a także mając na uwadze, co następuje:(1) Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) ma na celu stworzenie coraz ściślejszej unii między narodami Europy i wyznacza Unii między innymi zadanie polegające na przyczynianiu się do rozkwitu kultur państw członkowskich, w poszanowaniu ich różnorodności narodowej i regionalnej, a jednocześnie na zapewnianiu warunków niezbędnych dla konkurencyjności przemysłu Unii. W związku z tym, w razie potrzeby, Unia wspiera i uzupełnia działania państw członkowskich na rzecz poszanowania różnorodności kulturowej i językowej, zgodnie z art. 167 TFUE i konwencją UNESCO z 2005 r. w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego ("konwencja UNESCO z 2005 r."), wzmocnienia konkurencyjności sektora kultury i sektora kreatywnego oraz ułatwienia przystosowania się do zmian w przemyśle.
(2) Podstawą wsparcia udzielanego przez Unię sektorowi kultury i sektorowi kreatywnemu jest przede wszystkim doświadczenie nabyte w związku z programami unijnymi ustanowionymi w decyzji nr 1718/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 4 ("program MEDIA"), decyzji nr 1855/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 5 ("program Kultura"), decyzji nr 1041/2009/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 6 ("program MEDIA Mundus"). Decyzja nr 1622/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 7 ("działanie na rzecz Europejskiej Stolicy Kultury"), oraz decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1194/2011/UE 8 ("działanie Unii Europejskiej na rzecz Znaku Dziedzictwa Europejskiego") również przyczyniają się do działań Unii wspierających sektor kultury i sektor kreatywny.
(3) W komunikacie dotyczącym Europejskiej agendy kultury w dobie globalizacji świata, popartym przez Radę w rezolucji z dnia 16 listopada 2007 r. 9 i przez Parlament Europejski w rezolucji z dnia 10 kwietnia 2008 r. 10 , zostały określone cele przyszłych działań Unii w sektorze kultury i sektorze kreatywnym. Agenda ma na celu propagowanie różnorodności kulturowej i dialogu międzykulturowego, kultury jako katalizatora kreatywności na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz kultury jako istotnego elementu stosunków międzynarodowych Unii.
(4) Z Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 11, 21 i 22 wynika, że sektor kultury i sektor kreatywny w istotny sposób przyczyniają się do zwalczania wszelkich form dyskryminacji, między innymi rasizmu i ksenofobii, i stanowią ważną platformę dla wolności wyrażania opinii i promowania poszanowania różnorodności kulturowej i językowej.
(5) Konwencja UNESCO z 2005 r., która weszła w życie w dniu 18 marca 2007 r. i której stroną jest Unia, podkreśla, że działalność kulturalna oraz dobra i usługi kulturalne mają znaczenie zarówno ekonomiczne, jak i kulturowe, ponieważ są nośnikami tożsamości, wartości oraz znaczeń, i w związku z tym nie powinny być traktowane jako mające wyłącznie wartość handlową. Konwencja ta ma na celu umacnianie współpracy międzynarodowej - między innymi poprzez zachęcanie do zawierania międzynarodowych umów o koprodukcji i współrozpowszechnianiu - oraz solidarności, by służyć tworzeniu środków wyrazu kulturowego we wszystkich krajach i przez wszystkich obywateli. Konwencja mówi także, że należy poświęcić uwagę szczególnym warunkom i potrzebom różnych grup społecznych, w tym członków mniejszości. Zatem zgodnie z konwencją program wsparcia dla sektora kultury i sektora kreatywnego powinien sprzyjać różnorodności kulturowej na poziomie międzynarodowym.
(6) Propagowanie materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego w świetle m. in. konwencji UNESCO o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r. oraz konwencji UNESCO w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego z 1972 r. powinno również przyczyniać się do podwyższenia wartości odnośnych miejsc chronionych, dając jednocześnie obywatelom poczucie przynależności do wartości kulturowej i historycznej takich miejsc.
