uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 114,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(1),
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą(2),
(1) Art. 169 ust. 1 oraz art. 169 ust. 2 lit. a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowią, że Unia ma się przyczyniać do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów poprzez środki przyjmowane na podstawie art. 114 TFUE. Art. 38 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej stanowi, że w politykach Unii zapewnia się wysoki poziom ochrony konsumentów.
(2) Zgodnie z art. 26 ust. 2 TFUE rynek wewnętrzny ma obejmować obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów i usług. Rynek wewnętrzny powinien zapewniać konsumentom wartość dodaną w postaci lepszej jakości, większej różnorodności, przystępnych cen i wysokich standardów bezpieczeństwa towarów i usług, a te elementy powinny służyć wspieraniu wysokiego poziomu ochrony konsumentów.
(3) Rozdrobnienie rynku wewnętrznego jest szkodliwe dla konkurencyjności, wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w Unii. Eliminowanie bezpośrednich i pośrednich przeszkód dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego i zwiększanie zaufania obywateli ma zasadnicze znaczenie dla pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego.
(4) Zapewnienie dostępu do prostych, skutecznych, szybkich i tanich sposobów rozstrzygania sporów krajowych i transgranicznych wynikających z umów sprzedaży lub umów świadczenia usług powinno dawać konsumentom korzyści, a tym samym zwiększyć ich zaufanie do rynku. Taki dostęp powinien być zapewniony zarówno w przypadku transakcji dokonywanych przy wykorzystaniu sieci Internet, jak i pozostałych transakcji, i ma on szczególnie ważne znaczenie, gdy konsumenci dokonują transgranicznych zakupów towarów lub usług.
(5) Alternatywne metody rozstrzygania sporów (ADR) to proste, szybkie i tanie rozwiązanie pozasądowe w przypadku sporów między konsumentami a przedsiębiorcami. ADR nie są jednak w wystarczającym stopniu i jednolicie rozwinięte w całej Unii. Niestety, mimo zaleceń Komisji 98/257/WE z dnia 30 marca 1998 r. w sprawie zasad, jakie stosuje się do organów odpowiedzialnych za pozasądowe rozstrzyganie sporów konsumenckich(3) oraz zaleceń Komisji 2001/310/WE z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie zasad mających zastosowanie do organów pozasądowych uczestniczących w polubownym rozstrzyganiu sporów konsumenckich(4), ADR nie zostały prawidłowo zorganizowane i nie działają zadowalająco we wszystkich obszarach geograficznych czy sektorach działalności gospodarczej w Unii. Konsumenci i przedsiębiorcy wciąż nie są świadomi istnienia alternatywnych mechanizmów dochodzenia roszczeń, a tylko niewielki procent obywateli wie, jak złożyć skargę do podmiotu ADR. W przypadku gdy dostępne są postępowania ADR, ich jakość znacząco różni się między państwami członkowskimi i spory transgraniczne często nie są rozstrzygane przez podmioty ADR w sposób efektywny.
(6) Różnice w dostępności metod ADR, ich jakości i wiedzy o nich w poszczególnych państwach członkowskich stanowią barierę na rynku wewnętrznym i jedną z przyczyn, ze względu na które wielu konsumentów powstrzymuje się od transgranicznych zakupów, gdyż nie mają pewności, czy ewentualne spory z przedsiębiorcami mogą zostać rozwiązane w sposób łatwy, szybki i tani. Z tych samych powodów przedsiębiorcy mogą powstrzymywać się od sprzedaży towarów i usług konsumentom z innych państw członkowskich, w których nie ma wystarczającego dostępu do postępowań ADR wysokiej jakości. Ponadto przedsiębiorcy mający siedzibę w państwie członkowskim, w którym postępowania ADR wysokiej jakości nie są wystarczająco dostępne, z punktu widzenia konkurencyjności znajdują się w niekorzystnej sytuacji w stosunku do przedsiębiorców, którzy mają dostęp do tych postępowań, a zatem mogą rozwiązywać spory z konsumentami szybciej i taniej.
(7) Aby konsumenci mogli w pełni wykorzystywać potencjał rynku wewnętrznego, ADR powinny być dostępne w przypadku wszystkich rodzajów krajowych i transgranicznych sporów objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, postępowania ADR powinny spełniać jednolite wymogi jakościowe stosowane w całej Unii, a konsumenci i przedsiębiorcy powinni być świadomi istnienia takich postępowań. W związku ze wzrostem handlu transgranicznego i przepływu osób ważne jest również, żeby podmioty ADR skutecznie rozpatrywały spory transgraniczne.
(8) Zgodnie ze stanowiskiem Parlamentu Europejskiego wyrażonym w jego rezolucjach z dnia 25 października 2011 r. w sprawie alternatywnych metod rozwiązywania sporów w sprawach cywilnych, handlowych i rodzinnych oraz z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie przybliżenia jednolitego rynku konsumentom i obywatelom, w każdym całościowym podejściu do jednolitego rynku, które sprawdza się z punktu widzenia jego obywateli, należy przede wszystkim stworzyć prosty, przystępny, wygodny i dostępny system dochodzenia roszczeń.
(9) W komunikacie z dnia 13 kwietnia 2011 r. zatytułowanym "Akt o jednolitym rynku. Dwanaście dźwigni na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego i wzmocnienia zaufania. »Wspólnie na rzecz nowego wzrostu gospodarczego« " Komisja określiła przepisy o ADR obejmujące kwestię handlu elektronicznego jako jedną z dwunastu dźwigni na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego, wzmocnienia zaufania, a także osiągnięcia postępów w procesie pełnego urzeczywistniania jednolitego rynku.
