PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 74 oraz art. 78 ust. 1 i 2,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą(1),
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Celem polityki Unii w zakresie wspólnego europejskiego systemu azylowego (WESA) jest, zgodnie z założeniami programu haskiego, utworzenie wspólnej przestrzeni azylowej za pomocą skutecznej, ujednoliconej procedury zgodnie z wartościami i tradycją humanitarną Unii Europejskiej.
(2) W ciągu ostatnich lat, dzięki wprowadzeniu wspólnych minimalnych norm, osiągnięto znaczne postępy na drodze do ustanowienia WESA. Istnieją jednak nadal duże różnice między państwami członkowskimi w zakresie przyznawania ochrony międzynarodowej i form tej ochrony. Różnice te powinny zostać zmniejszone.
(3) W swoim planie polityki azylowej przyjętym w czerwcu 2008 roku Komisja zapowiedziała, że zamierza prowadzić działania na rzecz rozwoju WESA, proponując wprowadzenie zmian w istniejących instrumentach prawnych w celu osiągnięcia większej harmonizacji obowiązujących norm i zwiększając wsparcie dla praktycznej współpracy między państwami członkowskimi, w szczególności za pomocą wniosku ustawodawczego w sprawie utworzenia Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu ("Urzędu"), aby poprawić koordynację współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi w celu skutecznego wprowadzania w życie wspólnych zasad.
(4) W przyjętym we wrześniu 2008 roku Europejskim pakcie o imigracji i azylu Rada Europejska uroczyście przypomniała, że każdy prześladowany cudzoziemiec ma prawo otrzymać pomoc i ochronę na terytorium Unii Europejskiej na mocy Konwencji genewskiej z dnia 28 lipca 1951 r. dotyczącej statusu uchodźców, zmienionej protokołem z Nowego Jorku z dnia 31 stycznia 1967 r., i innych stosownych traktatów. Zostało również wyraźnie postanowione, że europejski urząd wsparcia zostanie utworzony w 2009 roku.
(5) Praktyczna współpraca w dziedzinie azylu ma na celu zwiększenie konwergencji oraz zapewnienie stałej jakości stosowanych przez państwa członkowskie procedur podejmowania decyzji w tej dziedzinie, w ramach prawa europejskiego. W ramach praktycznej współpracy podjęto w ostatnich latach szereg działań, w szczególności przyjęto wspólne podejście do kwestii informacji o krajach pochodzenia oraz ustanowiono wspólny europejski program szkoleń dla pracowników służb azylowych (European asylum curriculum).
(6) Urząd powinien zostać utworzony w celu wzmacniania i rozwijania tych działań w zakresie współpracy. Urząd powinien w należyty sposób uwzględniać te działania w zakresie współpracy oraz wynikające z nich wnioski.
(7) Względem państw członkowskich, których systemy azylowe i systemy przyjmowania znajdują się pod szczególną i nieproporcjonalną presją, zwłaszcza z racji położenia geograficznego lub sytuacji demograficznej tych państw, Urząd powinien wspierać rozwijanie solidarności w ramach Unii w celu propagowania bardziej zrównoważonej relokacji osób korzystających z ochrony międzynarodowej między państwami członkowskimi, zapewniając przy tym, by nie dochodziło do nadużyć systemów azylowych ani systemów przyjmowania.
(8) Aby wykonywać swoje uprawnienia w sposób optymalny, Urząd powinien być niezależny w dziedzinach technicznych oraz posiadać autonomię prawną, administracyjną i finansową. Dlatego właśnie Urząd powinien być organem Unii posiadającym osobowość prawną i dysponującym uprawnieniami wykonawczymi przyznanymi mu na mocy niniejszego rozporządzenia.
(9) Urząd powinien ściśle współpracować z organami azylowymi państw członkowskich, z krajowymi służbami imigracyjnymi i azylowymi oraz z innymi służbami, a także korzystać z ich zdolności i wiedzy fachowej; powinien również współdziałać z Komisją. Państwa członkowskie powinny współpracować z Urzędem, aby zapewnić mu możliwość wykonania jego uprawnień.
