża się zgodnie z tabelą 1 w załączniku 4 do niniejszego regulaminu.
5.2.2. Pomiary wykonuje się przy wystarczającej liczbie wartości prędkości silnika w celu ustalenia właściwych krzywych mocy, momentu obrotowego i jednostkowego zużycia paliwa, pomiędzy najniższą a najwyższą prędkością silnika zalecaną przez producenta. Zakres prędkości musi obejmować prędkości obrotowe, w których silnik wytwarza znamionową moc netto, moc maksymalną i maksymalny moment obrotowy.
5.2.3. Badanie typu silnika lub rodziny silników przeprowadza się przy zastosowaniu, odpowiednio, następujących paliw wzorcowych lub mieszanin paliw wzorcowych opisanych w załączniku 7:
a) olej napędowy;
b) benzyna;
c) mieszanina benzyny/oleju w przypadku dwusuwowych silników ZI;
d) gaz ziemny/biometan;
e) gaz płynny (LPG);
f) etanol.
Typ silnika lub rodzina silników spełnia dodatkowo wymogi określone w pkt 5.1.1 w odniesieniu do innych wyspecyfikowanych paliw, mieszanek paliw lub emulsji paliwowych określonych przez producenta we wniosku o homologację typu i opisanych w załączniku 1 do niniejszego regulaminu.
5.2.3.1. Zastosowane paliwo odnotowuje się w sprawozdaniu z badania.
5.2.4. Pomiarów dokonuje się zgodnie z przepisami załącznika 4 do niniejszego regulaminu.
5.2.5. Sprawozdanie z badań zawiera wyniki oraz wszystkie obliczenia potrzebne do określenia mocy netto, wymienione w dodatku A.1 do załącznika 2 do niniejszego regulaminu, oraz właściwości silnika wymienionych w załączniku 1 do niniejszego regulaminu.
5.3. Interpretacja wyników
5.3.1. Moc netto
Moc netto zadeklarowana przez producenta dla typu silnika (lub silnika macierzystego) jest akceptowana, jeśli nie różni się więcej niż o wartości określone w poniższej tabeli od skorygowanych wartości zmierzonych przez placówkę techniczną w silniku poddanym badaniom.
| Typ silnika | Moc odniesienia [%] | Inne punkty pomiarowe na krzywej [%] | Tolerancja dla prędkości obrotowej silnika [%] |
| Ogólnie | ± 2 | ± 4 | ± 1,5 |
| Silniki benzynowe o zapłonie iskrowym z regulatorem | ± 4 | ± 6 | ± 4 |
| Silniki benzynowe o zapłonie iskrowym bez regulatora | ± 4 | ± 10 | ± 4 |
5.3.2. Prędkość, przy której uzyskiwana jest moc odniesienia
Deklarowana przez producenta prędkość, przy której uzyskiwana jest moc odniesienia nie może różnić się więcej niż o 100 min-1 od wartości zmierzonej przez placówkę techniczną w silniku poddanym badaniom. W silnikach benzynowych o zapłonie iskrowym deklarowana przez producenta prędkość, przy której uzyskiwana jest moc odniesienia nie może różnić się od wartości zmierzonej przez placówkę techniczną w silniku poddanym badaniom o więcej niż 150 min-1 w przypadku silników z regulatorem oraz 350 min-1 lub 4 % - zależnie od tego, która z tych wartości jest niższa - w przypadku silników bez regulatora.
5.3.3. Zużycie paliwa
Krzywa jednostkowego zużycia paliwa deklarowana przez producenta dla typu silnika (lub silnika macierzystego) jest akceptowana, jeśli nie różni się więcej niż o ± 8 % we wszystkich punktach pomiarowych od wartości zmierzonych dla tych samych punktów przez placówkę techniczną w silniku poddanym badaniom.
5.3.4. Rodzina silników
W przypadku zgodności silnika macierzystego z warunkami w pkt 5.3.1 i 5.3.2 ocena zostaje automatycznie rozszerzona na wszystkie zadeklarowane krzywe silników należących do rodziny.
5.4. Typy silników i rodziny silników projektuje się i wyposaża w strategie sterowania silnikiem w taki sposób, aby w maksymalnym stopniu uniemożliwić ingerencje.
6. ZGODNOŚĆ PRODUKCJI
Procedury zgodności produkcji muszą być zgodne z procedurami określonymi w aneksie 1 do Porozumienia (E/ECE/TRANS/505/Rev.3) i następującymi wymogami:
6.1. Silniki homologowane zgodnie z niniejszym regulaminem muszą być produkowane w sposób zapewniający ich zgodność z homologowanym typem.
6.2. Należy spełnić minimalne wymogi w zakresie procedur kontroli zgodności produkcji określonych w załączniku 6 do niniejszego regulaminu.
7. SANKCJE Z TYTUŁU NIEZGODNOŚCI PRODUKCJI
7.1. Homologacja typu silnika lub rodziny silników udzielona zgodnie z niniejszym regulaminem może zostać cofnięta, jeśli wymagania określone w pkt 6.1 powyżej nie są spełnione lub jeśli silnik lub rodzina silników opatrzone znakiem homologacji są niezgodne z homologowanym typem.
7.2. Jeżeli Umawiająca się Strona Porozumienia z 1958 r. stosująca niniejszy regulamin cofnie uprzednio przez siebie udzieloną homologację, niezwłocznie powiadamia o tym fakcie pozostałe Umawiające się Strony stosujące niniejszy regulamin, za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorem przedstawionym w załączniku 2 do niniejszego regulaminu.
8. ZMIANA I ROZSZERZENIE HOMOLOGACJI TYPU SILNIKA LUB RODZINY SILNIKÓW
8.1. O wszelkich modyfikacjach typu silnika lub rodziny silników w odniesieniu do właściwości podanych w załączniku 1 należy powiadomić organ udzielający homologacji typu, który udzielił homologacji typu silnika lub rodziny silników. Organ udzielający homologacji typu może:
8.1.1. uznać za mało prawdopodobne, aby dokonane zmiany miały istotne negatywne skutki, i uznać, że dany silnik nadal spełnia odpowiednie wymagania; lub
8.1.2. zażądać kolejnego sprawozdania z badań od placówki technicznej odpowiedzialnej za ich przeprowadzenie.
8.2. Strony Porozumienia stosujące niniejszy regulamin zostają powiadomione o potwierdzeniu lub odmowie udzielenia homologacji, z wyszczególnieniem zmian, zgodnie z procedurą określoną w pkt 4.3 powyżej.
8.3. Organ udzielający homologacji typu, który udziela rozszerzenia homologacji, nadaje numer seryjny każdemu takiemu rozszerzeniu i powiadamia o nim pozostałe Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorem przedstawionym w załączniku 2 do niniejszego regulaminu.
9. OSTATECZNE ZANIECHANIE PRODUKCJI
Jeśli posiadacz homologacji całkowicie zaprzestaje produkcji typu silnika lub rodziny silników homologowanych zgodnie z niniejszym regulaminem, informuje o tym organ, który udzielił homologacji. Po otrzymaniu stosownego zawiadomienia wyżej wymieniony organ powiadamia o tym pozostałe Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorem przedstawionym w załączniku 2 do niniejszego regulaminu.