(10) W swoich konkluzjach z dni 24-25 marca i 23 października 2011 r. Rada Europejska zwróciła się do Parlamentu Europejskiego i Rady, aby do końca 2012 roku przyjęły pierwszy zestaw priorytetowych środków, które nadadzą nowy impuls jednolitemu rynkowi. Ponadto w konkluzjach z dnia 30 maja 2011 r. w sprawie działań priorytetowych na rzecz ożywienia jednolitego rynku Rada Unii Europejskiej podkreśliła znaczenie handlu elektronicznego i przyznała, że konsumenckie systemy ADR mogą zapewnić konsumentom i przedsiębiorcom przystępne, proste i szybkie dochodzenie roszczeń. Skuteczne wdrożenie tych systemów wymaga stałego zaangażowania politycznego i wsparcia ze strony wszystkich podmiotów, bez uszczerbku dla przystępności, przejrzystości, elastyczności, szybkości i jakości procesu podejmowania decyzji przez podmioty ADR objęte zakresem niniejszej dyrektywy.
(11) Ze względu na rosnące znaczenie handlu elektronicznego, w szczególności handlu transgranicznego, który jest filarem aktywności gospodarczej w Unii, dobrze funkcjonująca infrastruktura ADR w zakresie rozstrzygania sporów konsumenckich i właściwie zintegrowane ramy internetowego systemu rozstrzygania sporów (ODR) konsumenckich są niezbędne dla osiągnięcia celów Aktu o jednolitym rynku, czyli zwiększania zaufania obywateli do rynku wewnętrznego.
(12) Niniejsza dyrektywa oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 524/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie internetowego systemu rozstrzygania sporów konsumenckich(5) są dwoma powiązanymi i wzajemnie uzupełniającymi się instrumentami prawnymi. W rozporządzeniu (UE) nr 524/2013 przewidziano ustanowienie platformy ODR, która zapewnia konsumentom i przedsiębiorcom jeden punkt dostępu służący do pozasądowego rozstrzygania sporów internetowych przez podmioty ADR, które są skomunikowane z platformą i które zapewniają ADR w ramach wysokiej jakości postępowań ADR. Dostępność wysokiej jakości podmiotów ADR w całej Unii jest zatem warunkiem koniecznym właściwego funkcjonowania platformy ODR.
(13) Niniejsza dyrektywa nie powinna mieć zastosowania do usług niemających charakteru gospodarczego świadczonych w interesie ogólnym. Usługi niemające charakteru gospodarczego to usługi, które nie są świadczone za wynagrodzeniem o charakterze gospodarczym. W rezultacie, usługi niemające charakteru gospodarczego świadczone w interesie ogólnym przez państwo lub w jego imieniu i bez wynagrodzenia nie powinny być objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy niezależnie od formy prawnej, za której pośrednictwem są świadczone.
(14) Niniejsza dyrektywa nie powinna mieć zastosowania do opieki zdrowotnej zdefiniowanej w art. 3 lit. a) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej(6).
(15) Rozwój w ramach Unii dobrze funkcjonujących ADR jest niezbędny, aby zwiększyć zaufanie konsumentów do rynku wewnętrznego, w tym w dziedzinie handlu elektronicznego, oraz aby wykorzystać potencjał i możliwości handlu transgranicznego i handlu internetowego. Rozwój ten powinien opierać się na istniejących w państwach członkowskich procedurach regulujących postępowania ADR oraz z poszanowaniem ich tradycji prawnych. Zarówno istniejące, jak i nowo powstałe prawidłowo funkcjonujące podmioty zajmujące się rozstrzyganiem sporów, które spełniają wymogi jakościowe określone w niniejszej dyrektywie, powinny być uznawane za "podmioty ADR" w rozumieniu niniejszej dyrektywy. Upowszechnianie ADR może być ważne również w tych państwach członkowskich, które borykają się z problemem dużej ilości zaległych spraw sądowych, uniemożliwiającym obywatelom Unii korzystanie z przysługującego im prawa do sprawiedliwego procesu w rozsądnym czasie.
(16) Niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie do sporów między konsumentami a przedsiębiorcami dotyczących zobowiązań umownych wynikających z umów sprzedaży lub z umów o świadczenie usług zawartych we wszystkich sektorach gospodarki nieobjętych wyłączeniem, zarówno przez internet, jak i poza nim. Powinno to obejmować spory wynikające ze sprzedaży lub udostępniania treści cyfrowych za wynagrodzeniem. Niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie do skarg składanych przez konsumentów przeciwko przedsiębiorcom. Nie powinna mieć ona zastosowania do skarg składanych przez przedsiębiorców przeciwko konsumentom ani do sporów między przedsiębiorcami. Nie powinna ona jednak uniemożliwiać państwom członkowskim przyjmowania lub utrzymywania w mocy przepisów dotyczących procedur pozasądowego rozstrzygania takich sporów.
(17) Państwa członkowskie powinny mieć możliwość utrzymania lub wprowadzenia przepisów krajowych dotyczących postępowań nieobjętych niniejszą dyrektywą, takich jak wewnętrzne rozpatrywanie skarg przez przedsiębiorcę. Takie wewnętrzne rozpatrywanie skarg może stanowić skuteczny środek rozwiązywania sporów z konsumentami na wczesnym etapie.
(18) Definicja "konsumenta" powinna obejmować osoby fizyczne, których działania nie mają związku z ich działalnością handlową, gospodarczą, rzemieślniczą lub wykonywaniem wolnego zawodu. Jeśli jednak umowa zostaje zawarta w celu częściowo związanym z działalnością gospodarczą danej osoby, a częściowo niemającym takiego związku (umowy o dwojakim celu), a cel związany z działalnością gospodarczą jest na tyle ograniczony, że nie ma charakteru przeważającego w ogólnym kontekście umowy, osobę taką należy również uznać za konsumenta.