(10) Urząd powinien także ściśle współpracować z Wysokim Komisarzem ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) oraz, w stosownych przypadkach, z właściwymi organizacjami międzynarodowymi, tak aby wykorzystać ich wiedzę fachową i wsparcie. Dlatego też rola UNHCR oraz pozostałych właściwych organizacji międzynarodowych powinna być w pełni uznana, a partnerzy ci - w pełni uczestniczyć w pracach Urzędu. Żadne zasoby finansowe, które Urząd udostępni UNHCR zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, nie powinny - w połączeniu z innymi międzynarodowymi lub krajowymi źródłami finansowania - powodować podwójnego finansowania działalności UNHCR.
(11) Ponadto, aby Urząd mógł wypełniać swoją rolę i w zakresie, w jakim jest to niezbędne do wykonania swoich zadań, Urząd powinien współpracować z innymi organami Unii, zwłaszcza z Europejską Agencją Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej (FRONTEX), ustanowioną rozporządzeniem Rady (WE) nr 2007/2004(2) i Agencją Praw Podstawowych Unii Europejskiej, ustanowioną rozporządzeniem Rady (WE) nr 168/2007(3).
(12) Urząd powinien współpracować z Europejską Siecią Migracyjną, ustanowioną decyzją Rady 2008/381/WE(4), aby unikać powielania działań. Urząd powinien również na bieżąco prowadzić dialog ze społeczeństwem obywatelskim z myślą o wymianie informacji i gromadzeniu wiedzy w dziedzinie azylu.
(13) Urząd powinien stać się europejskim centrum eksperckim w dziedzinie azylu i odpowiadać za ułatwianie, koordynację i zacieśnianie praktycznej współpracy państw członkowskich w zakresie wielu aspektów związanych z azylem, tak aby państwa członkowskie mogły skuteczniej zapewniać ochronę międzynarodową osobom, którym ona przysługuje, a jednocześnie, w stosownych przypadkach, sprawiedliwie i efektywnie postępować z osobami nie kwalifikujacymi się do przyznania ochrony międzynarodowej. Uprawnienia Urzędu powinny być ukierunkowane na realizację trzech głównych zadań, mianowicie przyczynianie się do wdrożenia WESA, wspieranie praktycznej współpracy między państwami członkowskimi w dziedzinie azylu oraz wspieranie państw członkowskich znajdujących się pod szczególną presją.
(14) Urząd nie powinien dysponować żadnymi uprawnieniami bezpośrednimi ani pośrednimi w zakresie podejmowania decyzji przez organy azylowe państw członkowskich w sprawie indywidualnych wniosków o przyznanie ochrony międzynarodowej.
(15) Aby służyć szybkim i skutecznym wsparciem operacyjnym państwom członkowskim, których systemy azylowe i systemy przyjmowania znajdują się pod szczególną presją, lub koordynować udzielanie takiego wsparcia, Urząd powinien - na wniosek zainteresowanych państw członkowskich - koordynować działania wspierające te państwa członkowskie, między innymi przez oddelegowywanie na ich terytoria zespołów wsparcia w dziedzinie azylu, w skład których wchodzą eksperci ds. azylu. Zespoły te powinny w szczególności służyć wiedzą fachową w zakresie usług tłumaczenia ustnego, informacjami o krajach pochodzenia oraz wiedzą w zakresie rozpatrywania spraw azylowych i zarządzania nimi. Aby zapewnić skuteczność ich oddelegowywania, zasady działania zespołów wsparcia w dziedzinie azylu powinny być regulowane przepisami niniejszego rozporządzenia.