10. NAZWY I ADRESY PLACÓWEK TECHNICZNYCH ODPOWIEDZIALNYCH ZA PRZEPROWADZANIE BADAŃ HOMOLOGACYJNYCH ORAZ NAZWY I ADRESY ORGANÓW UDZIELAJĄCYCH HOMOLOGACJI TYPU
Strony Porozumienia stosujące niniejszy regulamin przekazują Sekretariatowi Organizacji Narodów Zjednoczonych nazwy i adresy placówek technicznych odpowiedzialnych za przeprowadzanie badań homologacyjnych lub nazwy i adresy organów udzielających homologacji typu, które udzieliły homologacji i którym należy przesyłać wydane w innych państwach zawiadomienia poświadczające udzielenie, rozszerzenie lub odmowę udzielenia homologacji.
METODA POMIARU MOCY NETTO SILNIKA SPALINOWEGO
2. Warunki badania
2.1. Silnik należy wcześniej dotrzeć zgodnie z zaleceniami producenta.
2.2. Jeśli pomiaru mocy można dokonać wyłącznie na silniku z zamontowaną skrzynią biegów, należy uwzględnić wydajność skrzyni biegów.
2.3. Urządzenia pomocnicze i wyposażenie
2.3.1. Urządzenia pomocnicze i wyposażenie, które należy zamontować.
Podczas badania na stanowisku badawczym należy zainstalować urządzenia pomocnicze niezbędne do pracy silnika przy zamierzonym zastosowaniu (według wykazu w tabeli 1), w miarę możliwości w takiej samej pozycji jak w zamierzonym zastosowaniu.
2.3.2. Urządzenia pomocnicze i wyposażenie, które mają zostać zdemontowane
Niektóre urządzenia pomocnicze, których działanie jest związane z działaniem maszyny i które mogą być zamontowane na silniku, należy usunąć na czas badania. Poniższy niewyczerpujący wykaz podano jako przykład:
a) sprężarka układu hamulcowego;
b) sprężarka układu wspomagania układu kierowniczego;
c) sprężarka układu zawieszenia;
d) układ klimatyzacji.
W przypadku gdy urządzenia pomocnicze nie mogą być odłączone, można ustalić pobieraną przez nie moc w warunkach bez obciążenia i dodać do zmierzonej mocy silnika (zob. uwaga h w tabeli 1). Jeżeli wartość ta przekracza 3 % mocy maksymalnej przy prędkości testowej, fakt ten może zostać sprawdzony przez organ przeprowadzający badania.
Tabela 1
Urządzenia pomocnicze i wyposażenie, które należy zamontować na czas badania w celu określenia mocy silnika
| Liczba | Urządzenia pomocnicze i wyposażenie | Montowane do badania emisji |
| 1 | Układ dolotowy | |
| Kolektor dolotowy | Tak | |
| Układ kontroli emisji ze skrzyni korbowej | Tak | |
| Przepływomierz powietrza | Tak | |
| Filtr powietrza | Tak (a) | |
| Tłumik szmerów ssania | Tak (a) | |
| 2 | Układ wylotowy | Tak |
| Układ oczyszczania spalin | Tak | |
| Kolektor wylotowy | Tak (b) | |
| Przewody łączące | Tak (b) | |
| Tłumik | Tak (b) | |
| Rura wylotowa | ||
| Hamulec silnikowy Urządzenie doładowujące |
Nie (c) Tak |
|
| 3 | Pompa paliwowa zasilająca | Tak (d) |
| 4 | Urządzenia do wytwarzania mieszanki palnej | |
| Gaźnik | Tak | |
| Elektroniczny układ sterowania, przepływomierz powietrza itp. | Tak | |
| Urządzenia dla silników gazowych | ||
| Reduktor ciśnienia | Tak | |
| Parownik | Tak | |
| Mieszalnik | Tak | |
| 5 | Urządzenie wtrysku paliwa (benzyna i olej napędowy) | |
| Filtr wstępny | Tak | |
| Filtr | Tak | |
| Pompa | Tak | |
| Przewód wysokociśnieniowy | Tak | |
| Wtryskiwacz | Tak | |
| Elektroniczny układ sterowania, czujniki itp. | Tak | |
| Regulator/układ sterujący | Tak | |
| Automatyczne odcinanie pełnego obciążenia na listwie sterującej w zależności od warunków atmosferycznych | Tak | |
| 6 | Urządzenie do chłodzenia cieczą | |
| Chłodnica | Nie | |
| Wentylator | Nie | |
| Osłona wentylatora | Nie | |
| Pompa wodna | Tak (e) | |
| Termostat | Tak (f) | |
| 7 | Chłodzenie powietrzem | |
| Osłona | Nie (g) | |
| Wentylator lub dmuchawa | Nie (g) | |
| Regulator temperatury | Nie | |
| 8 | Urządzenie doładowujące | |
| Sprężarka napędzana bezpośrednio silnikiem lub gazami spalinowymi | Tak | |
| Chłodnica powietrza doładowującego | Tak (g) (h) | |
| Pompa cieczy chłodzącej lub wentylator (napędzany przez silnik) | Nie (g) | |
| Regulator przepływu cieczy chłodzącej | Tak | |
| 9 | Pomocniczy wentylator dla stanowiska badawczego | Tak, w razie konieczności |
| 10 | Urządzenie ograniczające emisję zanieczyszczeń | Tak |
| 11 | Urządzenie rozruchowe |
Tak, lub wyposażenie stanowiska badawczego (i) |
| 12 | Pompa oleju smarowego | Tak |
| 13 |
Niektóre urządzenia pomocnicze, których działanie jest związane z działaniem maszyny mobilnej nieporuszającej się po drogach i które można zamontować na silniku, należy usunąć na czas badania. Niżej podano przykładowe urządzenia: (i) sprężarka układu hamulcowego; (ii) sprężarka układu wspomagania układu kierowniczego; (iii) sprężarka układu zawieszenia; (iv) układ klimatyzacji. |
Nie |
|
(a) Kompletny układ dolotowy właściwy dla danego zastosowania należy zainstalować w następujących przypadkach: a) jeżeli istnieje ryzyko znaczącego wpływu na moc silnika; b) w przypadku wolnossących silników o zapłonie iskrowym. W pozostałych przypadkach można zastosować układ równoważny, przy czym należy sprawdzić, czy różnica ciśnienia dolotowego na filtrze czystego powietrza w stosunku do górnego limitu określonego przez producenta nie przekracza 100 Pa. (b) Należy zamontować kompletny układ wylotowy zgodnie z zamierzonym zastosowaniem: a) jeżeli istnieje ryzyko znaczącego wpływu na moc silnika; b) w przypadku wolnossących silników o zapłonie iskrowym. W pozostałych przypadkach można zastosować układ równoważny, pod warunkiem że różnica mierzonego ciśnienia w stosunku do górnego limitu określonego przez producenta nie przekracza 1 000 Pa. (c) Jeżeli hamulec silnikowy jest zespolony z silnikiem, przepustnica musi być ustawiona w pozycji pełnego otwarcia. (d) W razie konieczności można wyregulować ciśnienie doprowadzenia paliwa, tak by odpowiadało wartości dla danego zastosowania silnika (szczególnie jeżeli stosowany jest układ "powrotu paliwa"). (e) Obieg cieczy chłodzącej musi być napędzany tylko przez pompę wodną silnika. Chłodzenie cieczy może odbywać się za pomocą zewnętrznego obiegu, tak by straty ciśnienia w tym obiegu oraz ciśnienie przy