a także mając na uwadze, co następuje:(1) Unia Europejska opiera się na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz praworządności, które są wspólne dla państw członkowskich.
(2) Karta praw podstawowych Unii Europejskiej(2) - przy uwzględnieniu statusu i zakresu zastosowania karty oraz towarzyszących jej objaśnień - stanowi odzwierciedlenie praw wynikających w szczególności z tradycji konstytucyjnych i zobowiązań międzynarodowych wspólnych państwom członkowskim, z Traktatu o Unii Europejskiej, traktatów wspólnotowych, europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, kart społecznych przyjętych przez Wspólnotę i Radę Europy oraz z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
(3) Wspólnota i państwa członkowskie, stosując prawo wspólnotowe, zobowiązane są przestrzegać praw podstawowych.
(4) Lepsza znajomość problematyki praw podstawowych oraz powszechniejsza ich świadomość w Unii Europejskiej sprzyjają zapewnianiu pełnego poszanowania praw podstawowych. Do osiągnięcia tego celu przyczyni się ustanowienie agencji wspólnotowej, której zadaniem będzie dostarczanie informacji i danych dotyczących kwestii praw podstawowych. Ponadto, zgodnie z zaleceniem nr R (97) 14 Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia 30 września 1997 r., tworzenie skutecznych instytucji chroniących i upowszechniających prawa człowieka jest wspólną wartością uznawaną przez wspólnotę międzynarodową i społeczność europejską.
(5) Przedstawiciele państw członkowskich zgromadzeni na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 13 grudnia 2003 r. uzgodnili, że należy wykorzystać doświadczenia Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, ustanowionego na mocy rozporządzenia (WE) nr 1035/97(3), oraz rozszerzyć jego mandat, aby przekształcić centrum w agencję praw człowieka. Przedstawiciele państw członkowskich postanowili również przy tej okazji, że siedzibą agencji powinien pozostać Wiedeń.
(6) Komisja poparła to uzgodnienie i zgłosiła zamiar przedstawienia wniosku odpowiednio zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1035/97. Następnie w dniu 25 października 2004 r. wystosowała komunikat w sprawie agencji praw podstawowych, na podstawie którego przeprowadzono szerokie konsultacje społeczne.
(7) Na bazie istniejącego Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii powinna zatem zostać ustanowiona Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która dostarczać będzie informacji, pomocy oraz wiedzy fachowej w zakresie praw podstawowych odpowiednim instytucjom i organom Wspólnoty oraz jej państw członkowskich przy wdrażaniu przez nie prawa wspólnotowego, w celu zagwarantowania pełnego przestrzegania praw podstawowych przez te instytucje i organy podczas podejmowania przez nie środków lub określania kierunków działań w dziedzinach należących do ich kompetencji.
(8) Uznaje się, że działalność agencji powinna ograniczać się do zakresu stosowania prawa wspólnotowego.
(9) Agencja powinna odwoływać się w swoich pracach do praw podstawowych w rozumieniu art. 6 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, w tym praw określonych w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, a w szczególności do praw podstawowych wymienionych w Karcie praw podstawowych, przy uwzględnieniu statusu tej karty oraz towarzyszących jej objaśnień. Nazwa agencji powinna odzwierciedlać jej bliskie powiązanie z kartą.
(10) Ponieważ agencja ma korzystać z doświadczeń istniejącego Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, jej działania powinny w dalszym ciągu obejmować zjawiska rasizmu, ksenofobii i antysemityzmu, ochronę praw mniejszości oraz kwestię równouprawnienia płci, stanowiące podstawowe elementy ochrony praw podstawowych.
(11) Tematyczne dziedziny działalności agencji powinny zostać określone w wieloletnich ramach prac, wskazujących granice działalności agencji. Ze względu na polityczne znaczenie wieloletnich ram prac ważne jest, by były one przyjmowane przez Radę po konsultacji z Parlamentem Europejskim i na podstawie wniosku Komisji.
(12) Agencja powinna gromadzić obiektywne, rzetelne i porównywalne informacje dotyczące rozwoju sytuacji w zakresie praw podstawowych, analizować te informacje pod kątem przyczyn łamania praw podstawowych, wynikających z tego konsekwencji i skutków oraz badać przykłady wzorcowych sposobów rozwiązywania tego rodzaju problemów.
(13) Agencja powinna być uprawniona do przekazywania swoich opinii - z własnej inicjatywy albo na wniosek Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji - instytucjom unijnym i państwom członkowskim wdrażającym prawo wspólnotowe, bez ingerowania w procedury legislacyjne i sądowe określone w Traktacie. Instytucje powinny mieć jednakże możliwość zwracania się do agencji o wydanie opinii w sprawie wniosków legislacyjnych lub stanowisk przyjętych w toku procedur legislacyjnych w odniesieniu do zgodności wniosków
lub stanowisk z prawami podstawowymi.