(16) Urząd powinien wypełniać swoją rolę w taki sposób, by stać się punktem odniesienia z racji swojej niezależności, naukowej i technicznej jakości świadczonego wsparcia oraz rozpowszechnianych informacji, przejrzystości swoich procedur i metod działania, a także rzetelności w wykonywaniu powierzonych mu zadań.
(17) Aby skutecznie kontrolować funkcjonowanie Urzędu, Komisja i państwa członkowskie powinny być reprezentowane w jego zarządzie. W miarę możliwości zarząd powinien składać się z dyrektorów operacyjnych organów azylowych państw członkowskich lub ich przedstawicieli. Zarząd powinien dysponować niezbędnymi uprawnieniami, w szczególności do sporządzania budżetu, kontroli jego wykonywania, przyjmowania odpowiedniego rozporządzenia finansowego, ustanawiania przejrzystych zasad działania w zakresie decyzji podejmowanych przez Urząd, przyjmowania corocznego sprawozdania na temat sytuacji w dziedzinie azylu w Unii i dokumentów technicznych dotyczących wdrażania instrumentów Unii w zakresie azylu oraz mianowania dyrektora wykonawczego, jak również, w stosownych przypadkach, komitetu wykonawczego. Aby w pełni włączyć UNHCR w prace Urzędu i ze względu na jego wiedzę fachową w dziedzinie azylu, UNHCR powinien być reprezentowany przez członka zarządu bez prawa głosu.
(18) Zważywszy na charakter zadań Urzędu i rolę dyrektora wykonawczego oraz z myślą o umożliwieniu Parlamentowi Europejskiemu przyjęcia opinii dotyczącej wybranego kandydata przed jego mianowaniem, jak również przed ewentualnym przedłużeniem jego kadencji, dyrektor wykonawczy powinien zostać poproszony o złożenie oświadczenia i udzielenie odpowiedzi na pytania na forum właściwej komisji lub właściwych komisji Parlamentu Europejskiego. Dyrektor wykonawczy powinien także przedstawiać Parlamentowi Europejskiemu coroczne sprawozdanie. Ponadto Parlament Europejski powinien mieć możliwość zwrócenia się do dyrektora wykonawczego o przedstawienie sprawozdania z realizacji powierzonych mu zadań.
(19) Aby zagwarantować pełną autonomię i niezależność Urzędu, powinien on dysponować własnym budżetem, który składałby się głównie z wkładu Unii. Finansowanie Urzędu powinno odbywać się zgodnie z porozumieniem osiągniętym przez władzę budżetową, tak jak określa to pkt 47 porozumienia międzyinstytucjonalnego pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami(5). Procedura budżetowa Unii powinna mieć zastosowanie do wkładu Unii i wszelkich innych dotacji, którymi obciążany jest budżet ogólny Unii Europejskiej. Kontrola sprawozdań finansowych powinna być przeprowadzona przez Trybunał Obrachunkowy.
(20) Urząd powinien współpracować z organami państw trzecich oraz organizacjami międzynarodowymi właściwymi w dziedzinach objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia i państwami trzecimi w ramach ustaleń roboczych przyjętych zgodnie ze stosownymi postanowieniami Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
(21) Zgodnie z art. 3 Protokołu w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i do TFUE, Zjednoczone Królestwo i Irlandia powiadomiły pismami z dnia 18 maja 2009 r. o swoim zamiarze wzięcia udziału w przyjęciu i stosowaniu niniejszego rozporządzenia.
(22) Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu w sprawie stanowiska Danii, załączonego do TUE i TFUE, Dania nie bierze udziału w przyjęciu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związana ani go nie stosuje.
(23) W związku z faktem, że Dania, jako państwo członkowskie, wniosła już wkład w praktyczną współpracę między państwami członkowskimi w dziedzinie azylu, Urząd powinien ułatwiać współpracę operacyjną z Danią. W tym celu należy zapraszać przedstawiciela Danii do udziału we wszystkich posiedzeniach zarządu, który może także zdecydować, w stosownych przypadkach, o zaproszeniu duńskich obserwatorów na posiedzenia grup roboczych.