wlocie pompy pozostawały zasadniczo takie same jak odpowiednie wartości w układzie chłodzącym silnika. (f) Termostat może być ustawiony w położeniu pełnego otwarcia. (g) Jeżeli do badania użyta jest dmuchawa lub wentylator chłodzący, moc zużytą należy dodać do wyniku, z wyjątkiem przypadku gdy taki osprzęt stanowi nieodłączną część silnika (tj. wentylatory chłodzące silników chłodzonych powietrzem zamontowane bezpośrednio na wale korbowym). Moc wentylatora lub dmuchawy ustala się przy prędkościach stosowanych w badaniu, poprzez obliczenie na podstawie typowych właściwości bądź poprzez badania praktyczne. (h) Silniki z chłodnicą powietrza doładowującego bada się z włączonym układem chłodzenia powietrza doładowującego cieczą lub powietrzem, z tym że na wniosek producenta chłodnicę powietrza można zastąpić układem stosowanym na stanowisku badawczym. W obu przypadkach pomiar mocy przy każdej prędkości wykonuje się na stanowisku pomiarowym przy maksymalnym spadku ciśnienia i minimalnym spadku temperatury powietrza w silniku w chłodnicy powietrza doładowującego, określonych przez producenta. (i) Zasilanie elektrycznego lub innego typu układu rozruchowego musi pochodzić ze stanowiska badawczego. | ||
2.4. Warunki ustawienia
Warunki ustawienia dla badania służącego ustaleniu mocy netto przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2
Warunki ustawienia
| 1. Ustawienie gaźnika (gaźników), parownika/regulatora ciśnienia | Ustawienie zgodne ze specyfikacją produkcyjną producenta i stosowane bez dalszych zmian dla danego zastosowania. |
| 2. Ustawienie układu zasilającego pompę wtryskową | |
| 3. Kat wyprzedzenia zapłonu lub wtrysku (krzywa kątów wyprzedzenia) | |
| 4. Ustawienie regulatora | |
| 5. Urządzenia kontroli emisji | |
| 6. Urządzenie sterujące doładowaniem |
3. Rejestrowane dane
3.1. Rejestrowane dane zostały określone w dodatku A.1 do załącznika 2. Osiągi mierzy się w stabilnych warunkach eksploatacji przy odpowiedniej ilości czystego powietrza dostarczanej do silnika. Komory spalania mogą zawierać ograniczone ilości osadów. Warunki badania, takie jak temperatura powietrza dolotowego, muszą być możliwie zbliżone do warunków odniesienia (zob. pkt 5.2 niniejszego załącznika), w celu zminimalizowania znaczenia współczynników korekcji.
3.2. Temperaturę powietrza doprowadzanego do silnika należy mierzyć wewnątrz przewodu wlotowego. Pomiaru spadku ciśnienia wlotowego należy dokonywać w tym samym miejscu. Termometr lub termoogniwo należy osłonić przed rozpylanym paliwem i promieniowaniem cieplnym i umieścić bezpośrednio w strumieniu powietrza. Należy uwzględnić odpowiednią ilość różnych rozmieszczeń, tak aby uzyskać reprezentatywną średnią temperaturę powietrza wlotowego.
3.3. Spadek ciśnienia na dolocie mierzy się za przewodami dolotowymi, filtrem powietrza, tłumikiem szmerów ssania lub ogranicznikiem prędkości (jeśli jest zamontowany).
3.4. Ciśnienie bezwzględne na wlocie do silnika za sprężarką i wymiennikiem ciepła, w stosownych przypadkach, mierzy się w przewodzie wlotowym rozgałęzionym i w dowolnym innym punkcie, gdzie ciśnienie musi być mierzone w celu obliczenia współczynników korekcji.
3.5. Przeciwciśnienie w układzie wylotowym mierzy się w punkcie znajdującym się w odległości co najmniej trzech średnic rury wydechowej od kołnierza wylotowego kolektora wylotowego i za turbosprężarką, jeśli jest zamontowana. Należy określić stosowne miejsce.
3.6. Nie należy zbierać danych dopóki moment obrotowy, prędkość i temperatura nie pozostaną zasadniczo niezmienne przez co najmniej jedną minutę.
3.7. Prędkość obrotowa silnika podczas pracy lub dokonywania pomiarów nie może różnić się od wybranej prędkości o więcej niż ± 1 % lub ± 10 min, w zależności od tego, która wartość jest wyższa.
3.8. Odczyty obciążenia hamowania, zużycia paliwa oraz temperatury powietrza na wlocie muszą być dokonywane równocześnie i muszą stanowić średnią dwóch kolejnych stabilnych wartości, które nie różnią się o więcej niż 2 % dla obciążenia hamowania.
3.9. Temperatura cieczy chłodzącej na wylocie z silnika musi mieścić się w limitach podanych przez producenta.
Jeśli producent nie podał tej wartości, temperatura powinna wynosić 353 K ± 5 K. W przypadku silników chłodzonych powietrzem, temperatura w punkcie podanym przez producenta powinna mieścić się w zakresie +0/- 20 K maksymalnej wartości podanej przez producenta w warunkach odniesienia.
3.10. W przypadku silników o zapłonie samoczynnym temperaturę paliwa mierzy się na wlocie pompy wtrysku paliwa i utrzymuje w granicach 306-316 K (33-43 °C), w przypadku silników o zapłonie iskrowym temperaturę paliwa mierzy się jak najbliżej wlotu do gaźnika lub zespołu wtryskiwaczy i utrzymuje w granicach 293-303 K (20-30 °C).
3.11. Temperaturę oleju smarowego mierzoną w pompie olejowej lub przy wylocie chłodnicy, o ile została zamontowana, należy utrzymać w granicach określonych przez producenta silnika.
3.12. Pomocniczy układ regulujący może być w razie potrzeby stosowany do utrzymywania temperatur w granicach określonych w powyższych pkt 3.9, 3.10 i 3.11 niniejszego załącznika.
4. Dokładność pomiaru
4.1. Moment obrotowy: ±1 % zmierzonego momentu obrotowego. Układ pomiarowy momentu obrotowego musi być skalibrowany tak, by uwzględniał straty wskutek tarcia. Dokładność dolnej połowy zakresu pomiarowego stanowiska dynamometrycznego może stanowić ± 2 % zmierzonego momentu obrotowego.
4.2. Prędkość obrotowa silnika: 0,5 % zmierzonej prędkości obrotowej.
4.3. Zużycie paliwa: ±1 % zmierzonego zużycia paliwa.
4.4. Temperatura paliwa: ±2 K.
4.5. Temperatura powietrza doprowadzanego do silnika: ±2 K.
4.6. Ciśnienie atmosferyczne: ±100 Pa.
4.7. Spadek ciśnienia w układzie dolotowym: ±50 Pa.
4.8. Przeciwciśnienie w układzie wylotowym: ±200 Pa.
5. Współczynniki korekcji mocy
5.1. Definicja
Współczynnik korekcji mocy jest współczynnikiem stosowanym w celu ustalenia mocy silnika w referencyjnych warunkach atmosferycznych określonych poniżej w pkt 5.2.