(7) W komunikacie Komisji zatytułowanym "Europa 2020 -strategia na rzecz inteligentnego i trwałego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu" (strategia "Europa 2020") określono sposób, dzięki któremu gospodarka Unii stanie się inteligentna, zrównoważona, będzie sprzyjać włączeniu społecznemu i przyczyni się do osiągnięcia wysokiego stopnia zatrudnienia i wydajności oraz większej spójności społecznej. W komunikacie tym Komisja stwierdziła, że Unia musi zapewnić bardziej atrakcyjne warunki ramowe dla innowacji i kreatywności. Pod tym względem sektor kultury i sektor kreatywny są źródłem nowatorskich pomysłów, które mogą zamienić się w produkty i usługi przyczyniające się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy oraz pomagają stawić czoła zmianom społecznym. Ponadto wybitność i konkurencyjność w tych sektorach to przede wszystkim wynik wysiłków podejmowanych przez artystów, twórców i specjalistów, które trzeba propagować. W tym celu należy poprawić dostęp sektora kultury i sektora kreatywnego do środków finansowych.
(8) W konkluzjach w sprawie służb informacyjnych ds. mobilności dla artystów i osób zawodowo zajmujących się kulturą 11 Rada potwierdziła znaczenie mobilności artystów i osób zawodowo zajmujących się kulturą dla Unii i dla osiągnięcia celów strategii "Europa 2020" oraz wezwała państwa członkowskie i Komisję, aby w ramach swych kompetencji i z uwzględnieniem zasady pomocniczości ułatwiały przekazywanie wyczerpujących i rzetelnych informacji artystom i osobom zawodowo zajmującym się kulturą, które pragną być mobilne w ramach Unii.
(9) Mając na uwadze przyczynianie się do wzmacniania wspólnej przestrzeni kulturowej, istotne jest propagowanie transnarodowej mobilności podmiotów sektora kultury i sektora kreatywnego oraz transnarodowego rozpowszechniania dzieł i produktów kultury i sektora audiowizualnego, a tym samym propagowanie wymian kulturowych i dialogu międzykulturowego.
(10) Programy MEDIA, Kultura oraz MEDIA Mundus podlegały regularnemu monitorowaniu i ocenom zewnętrznym oraz były przedmiotem konsultacji społecznych na temat ich przyszłości, z których wynika, że programy te odgrywają bardzo ważną rolę w ochronie i promocji różnorodności kulturowej i językowej Europy. Monitorowanie, oceny i konsultacje, a także różne niezależne badania, w szczególności badanie poświęcone przedsiębiorczemu wymiarowi sektora kultury i sektora kreatywnego, wskazują również na to, że sektory te stoją w obliczu wspólnych wyzwań, a mianowicie gwałtownych zmian będących konsekwencją wpływu digitalizacji i globalizacji, rozdrobnienia rynku wynikającego z różnorodności językowej, trudności w dostępie do środków finansowych, złożonych procedur administracyjnych i braku porównywalnych danych, a wyzwania te wymagają działań na poziomie Unii.
(11) Europejski sektor kultury i sektor kreatywny są z natury zróżnicowane, a linie podziału wyznaczają aspekty narodowe i językowe, co skutkuje bogatym pod względem kulturowym i w wysokim stopniu niezależnym krajobrazem kulturowym, dzięki czemu dopuszczone są do głosu różne tradycje kulturowe europejskiego dziedzictwa. Jednakże rozdrobnienie to prowadzi również do powstawania szeregu przeszkód na drodze do sprawnego transnarodowego obiegu dzieł kultury i pracy twórczej oraz do utrudniania mobilności podmiotów działających w sektorze kultury i sektorze kreatywnym w obrębie Unii i poza nią, co może skutkować brakiem równowagi geograficznej, a w konsekwencji przyczynić się do ograniczenia możliwości wyboru dla konsumentów.
(12) Zważywszy, że Europejski sektor kultury i sektor kreatywny cechuje różnorodność językowa, która w niektórych sektorach prowadzi do rozdrobnienia na tle językowym, zasadnicze znaczenie dla rozpowszechniania dzieł kulturalnych i pracy twórczej, w tym dzieł audiowizualnych, ma stosowanie napisów, dubbingu i opisu dźwiękowego.
