(2012/658/UE)(Dz.U.UE L z dnia 25 października 2012 r.)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) nr 407/2010 z dnia 11 maja 2010 r. ustanawiające europejski mechanizm stabilizacji finansowej(1), w szczególności jego art. 3 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Zgodnie z art. 3 ust. 9 decyzji wykonawczej Rady 2011/344/UE(2) Komisja, wraz z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW) i we współpracy z Europejskim Bankiem Centralnym (EBC), dokonała piątego przeglądu postępów poczynionych przez władze Portugalii we wdrażaniu uzgodnionych środków w ramach gospodarczego i finansowego programu dostosowawczego (zwanego dalej "programem"), a także skuteczności tych środków oraz ich wpływu na gospodarkę i społeczeństwo.
(2) Powrót portugalskiej gospodarki do równowagi następuje w szybszym tempie niż oczekiwano. W II kwartale 2012 r. nastąpił znaczny spadek realnego produktu krajowego brutto (PKB) w ujęciu kwartał do kwartału wynoszący 1,2 %, podczas gdy w I kwartale wzrost PKB był zerowy. W ujęciu rocznym prognozowana dynamika recesji gospodarczej pozostaje na niezmienionym poziomie wynoszącym -3 %. Deficyt obrotów bieżących maleje szybciej niż przewidywano - wskaźnik ten spadł do 3 % PKB w 2012 r. z niemal 10 % zaledwie dwa lata temu. Ta korekta ma miejsce na tle dobrych wyników eksportu i gwałtownego spadku importu. W przyszłości na działalność gospodarczą wpływ wywierać będzie słabnący bodziec, którego źródłem jest popyt zewnętrzny, oraz dalsza konsolidacja budżetowa. W rezultacie wzrost PKB w latach 2013 i 2014 został skorygowany w dół o około 1 punkt procentowy odpowiednio do około -1 % i +1 %.
(3) Pomimo rygorystycznego wykonania budżetu po stronie wydatków, dane za okres do lipca wskazują na istnienie w 2012 r. luki budżetowej na poziomie 1¾ % PKB w porównaniu z planami budżetowymi. Podczas gdy szybsze niż zakładane przejście od popytu wewnętrznego do eksportu jest zjawiskiem pozytywnym, to jednak dwojako wpływa na wykonanie budżetu. Po pierwsze, wywiera najbardziej niekorzystny wpływ na krajowe sektory zatrudniające dużą liczbę pracowników, takie jak budownictwo, a będące jego wynikiem wyższe bezrobocie stanowi obciążenie dla budżetów zabezpieczenia społecznego. Po drugie, powoduje spadek wpływów podatkowych generowanych przez produkcję i konsumpcję, co prowadzi do znacznego uszczuplenia dochodów budżetowych. Wpływ struktury wzrostu na dochody jest spotęgowany przez odchodzenie, w ramach danej kategorii, od wyżej opodatkowanych artykułów takich jak towary konsumpcyjne trwałego użytku w stronę niżej opodatkowanych produktów codziennego spożycia. Ponadto słabość systemu podatków bezpośrednich pogłębia zjawisko wpadania podatników w niższe progi podatkowe, ponieważ malejące zarobki są opodatkowane według niższych stawek i w konsekwencji spadają dochody z tytułu podatku dochodowego. Poziom wydatków natomiast zasadniczo kształtował się zgodnie z planami, przy wyższych niż zakładano w budżecie oszczędnościach z tytułu wynagrodzeń pracowniczych. Wykonaniu budżetu sprzyjają także niższe niż oczekiwano płatności z tytułu odsetek i zmiana programowania funduszy strukturalnych Unii. Chociaż niektóre z czynników jednorazowych mogą przyczynić się do zmniejszenia luki do około ¾ % PKB w 2012 r., przeniesienie na lata 2013 i 2014 wysokiej wyjściowej luki budżetowej w wysokości około 1½ % PKB sprawi, że cele programu polityki fiskalnej w latach 2012-2014 będą nieosiągalne.
(4) W świetle znacznego spadku dochodów i bardziej umiarkowanej prognozy wzrostu gospodarczego, docelowe wartości deficytu zostały skorygowane do poziomu 5,0 % PKB w 2012 r., 4,5 % w 2013 r. i 2,5 % PKB w 2014 r. Ponieważ z analizy wynika, że luka budżetowa zasadniczo pozostaje poza kontrolą rządu, za właściwą należy uznać korektę docelowego poziomu deficytu w celu uwzględnienia części niedoboru. Nawet przy zmienionych docelowych wartościach deficytu w latach 2013 i 2014 konieczna będzie znaczna konsolidacja fiskalna na poziomie odpowiednio 3 % i 1¾ % PKB. W celu utrzymania wiarygodności programu wymagana będzie pewna koncentracja wysiłków służących realizacji korekty już na początkowym etapie.