(14) Agencja powinna przedstawiać roczne sprawozdanie na temat tych aspektów praw podstawowych, których dotyczy jej działalność, i wskazywać w nim przykłady wzorcowych działań. Ponadto agencja powinna przygotowywać sprawozdania tematyczne dotyczące zagadnień szczególnie istotnych z punktu widzenia polityki Unii.
(15) Agencja powinna podejmować działania służące zwiększaniu w społeczeństwie świadomości w zakresie praw podstawowych oraz możliwości i różnych sposobów ich egzekwowania, nie powinna jednak zajmować się indywidualnymi skargami.
(16) Agencja powinna prowadzić jak najściślejszą współpracę ze wszystkimi właściwymi instytucjami Unii oraz organami, biurami i agencjami Wspólnoty i Unii, aby unikać powielania ich prac, w szczególności prac mającego powstać Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn.
(17) Współpraca z państwami członkowskimi jest podstawowym warunkiem powodzenia prac agencji, i dlatego agencja powinna ściśle współpracować z państwami członkowskimi za pośrednictwem swych organów; na potrzeby tej współpracy państwa członkowskie powinny wyznaczyć krajowych urzędników łącznikowych, którzy będą głównymi osobami odpowiedzialnymi za kontakt z agencją w państwach członkowskich. Agencja powinna kontaktować się z krajowymi urzędnikami łącznikowymi przede wszystkim w sprawach sprawozdań i innych dokumentów sporządzanych przez agencję.
(18) Agencja powinna ściśle współpracować z Radą Europy. Współpraca ta powinna zagwarantować unikanie nakładania się działalności agencji i Rady Europy, czemu służyć ma w szczególności opracowanie mechanizmów zapewniających komplementarność i wartość dodaną, takich jak zawarcie umowy o współpracy dwustronnej oraz umożliwienie niezależnej osobie mianowanej przez Radę Europy uczestnictwa w pracach organów zarządzających agencji, która to osoba posiadać będzie jasno określone prawo głosu.
(19) Uznając ważną rolę społeczeństwa obywatelskiego w ochronie praw podstawowych, agencja powinna propagować dialog ze społeczeństwem obywatelskim i ściśle współpracować z organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami społeczeństwa obywatelskiego zajmującymi się problematyką praw podstawowych. Agencja powinna utworzyć sieć współpracy zwaną "platformą praw podstawowych", aby prowadzić zorganizowany i owocny dialog oraz ściśle współpracować ze wszystkimi właściwymi zainteresowanymi stronami.
(20) Z uwagi na szczególne funkcje agencji każde państwo członkowskie powinno mianować do zarządu jednego niezależnego eksperta. Uwzględniając zasady dotyczące statusu i funkcjonowania krajowych instytucji powołanych do ochrony i propagowania praw człowieka ("zasady paryskie"), skład zarządu powinien zapewniać niezależność agencji zarówno od instytucji rządowych, jak i od rządów państw członkowskich oraz gwarantować jak najobszerniejszą wiedzę fachową w zakresie praw podstawowych.
(21) Aby zapewnić wysoką jakość merytoryczną swych prac, agencja powinna korzystać z pomocy komitetu naukowego, który będzie się kierował jej pracami w duchu obiektywizmu naukowego.
(22) Władze mianujące członków zarządu, rady wykonawczej i komitetu naukowego powinny dążyć do tego, by w jednostkach tych znalazła się zbliżona liczba kobiet i mężczyzn. Szczególną uwagę należy zwrócić na zbliżoną liczbę kobiet i mężczyzn wśród pracowników agencji.
(23) Ze względu na istotną rolę, jaką odgrywa Parlament Europejski, jeśli chodzi o ochronę i upowszechnianie praw podstawowych oraz włączanie tej tematyki do głównego nurtu życia społecznego i politycznego, należy zapewnić uczestnictwo tej instytucji w pracach agencji, w tym w przyjmowaniu wieloletnich ram jej prac; z uwagi na wyjątkowy charakter i wyjątkowe zadania agencji Parlament powinien uczestniczyć również w procesie wyboru kandydatur zgłoszonych na stanowisko jej dyrektora, co nie powinno być traktowane jako precedens dla innych agencji.
(24) Agencja powinna stosować odpowiednie przepisy wspólnotowe dotyczące: publicznego dostępu do dokumentów, zawarte w rozporządzeniu (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji(4); ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych, zawarte w rozporządzeniu (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych(5); oraz języków, zawarte w rozporządzeniu nr 1 z dnia 15 kwietnia 1958 r. w sprawie określenia systemu językowego Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej(6) i rozporządzeniu (WE) nr 2965/94 z dnia 28 listopada 1994 r. ustanawiającym Centrum Tłumaczeń dla organów Unii Europejskiej(7).
(25) Do agencji powinno mieć zastosowanie rozporządzenie Komisji (WE, Euratom) nr 2343/2002 z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów określonych w artykule 185 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich(8) oraz rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. dotyczące dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF)(9).