(19) Niektóre obowiązujące akty prawne Unii zawierają już przepisy dotyczące ADR. Aby zagwarantować pewność prawa, należy wprowadzić przepis stanowiący, iż w przypadku kolizji norm niniejsza dyrektywa ma charakter nadrzędny, chyba że w sposób wyraźny przewidziano inaczej. W szczególności niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez uszczerbku dla przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/52/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych(7), która ustanawia już ramy systemów mediacji na poziomie Unii, w przypadku sporów transgranicznych, a przy tym nie uniemożliwia stosowania jej w odniesieniu do wewnętrznych systemów mediacji. Niniejsza dyrektywa ma być horyzontalnie stosowana do wszystkich rodzajów postępowań ADR, w tym również postępowań ADR objętych dyrektywą 2008/52/WE.
(20) Podmioty ADR mają wysoce zróżnicowany charakter, zarówno w skali całej Unii, jak i w poszczególnych państwach członkowskich. Niniejsza dyrektywa powinna obejmować wszystkie podmioty utworzone na stałe, oferujące rozstrzyganie sporów między konsumentami a przedsiębiorcami w ramach postępowania ADR i umieszczone w wykazie zgodnie z niniejszą dyrektywą. Niniejsza dyrektywa może również objąć, o ile państwa członkowskie tak zdecydują, podmioty zajmujące się rozstrzyganiem sporów, które narzucają stronom sporu prawnie wiążące rozwiązanie. Nie należy jednak uznawać za postępowanie ADR postępowania pozasądowego na podstawie procedury utworzonej doraźnie dla pojedynczego sporu między konsumentem a przedsiębiorcą.
(21) Postępowania ADR są w bardzo dużym stopniu zróżnicowane, zarówno w skali całej Unii, jak i w poszczególnych państwach członkowskich. Mogą przyjmować formę postępowania, w którym podmiot ADR doprowadza do spotkania stron, mając na celu ułatwienie znalezienia polubownego rozwiązania, formę postępowania, w którym podmiot ADR proponuje rozwiązanie lub formę postępowania, w którym podmiot ADR narzuca rozwiązanie. Mogą one również przyjmować formę połączenia dwóch lub większej liczby tego typu postępowań. Niniejsza dyrektywa powinna pozostać bez uszczerbku dla formy postępowań ADR w poszczególnych państwach członkowskich.
(22) W postępowaniach przed podmiotami rozstrzygającymi spory w przypadkach, gdy osoby fizyczne odpowiadające za rozstrzygnięcie sporu są zatrudnione lub otrzymują jakąkolwiek formę wynagrodzenia wyłącznie od przedsiębiorcy, zachodzi ryzyko wystąpienia konfliktu interesów. Dlatego też takie postępowania powinny być, co do zasady, wyłączone z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy, chyba że państwo członkowskie zdecyduje, że takie postępowania mogą być uznane za postępowania ADR na mocy niniejszej dyrektywy, i pod warunkiem że podmioty te spełniają wszystkie szczegółowe wymogi w zakresie niezależności i bezstronności określone w niniejszej dyrektywie. Podmioty ADR oferujące rozstrzyganie sporów w ramach takich postępowań powinny podlegać regularnej ocenie przestrzegania przez nie wymogów jakościowych zawartych w niniejszej dyrektywie, w tym szczegółowych dodatkowych wymogów zapewniających ich niezależność.
(23) Niniejsza dyrektywa nie powinna mieć zastosowania do postępowań toczących się w ramach systemów rozpatrywania skarg konsumenckich prowadzonych przez przedsiębiorców ani bezpośrednich negocjacji pomiędzy stronami. Ponadto nie powinna ona mieć zastosowania do działań podejmowanych przez sędziów w celu rozwiązania sporu w toku postępowania sądowego dotyczącego tego sporu.
(24) Państwa członkowskie powinny zapewnić możliwość przedstawienia sporów objętych niniejszą dyrektywą podmiotowi ADR, który spełnia wymogi określone w niniejszej dyrektywie i został zgodnie z nią wpisany do wykazu. Państwa członkowskie powinny móc spełnić ten obowiązek poprzez wykorzystanie istniejących prawidłowo funkcjonujących podmiotów ADR i, w razie potrzeby, dostosowanie ich zakresu kompetencji, lub przez przewidzenie utworzenia nowych podmiotów ADR. Niniejsza dyrektywa nie powinna uniemożliwiać funkcjonowania istniejących już podmiotów rozstrzygania sporów działających w państwach członkowskich w ramach krajowych organów ochrony konsumentów, w których rozstrzyganiem sporów zajmują się urzędnicy państwowi. Urzędnicy państwowi powinni być uważani za przedstawicieli zarówno interesów konsumentów, jak i przedsiębiorców. Niniejsza dyrektywa nie powinna zobowiązywać państw członkowskich do utworzenia specjalnego podmiotu ADR w każdej branży detalicznej. W stosownych przypadkach, w celu zapewnienia pełnego pokrycia sektorowego i geograficznego oraz dostępu do ADR państwa członkowskie powinny mieć możliwość zapewnienia utworzenia uzupełniającego podmiotu ADR, który zajmuje się sporami, w odniesieniu do których nie jest właściwy żaden konkretny podmiot ADR. Dodatkowe podmioty ADR mają stanowić zabezpieczenie dla konsumentów i przedsiębiorców poprzez wyeliminowanie luk w dostępie do podmiotów ADR.