(5) Realizację zmienionych celów budżetowych zapewnić ma szereg środków z zakresu wydatków strukturalnych i wsparcia dochodów. Jeszcze w 2012 r. powinny być zastosowane środki o wartości ¼ % PKB, aby osiągnąć założony poziom wynoszący 5 % PKB. Środki te obejmują, między innymi, zamrożenie wydatków i przyspieszenie realizacji niektórych działań przewidzianych na rok 2013. W 2013 r. środki konsolidacyjne o wartości 3 % PKB powinny zostać uwzględnione w budżecie w celu osiągnięcia docelowego poziomu 4,5 % PKB. Obejmują one dalsze obniżenie wynagrodzeń, głównie poprzez redukcję liczby pracowników publicznych, ograniczenie zużycia pośredniego, zmniejszenie transferów socjalnych, dalszą racjonalizację wydatków w sektorze opieki zdrowotnej, zmniejszenie nakładów inwestycyjnych, jak również wzrost dochodów osiągnięty dzięki reformie podatku dochodowego od osób fizycznych upraszczającej strukturę tego podatku, poszerzenie podstawy opodatkowania poprzez wyeliminowanie niektórych korzyści podatkowych, podwyższenie średniej stawki podatkowej przy jednoczesnej optymalizacji progresywności skali podatkowej, poszerzenie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych poprzez wyeliminowanie możliwości odliczenia odsetek, podwyższenie stawek akcyzy oraz zmiany opodatkowania nieruchomości. W perspektywie 2014 r. zainicjowano kompleksowy przegląd wydatków w celu zidentyfikowania możliwych cięć wydatków (w wysokości 4 mld EUR w ciągu dwóch lat), aby osiągnąć poziom deficytu budżetowego w wysokości 2,5 % PKB.
(6) Wprowadzane są instrumenty umożliwiające kontrolę wydatków publicznych. Wdrażany jest nowy system kontroli zobowiązań, konieczne jest jednak zapewnienie przestrzegania w pełni założeń systemu, aby uniknąć dalszego nagromadzenia nowych zaległości. Rozdrobnienie budżetowe powinno zostać ograniczone, a kosztowne niewydolności są eliminowane na szeroką skalę. Podejmowane działania obejmują ograniczanie strat przedsiębiorstw będących własnością skarbu państwa, renegocjację partnerstw publiczno-prywatnych (PPP) oraz forsowanie dalszych oszczędności w sektorze opieki zdrowotnej.
(7) Zgodnie z obecnymi prognozami Komisji dotyczącymi wzrostu nominalnego PKB (-1,0 % w 2011 r., -2,7 % w 2012 r., 0,3 % PKB w 2013 r. i 2,2 % w 2014 r.) oraz zmienionymi celami budżetowymi oczekuje się, że ewolucja relacji długu do PKB przebiegać będzie następująco: 107,8 % w 2011 r., 119,1 % w 2012 r., 123,7 % w 2013 r. i 123,6 % w 2014 r. Relacja długu do PKB ustabilizuje się zatem na poziomie poniżej 124 %, a w 2014 r. przyjmie tendencję spadkową, przy założeniu dalszych postępów w redukcji deficytu. Na dynamikę zadłużenia mają wpływ: szereg operacji pozabudżetowych, w tym transakcje nabycia znacznych aktywów finansowych, zwłaszcza na potrzeby możliwego dokapitalizowania banków i dofinansowania przedsiębiorstw będących własnością skarbu państwa, oraz różnice pomiędzy odsetkami naliczonymi a odsetkami zapłaconymi.