(26) Do pracowników i dyrektora agencji powinny mieć zastosowanie Regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich oraz Warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich, a także przepisy przyjęte wspólnie przez instytucje Wspólnot Europejskich w celu zastosowania regulaminu pracowniczego i warunków zatrudnienia, w tym przepisy dotyczące odwołania dyrektora.
(27) Agencja powinna posiadać osobowość prawną i być następcą prawnym Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii w zakresie wszystkich zobowiązań prawnych i finansowych oraz odpowiedzialności centrum, a także w zakresie porozumień przez nie zawartych oraz umów o pracę z pracownikami centrum.
(28) W pracach agencji powinny móc uczestniczyć kraje kandydujące. Umożliwienie udziału w pracach agencji także krajom, z którymi zawarto umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu, pozwoli Unii wspierać ich wysiłki na drodze do integracji europejskiej przez ułatwienie stopniowego dostosowywania ich ustawodawstwa do prawa wspólnotowego oraz przekazywania fachowej wiedzy i wskazywania wzorcowych działań, zwłaszcza w tych dziedzinach dorobku, które będą służyć za główny punkt odniesienia podczas procesu reform w regionie Bałkanów Zachodnich.
(29) We właściwym czasie agencja powinna rozpocząć niezbędną procedurę oceny swej działalności; na podstawie tej oceny można będzie dokonać przeglądu zakresu działalności agencji, jej zadań i metod działania.
(30) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, to jest zapewnienie porównywalnych i rzetelnych informacji oraz danych na szczeblu europejskim, w celu wspierania instytucji Unii i państw członkowskich w poszanowaniu praw podstawowych, nie może w sposób wystarczający zostać osiągnięty przez państwa członkowskie, ale ze względu na skalę i skutki działań lepsze jego osiągnięcie jest możliwe na szczeblu Wspólnoty, Wspólnota może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym samym artykule rozporządzenie niniejsze nie wykracza poza to, co jest konieczne do realizacji tych celów.
(31) Udział agencji w zapewnianiu pełnego poszanowania praw podstawowych w ramach prawa wspólnotowego może pomóc w osiągnięciu celów Wspólnoty. W odniesieniu do przyjęcia niniejszego rozporządzenia Traktat nie przewiduje innych kompetencji niż określone w art. 308.
(32) Żaden przepis niniejszego rozporządzenia nie powinien być interpretowany jako przesądzający o tym, czy kompetencje agencji mogą zostać rozszerzone tak, by objęły dziedzinę współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.
(33) W celu ustanowienia agencji konieczna byłaby znaczna zmiana rozporządzenia (WE) nr 1035/97, a więc dla zachowania przejrzystości powinno ono zostać uchylone,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
1 Art. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
2 Art. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
3 Art. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
4 Art. 5 zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
5 Art. 5a dodany przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
6 Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/715 z dnia 18 grudnia 2018 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów utworzonych na podstawie TFUE oraz Traktatu Euratom, o których mowa w art. 70 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (Dz.U. L 122 z 10.5.2019, s. 1).
7 Art. 6 ust. 2 lit. a) zmieniona przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
8 Art. 7 zmieniony przez art. 1 pkt 7 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
9 Art. 8 zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
10 Art. 9 zmieniony przez art. 1 pkt 9 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
11 Art. 10 ust. 4 lit. a) zmieniona przez art. 1 pkt 10 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
12 Art. 12 zmieniony przez art. 1 pkt 11 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
13 Dz.U.L 56 z 4.3.1968, s. 1.
14 Art. 13 zmieniony przez art. 1 pkt 12 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
15 Art. 14 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 13 lit. a rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
16 Art. 14 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 13 lit. b rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
17 Art. 14 ust. 5 zmieniony przez art. 1 pkt 13 lit. c rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
18 Art. 15 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 14 lit. a rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
19 Art. 15 ust. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 14 lit. a rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
20 Art. 15 ust. 7 zmieniony przez art. 1 pkt 14 lit. b rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
21 Art. 17 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 15 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
22 Art. 19 zmieniony przez art. 1 pkt 16 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
23 Art. 20 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 17 lit. a rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
24 Art. 20 ust. 7 zmieniony przez art. 1 pkt 17 lit. b rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
25 Art. 24 zmieniony przez art. 1 pkt 18 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
26 Art. 26 zmieniony przez art. 1 pkt 19 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
27 Art. 27 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 20 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
28 Art. 28 zmieniony przez art. 1 pkt 21 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
29 Art. 29 uchylony przez art. 1 pkt 22 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
30 Art. 30 zmieniony przez art. 1 pkt 23 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.
31 Art. 31 uchylony przez art. 1 pkt 24 rozporządzenia nr 2022/555 z dnia 5 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.108.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 kwietnia 2022 r.