(13) Digitalizacja ma ogromny wpływ na sposób tworzenia dóbr i usług w sektorze kultury i sektorze kreatywnym, ich rozpowszechniania, udostępniania, użytkowania i uzyskiwania z nich przychodów. Choć należy uznać konieczność znalezienia nowej równowagi pomiędzy rosnącym dostępem do dzieł kultury i pracy twórczej, sprawiedliwym wynagrodzeniem artystów i twórców oraz powstawaniem nowych modeli biznesowych, zmiany wynikające z digitalizacji oferują duże możliwości europejskiemu sektorowi kultury i sektorowi kreatywnemu, a ogólniej rzecz biorąc całemu społeczeństwu europejskiemu. Niższe koszty i nowe kanały dystrybucji, możliwości dotarcia do nowej i szerszej publiczności, nowe możliwości dla niszowych produktów mogą przyczynić się do łatwiejszego dostępu do nich i większego obiegu dzieł kultury i pracy twórczej na całym świecie. Aby w pełni wykorzystać te możliwości i dostosować się do digitalizacji i globalizacji, w sektorze kultury i sektorze kreatywnym musi nastąpić rozwój nowych umiejętności; należy też poprawić możliwości dostępu tych sektorów do środków finansowych w celu unowocześnienia sprzętu, opracowania nowych metod produkcji i dystrybucji oraz dostosowania modeli biznesowych.
(14) Obecne praktyki dystrybucyjne stanowią podstawę systemu finansowania filmów. Istnieje jednak coraz większa potrzeba tworzenia atrakcyjnych, legalnych ofert on-line oraz zachęcania do innowacji. W związku z tym należy promować nowe metody dystrybucji, aby mogły powstawać nowe modele biznesowe.
(15) Digitalizacja kin to kwestia, z którą stale borykają się operatorzy małych kin, szczególnie kin jednosalowych, z uwagi na wysoki koszt sprzętu cyfrowego. Choć kultura należy do podstawowych kompetencji państw członkowskich, które powinny w dalszym ciągu zajmować się tą kwestią na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, to istnieją możliwości finansowania z unijnych programów i funduszy, szczególnie tych, które mają na celu rozwój lokalny i regionalny.
(16) Rozwój publiczności, szczególnie w przypadku młodzieży, wymaga przyjęcia przez Unię specjalnego zobowiązania, szczególnie w zakresie propagowania umiejętności korzystania z mediów i znajomości kultury filmowej.
(17) Jednym z największych wyzwań dla sektora kultury i sektora kreatywnego, szczególnie dla mikro oraz małych i średnich przedsiębiorstw ("MŚP"), jak również dla mikro- oraz małych i średnich organizacji, w tym niekomercyjnych i pozarządowych, są trudności w dostępie do funduszy niezbędnych do finansowania ich działalności, rozwoju, utrzymania i poprawy konkurencyjności oraz umiędzynarodowienia ich działalności. Chociaż wobec tego wyzwania stoją wszystkie MŚP, to sytuacja w sektorze kultury i sektorze kreatywnym jest znacznie trudniejsza ze względu na niematerialny charakter wielu ich aktywów, niepowtarzalny charakter ich działalności, a także ich naturalną potrzebę podejmowania ryzyka i eksperymentowania z myślą o wprowadzaniu innowacji. Podejmowanie ryzyka przez te podmioty wymaga zrozumienia i wsparcia również ze strony instytucji finansowych.
(18) Europejski sojusz sektora kreatywnego (ang. European Creative Industries Alliance), będący projektem pilotażowym, stanowi międzysektorową inicjatywę, która w pierwszej kolejności wspiera sektor kreatywny na poziomie polityki. Ma on na celu mobilizację dodatkowych funduszy dla sektora kreatywnego oraz stymulowanie popytu na usługi tego sektora wśród pozostałych branż i sektorów. Dla lepszego wsparcia innowacji w sektorze kreatywnym wypróbowane zostaną nowe narzędzia, przekształcone następnie w platformę na rzecz uczenia się w zakresie polityki, która złożona będzie z europejskich, krajowych i regionalnych zainteresowanych podmiotów.