(25) Niniejsza dyrektywa nie powinna uniemożliwiać państwom członkowskim utrzymania w mocy lub wprowadzenia ustawodawstwa dotyczącego pozasądowego rozstrzygania sporów konsumenckich dotyczących zobowiązań umownych, jeżeli jest ono zgodne z wymogami zawartymi w niniejszej dyrektywie. Ponadto, aby zagwarantować podmiotom ADR możliwość sprawnego funkcjonowania, powinny one mieć możliwość utrzymania w mocy lub wprowadzenia - zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym mają siedzibę - przepisów proceduralnych umożliwiających odmowę zajęcia się sporem w określonych sytuacjach, na przykład gdy spór jest zbyt złożony i celowe byłoby rozstrzygnięcie go przez sąd. Przepisy proceduralne umożliwiające podmiotom ADR odmowę zajęcia się sporem nie powinny jednak znacznie utrudniać konsumentom dostępu do postępowań ADR, w tym w przypadku sporów transgranicznych. Z tego względu podczas ustalania progu finansowego państwa członkowskie powinny zawsze brać pod uwagę, że rzeczywista wartość sporu może się różnić w zależności od państwa członkowskiego i, co za tym idzie, ustalenie nieproporcjonalnie wysokiego progu w jednym państwie członkowskim może uniemożliwić dostęp do postępowań ADR konsumentom z innych państw członkowskich. Nie można wymagać od państw członkowskich, by zapewniły konsumentowi możliwość przedłożenia swojej skargi innemu podmiotowi ADR, w przypadkach gdy podmiot ADR, któremu w pierwszej kolejności została przedłożona skarga, odmówił rozpatrzenia jej ze względu na swoje przepisy proceduralne. W takich przypadkach należy uznać, że państwa członkowskie spełniły swój obowiązek zagwarantowania pełnego zasięgu podmiotów ADR.
(26) Niniejsza dyrektywa powinna pozwalać, by przedsiębiorcy mający siedzibę w państwie członkowskim podlegali podmiotowi ADR zlokalizowanemu w innym państwie członkowskim. Aby poprawić zasięg geograficzny ADR i dostęp konsumentów do ADR w całej Unii, państwa członkowskie powinny mieć możliwość zdecydowania się na korzystanie z podmiotów ADR mających siedzibę w innym państwie członkowskim lub z regionalnych, transgranicznych lub ogólnoeuropejskich podmiotów ADR, w przypadku których przedsiębiorcy z różnych państw członkowskich podlegają temu samemu podmiotowi ADR. Zwrócenie się do podmiotów ADR mających siedzibę w innym państwie członkowskim lub podmiotów transgranicznych lub ogólnoeuropejskich powinno jednak pozostawać bez uszczerbku dla odpowiedzialności państw członkowskich w zakresie zagwarantowania pełnego zasięgu geograficznego i dostępu do podmiotów ADR.
(27) Niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez uszczerbku dla utrzymywania lub wprowadzania przez państwa członkowskie postępowań ADR dotyczących łącznego rozpatrywania identycznych lub podobnych sporów między przedsiębiorcą a kilkoma konsumentami. Przeprowadzona powinna zostać kompleksowa ocena skutków zbiorowych rozstrzygnięć zapadających w postępowaniach pozasądowych, przed ich zaproponowaniem na szczeblu Unii. Skuteczny system pozwów zbiorowych oraz system łatwego odwołania się do podmiotów ADR powinny być rozwiązaniami wzajemnie się uzupełniającymi, a nie wzajemnie się wykluczającymi.
(28) Przetwarzanie informacji związanych ze sporami objętymi niniejszą dyrektywą powinno być zgodne z zasadami ochrony danych osobowych określonymi w przepisach ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich przyjętych na podstawie dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych(8).
(29) Przez cały czas trwania postępowania ADR należy przestrzegać zasady zachowania poufności i zasady poszanowania prywatności. Państwa członkowskie powinny być zachęcane do ochrony poufności postępowań ADR we wszelkich następujących po nich postępowaniach sądowych lub w postępowaniach arbitrażowych w sprawach cywilnych lub handlowych.
(30) Państwa członkowskie powinny jednak zapewnić, by podmioty ADR podawały do publicznej wiadomości wszelkie powtarzające się lub istotne problemy, które występują często i prowadzą do sporów między konsumentami i przedsiębiorcami. Informacjom przekazanym w tym względzie powinny towarzyszyć zalecenia dotyczące unikania lub rozwiązywania podobnych problemów w przyszłości, tak aby podnieść standardy działania przedsiębiorców i ułatwiać wymianę informacji i najlepszych praktyk.
(31) Państwa członkowskie powinny zapewnić, by podmioty ADR rozstrzygały spory w sposób sprawiedliwy, racjonalny i proporcjonalny zarówno dla konsumenta, jak i przedsiębiorcy, na podstawie obiektywnej oceny okoliczności, w których wnoszona jest skarga, oraz z należytym uwzględnieniem praw stron.
(32) Niezależność i uczciwość podmiotów ADR mają podstawowe znaczenie dla wzbudzenia zaufania obywateli Unii do mechanizmów ADR i przekonania ich, że zapewniają one sprawiedliwy i niezależny wynik postępowania. Osoba fizyczna lub organ kolegialny odpowiedzialny za ADR powinny być niezależne od wszystkich osób i podmiotów mogących mieć interes w wyniku postępowania i nie powinny być uwikłane w żaden konflikt interesów mogący utrudnić podjęcie sprawiedliwej, bezstronnej i niezależnej decyzji.
(33) Osoby fizyczne odpowiedzialne za ADR powinny być uznawane za bezstronne jedynie wtedy, gdy nie mogą podlegać naciskom, które mogłyby wpłynąć na ich podejście do sporu. Aby zagwarantować niezależność ich działania, osoby takie powinny być również powoływane na odpowiedni okres i nie powinny otrzymywać wytycznych od żadnej ze stron ani ich przedstawicieli.