Po = α P
Gdzie:
Po jest mocą skorygowaną (tj. mocą w referencyjnych warunkach atmosferycznych)
α jest współczynnikiem korekcji (αa lub αd)
P jest mocą zmierzoną (moc w badaniu)
5.2. Referencyjne warunki atmosferyczne
5.2.1. Temperatura (To): 298 K (25 °C)
5.2.2. Ciśnienie suchego powietrza (Pso): 99 kPa
Ciśnienie suchego powietrza jest pochodną całkowitego ciśnienia 100 kPa i ciśnienia pary wodnej 1 kPa.
5.3. Warunki atmosferyczne podczas badania
Warunki atmosferyczne podczas badania powinny być następujące:
5.3.1. Temperatura (T)
Dla silników o zapłonie iskrowym:288 K ≤ T ≤ 308 K
Dla silników o zapłonie samoczynnym:283 K ≤ T ≤ 313 K
5.3.2. Ciśnienie (ps)
90 kPa < ps < 110 kPa
5.4. Ustalenie współczynników korekcji αa i αd 36
5.4.1. Silnik o zapłonie iskrowym (wolnossący lub doładowany)
Współczynnik korekcji αa obliczany jest za pomocą następującego wzoru:
Gdzie:
ps oznacza całkowite ciśnienie atmosferyczne suchego powietrza, w kilopaskalach (kPa); tj. całkowite ciśnienie barometryczne pomniejszone o ciśnienie pary wodnej,
T temperatura bezwzględna w stopniach Kelvina (K) powietrza pobieranego przez silnik.
Warunki laboratoryjne
Aby badanie było ważne, współczynnik korekcji musi spełniać następujący warunek:
0,93 < αa < 1,07
Jeśli te progi są przekroczone, w sprawozdaniu z badań należy dokładnie określić skorygowaną uzyskaną wartość oraz warunki badania (temperatura i ciśnienie).
5.4.2. Silniki o zapłonie samoczynnym - współczynnik αd
Współczynnik korekcji mocy (αd) dla silników o zapłonie samoczynnym przy stałym zużyciu paliwa oblicza się według następującego wzoru:
αd = (fa)fm
Gdzie:
fa jest współczynnikiem atmosferycznym
fm jest parametrem charakterystycznym dla każdego typu silnika i ustawienia.
5.4.2.1. Współczynnik atmosferyczny fa
Współczynnik ten określa wpływ warunków otoczenia (ciśnienia, temperatury i wilgotności) na powietrze pobierane przez silnik. Wzór obliczeniowy współczynnika atmosferycznego jest różny zależnie od typu silnika.
5.4.2.1.1. Silniki wolnossące i mechanicznie doładowywane
5.4.2.1.2. Silniki turbodoładowane, z chłodzeniem powietrza doładowującego lub bez takiego chłodzenia
5.4.2.2. Współczynnik dla silnika fm
fm jest funkcją qc (skorygowany przepływ paliwa) liczoną według następującego wzoru:
fm = 0,036 qc - 1,14
oraz
qc = q/r
gdzie:
q jest przepływem paliwa w miligramach na cykl na litr całkowitej pojemności skokowej (mg/(l.cykl))
r jest stosunkiem ciśnienia na wlocie i wylocie sprężarki, w przypadku wielu turbosprężarek r jest łącznym współczynnikiem ciśnienia (r = 1 dla silników wolnossących)
Ten wzór obowiązuje dla przedziału wartości qc między 37,2 mg/(l.cykl) a 65 mg/(l.cykl).
Dla wartości qc niższych niż 37,2 mg/(l.cykl) przyjmuje się stałą wartość fm równą 0,2 (fm = 0,2).
Dla wartości qc wyższych niż 65 mg/(l.cykl), przyjmuje się stałą wartość fm równą 1,2 (fm = 1,2) (zob. rysunek):
Określenie współczynnika dla silnika fm
5.4.2.3. Warunki laboratoryjne
Aby badanie było ważne, współczynnik korekcji αa musi spełniać następujący warunek:
0,93 ≤ αa ≤ 1,07
Jeśli te progi są przekroczone, w sprawozdaniu z badań należy dokładnie określić skorygowaną uzyskaną wartość oraz warunki badania (temperatura i ciśnienie).
WŁAŚCIWOŚCI TECHNICZNE PALIW WZORCOWYCH PRZEZNACZONYCH DO BADAŃ HOMOLOGACYJNYCH ORAZ SPRAWDZANIA ZGODNOŚCI PRODUKCJI
1.1. Typ: olej napędowy (olej napędowy dla maszyn nieporuszających się po drogach)
| Parametr | Jednostka | Wartości graniczne (1) | Metoda badania | |
| minimum | maksimum | |||
| Liczba cetanowa (2) | 45 | 56,0 | EN-ISO 5165 | |
| Gęstość przy 15 °C | kg/m3 | 833 | 865 | EN-ISO 3675 |
| Destylacja: | ||||
| 50 % destyluje do temperatury | °C | 245 | - | EN-ISO 3405 |
| 95 % destyluje do temperatury | °C | 345 | 350 | EN-ISO 3405 |
| Końcowy punkt wrzenia | °C | - | 370 | EN-ISO 3405 |
| Temperatura zapłonu | °C | 55 | - | EN 22719 |
| Temperatura zablokowania zimnego filtra (CFPP) | °C | - | -5 | EN 116 |
| Lepkość przy 40 °C | mm2/s | 2,3 | 3,3 | EN-ISO 3104 |
| Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne | maks. | 2,0 | 6,0 | IP 391 |
| Zawartość siarki (3) | mg/kg | - | 10 | ASTM D 5453 |
| Korozja na miedzi | - | klasa 1 | EN-ISO 2160 | |
| Pozostałość po koksowaniu oznaczona metodą Conradsona (10 % DR) | maks. | - | 0,2 | EN-ISO 10370 |
| Pozostałość po spopieleniu | maks. | - | 0,01 | EN-ISO 6245 |
| Zanieczyszczenie ogółem | mg/kg | - | 24 | EN 12662 |
| Zawartość wody | maks. | - | 0,02 | EN-ISO 12937 |
| Liczba zobojętnienia (mocny kwas) | mg KOH/g | - | 0,10 | ASTM D 974 |
| Odporność na utlenianie (3) | mg/ml | - | 0,025 | EN-ISO 12205 |
| Smarowność (średnica śladu zużycia w badaniu HFRR w temperaturze 60 °C) | μm | - | 400 | CEC F-06-A-96 |
| Stabilność utleniania w temp. 110 °C (3) | H | 20,0 | - | EN 15751 |
| Estry metylowe kwasów tłuszczowych | % obj. | - | 7,0 | EN 14078 |
|
(1) Wartości podane w specyfikacjach są "wartościami rzeczywistymi". W celu ustalenia ich wartości granicznych zastosowano warunki normy ISO 4259 "Przetwory naftowe - Wyznaczanie i stosowanie precyzji metod badania", a dla określenia wartości minimalnej wzięto pod uwagę minimalną dodatnią różnicę 2R; przy ustalaniu wartości maksymalnych i minimalnych została przyjęta minimalna różnica 4R (R = odtwarzalność). Niezależnie od tych zasad, których zastosowanie jest niezbędne z przyczyn technicznych, producent paliwa powinien jednak dążyć do osiągnięcia wartości zero, w przypadku gdy ustalona maksymalna wartość wynosi 2R, oraz do osiągnięcia średniej wartości w przypadku gdy podana jest minimalna i maksymalna wartość graniczna. W razie zaistnienia konieczności ustalenia, czy paliwo odpowiada wymaganiom specyfikacji, stosuje się przepisy normy ISO 4259. (2) Zakres dla liczby cetanowej nie jest zgodny z wymaganiami dla zakresu minimalnego 4R. Jednakże w przypadku sporu między dostawcą a użytkownikiem paliwa można stosować wymagania ISO 4259, pod warunkiem że stosowane są pomiary wielokrotne, w zakresie w jakim jest to konieczne do osiągnięcia stosownego poziomu precyzyjności pomiarów, a nie pojedynczy pomiar. (3) Nawet jeżeli stabilność utleniania jest kontrolowana, okres przydatności do użycia może być ograniczony. Należy uzyskać od dostawcy informacje dotyczące warunków magazynowania i przydatności do użycia. | ||||