(19) Połączenie obecnych programów MEDIA, Kultura i MEDIA Mundus, przeznaczonych dla sektora kultury i sektora kreatywnego, w jeden kompleksowy program ramowy ("program") efektywniej wesprze MŚP oraz mikro-, małe i średnie organizacje w ich staraniach o skorzystanie z możliwości oferowanych przez digitalizację i globalizację, a także pomoże im w rozwiązaniu problemów prowadzących obecnie do rozdrobnienia rynku. Skuteczność programu wymaga uwzględnienia specyfiki poszczególnych sektorów, szczególnego charakteru ich różnych grup docelowych i konkretnych potrzeb, zwłaszcza poprzez indywidualne podejście w ramach dwóch niezależnych podprogramów i komponentów międzysektorowych. Szczególnie ważne jest zapewnienie synergii na poziomie realizacji między programem a krajowymi i regionalnymi strategiami inteligentnej specjalizacji. Dlatego też program powinien stworzyć spójną strukturę wsparcia dla poszczególnych sektorów kultury i sektorów kreatywnych, w postaci systemu dotacji uzupełnionego instrumentem finansowym.
(20) Program powinien uwzględniać dwoisty charakter kultury i działalności kulturalnej i uznawać z jednej strony wartość samej kultury i jej wartość artystyczną, a z drugiej strony wartość ekonomiczną tych sektorów, w tym ich szerszy wkład w wymiarze społecznym w kreatywność, innowacje i integrację społeczną.
(21) Podczas realizacji programu należy brać pod uwagę wartość samej kultury oraz specyfikę sektora kultury i sektora kreatywnego, w tym duże znaczenie organizacji niekomercyjnych i projektów w ramach podprogramu Kultura.
(22) Samodzielny instrument finansowy - system poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego ("system poręczeń") - powinien umożliwiać rozwój szeroko pojętego sektora kultury i sektora kreatywnego, a w szczególności powinien zapewniać odpowiednią dźwignię finansową dla działań i nowych możliwości. Wybrani pośrednicy finansowi powinni prowadzić działania na rzecz projektów w dziedzinie kultury i kreatywności w celu zagwarantowania wyważonej puli kredytów pod względem reprezentacji geograficznej oraz sektorowej. Ponadto organizacje publiczne i prywatne odgrywają w tym kontekście ważną rolę, w celu zapewnienia szerokiego zasięgu systemu poręczeń.
(23) Należy również zapewnić fundusze na finansowanie działań w ramach obchodów Europejskich Stolic Kultury oraz na zarządzanie znakiem dziedzictwa europejskiego, ponieważ przyczyniają się one do wzmocnienia poczucia przynależności do wspólnej przestrzeni kulturowej, do stymulacji dialogu międzykulturowego i wzajemnego zrozumienia oraz do nadania większej wartości dziedzictwu kulturowemu.
(24) Poza państwami członkowskimi, krajami i terytoriami zamorskimi uprawnionymi do udziału w programie na mocy art. 58 decyzji Rady 2001/822/WE 12 , program powinien być również otwarty, po spełnieniu pewnych warunków, dla państw Europejskiej Strefy Wolnego Handlu ("EFTA"), które są stronami Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym ("EOG") oraz dla Konfederacji Szwajcarskiej. Państwa przystępujące i kandydujące do Unii oraz potencjalni kandydaci korzystający ze strategii przedakcesyjnej, a także państwa objęte europejską polityką sąsiedztwa powinny również mieć możliwość uczestnictwa w programie, z wyłączeniem systemu poręczeń.
(25) Program powinien być ponadto otwarty dla dwustronnych lub wielostronnych działań w zakresie współpracy z państwami trzecimi na podstawie środków uzupełniających, które mają zostać zdefiniowane i przepisów szczególnych, które ustala się z zainteresowanymi stronami.
(26) Należy wspierać współpracę w dziedzinie kultury i działalności audiowizualnej pomiędzy programem a organizacjami międzynarodowymi, takimi jak: UNESCO, Rada Europy, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju ("OECD") i Światowa Organizacja Własności Intelektualnej ("WIPO").
(27) Należy zapewnić europejską wartość dodaną wszystkich działań realizowanych w ramach programu, ich komplementarność z działaniami państw członkowskich i ich zgodność z art. 167 ust. 4 TFUE oraz ich spójność z innymi działaniami Unii, w szczególności w dziedzinie edukacji, zatrudnienia, rynku wewnętrznego, przedsiębiorczości, młodzieży, zdrowia, obywatelstwa i sprawiedliwości, badań i innowacji, polityki przemysłowej i polityki spójności, turystyki i stosunków zewnętrznych, handlu i rozwoju oraz agendy cyfrowej.