(34) Aby zagwarantować, że nie wystąpi żaden konflikt interesów, osoby fizyczne odpowiedzialne za ADR powinny ujawniać wszelkie okoliczności, które mogą wpłynąć na ich niezależność i bezstronność lub spowodować konflikt interesów w stosunku do którejkolwiek ze stron sporu, o którego rozstrzygnięcie zostały poproszone. Może być to jakikolwiek bezpośredni lub pośredni interes finansowy związany z wynikiem postępowania ADR lub jakakolwiek relacja osobista lub służbowa z jedną lub większą liczbą stron w ciągu trzech lat poprzedzających objęcie stanowiska; obejmuje to również wszelkie funkcje niezwiązane z ADR, jakie pełniła dana osoba na rzecz jednej ze stron lub większej ich liczby, organizacji zawodowej lub stowarzyszenia branżowego, których członkiem jest jedna ze stron, lub na rzecz dowolnego innego członka takiej organizacji lub stowarzyszenia.
(35) Zachodzi szczególna potrzeba zapewnienia, by nie występowała tego typu presja, w przypadkach gdy osoby odpowiedzialne za ADR są zatrudnione przez danego przedsiębiorcę lub otrzymują od niego jakąkolwiek formę wynagrodzenia. Należy zatem wprowadzić szczegółowe wymogi, w przypadku gdy państwa członkowskie zdecydują się zezwolić, by w takich przypadkach postępowania w sprawie rozstrzygania sporów były uznawane za postępowania ADR zgodne z niniejszą dyrektywą. W przypadku gdy osoby fizyczne odpowiedzialne za ADR są zatrudnione wyłącznie przez organizację zawodową lub stowarzyszenie branżowe, których członkiem jest przedsiębiorca, lub otrzymują jakąkolwiek formę wynagrodzenia wyłącznie od nich, osoby te powinny dysponować oddzielnym i celowym budżetem wystarczającym do wypełniania ich zadań.
(36) Kluczowe znaczenie dla powodzenia ADR, w szczególności dla zagwarantowania koniecznego zaufania do postępowań ADR, ma fakt posiadania przez osobę fizyczną odpowiedzialną za ADR niezbędnej wiedzy specjalistycznej, w tym ogólnej znajomości prawa. Wspomniane osoby powinny w szczególności mieć wiedzę ogólną w kwestiach prawnych wystarczającą do zrozumienia implikacji prawnych sporu, bez obowiązku bycia osobą uprawnioną do wykonywania zawodu prawniczego.
(37) Zastosowanie do postępowań ADR pewnych zasad dotyczących jakości umacnia zaufanie zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców do tych postępowań. Takie zasady dotyczące jakości zostały po raz pierwszy opracowane na poziomie Unii w zaleceniach Komisji 98/257/WE oraz 2001/310/WE. Przez nadanie charakteru wiążącego niektórym zasadom ustalonym w tych zaleceniach Komisji niniejsza dyrektywa ustanawia zestaw wymogów jakościowych mających zastosowanie do wszystkich postępowań ADR prowadzonych przez podmiot ADR zgłoszony Komisji.
(38) Niniejsza dyrektywa powinna zawierać wymogi jakościowe dla podmiotów ADR zapewniające taki sam poziom ochrony i praw konsumentów zarówno w sporach krajowych, jak i transgranicznych. Niniejsza dyrektywa nie powinna jednak uniemożliwiać państwom członkowskim przyjmowania lub utrzymywania w mocy przepisów wykraczających poza zakres w niej przewidziany.
(39) Podmioty ADR powinny być dostępne i przejrzyste. Aby zapewnić przejrzystość podmiotów i postępowań ADR, niezbędne jest udostępnianie stronom jasnych i przystępnych informacji potrzebnych im do podjęcia świadomej decyzji przed zaangażowaniem się w postępowanie ADR. Przekazywanie takich informacji przedsiębiorcom nie powinno być wymagane w przypadkach, gdy ich udział w postępowaniu ADR jest obowiązkowy na mocy przepisów krajowych.
(40) Należycie funkcjonujący podmiot ADR powinien szybko kończyć postępowania sporne, zarówno internetowe, jak i nieinternetowe, w terminie 90 dni kalendarzowych od otrzymania przez podmiot ADR pełnej skargi zawierającej całą istotną dotyczącą jej dokumentację, do dnia, w którym udostępniono wynik postępowania ADR. Podmiot ADR, który otrzymał skargę, powinien powiadomić o tym strony po otrzymaniu wszystkich dokumentów koniecznych do przeprowadzenia postępowania ADR. W niektórych wyjątkowych przypadkach o bardzo złożonym charakterze, w tym w przypadkach, gdy jedna ze stron z uzasadnionych powodów nie może uczestniczyć w postępowaniu ADR, podmioty ADR powinny mieć możliwość przedłużenia tego okresu w celu przeprowadzenia analizy przedmiotowej sprawy. Strony powinny zostać poinformowane o takim przedłużeniu oraz o spodziewanym czasie, jaki będzie potrzebny do zakończenia sporu.
(41) Postępowania ADR powinny być raczej nieodpłatne dla konsumenta. W przypadku wprowadzenia opłat postępowanie ADR powinno być dostępne, atrakcyjne i niedrogie dla konsumentów. W tym celu koszty nie powinny wykraczać poza opłatę o nieznacznej wysokości.