1.2. Typ: etanol do specjalnych silników o zapłonie samoczynnym (ED95) (1)
| Parametr | Jednostka | Wartości graniczne (2) | Metoda badania (3) | |
| Minimum | Maksimum | |||
| Alkohol łącznie (etanol wraz z zawartością bardziej nasyconych alkoholi) | % m/m | 92,4 | EN 15721 | |
| Inne bardziej nasycone monoalkohole (C3-C5) | % m/m | 2,0 | EN 15721 | |
| Metanol | % m/m | 0,3 | EN 15721 | |
| Gęstość 15 °C | kg/m3 | 793,0 | 815,0 | EN ISO 12185 |
| Kwasowość w przeliczeniu na kwas octowy | % m/m | 0,0025 | EN 15491 | |
| Wygląd | Jasny i przejrzysty | |||
| Temperatura zapłonu | °C | 10 | EN 3679 | |
| Suche pozostałości | mg/kg | 15 | EN 15691 | |
| Zawartość wody | % m/m | 6,5 |
EN 15489 (4) EN-ISO 12937 EN15692 |
|
| Aldehydy w przeliczeniu na aldehyd octowy | % m/m | 0,0050 | ISO 1388-4 | |
| Estry w przeliczeniu na octan etylu | % m/m | 0,1 | ASTM D1617 | |
| Zawartość siarki | mg/kg | 10,0 | EN 15485 EN 15486 | |
| Siarczany | mg/kg | 4,0 | EN 15492 | |
| Zanieczyszczenie cząstkami stałymi | mg/kg | 24 | EN 12662 | |
| Fosfor | mg/l | 0,20 | EN 15487 | |
| Chlorek nieorganiczny | mg/kg | 1,0 | EN 15484 lub EN 15492 | |
| Miedź | mg/kg | 0,100 | EN 15488 | |
| Przewodność elektryczna | µS/cm | 2,50 | DIN 51627-4 lub prEN 15938 | |
|
(1) O ile nie są znane negatywne skutki uboczne, paliwo - etanol można uszlachetniać dodatkami takimi jak cetanowy dodatek uszlachetniający wskazany przez producenta silnika. W przypadku spełnienia tych warunków największa dopuszczalna ilość wynosi 10 % m/m. (2) Wartości podane w specyfikacjach są "wartościami rzeczywistymi". Do ustalenia ich wartości granicznych zastosowano warunki normy ISO 4259 "Przetwory naftowe - Wyznaczanie i stosowanie precyzji metod badania"; przy ustalaniu wartości minimalnych uwzględniono minimalną różnicę 2R powyżej zera; przy ustalaniu wartości maksymalnych i minimalnych została przyjęta minimalna różnica 4R (R = odtwarzalność). Niezależnie od tych zasad, których zastosowanie jest niezbędne z przyczyn technicznych, producent paliwa musi jednak dążyć do osiągnięcia wartości zero, w przypadku gdy ustalona maksymalna wartość wynosi 2R, oraz do osiągnięcia średniej wartości w przypadku gdy podana jest minimalna i maksymalna wartość graniczna. W razie zaistnienia konieczności ustalenia, czy paliwo odpowiada wymogom specyfikacji, należy stosować przepisy normy ISO 4259. (3) Metody równoważne EN/ISO zostaną przyjęte, gdy zostaną wydane dla wymienionych powyżej właściwości. (4) Jeżeli niezbędne okaże się wyjaśnienie kwestii spełniania przez paliwa wymagań specyfikacji, obowiązują przepisy normy EN 15489. | ||||
2. DANE TECHNICZNE DOTYCZĄCE PALIW DLA BADANYCH SILNIKÓW O ZAPŁONIE ISKROWYM
2.1. Typ: Benzyna (E10)
| Parametr | Jednostka | Wartości graniczne (1) | Metoda badania (2) | |
| Minimum | Maksimum | |||
| Badawcza liczba oktanowa, RON | 91,0 | 98,0 | EN ISO 5164:2005 (3) | |
| Motorowa liczba oktanowa, MON | 83,0 | 89,0 | EN ISO 5163:2005 (3) | |
| Gęstość przy 15 °C | kg/m3 | 743 | 756 | EN ISO 3675 EN ISO 12185 |
| Prężność par | kPa | 45,0 | 60,0 | EN ISO 13016-1 (DVPE) |
| Zawartość wody |
Maks. 0,05 % v/v Wygląd przy -7 °C: przejrzysty i jasny |
EN 12937 | ||
| Destylacja: | ||||
| - odparowanie przy 70 °C | % obj. | 18,0 | 46,0 | EN-ISO 3405 |
| - odparowanie przy 100 °C | % obj. | 46,0 | 62,0 | EN-ISO 3405 |
| - odparowanie przy 150 °C | % obj. | 75,0 | 94,0 | EN-ISO 3405 |
| - końcowy punkt wrzenia | °C | 170 | 210 | EN-ISO 3405 |
| Pozostałość | % obj. | - | 2,0 | EN-ISO 3405 |
| Analiza węglowodorowa: | ||||
| - olefiny | % obj. | 3,0 | 18,0 | EN 14517 EN 15553 |
| - aromatyczne | % obj. | 19,5 | 35,0 | EN 14517 EN 15553 |
| - benzen | % obj. | - | 1,0 |
EN 12177 EN 238, EN 14517 |
| - nasycone | % obj. | Sprawozdanie | EN 14517 EN 15553 | |
| Stosunek węgiel/wodór | Sprawozdanie | |||
| Stosunek węgiel/tlen | Sprawozdanie | |||
| Okres indukcyjny (4) | minuty | 480 | EN-ISO 7536 | |
| zawartość tlenu (5) | % m/m | 3,3 (8) | 3,7 | EN 1601 EN 13132 EN 14517 |
| Obecność gumy | mg/ml | - | 0,04 | EN-ISO 6246 |
| Zawartość siarki (6) | mg/kg | - | 10 | EN ISO 20846 EN ISO 20884 |
| Badanie działania korodującego na płytkach z miedzi (3h w temp. 50 °C) | klasa | - | Klasa 1 | EN-ISO 2160 |
| Zawartość ołowiu | mg/l | - | 5 | EN 237 |
| Zawartość fosforu (7) | mg/l | - | 1,3 | ASTM D 3231 |
| Etanol (4) | % obj. | 9,0 (8) | 10,2 (8) | EN 22854 |
|
(1) Wartości podane w specyfikacjach są "wartościami rzeczywistymi". W celu ustalenia ich wartości granicznych zastosowano warunki normy ISO 4259 "Przetwory naftowe - Wyznaczanie i stosowanie precyzji metod badania", a dla określenia wartości minimalnej wzięto pod uwagę minimalną dodatnią różnicę 2R; przy ustalaniu wartości maksymalnych i minimalnych została przyjęta minimalna różnica 4R (R = odtwarzalność). Niezależnie od tych zasad, których zastosowanie jest niezbędne z przyczyn technicznych, producent paliwa musi jednak dążyć do osiągnięcia wartości zero, w przypadku gdy ustalona maksymalna wartość wynosi 2R, oraz do osiągnięcia średniej wartości w przypadku gdy podana jest minimalna i maksymalna wartość graniczna. W razie zaistnienia konieczności ustalenia, czy paliwo odpowiada wymogom specyfikacji, należy stosować przepisy normy ISO 4259. (2) Metody równoważne EN/ISO zostaną przyjęte, gdy zostaną wydane dla