(2014/135/UE)(Dz.U.UE L z dnia 14 marca 2014 r.)
KOMISJA EUROPEJSKA,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 292,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Celem niniejszego zalecenia jest zapewnienie, aby rentowne przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej, niezależnie od miejsca ich siedziby na terenie Unii, miały dostęp do krajowych ram postępowania upadłościowego, umożliwiających restrukturyzację na wczesnym etapie, tak aby zapobiec ich niewypłacalności, zapewniając tym samym maksymalizację całkowitej wartości dla wierzycieli, pracowników, właścicieli oraz dla całej gospodarki. Celem zalecenia jest również umożliwienie uczciwym przedsiębiorcom, wobec których ogłoszono upadłość, skorzystanie z drugiej szansy na terenie Unii.
(2) Krajowe przepisy prawa upadłościowego różnią się znacznie między sobą w kontekście wyboru procedur, z których mogą skorzystać dłużnicy znajdujący się w trudnej sytuacji finansowej w celu przeprowadzenia restrukturyzacji prowadzonego przedsiębiorstwa. Niektóre państwa członkowskie oferują ograniczony wybór takich procedur, co oznacza, że restrukturyzacja jest możliwa jedynie na stosunkowo późnym etapie, w kontekście formalnego postępowania upadłościowego. W innych państwach członkowskich restrukturyzacja jest możliwa na wcześniejszym etapie, ale dostępne procedury mogłyby być bardziej skuteczne lub też wiążą się z różnym stopniem formalności, w szczególności w odniesieniu do korzystania z postępowań pozasądowych.
(3) Analogicznie, przepisy krajowe umożliwiające przedsiębiorcom skorzystanie z tzw. drugiej szansy, w szczególności poprzez zapewnienie im umorzenia długów zaciągniętych w czasie prowadzenia działalności gospodarczej, są zróżnicowane pod względem długości okresu wymaganego do uzyskania umorzenia oraz jego warunków.
(4) Rozbieżności między krajowymi ramami prawnymi w zakresie restrukturyzacji oraz krajowymi przepisami umożliwiającymi uczciwym przedsiębiorcom skorzystanie z drugiej szansy prowadzą do zwiększonych kosztów oraz niepewności w odniesieniu do oceny ryzyka inwestowania w innym państwie członkowskim, a także do fragmentacji warunków dostępu do kredytów oraz zróżnicowanego poziomu stopy odzysku dla wierzycieli. Okoliczności te utrudniają opracowywanie i przyjmowanie spójnych planów restrukturyzacji transgranicznych grup przedsiębiorstw. W ujęciu bardziej ogólnym rozbieżności te mogą stanowić czynniki zniechęcające dla przedsiębiorstw, które zamierzają podjąć działalność w różnych państwach członkowskich.
(5) Rozporządzenie Rady (WE) nr 1346/2000 1 dotyczy wyłącznie zagadnień dotyczących jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń, prawa właściwego oraz współpracy w zakresie transgranicznego postępowania upadłościowego. Wniosek Komisji dotyczący zmiany tego rozporządzenia 2 powinien rozszerzać jego zakres na procedury zapobiegawcze, które sprzyjają ratowaniu rentownego dłużnika i dają przedsiębiorcom możliwość skorzystania z drugiej szansy. Jednak proponowana zmiana nie odnosi się do rozbieżności między tymi procedurami w prawie krajowym.
(6) Dnia 15 listopada 2011 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję 3 w sprawie postępowania upadłościowego. Zawarto w nim zalecenia dotyczące harmonizacji niektórych aspektów krajowego prawa upadłościowego, w tym warunków tworzenia planów restrukturyzacji oraz ich skutków i treści.
(7) W komunikacie w sprawie Aktu o jednolitym rynku II 4 z dnia 3 października 2012 r. Komisja zobowiązała się do realizacji podstawowego działania, polegającego na modernizacji unijnych przepisów w zakresie upadłości, aby zwiększyć szanse przetrwania przedsiębiorstw na rynku oraz dać przedsiębiorcom drugą szansę. W tym celu Komisja zapowiedziała, że przeanalizuje sposoby dalszego zwiększenia skuteczności krajowych przepisów prawa upadłościowego w celu stworzenia równych warunków działania dla przedsiębiorstw, przedsiębiorców i osób prywatnych w ramach rynku wewnętrznego.