(42) Postępowania ADR powinny być uczciwe, aby strony sporu były w pełni informowane o swoich prawach i konsekwencjach podejmowanych przez siebie wyborów w toku postępowania ADR. Podmioty ADR powinny informować konsumentów o przysługujących im prawach, zanim zgodzą się oni na proponowane rozwiązanie lub się do niego zastosują. Obie strony powinny mieć również możliwość podawania informacji i przedstawiania dowodów bez potrzeby fizycznej obecności.
(43) Porozumienie zawarte między konsumentem a przedsiębiorcą o poddaniu sporu pod rozstrzygnięcie podmiotu ADR nie powinno być wiążące dla konsumenta, jeżeli zostało zawarte przed powstaniem sporu i jeżeli w rezultacie pozbawia konsumenta prawa sądowego rozstrzygnięcia sporu. Ponadto w przypadku postępowań ADR mających na celu rozstrzygnięcie sporu poprzez narzucenie rozwiązania - narzucone rozwiązanie powinno być wiążące dla stron jedynie wtedy, gdy strony zostały uprzednio poinformowane o wiążącym charakterze rozwiązania i wyraźnie się na to zgodziły. Wyrażenie zgody przez przedsiębiorcę nie powinno być wymagane, jeżeli rozwiązania te są wiążące dla przedsiębiorców na mocy przepisów krajowych.
(44) W postępowaniach ADR, których celem jest rozstrzygnięcie sporu poprzez narzucenie konsumentowi rozwiązania w sytuacji, gdy nie zachodzi kolizja praw, narzucone rozwiązanie nie powinno prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznawanej mu przez przepisy, których - zgodnie z prawem państwa członkowskiego zwykłego pobytu konsumenta i przedsiębiorcy - nie można wyłączyć w drodze umowy. W sytuacji gdy zachodzi kolizja praw, jeżeli prawo dotyczące umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług jest określane zgodnie z art. 6 ust. 1 i 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I)(9), rozwiązanie narzucane przez podmiot ADR nie powinno prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznawanej mu przez przepisy, których - zgodnie z prawem państwa członkowskiego zwykłego pobytu konsumenta i przedsiębiorcy - nie można wyłączyć w drodze umowy. W sytuacji gdy zachodzi kolizja praw, jeżeli prawo dotyczące umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług jest określane zgodnie z art. 5 ust. 1 i 3 konwencji rzymskiej z dnia 19 czerwca 1980 r. o prawie właściwym dla zobowiązań umownych(10), rozwiązanie narzucane przez podmiot ADR nie powinno prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznawanej mu przez bezwzględnie obowiązujące przepisy państwa członkowskiego, które jest państwem zwykłego pobytu danego konsumenta.
(45) Prawo do skutecznego środka prawnego i prawo dostępu do bezstronnego sądu są prawami podstawowymi określonymi w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Dlatego też postępowania ADR nie powinny zmierzać do zastąpienia postępowań sądowych i nie powinny pozbawiać konsumentów ani przedsiębiorców ich praw do dochodzenia roszczeń przed sądami. Niniejsza dyrektywa nie powinna zatem uniemożliwiać stronom korzystania z przysługującego im prawa dostępu do systemu sądowego. W przypadku gdy spór nie może zostać rozstrzygnięty w ramach danego postępowania ADR, którego wynik nie jest wiążący, stronom nie powinno się uniemożliwiać wszczęcia postępowania sądowego w odniesieniu do tego sporu. Państwa członkowskie powinny mieć swobodę wyboru odpowiednich środków do osiągnięcia tego celu. Powinny mieć one możliwość wprowadzenia przepisów przewidujących, między innymi, że podczas trwania postępowania ADR nie będzie upływał termin przedawnienia.
(46) Dla sprawnego funkcjonowania podmioty ADR powinny dysponować wystarczającymi zasobami ludzkimi, materialnymi i finansowymi. Państwa członkowskie powinny zadecydować o odpowiedniej formie finansowania podmiotów ADR na swoim terytorium bez ograniczania możliwości finansowania podmiotów, które już prowadzą działalność. Niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez uszczerbku dla kwestii, czy podmioty ADR są finansowane ze środków publicznych czy prywatnych, czy też finansowane w drodze połączenia finansowania publicznego i prywatnego. Podmioty ADR należy jednak zachęcać do korzystania głównie z prywatnych form finansowania; korzystanie z finansowania publicznego powinno być pozostawione uznaniu państw członkowskich. Niniejsza dyrektywa nie powinna wpływać na możliwość finansowania podmiotów ADR przez przedsiębiorstwa, organizacje zawodowe lub stowarzyszenia branżowe.
(47) Gdy powstaje spór, ważne jest, by konsumenci mogli szybko zidentyfikować podmioty ADR właściwe do rozpatrzenia ich skargi i by wiedzieli, czy dany przedsiębiorca będzie uczestniczył w postępowaniu skierowanym do podmiotu ADR. Przedsiębiorcy, którzy zobowiązują się korzystać z podmiotów ADR przy rozstrzyganiu sporów z konsumentami, powinni informować konsumentów o adresie lub stronie internetowej podmiotu lub podmiotów ADR, przez które są obsługiwani. Informacje te powinny być podane w sposób jasny, zrozumiały i łatwo dostępny na stronie internetowej przedsiębiorcy, jeśli ona istnieje, i, w stosownych przypadkach, w ogólnych warunkach umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług między przedsiębiorcą a konsumentem. Przedsiębiorcom należy zapewnić możliwość podawania na swoich stronach internetowych oraz w warunkach stosownych umów wszelkich dodatkowych informacji dotyczących ich wewnętrznych procedur rozpatrywania skarg lub wszelkich innych sposobów bezpośredniego kontaktowania się z nimi w celu rozstrzygnięcia sporów z konsumentami bez konieczności przedstawiania tych sporów podmiotowi ADR. Jeśli spór nie może zostać rozstrzygnięty bezpośrednio, przedsiębiorca powinien konsumentowi udzielić - na papierze lub innym trwałym nośniku - informacji na temat odnośnych podmiotów ADR i określić, czy będzie z nich korzystał.