wymienionych powyżej właściwości. (3) W celu obliczenia końcowego wyniku odejmuje się wskaźnik korygujący wynoszący 0,2 dla MON i RON, zgodnie z EN 228:2008. (4) Paliwo może zawierać inhibitory utleniania i dezaktywatory metalu normalnie wykorzystywane do stabilizowania strumieni benzyny w rafineriach, ale nie można dodawać do niego detergentów/dodatków dyspersyjnych ani olejów rozpuszczalnikowych. (5) Etanol spełniający wymogi specyfikacji EN 15376 jest jedynym związkiem tlenowym, który należy celowo dodać do paliwa wzorcowego. (6) Należy podać rzeczywistą zawartość siarki w paliwie wykorzystywanym do badania typu 1. (7) Do tego paliwa wzorcowego nie należy celowo dodawać związków zawierających fosfor, żelazo, mangan lub ołów. (8) Zawartość etanolu i odpowiednia zawartość tlenu mogą wynosić zero dla silników kategorii SMB zależnie od decyzji producenta. W tym przypadku wszelkie badania rodziny silników lub typu silnika, jeżeli nie należy on do żadnej rodziny, należy przeprowadzać z zastosowaniem benzyny o zerowej zawartości etanolu. | ||||
2.2. Typ: Etanol (E85)
| Parametr | Jednostka | Wartości graniczne (1) | Metoda badania | |
| Minimum | Maksimum | |||
| Badawcza liczba oktanowa, RON | 95,0 | - | EN ISO 5164 | |
| Motorowa liczba oktanowa, MON | 85,0 | - | EN ISO 5163 | |
| Gęstość w temp. 15 °C | kg/m3 | Sprawozdanie | ISO 3675 | |
| Prężność par | kPa | 40,0 | 60,0 | EN ISO 13016-1 (DVPE) |
| Zawartość siarki (2) | mg/kg | - | 10 | EN 15485 lub EN 15486 |
| Stabilność utleniania | minuty | 360 | EN ISO 7536 | |
| Istniejąca zawartość gumy (po zmyciu rozpuszczalnika) | mg/100 ml | - | 5 | EN-ISO 6246 |
|
Wygląd Ustala się w temperaturze otoczenia lub w temperaturze 15 °C, w zależności od tego, która jest wyższa |
Przejrzysty i jasny płyn, niezawierający widocznych gołym okiem zawieszonych lub wytrąconych substancji zanieczyszczających | Kontrola wzrokowa | ||
| Etanol i wyższe alkohole (3) | % obj. | 83 | 85 |
EN 1601 EN 13132 EN 14517 E DIN 51627-3 |
| Alkohole wyższe (C3-C8) | % obj. | - | 2,0 | E DIN 51627-3 |
| Metanol | % obj. | 1,00 | E DIN 51627-3 | |
| Benzyna (4) | % obj. | Reszta | EN 228 | |
| Fosfor | mg/l | 0,20 (5) | EN 15487 | |
| Zawartość wody | % obj. | 0,300 | EN 15489 lub EN 15692 | |
| Zawartość chlorku nieorganicznego | mg/l | 1 | EN 15492 | |
| pHe | 6,5 | 9,0 | EN 15490 | |
| Korozja paska miedzianego (3h w temp 50 °C) | klasa | Klasa 1 | EN ISO 2160 | |
| Kwasowość (w przeliczeniu na kwas octowy CH3COOH) | % m/m (mg/l) | - | 0,0050 (40) | EN 15491 |
| Przewodność elektryczna | µS/cm | 1,5 | DIN 51627-4 lub prEN 15938 | |
| Stosunek węgiel/wodór | Sprawozdanie | |||
| Stosunek węgiel/tlen | Sprawozdanie | |||
|
(1) Wartości podane w specyfikacjach są "wartościami rzeczywistymi". W celu ustalenia ich wartości granicznych zastosowano warunki normy ISO 4259 "Przetwory naftowe - Wyznaczanie i stosowanie precyzji metod badania", a dla określenia wartości minimalnej wzięto pod uwagę minimalną dodatnią różnicę 2R; przy ustalaniu wartości maksymalnych i minimalnych została przyjęta minimalna różnica 4R (R = odtwarzalność). Niezależnie od tych zasad, których zastosowanie jest niezbędne z przyczyn technicznych, producent paliwa musi jednak dążyć do osiągnięcia wartości zero, w przypadku gdy ustalona maksymalna wartość wynosi 2R, oraz do osiągnięcia średniej wartości w przypadku gdy podana jest minimalna i maksymalna wartość graniczna. W razie zaistnienia konieczności ustalenia, czy paliwo odpowiada wymogom specyfikacji, należy stosować przepisy normy ISO 4259. (2) Należy podać rzeczywistą zawartość siarki w paliwie wykorzystanym do badania emisji. (3) Etanol spełniający wymogi specyfikacji EN 15376 jest jedynym związkiem tlenowym, który należy celowo dodać do paliwa wzorcowego. (4) Zawartość benzyny bezołowiowej można określić jako 100 minus suma procentowej zawartości wody, alkoholi, MTBE i ETBE. (5) Do tego paliwa wzorcowego nie należy celowo dodawać związków zawierających fosfor, żelazo, mangan lub ołów. | ||||
3. DANE TECHNICZNE DOTYCZĄCE PALIW GAZOWYCH DLA BADANYCH SILNIKÓW JEDNO- LUB DWUPALIWOWYCH
3.1. Typ: LPG
| Parametr | Jednostka | Paliwo A | Paliwo B | Metoda badania | |
| Skład: | EN 27941 | ||||
| Zawartość C3 | % obj. | 30 ± 2 | 85 ± 2 | ||
| Zawartość C4 | % obj. | Reszta (1) | Reszta (1) | ||
| < C3, > C4 | % obj. | Maksimum 2 | Maksimum 2 | ||
| Olefiny | % obj. | Maksimum 12 | Maksimum 15 | ||
| Pozostałość po odparowaniu | mg/kg | Maksimum 50 | Maksimum 50 | EN 15470 | |
| Woda w temp. 0 °C | Brak | Brak | EN 15469 | ||
| Całkowita zawartość siarki łącznie ze środkiem zapachowym | mg/kg | Maksimum 10 | Maksimum 10 |
EN 24260, ASTM D 3246, ASTM 6667 |
|
| Siarkowodór | Brak | Brak | EN ISO 8819 | ||
| Korozja paska miedzianego (1h w temp 40 °C) | klasa | Klasa 1 | Klasa 1 | ISO 6251 (2) | |
| Zapach | charakterystyczny | charakterystyczny | |||
| Motorowa liczba oktanowa (3) | Minimalnie 89,0 | Minimalnie 89,0 | EN 589 załącznik B | ||
|
(1) Resztę rozumie się w następujący sposób: reszta = 100 - C3 - <C3 - >C4. (2) Dokładne ustalenie obecności materiałów korodujących przy zastosowaniu tej metody może okazać się niemożliwe, jeżeli próbka zawiera inhibitory korozji lub inne substancje chemiczne zmniejszające działanie korozyjne próbki na pasku miedzianym. W związku z tym zakazuje się dodawania takich związków wyłącznie dla zakłócenia metody badania. (3) Na żądanie producenta silnika w celu przeprowadzenia badań homologacji typu można zastosować wyższą motorową liczbę oktanową. | |||||
3.2. Typ: Gaz ziemny/biometan
3.2.1. Specyfikacja paliw wzorcowych posiadających stałe właściwości (np. ze szczelnie zamkniętego pojemnika)
Zamiast paliw wzorcowych określonych w niniejszym punkcie można zastosować paliwa równoważne określone w pkt 3.2.2 niniejszego załącznika.