(28) Zgodnie z zasadami przeprowadzania oceny wyników, procedury monitorowania i oceny programu powinny obejmować szczegółowe sprawozdania roczne zawierające odniesienia do konkretnych, wymiernych, osiągalnych, istotnych i ujętych w ramy czasowe celów i wskaźników, w tym wskaźników jakościowych. Procedury monitoringu i oceny powinny uwzględniać prace odpowiednich podmiotów, takich jak Eurostat oraz ustalenia uzyskane w wyniku realizacji projektu ESSnet-Culture i ustalenia Instytutu Statystyki UNESCO. W tym kontekście, w odniesieniu do sektora audiowizualnego, należy kontynuować uczestnictwo Unii w Europejskim Obserwatorium Audiowizualnym.
(29) W celu zapewnienia optymalnego monitorowania i oceny programu w trakcie całego okresu jego realizacji, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 290 TFUE dotyczących dodatkowych jakościowych i ilościowych wskaźników efektywności. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
(30) Zgodnie ze stwierdzeniem zawartym w sprawozdaniu Komisji z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie skutków decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniających podstawy prawne programów europejskich w zakresie uczenia się przez całe życie, kultury, młodzieży i obywatelstwa, dzięki znacznemu skróceniu czasu trwania procedur administracyjnych wzrosła skuteczność programów. Należy dołożyć szczególnych starań w celu zapewnienia, by procedury administracyjne i finansowe były nadal upraszczane, w tym poprzez stosowanie rzetelnych, obiektywnych i regularnie aktualizowanych systemów określania kwot ryczałtowych, kosztów jednostkowych i finansowania ryczałtowego.
(31) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia, należy nadać Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 13 .
(32) Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 58/2003 14 , Komisja powierzyła Agencji Wykonawczej ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego zadania dotyczące realizacji unijnego programu działań w dziedzinie edukacji, kultury i sektora audiowizualnego od 2009 r. Na podstawie analizy kosztów i korzyści Komisja może wykorzystać istniejącą Agencję wykonawczą do realizacji programu zgodnie z tym rozporządzeniem.
(33) W niniejszym rozporządzeniu określono pulę środków finansowych na cały czas trwania programu, stanowiącą główną kwotę odniesienia, w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami 15 dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej.
(34) Interesy finansowe Unii powinny być chronione za pomocą proporcjonalnych środków w całym cyklu wydatków, w tym za pomocą środków mających na celu zapobieganie nieprawidłowościom, ich wykrywanie i prowadzenie odnośnych dochodzeń, odzyskiwanie utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieprawidłowo wykorzystanych funduszy oraz, w stosownych przypadkach, nakładanie kar administracyjnych i finansowych zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 16 ("rozporządzenie finansowe").
(35) W związku z działalnością Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) i zgodnie z rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 17 i rozporządzeniem (WE) nr 883/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady 18 należy wypracować i stosować odpowiednie środki zapobiegania nadużyciom finansowym, odzyskiwania środków straconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych.
(36) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ochrona, rozwój i propagowanie różnorodności kulturowej i językowej Europy, propagowanie jej dziedzictwa kulturowego, a także wzmocnienie konkurencyjności europejskiego sektora kultury i sektora kreatywnego, w szczególności sektora audiowizualnego nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie mając na uwadze transnarodowy i międzynarodowy charakter proponowanych działań natomiast ze względu na skalę i spodziewane efekty tych działań możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza ponad to, co konieczne dla realizacji tych celów.
(37) Należy zatem uchylić decyzje nr 1718/2006/WE, nr 1855/2006/WE i nr 1041/2009/WE.
(38) Należy przewidzieć przepisy dotyczące środków regulujących przejście od programów MEDIA, Kultura i MEDIA Mundus do programu.
(39) Celem zapewnienia kontynuacji wsparcia finansowego na podstawie programu Komisja powinna mieć możliwość uznania kosztów bezpośrednio związanych z realizacją działań objętych wsparciem za kwalifikowalne do finansowania, nawet jeśli zostały one poniesione przez beneficjenta przed złożeniem wniosku o finansowanie.
(40) Celem zapewnienia kontynuacji wsparcia finansowego na podstawie programu, niniejsze rozporządzenie powinno być stosowane od dnia 1 stycznia 2014 r. Z uwagi na pilność, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie jak najszybciej po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