(8) W Komunikacie Komisji w sprawie nowego europejskiego podejścia do niepowodzeń biznesowych i niewypłacalności 5 z dnia 12 grudnia 2012 r. podkreślono niektóre dziedziny, w których różnice pomiędzy krajowymi przepisami upadłościowymi mogą utrudniać ustanowienie sprawnie działającego rynku wewnętrznego. Komisja podkreśliła, że stworzenie równych warunków konkurencji w tych obszarach prowadziłoby do tego, że spółki, przedsiębiorcy i osoby fizyczne nabrałyby większego zaufania do systemów innych państw członkowskich, a także ułatwiłoby dostęp do kredytów i stanowiłoby zachętę dla inwestycji.
(9) W dniu 9 stycznia 2013 r. Komisja przyjęła plan działania w dziedzinie przedsiębiorczości do 2020 r. 6 , w ramach którego zachęca się państwa członkowskie między innymi do tego, by do roku 2013 skróciły, tam, gdzie jest to możliwe, okres umarzania i spłaty zadłużenia następujący po ogłoszeniu upadłości do maksymalnie trzech lat dla uczciwych przedsiębiorców oraz by oferowały usługi wsparcia skierowane do przedsiębiorstw na wczesnym etapie restrukturyzacji, porady mające na celu zapobieganie upadłości oraz wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie restrukturyzacji i ponownego rozpoczynania działalności.
(10) Kilka państw członkowskich prowadzi obecnie przegląd krajowego prawa upadłościowego w celu poprawy ram służących ratowaniu przedsiębiorstw oraz umożliwianiu przedsiębiorcom skorzystania z drugiej szansy. Właściwe jest zatem zachęcanie do zachowania spójności w obrębie tych i przyszłych inicjatyw krajowych w celu wzmocnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego.
(11) Należy sprzyjać większej spójności między krajowymi ramami w zakresie upadłości w celu zmniejszenia rozbieżności i niewydolności, które utrudniają wczesną restrukturyzację rentownych przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej i umożliwienie uczciwym przedsiębiorcom skorzystania z drugiej szansy, a tym samym obniżenia kosztów restrukturyzacji zarówno dla dłużników, jak i dla wierzycieli. Większa spójność i zwiększona skuteczność tych krajowych przepisów prawa upadłościowego doprowadziłaby do maksymalizacji zysków dla wszystkich rodzajów wierzycieli i inwestorów oraz będzie stanowiła zachętę dla inwestycji transgranicznych. Większa spójność ułatwiłaby również restrukturyzację grup przedsiębiorstw niezależnie od tego, gdzie na terytorium Unii znajdują się siedziby członków grupy.
(12) Ponadto usunięcie przeszkód stojących na drodze do skutecznej restrukturyzacji rentownych przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej przyczynia się do ochrony miejsc pracy, a także przynosi korzyści całej gospodarce. Ułatwienie przedsiębiorcom skorzystania z drugiej szansy również doprowadziłoby do wzrostu stopy samozatrudnienia w państwach członkowskich. Skuteczne ramy w zakresie upadłości będą również umożliwiały lepszą ocenę ryzyka związanego z podejmowaniem decyzji o udzielaniu lub zaciąganiu kredytów i ułatwią nadmiernie zadłużonym przedsiębiorstwom dostosowanie się, minimalizując ekonomiczne i społeczne koszty związane z procesem zmniejszenia udziału finansowania dłużnego w tych przedsiębiorstwach.
(13) Małe i średnie przedsiębiorstwa odniosłyby korzyści z bardziej spójnego podejścia na poziomie Unii, ponieważ nie posiadają niezbędnych zasobów, które umożliwiłby im sprostanie znacznym kosztom restrukturyzacji i skorzystanie z bardziej skutecznych procedur restrukturyzacyjnych w niektórych państwach członkowskich.
(14) Skuteczne ramy restrukturyzacji dla rentownych przedsiębiorstw leżą również w interesie organów podatkowych. W ramach wdrażania niniejszego zalecenia państwa członkowskie powinny mieć możliwość podejmowania właściwych środków w celu zapewnienia poboru i odzyskiwania dochodów podatkowych z poszanowaniem ogólnych zasad uczciwości podatkowej oraz stosowania skutecznych środków w przypadku oszustwa, uchylania się od opodatkowania lub nadużyć podatkowych.