| Właściwości | Jednostki | Baza | Wartości graniczne | Metoda badania | |
| minimum | maksimum | ||||
| Paliwo wzorcowe GR | |||||
| Skład: | |||||
| Metan | 87 | 84 | 89 | ||
| Etan | 13 | 11 | 15 | ||
| Reszta (1) | % mol. | - | - | 1 | ISO 6974 |
| Zawartość siarki | mg/m3(2) | - | 10 | ISO 6326-5 | |
|
(1) Gazy obojętne + C2+. (2) Wartość tę należy wyznaczyć w warunkach normalnych (293,2 K (20 °C) i 101,3 kPa). | |||||
| Paliwo wzorcowe G23 | |||||
| Skład: | |||||
| Metan | 92,5 | 91,5 | 93,5 | ||
| Reszta (1) | % mol. | - | - | 1 | ISO 6974 |
| N2 | % mol. | 7,5 | 6,5 | 8,5 | |
| Zawartość siarki | mg/m3(2) | - | - | 10 | ISO 6326-5 |
|
(1) Gazy obojętne (inne niż N2) + C2+ C2+. (2) Wartość tę ustala się w temperaturze 293,2 K (20 °C) i przy ciśnieniu 101,3 kPa. | |||||
| Paliwo wzorcowe G25 | |||||
| Skład: | |||||
| Metan | % mol. | 86 | 84 | 88 | |
| Reszta (1) | % mol. | - | - | 1 | ISO 6974 |
| N2 | % mol. | 14 | 12 | 16 | |
| Zawartość siarki | mg/m3(2) | - | - | 10 | ISO 6326-5 |
|
(1) Gazy obojętne (inne niż N2) + C2+ C2+. (2) Wartość tę ustala się w temperaturze 293,2 K (20 °C) i przy ciśnieniu 101,3 kPa. | |||||
| Paliwo wzorcowe G20 | |||||
| Skład: | |||||
| Metan | % mol. | 100 | 99 | 100 | ISO 6974 |
| Reszta (1) | % mol. | - | - | 1 | ISO 6974 |
| N2 | % mol. | ISO 6974 | |||
| Zawartość siarki | mg/m3(2) | - | - | 10 | ISO 6326-5 |
| Liczba Wobbego (netto) | MJ/m3(3) | 48,2 | 47,2 | 49,2 | |
|
(1) Gazy obojętne (inne niż N2) + C2 + C2+. (2) Wartość tę ustala się w temperaturze 293,2 K (20 °C) i przy ciśnieniu 101,3 kPa. (3) Wartość tę ustala się w temperaturze 273,2 K (0 °C) i przy ciśnieniu 101,3 kPa. | |||||
3.2.2. Specyfikacja dla paliw wzorcowych dostarczanych przez rurociąg z domieszką innych gazów o właściwościach gazu określanych w wyniku pomiaru na miejscu
Zamiast paliw wzorcowych określonych w niniejszym punkcie można zastosować równoważne paliwa wzorcowe określone w pkt 3.2.1 niniejszego załącznika.
3.2.2.1. Podstawą każdego paliwa wzorcowego z rurociągu (GR, G20, ...) jest gaz pozyskany z systemu dystrybucyjnego gazu użytkowego, w stosownych przypadkach zmieszany, aby spełniał odpowiednią specyfikację zmiany lambda (Sλ) w tabeli A.7-1, z domieszką co najmniej jednego z następujących gazów dostępnych na rynku (do tego celu nie wymaga się stosowania gazu wzorcowego):
a) dwutlenek węgla;
b) etan;
c) metan;
d) azot;
e) propan.
3.2.2.2. Wartość Sλ powstałej mieszanki gazu z gazociągu oraz gazu z domieszką mieści się w zakresie określonym w tabeli A.7-1 dla określonego paliwa wzorcowego.
Tabela A.7-1
Wymagany zakres Sλ dla każdego paliwa wzorcowego
| Paliwo wzorcowe | Minimum Sλ | Maksimum Sλ |
| GR(1) | 0,87 | 0,95 |
|
G 20 |
0,97 | 1,03 |
|
G 23 |
1,05 | 1,10 |
|
G 25 |
1,12 | 1,20 |
| (1) Nie wymaga się badania silnika podczas zasilania mieszanką gazów o liczbie metanowej (MN) mniejszej niż 70. W przypadku gdy wymagany Sλ dla GR skutkowałby MN mniejszą niż 70, wartość Sλ dla GR można dostosować w razie potrzeby do momentu osiągnięcia wartości MN wynoszącej co najmniej 70. | ||
3.2.2.3. Sprawozdanie z badań silnika w przypadku każdego badania zawiera następujące informacje:
a) gazy z domieszką wybrane z wykazu w pkt 3.2.2.1 niniejszego załącznika;
b) wartość Sλ dla otrzymanej mieszanki paliw;
c) liczba metanowa (MN) otrzymanej mieszanki paliw.
3.2.2.4. Należy spełnić wymogi określone w dodatkach A.1 i A.2 w odniesieniu do określenia właściwości gazów z gazociągu i gazów z domieszką, określenia Sλ i MN dla otrzymanej mieszanki gazów oraz weryfikacji, czy mieszankę tę utrzymywano podczas badania.
OBLICZANIE WSPÓŁCZYNNIKA ZMIANY λ (Sλ)
Współczynnik zmiany λ (Sλ) 37 oblicza się za pomocą równania (A.7-1):
gdzie:
Sλ = współczynnik zmiany λ
Inert% = procentowy udział objętościowy gazów obojętnych w paliwie (tzn. N2, CO2, He itp.);
= procentowy udział objętościowy pierwotnego tlenu w paliwie;
n oraz m = dotyczą uśrednionej wartości CnHm wyrażającej zawartość węglowodorów w paliwie, tj.:
gdzie:
CH4 % = procentowy udział objętościowy metanu w paliwie;
CH2% = procentowy udział objętościowy wszystkich węglowodorów C2 (np.: C2H6, C2H4 itp.) w paliwie;
CH3% = procentowy udział objętościowy wszystkich węglowodorów C3 (np.: C3H8, C3H6 itp.) w paliwie;
C4% = procentowy udział objętościowy wszystkich węglowodorów C4 (np.: C4H10, C4H8 itp.) w paliwie;
CH5% = procentowy udział objętościowy wszystkich węglowodorów C5 (np.: C5H12, C5H10 itp.) w paliwie;
diluent % = procentowy udział objętościowy gazów rozcieńczających w paliwie (np.: O2*, N2, CO2, He itp.).