(24) Aby Urząd mógł wypełniać swoją rolę, udział w jego pracach powinien być otwarty dla państw, które zawarły z Unią umowy, na mocy których przyjęły one i stosują prawo Unii w dziedzinie objętej niniejszym rozporządzeniem, w szczególności dla Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii. Urząd powinien również mieć możliwość przyjmowania, w porozumieniu z Komisją, ustaleń roboczych, zgodnie z postanowieniami TFUE, z krajami innymi, niż kraje, które zawarły z Unią umowy, na mocy których przyjęły i stosują prawo Unii. W żadnym wypadku Urząd nie powinien jednak prowadzić jakiejkolwiek niezależnej polityki zewnętrznej.
(25) Do Urzędu powinno mieć zastosowanie rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich(6) ("rozporządzenie finansowe"), w szczególności jego art. 185.
(26) Rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. dotyczące dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF)(7) powinno mieć nieograniczone zastosowanie do Urzędu, który powinien przystąpić do porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 25 maja 1999 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Wspólnot Europejskich dotyczącego dochodzeń wewnętrznych prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych(8).
(27) Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji(9) powinno mieć zastosowanie do Urzędu.
(28) Operacje przetwarzania danych osobowych przez Urząd powinny podlegać przepisom rozporządzenia (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych(10).
(29) Niezbędne przepisy dotyczące pomieszczeń dla Urzędu w państwie członkowskim, w którym Urząd będzie miał siedzibę, a także szczególne przepisy mające zastosowanie do wszystkich pracowników Urzędu i członków ich rodzin powinny zostać określone w porozumieniu w sprawie siedziby. Ponadto przyjmujące państwo członkowskie powinno zapewnić najlepsze możliwe warunki w celu zagwarantowania właściwego funkcjonowania Urzędu, w tym pod względem edukacji dzieci i transportu, aby mógł on przyciągnąć zasoby ludzkie wysokiej jakości z jak największego obszaru geograficznego.
(30) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, czyli potrzeba usprawnienia wdrażania WESA, ułatwiania, koordynowania i zacieśniania praktycznej współpracy między państwami członkowskimi w dziedzinie azylu oraz zapewniania wsparcia operacyjnego państwom członkowskim, których systemy azylowe i systemy przyjmowania znajdują się pod szczególną presją, lub koordynowania udzielania takiego wsparcia, nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na rozmiary i skutki działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podejmować działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(31) Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i powinno być stosowane zgodnie z prawem do azylu uznanym w art. 18 Karty,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Sporządzono w Strasburgu dnia 19 maja 2010 r.
W imieniu Parlamentu Europejskiego |
W imieniu Rady |
J. BUZEK |
D. LÓPEZ GARRIDO |
Przewodniczący |
Przewodniczący |
______
(1) Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 7 maja 2009 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz stanowisko Rady przyjęte w pierwszym czytaniu dnia 25 lutego 2010 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym). Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 18 maja 2010 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym).
(2) Dz.U. L 349 z 25.11.2004, s. 1.
(3) Dz.U. L 53 z 22.2.2007, s. 1.
(4) Dz.U. L 131 z 21.5.2008, s. 7.
(5) Dz.U. C 139 z 14.6.2006, s. 1.
(6) Dz.U. L 248 z 16.9.2002, s. 1.
(7) Dz.U. L 136 z 31.5.1999, s. 1.
(8) Dz.U. L 136 z 31.5.1999, s. 15.
(9) Dz.U. L 145 z 31.5.2001, s. 43.
(10) Dz.U. L 8 z 12.1.2001, s. 1.
(11) Dz.U. L 357 z 31.12.2002, s. 72.
(12) Dz.U. L 56 z 4.3.1968, s. 1.
(13) Dz.U. 17 z 6.10.1958, s. 385.
(14) Dz.U. L 317 z 3.12.2001, s. 1.