(48) Spoczywający na przedsiębiorcach obowiązek informowania konsumentów o podmiotach ADR, przez które ci przedsiębiorcy są obsługiwani, powinien pozostawać bez uszczerbku dla zawartych w innych aktach prawnych Unii przepisów dotyczących informowania konsumentów o procedurach pozasądowego dochodzenia roszczeń, które to przepisy powinny mieć zastosowanie niezależnie od przewidzianego w niniejszej dyrektywie odpowiedniego obowiązku w zakresie informowania.
(49) Niniejsza dyrektywa nie powinna wymagać, aby udział przedsiębiorców w postępowaniach ADR był obowiązkowy ani by wynik takich postępowań był wiążący dla przedsiębiorców, gdy konsument wniósł przeciwko nim skargę. Aby jednak zapewnić konsumentom możliwość dochodzenia roszczeń oraz aby nie musieli oni rezygnować ze swoich roszczeń, przedsiębiorców należy zachęcać, by w miarę możliwości uczestniczyli w postępowaniach ADR. Niniejsza dyrektywa powinna zatem pozostawać bez uszczerbku dla wszelkich przepisów krajowych przewidujących obowiązek udziału przedsiębiorców w takich postępowaniach, przewidujących zachęty lub kary z tym związane lub też stanowiących, iż wynik postępowania jest wiążący dla przedsiębiorców, pod warunkiem że przepisy takie nie utrudniają stronom dostępu do wymiaru sprawiedliwości, przewidzianego w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
(50) Aby uniknąć niepotrzebnych obciążeń dla podmiotów ADR, państwa członkowskie powinny zachęcać konsumentów, by przed wniesieniem skargi do podmiotu ADR skontaktowali się z przedsiębiorcą i próbowali rozwiązać problem dwustronnie. W wielu przypadkach takie działanie pozwoliłoby rozwiązać spór szybko i na wczesnym etapie.
(51) Państwa członkowskie powinny włączyć przedstawicieli organizacji zawodowych i stowarzyszeń przedsiębiorców oraz organizacji konsumenckich w proces tworzenia systemów ADR, w szczególności w odniesieniu do zasad bezstronności i niezależności.
(52) Państwa członkowskie powinny zapewnić współpracę pomiotów ADR w zakresie rozstrzygania sporów transgranicznych.
(53) Należy wzmocnić w ramach Unii sieci podmiotów ADR, takie jak sieć rozwiązywania sporów finansowych "FIN-NET" w obszarze usług finansowych. Państwa członkowskie powinny zachęcać podmioty ADR do uczestnictwa w takich sieciach.
(54) Bliska współpraca między podmiotami ADR a organami krajowymi powinna wzmacniać skuteczne stosowanie aktów prawnych Unii w zakresie ochrony konsumentów. Komisja i państwa członkowskie powinny ułatwiać współpracę między podmiotami ADR, aby zachęcać do wymiany najlepszych praktyk i fachowej wiedzy technicznej oraz omawiać wszelkie problemy związane z przeprowadzaniem postępowań ADR. Współpracę taką należy wspierać między innymi poprzez przyszły program Unii na rzecz ochrony konsumentów.
(55) Aby zapewnić prawidłowe i skuteczne funkcjonowanie podmiotów ADR, należy je ściśle monitorować. W tym celu każde państwo członkowskie powinno wyznaczyć właściwy organ lub właściwe organy, które powinny pełnić tę funkcję. Komisja i organy właściwe na podstawie niniejszej dyrektywy powinny publikować i uaktualniać wykaz podmiotów ADR, które spełniają wymogi niniejszej dyrektywy. Państwa członkowskie powinny zapewnić, by podmioty ADR, Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich oraz - w odpowiednich przypadkach - organy wyznaczone zgodnie z niniejszą dyrektywą zamieszczały ten wykaz na swoich stronach internetowych poprzez odesłanie do strony Komisji, a także - jeżeli jest to możliwe - udostępniały go na trwałym nośniku w swoich lokalach. Ponadto państwa członkowskie powinny także zachęcać stosowne organizacje konsumenckie i stowarzyszenia przedsiębiorców do publikacji tego wykazu. Państwa członkowskie powinny również zapewnić odpowiednie upowszechnianie informacji o tym, co powinni zrobić konsumenci w przypadku sporu z przedsiębiorcą. Właściwe organy powinny również publikować regularne sprawozdania o rozwoju i funkcjonowaniu podmiotów ADR w swoich państwach członkowskich. Podmioty ADR powinny przekazywać właściwym organom konkretne informacje, na których powinny się opierać te sprawozdania. Państwa członkowskie powinny zachęcać podmioty ADR do dostarczania takich informacji zgodnie z zaleceniem Komisji 2010/304/UE z dnia 12 maja 2010 r. w sprawie stosowania zharmonizowanej metodologii klasyfikacji i zgłaszania skarg i zapytań konsumentów(11).
(56) Konieczne jest, by państwa członkowskie przyjęły przepisy dotyczące sankcji w przypadku naruszenia krajowych przepisów przyjętych w celu wykonania niniejszej dyrektywy oraz by zapewniły wdrożenie tych przepisów. Sankcje te powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
(57) Należy zmienić rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów ("rozporządzenie w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów")(12) w celu dodania w załączniku do tego rozporządzenia odesłania do niniejszej dyrektywy, tak by wzmocnić współpracę transgraniczną w zakresie egzekwowania niniejszej dyrektywy.
(58) Należy zmienić dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/22/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów(13) (dyrektywa w sprawie nakazów) w celu dodania w załączniku do tej dyrektywy odesłania do niniejszej dyrektywy, tak by zapewnić ochronę zbiorowych interesów konsumentów określonych w niniejszej dyrektywie.
(59) Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających(14) państwa członkowskie zobowiązały się do dołączania, w uzasadnionych przypadkach, do powiadomienia o środkach transpozycji co najmniej jednego dokumentu wyjaśniającego związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów służących transpozycji. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione.
(60) Ponieważ cel niniejszej dyrektywy, a mianowicie przyczynianie się - poprzez osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony konsumentów bez ograniczania ich dostępu do sądów - do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, nie może być w wystarczającym stopniu osiągnięty przez państwa członkowskie i tym samym może zostać lepiej osiągnięty na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(61) Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, zwłaszcza w jej art. 7, 8, 38 i 47.
(62) Zgodnie z art. 28 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych(15) zasięgnięto opinii Europejskiego Inspektora Ochrony Danych, który wydał ją dnia 12 stycznia 2012 r.(16),
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
(1) Dz.U. C 181 z 21.6.2012, s. 93.
(2) Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2013 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) i decyzja Rady z dnia 22 kwietnia 2013 r.
(3) Dz.U. L 115 z 17.4.1998, s. 31.
(4) Dz.U. L 109 z 19.4.2001, s. 56.
(5) Zob. s. 1 niniejszego Dziennika Urzędowego.
(6) Dz.U. L 88 z 4.4.2011, s. 45.
(7) Dz.U. L 136 z 24.5.2008, s. 3.
(8) Dz.U. L 281 z 23.11.1995, s. 31.
(9) Dz.U. L 177 z 4.7.2008, s. 6.
(10) Dz.U. L 266 z 9.10.1980, s. 1.
(11) Dz.U. L 136 z 2.6.2010, s. 1.
(12) Dz.U. L 364 z 9.12.2004, s. 1.
(13) Dz.U. L 110 z 1.5.2009, s. 30.
(14) Dz.U. C 369 z 17.12.2011, s. 14.
(15) Dz.U. L 8 z 12.1.2001, s. 1.
(16) Dz.U. C 136 z 11.5.2012, s. 1.
Senat nie zgodził się w czwartek na zniesienie obowiązku zawierania umów o pracę z cudzoziemcami będącymi pracownikami tymczasowymi przez agencje pracy tymczasowej, ale umożliwił agencjom zawieranie umów cywilnoprawnych. Senatorowie zdecydowali natomiast o skreśleniu przepisu podnoszącego kary grzywny dla pracodawców przewidziane w kodeksie pracy. W głosowaniu przepadła też poprawka Lewicy podnosząca z 2 tys. zł do 10 tys. zł kary grzywny, jakie w postępowaniu mandatowym może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy.
13.03.2025
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie zgodziło się na usunięcie z ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców przepisu podnoszącego w kodeksie pracy kary dla pracodawców. Senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zaakceptowała we wtorek jedynie poprawki Biura Legislacyjnego Senatu do tej ustawy. Nie można jednak wykluczyć, że na posiedzeniu Senatu inni senatorowie przejmą poprawki zgłaszane przez stronę pracodawców.
11.03.2025
Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu, ku zaskoczeniu zarówno przedsiębiorców, jak i części posłów koalicji rządzącej, Lewica w ostatniej chwili „dorzuciła” do ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom poprawki zaostrzające kary za naruszanie przepisów prawa pracy - m.in. umożliwiające orzeczenie kary ograniczenia wolności. Jednocześnie zignorowano postulaty organizacji pracodawców, mimo wcześniejszych zapewnień rządu o ich poparciu.
27.02.2025
Już nie 30 tys. zł, a 50 tys. zł ma grozić maksymalnie pracodawcy, który zawrze umowę cywilnoprawną, choć powinien - umowę o pracę. Podobnie temu, który nie wypłaca w terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi jego rodziny. A jeśli nie wypłaca przez okres co najmniej 3 miesięcy, to kara ma wynieść nawet 60 tys. złotych - zdecydował Sejm, przyjmując poprawkę Lewicy, zmieniającą Kodeks pracy w... ustawie dotyczącej cudzoziemców.
25.02.2025
500 zł zarobi członek obwodowej komisji wyborczej w wyborach Prezydenta RP, 600 zł - zastępca przewodniczącego, a 700 zł przewodniczący komisji wyborczej – wynika z uchwały Państwowej Komisji Wyborczej. Jeżeli odbędzie się ponownie głosowanie, zryczałtowana dieta wyniesie 75 proc. wysokości diety w pierwszej turze. Termin zgłaszania kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych mija 18 kwietnia
20.01.2025
1 stycznia 2025 r. weszły w życie liczne zmiany podatkowe, m.in. nowe definicje budynku i budowli w podatku od nieruchomości, JPK CIT, globalny podatek wyrównawczy, PIT kasowy, zwolnienie z VAT dla małych firm w innych krajach UE. Dla przedsiębiorców oznacza to często nowe obowiązki sprawozdawcze i zmiany w systemach finansowo-księgowych. Firmy muszą też co do zasady przeprowadzić weryfikację nieruchomości pod kątem nowych przepisów.
02.01.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.L.2013.165.63 |
| Rodzaj: | Dyrektywa |
| Tytuł: | Dyrektywa 2013/11/UE w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich) |
| Data aktu: | 21/05/2013 |
| Data ogłoszenia: | 18/06/2013 |
| Data wejścia w życie: | 08/07/2013 |