A.2.2. PRZYKŁADY OBLICZANIA WSPÓŁCZYNNIKA ZMIANY λ, Sλ:
Przykład 1: G25 : CH4 % = 86 %, N2 % = 14 % (objętościowo)
Przykład 2: GR: CH4% = 87 %, C2H6% = 13 % (obj.)
Przykład 3: CH4% = 89 %, C2H6% = 4,5 %, C3H8% = 2,3 %, C6H14% = 0,2 %, O2% = 0,6 %, N2% = 4 %
Alternatywnie do powyższych równań wartość Sλ można obliczyć na podstawie stosunku stechiometrycznego zapotrzebowania na powietrze czystego metanu do stechiometrycznego zapotrzebowania na powietrze mieszanki paliw dostarczanej do silnika, jak określono poniżej.
Współczynnik zmiany lambda (Sλ) wyraża zapotrzebowanie na tlen wszelkich mieszanek paliwa w odniesieniu do zapotrzebowania na tlen czystego metanu. Zapotrzebowanie na tlen oznacza ilość tlenu potrzebną do utlenienia metanu w składzie stechiometrycznym składników reakcji odpowiadających produktom spalania zupełnego (tj. dwutlenku węgla i wody).
W przypadku spalania czystego metanu reakcja przebiega w sposób przedstawiony w równaniu (A.7-4):
1 × CH4 + 2 × O2 → 1 × CO2 + 2 × H2O (A.7-4)
W tym przypadku stosunek cząsteczek w składzie stechiometrycznym składników reakcji wynosi dokładnie 2:
gdzie:
nO2 = liczba cząsteczek tlenu
nCH4 = liczba cząsteczek metanu
Zapotrzebowanie tlenu na czysty metan wynosi zatem:
nO2 = 2 nCH4 o wartości referencyjnej [nCH4] = 1 kmol
Wartość Sλ można określić na podstawie stosunku składu stechiometrycznego powietrza i metanu do stosunku składu stechiometrycznego powietrza i mieszanki paliw dostarczanej do silnika, jak określono w równaniu (A.7-5):
(A.7-5)
gdzie:
nblend = liczba cząsteczek mieszanki paliw
(nO2)blend = stosunek cząsteczek w składzie stechiometrycznym tlenu i mieszanki paliw dostarczanej do silnika
Ponieważ powietrze zawiera 21 % tlenu, stechiometryczne zapotrzebowanie na tlen Lst wszelkich paliw oblicza się za pomocą równania (A.7-6):
= 
(A.7-6)
gdzie:
Lst,fuel = stechiometryczne zapotrzebowanie paliwa na powietrze
nO2,fuel = stechiometryczne zapotrzebowanie paliwa na tlen
W rezultacie wartość Sλ można również określić na podstawie stosunku składu stechiometrycznego powietrza i metanu do stosunku składu stechiometrycznego powietrza i mieszanki paliw dostarczanej do silnika, tj. stosunku stechiometrycznego zapotrzebowania metanu na powietrze do stosunku stechiometrycznego zapotrzebowania na powietrze mieszanki paliw dostarczanej do silnika, jak określono w równaniu (A.7-7):
(A.7-7)
Do wyrażenia współczynnika zmiany lambda można zatem zastosować wszelkie obliczenia, w których określono stechiometryczne zapotrzebowanie na paliwo.
Senat nie zgodził się w czwartek na zniesienie obowiązku zawierania umów o pracę z cudzoziemcami będącymi pracownikami tymczasowymi przez agencje pracy tymczasowej, ale umożliwił agencjom zawieranie umów cywilnoprawnych. Senatorowie zdecydowali natomiast o skreśleniu przepisu podnoszącego kary grzywny dla pracodawców przewidziane w kodeksie pracy. W głosowaniu przepadła też poprawka Lewicy podnosząca z 2 tys. zł do 10 tys. zł kary grzywny, jakie w postępowaniu mandatowym może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy.
13.03.2025
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie zgodziło się na usunięcie z ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców przepisu podnoszącego w kodeksie pracy kary dla pracodawców. Senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zaakceptowała we wtorek jedynie poprawki Biura Legislacyjnego Senatu do tej ustawy. Nie można jednak wykluczyć, że na posiedzeniu Senatu inni senatorowie przejmą poprawki zgłaszane przez stronę pracodawców.
11.03.2025
Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu, ku zaskoczeniu zarówno przedsiębiorców, jak i części posłów koalicji rządzącej, Lewica w ostatniej chwili „dorzuciła” do ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom poprawki zaostrzające kary za naruszanie przepisów prawa pracy - m.in. umożliwiające orzeczenie kary ograniczenia wolności. Jednocześnie zignorowano postulaty organizacji pracodawców, mimo wcześniejszych zapewnień rządu o ich poparciu.
27.02.2025
Już nie 30 tys. zł, a 50 tys. zł ma grozić maksymalnie pracodawcy, który zawrze umowę cywilnoprawną, choć powinien - umowę o pracę. Podobnie temu, który nie wypłaca w terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi jego rodziny. A jeśli nie wypłaca przez okres co najmniej 3 miesięcy, to kara ma wynieść nawet 60 tys. złotych - zdecydował Sejm, przyjmując poprawkę Lewicy, zmieniającą Kodeks pracy w... ustawie dotyczącej cudzoziemców.
25.02.2025
500 zł zarobi członek obwodowej komisji wyborczej w wyborach Prezydenta RP, 600 zł - zastępca przewodniczącego, a 700 zł przewodniczący komisji wyborczej – wynika z uchwały Państwowej Komisji Wyborczej. Jeżeli odbędzie się ponownie głosowanie, zryczałtowana dieta wyniesie 75 proc. wysokości diety w pierwszej turze. Termin zgłaszania kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych mija 18 kwietnia
20.01.2025
1 stycznia 2025 r. weszły w życie liczne zmiany podatkowe, m.in. nowe definicje budynku i budowli w podatku od nieruchomości, JPK CIT, globalny podatek wyrównawczy, PIT kasowy, zwolnienie z VAT dla małych firm w innych krajach UE. Dla przedsiębiorców oznacza to często nowe obowiązki sprawozdawcze i zmiany w systemach finansowo-księgowych. Firmy muszą też co do zasady przeprowadzić weryfikację nieruchomości pod kątem nowych przepisów.
02.01.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.L.2019.72.81 |
| Rodzaj: | Umowa międzynarodowa |
| Tytuł: | Regulamin nr 120 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) - Jednolite przepisy dotyczące homologacji silników spalinowych montowanych w ciągnikach rolniczych i leśnych oraz w maszynach mobilnych nieporuszających się po drogach, w zakresie pomiaru mocy netto, momentu obrotowego netto oraz jednostkowego zużycia paliwa [2019/405]. |
| Data aktu: | 14/03/2019 |
| Data ogłoszenia: | 14/03/2019 |
| Data wejścia w życie: | 06/04/2005 |