(8) Płynność i warunki wypłacalności systemu bankowego poprawiły się od czasu czwartego przeglądu, co należy przypisać trwającemu procesowi zmniejszania udziału finansowania dłużnego, wyjątkowym środkom wsparcia płynności zapewnionym przez Eurosystem oraz podwyższeniu kapitałów o ponad 7 mld EUR. Banki przedstawiły swoje zaktualizowane plany finansowania i plany uzupełnienia kapitału (wydanie czwarte). Wszystkie banki, pomimo trochę mniej optymistycznych prognoz wzrostu depozytów, przewidują osiągnięcie docelowego poziomu wskaźnika relacji kredytów do depozytów w wysokości 120 % do 2014 r. Ogólnie rzecz biorąc, realizacja Protokołu ustaleń dotyczącego szczegółowych warunków w zakresie polityki gospodarczej (zwanego dalej "protokołem ustaleń") w części dotyczącej sektora finansowego postępuje zgodnie z przyjętymi celami zakładającymi utrzymanie stabilności finansowej. Niektóre banki muszą jednak podjąć wysiłki, aby osiągnąć do końca roku zakładany w 2012 r. przez Banco de Portugal docelowy poziom kapitału podstawowego Tier 1 wynoszący 10 %.
(9) Postępy we wdrażaniu reform służących zwiększeniu konkurencyjności, zatrudnienia i potencjału wzrostu gospodarczego są zasadniczo zadowalające. W sierpniu 2012 r. wszedł w życie znowelizowany kodeks pracy. Do końca września 2012 r. planowana jest realizacja dalszych ważnych reform w dziedzinie odpraw i rokowań zbiorowych. Rząd Portugalii przyjął ostatnio szereg elementów aktywnej polityki rynku pracy mających na celu poprawę funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia, wspieranie tworzenia miejsc pracy, wzmocnienie aktywizacji oraz proponowanie bardziej skutecznych możliwości szkolenia. Reformy sądownictwa w dziedzinie postępowania cywilnego i organizacji sądów, które przyśpieszą rozstrzyganie sporów cywilnych i handlowych oraz udrożnią system sądownictwa, postępują w zadowalający sposób. Podjęto kroki w celu usprawnienia ram uznawania kwalifikacji zawodowych poprzez przyjęcie nowelizacji ustawy transponującej dyrektywę 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych(3) oraz poprzez przyjęcie przez rząd Portugalii projektu ustawy mającej na celu poprawę funkcjonowania zawodów wysoce regulowanych. Pracę nad wdrożeniem dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym(4) - w zakresie przepisów sektorowych - postępują w stałym tempie, przy czym oczekuje się, że pozostałe konieczne zmiany przepisów sektorowych zostaną przyjęte do końca roku 2012. W celu ograniczenia obciążenia administracyjnego konieczne są dalsze wysiłki mające na celu wdrożenie inicjatywy przewidującej zniesienie zezwoleń i utworzenie pojedynczego punktu kontaktowego, o którym mowa w dyrektywie 2006/123/WE. W celu ułatwienia małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) dostępu do finansowania rząd Portugalii zobowiązał się do przyjęcia, w razie konieczności, szeregu dodatkowych inicjatyw, w tym mechanizmów służących wzmocnieniu ukierunkowania MŚP na eksport.
(10) W oparciu o niezależne sprawozdanie dotyczące głównych krajowych organów regulacyjnych Portugalia przygotuje ustawę ramową chroniącą interes publiczny oraz promującą sprawne funkcjonowanie rynku. Ta ustawa ramowa gwarantować będzie niezależność organów regulacyjnych oraz ich autonomię finansową, administracyjną i zarządczą pozwalającą regulatorowi na wykonywanie ich obowiązków w pełnej zgodności z prawem Unii. Ta ustawa ramowa powinna również przyczynić się do zapewnienia skutecznego egzekwowania przez organ ds. konkurencji zasad konkurencji, wspierając tym samym i uzupełniając oddziaływanie niedawno przyjętej ustawy o ochronie konkurencji.
(11) Piąta aktualizacja protokołu ustaleń zawiera cały rozdział poświęcony promowaniu przyjaznego dla przedsiębiorców systemu udzielania zezwoleń, w którym zawarto bardziej szczegółowy harmonogram oraz konkretne cele pośrednie procesu przeglądu kilku ważnych systemów prawnych, takich jak przepisy w zakresie ochrony środowiska i planowania przestrzennego, czy też udzielania zezwoleń w sektorze przemysłu, handlu i turystyki.
(12) W świetle tej sytuacji decyzja wykonawcza 2011/344/UE powinna zostać zmieniona,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
______(1) Dz.U. L 118 z 12.5.2010, s. 1.
(2) Dz.U. L 159 z 17.6.2011, s. 88.
(3) Dz.U. L 255 z 30.9.2005, s. 22.
(4) Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 36.