(15) Z zakresu stosowania niniejszego zalecenia należy wyłączyć zakłady ubezpieczeń, instytucje kredytowe, przedsiębiorstwa inwestycyjne i przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania, partnerów centralnych, centralnych depozytariuszy papierów wartościowych i inne instytucje finansowe, które podlegają specjalnym ramom naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, w których krajowe organy nadzoru dysponują szerokimi uprawnieniami nadzorczymi. Chociaż w zakres niniejszego zalecenia nie wchodzi również upadłość konsumencka oraz nadmierne zadłużenie konsumentów, zachęca się państwa członkowskie do zbadania możliwości stosowania tych zaleceń także w odniesieniu do konsumentów, gdyż niektóre z zasad, o których mowa w niniejszym zaleceniu, mogą się odnosić również do nich.
(16) Ramy restrukturyzacji powinny umożliwiać dłużnikom rozwiązanie trudności finansowych na wczesnym etapie, kiedy można jeszcze zapobiec niewypłacalności oraz zapewnić kontynuację prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Aby jednak uniknąć wszystkich potencjalnych zagrożeń związanych z nieprawidłowym stosowaniem procedury, trudności finansowe dłużnika muszą mieć taki charakter, aby istniało prawdopodobieństwo jego niewypłacalności, a plan restrukturyzacji musi być w stanie jej zapobiec oraz zapewnić rentowność przedsiębiorstwa.
(17) W celu sprzyjania skuteczności i zmniejszania opóźnień i kosztów krajowe ramy zapobiegawczej restrukturyzacji powinny obejmować elastyczne procedury ograniczające formalności sądowe do koniecznego minimum, przy czym powinny one mieć charakter proporcjonalny, tak aby możliwe było zabezpieczenie interesów wierzycieli oraz innych zainteresowanych stron, których mogą one dotyczyć. Na przykład, aby uniknąć zbędnych kosztów i odzwierciedlić wczesny charakter postępowania, dłużnikom należy zasadniczo pozostawić kontrolę nad ich aktywami, a wyznaczenie mediatora lub nadzorcy nie powinno być obowiązkowe, lecz zależeć do decyzji podejmowanej indywidualnie w każdym przypadku.
(18) Dłużnik powinien mieć możliwość zwrócenia się do sądu o wstrzymanie czynności egzekucyjnych w indywidualnych przypadkach oraz zawieszenie postępowania upadłościowego, które zostało wszczęte na wniosek wierzycieli, jeżeli takie działania mogą mieć negatywny wpływ na negocjacje i osłabić szanse na restrukturyzację przedsiębiorstwa dłużnika. Jednakże w celu zapewnienia odpowiedniej równowagi pomiędzy prawami dłużnika i prawami wierzycieli, a także biorąc pod uwagę doświadczenie wynikające z ostatnich reform w państwach członkowskich, wstrzymanie czynności egzekucyjnych mogłoby początkowo obejmować okres nie dłuższy niż cztery miesiące.
(19) Zatwierdzenie przez sąd planu restrukturyzacji jest niezbędne do zapewnienia, by ograniczenie praw wierzycieli było proporcjonalne do korzyści wynikających z restrukturyzacji oraz by wierzyciele mogli skorzystać ze skutecznego środka prawnego, przy pełnym poszanowaniu wolności prowadzenia działalności gospodarczej oraz prawa własności, które zostały zapisane w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Sąd powinien zatem odrzucić plan w sytuacji, gdy prawdopodobne jest, że próba restrukturyzacji ogranicza prawa wierzycieli wyrażających sprzeciw poniżej poziomu tego, co mogliby się oni zasadnie spodziewać uzyskać w sytuacji, gdyby nie doszło do restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika.
(20) Skutki upadłości, a w szczególności piętno społeczne, skutki prawne oraz bieżący brak możliwości spłaty zadłużenia stanowią istotny czynnik zniechęcający przedsiębiorców pragnących rozpocząć działalność gospodarczą lub skorzystać z drugiej szansy, nawet jeśli istnieją dowody na to, że przedsiębiorcy, którzy już raz ogłosili upadłość, mają większe szanse powodzenia za drugim razem. Dlatego też należy podjąć działania zmierzające do ograniczenia negatywnych skutków upadłości dla przedsiębiorców poprzez umożliwienie pełnego umorzenia długów po upływie określonego maksymalnego okresu,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:
