(Jedynie tekst w języku niemieckim jest autentyczny)(notyfikowana jako dokument nr C(2007) 130)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2007/492/WE)
(Dz.U.UE L z dnia 13 lipca 2007 r.)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 88 ust. 2 akapit pierwszy,
uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),
po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag zgodnie z wymienionymi artykułami(1) i po uwzględnieniu tych uwag,
a także mając na uwadze, co następuje:
I. PROCEDURA
(1) W pismach z dnia 23 stycznia 2002 r. oraz 20 sierpnia 2002 r. do Komisji wpłynęła skarga dotycząca pomocy państwa w postaci gwarancji państwowych na rzecz grupy Biria.
(2) Po wymianie korespondencji między Komisją a Niemcami Niemcy poinformowały Komisję pismem z dnia 24 stycznia 2003 r., zarejestrowanym dnia 28 stycznia 2003 r., że planowane udzielenie gwarancji, które zostało uzależnione od zezwolenia Komisji, zostało wycofane. Składający skargę został o tym powiadomiony w piśmie z dnia 17 lutego 2003 r.
(3) W piśmie z dnia 1 lipca 2003 r., zarejestrowanym dnia 9 lipca 2003 r., oraz w piśmie z dnia 8 sierpnia 2003 r., zarejestrowanym dnia 5 września 2003 r., składający skargę przekazał dodatkowe informacje dotyczące innej gwarancji państwa na rzecz grupy Biria oraz w sprawie udziałów publicznych w przedsiębiorstwach grupy.
(4) Komisja pismem z 9 września 2003 r. zwróciła się o przekazanie informacji, których Niemcy udzieliły w piśmie z 14 października 2003 r., zarejestrowanym 16 października 2003 r. Komisja w dniu 9 grudnia 2003 r. zażądała dodatkowych informacji, których Niemcy udzieliły w piśmie z 19 marca 2004 r., zarejestrowanym tego samego dnia.
(5) Dnia 18 października 2004 r. Komisja wydała nakaz udzielenia informacji, ponieważ miała wątpliwości co do tego, czy środki pomocy przyznane grupie Biria są zgodne z programami, na podstawie których je rzekomo przyznano. W odpowiedzi na nakaz udzielenia informacji Niemcy przedstawiły dodatkowe informacje w piśmie z dnia 31 stycznia 2005 r., które zostało zarejestrowane tego samego dnia.
(6) W dniu 20 października 2005 r. Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające w odniesieniu do trzech domniemanych środków pomocy. W tej samej decyzji stwierdziła ona, że kilka innych środków pomocy, które przyznano rzekomo niezgodnie z prawem, albo nie stanowi pomocy, albo zostało udzielonych na podstawie i zgodnie z zatwierdzonymi programami. Odnośna decyzja Komisji została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej(2). Komisja zaprosiła wszystkie zainteresowane strony do zgłaszania uwag w sprawie ewentualnych środków pomocy. Uwagi zostały przekazane przez stronę zainteresowaną, która pragnęła pozostać anonimowa, w piśmie z dnia 27 stycznia 2006 r., zarejestrowanym dnia 30 stycznia 2006 r., przez Prophete GmbH & Co. KG, z siedzibą w Rheda-Wiedenbrück, oraz Pantherwerke AG, z siedzibą w Löhne, w piśmie z dnia 6 lutego 2006 r., zarejestrowanym w tym samym dniu, a także przez Vaterland-Werke GmbH & Co. KG, z siedzibą w Neuenrade, w piśmie z dnia 6 lutego 2006 r., zarejestrowanym tego samego dnia, oraz w piśmie z dnia 27 lutego 2006 r., również zarejestrowanym tego samego dnia.
(7) Uwagi te przedłożone zostały Niemcom w pismach z dnia 6 lutego 2006 r. i 2 marca 2006 r. Niemcy udzieliły odpowiedzi w piśmie z dnia 5 kwietnia 2006 r., zarejestrowanym dnia 7 kwietnia 2006 r., oraz w piśmie z dnia 12 maja 2006 r., zarejestrowanym tego samego dnia.
(8) Niemcy przekazały swoje uwagi dotyczące wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego w piśmie z dnia 23 stycznia 2006 r., zarejestrowanym tego samego dnia.
(9) Komisja w piśmie z dnia 6 lutego 2006 r. poprosiła o udzielenie informacji uzupełniających, na które Niemcy udzieliły odpowiedzi w piśmie z dnia 5 kwietnia 2006 r., zarejestrowanym 7 kwietnia 2006 r. Komisja w dniu 19 lipca 2006 r. przesłała kolejną prośbę o dodatkowe informacje, na które Niemcy odpowiedziały pismem z dnia 25 września 2006 r., zarejestrowanym dnia 26 września 2006 r.
II. OPIS SZCZEGÓŁOWY
2.1. Beneficjent
(10) Grupa Biria prowadzi działalność w zakresie produkcji i wprowadzania do obrotu rowerów. Jej spółka matka, Biria AG, mieści się w Neukirch w Saksonii, czyli na obszarze objętym pomocą zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE.
(11) W roku 2003 grupa osiągnęła obroty w wysokości 93,2 mln EUR (2002: 83,8 mln EUR) i wypracowała zysk w kwocie 3,7 mln EUR (2002: straty w wysokości 5,8 mln EUR). W roku 2003 w grupie zatrudnionych było 415 osób (2002: 490 zatrudnionych) i tym samym należy ją zakwalifikować jako duże przedsiębiorstwo.
(12) Spółka matka, Biria AG, została utworzona w 2003 r. wskutek połączenia (starej) spółki Biria z jedną z jej spółek zależnych, Sachsen Zweirad GmbH. Równocześnie zmieniono nazwę firmy z Sachsen Zweirad GmbH na Biria GmbH. W kwietniu 2005 r. Biria GmbH została przekształcona w Biria AG. W roku 2003 Biria GmbH (obecnie Biria AG) wypracowała obrót roczny w wysokości 55,7 mln EUR oraz osiągnęła zysk w wysokości 3,6 mln EUR Jedynym właścicielem Biria AG jest pan Mehdi Biria.
(13) Oprócz spółki matki najważniejszymi spółkami wchodzącymi w skład grupy są: Bike Systems GmbH & Co Thüringer Zweiradwerk KG ("Bike Systems") - to przedsiębiorstwo należy do Biria poprzez spółkę zależną Bike Systems Betriebs- und Beteiligungsgesellschaft mbH ("BSBG") - oraz Checker Pig GmbH.
(14) Bike Systems ma siedzibę w Nordhausen w Turyngii, na obszarze objętym pomocą zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. W roku 2003 spółka Bike Systems osiągnęła obroty w wysokości 6,1 mln EUR i wykazała straty w wysokości 0,6 mln EUR Zatrudniała wówczas 157 pracowników. Bike Systems produkuje wyłącznie rowery dla spółki-matki BSBG ("umowa o produkcję za wynagrodzeniem"). BSBG jest odpowiedzialna za sprzedaż tych rowerów.
(15) Checker Pig GmbH ma siedzibę w Dreźnie w Saksonii, na obszarze objętym pomocą zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. W roku 2003 spółka Checker Pig GmbH osiągnęła obroty w wysokości 6,9 mln EUR i wykazała straty w wysokości 0,4 mln EUR Zatrudniała 43 pracowników.
(16) W dniu 7 listopada 2005 r. Biria AG sprzedała większość wartości majątkowych dwóm przedsiębiorstwom należącym do grupy Lone Star, prywatnemu funduszowi inwestycyjnemu. Nieruchomości pozostały w posiadaniu Biria AG i są przez nią wynajmowane grupie Lone Star. Cena sprzedaży wartości majątkowych wyniosła 11,5 mln EUR Wartość rynkowa rzeczonych wartości majątkowych została wyceniona przez niezależnego biegłego na 10,7 mln EUR Przedsiębiorstwo/przedsiębiorstwa grupy Lone Star obecnie najwyraźniej prowadzą działalność pod nazwą Biria GmbH.
(17) Według informacji Niemiec sprzedaż nastąpiła w ramach jawnego, przejrzystego i bezwarunkowego przetargu. Przetarg ten został ogłoszony w Internecie oraz w kilku mediach drukowanych. Dla udziałów nowego inwestora przewidziano kilka opcji: nabycie wartości majątkowych (asset-deal), nabycie wszystkich wartości majątkowych en bloc lub też kupno udziałów. Lone Star ostatecznie objęła wartości majątkowe w ramach transakcji asset-deal.
(18) Zgodnie z informacją podaną przez Niemcy sprzedaż przedsiębiorstwa została rozpoczęta jeszcze przed podjęciem przez Komisję decyzji z dnia 20 października 2005 r. o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego. Pierwszy termin składania ofert upływał z dniem 4 października 2005 r.
2.2. Środki finansowe
(19) Środek 1: w marcu 2001 r. gbb Beteiligungs-AG ("gbb"), spółka zależna Deutsche Ausgleichsbank (bank dotujący federacji), wniosła do Bike Systems cichy wkład w wysokości 2.070.732 EUR z okresem ważności do końca 2010 r. Według Niemiec wniesienie udziałów nastąpiło zgodnie z zasadami rynkowymi i nie stanowi wobec tego pomocy państwa.
(20) Środek 2: w dniu 20 marca 2003 r. kraj związkowy Saksonia przyznał gwarancję w wysokości 80 % na kredyt operacyjny wynoszący 5,6 mln EUR na rzecz Sachsen Zweirad GmbH, której termin obowiązywania upływał pierwotnie z końcem 2008 r. Gwarancja ta została w styczniu 2004 r. zwrócona i zastąpiona gwarancją na rzecz Biria GmbH (patrz: środek 3). Gwarancję przyznano na podstawie dyrektywy Wolnego Kraju Związkowego Saksonia(3) w sprawie gwarancji, programu pomocy zatwierdzonego przez Komisję.
(21) Środek 3: w dniu 9 grudnia 2003 r. kraj związkowy Saksonia przyznał gwarancję w wysokości 80 % na kredyt operacyjny wynoszący 24.875.000 EUR na rzecz Biria GmbH (obecnie Biria AG) w celu sfinansowania zaplanowanego zwiększenia obrotów oraz ukierunkowania na nowo koncepcji finansowania grupy. Na kredyt składa się kwota 8 mln EUR na kredyt operacyjny, 7,45 mln EUR stanowiących krótkoterminową linię kredytową na rachunku bieżącym oraz kwota 9,425 mln EUR przeznaczona na sezonową linię kredytową. Gwarancję przyznano na podstawie dyrektywy Wolnego Kraju Związkowego Saksonia w sprawie gwarancji, programu pomocy, na który Komisja udzieliła zgody. Gwarancji udzielono pod warunkiem, że zostanie zwrócona gwarancja wydana na rzecz Sachsen Zweirad GmbH (środek 2). Gwarancja ta zaczęła obowiązywać dopiero w dniu 5 stycznia 2004 r., po zwróceniu gwarancji dla Sachsen Zweirad.
III. PRZYCZYNY WSZCZĘCIA FORMALNEGO POSTĘPOWANIA WYJAŚNIAJĄCEGO
(22) Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające, ponieważ miała wątpliwości co do stwierdzenia Niemiec, że cichy udział został objęty zgodnie z zasadami rynkowymi. Zdaniem Komisji w związku z przyjęciem planu upadłości Bike Systems była akurat wyprowadzana ze stanu upadłości, tak więc przyszłe perspektywy przedsiębiorstwa były niepewne. Zgodnie z tym należało je w ówczesnym czasie traktować jak przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji. Komisja podawała w wątpliwość fakt, że wynagrodzenie wobec istniejącego ryzyka było stosowne oraz że cichy udział został objęty zgodnie z zasadami rynkowymi. Jeśli chodzi o możliwe wyłączenia na podstawie art. 87 ust. 2 oraz ust. 3 Traktatu WE, Komisja nie posiadała żadnych informacji, czy zostały spełnione warunki zawarte w wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy państwa dla celów ratowania i restrukturyzacji firm znajdujących się w trudnej sytuacji(4) (zwanych dalej "wytycznymi Wspólnoty").
(23) Kolejnym powodem, dla którego wszczęta została formalna procedura wyjaśniająca, był wstępny wniosek Komisji, iż nie zostały spełnione warunki programu pomocy, na podstawie którego rzekomo udzielone zostały gwarancje na rzecz Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH, a tym samym gwarancje nie były objęte tym programem pomocy. Zdaniem Komisji w momencie przyznania gwarancji Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH były przedsiębiorstwami znajdującymi się w trudnej sytuacji. Poza tym Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH są dużymi przedsiębiorstwami, a więc przyznanie im gwarancji również zgodnie z tym programem pomocy podlega indywidualnemu zgłoszeniu w Komisji. Ze względu na ewentualne zastosowanie wyłączeń na podstawie art. 87 ust. 2 oraz ust. 3 Traktatu WE Komisja wyraziła wątpliwości, czy zostały spełnione warunki zawarte we wytycznych Wspólnoty.
IV. UWAGI ZAINTERESOWANYCH STRON
(24) Komisja otrzymała uwagi od zainteresowanej strony, która pragnęła pozostać anonimowa, a także od firm Prophete GmbH & Co. KG i Pantherwerke AG oraz od Vaterland-Werke GmbH & Co. KG.
4.1. Uwagi konkurencyjnego przedsiębiorstwa, które pragnęło pozostać anonimowe
(25) Ustosunkowując się do kwestii wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego, konkurent, który pragnie pozostać anonimowy, dowodzi, że Biria AG dzięki gwarancji państwa w wysokości 24,5 mln EUR mogła sprzedawać rowery odbiorcom konkurenta po cenach poniżej kosztów produkcji, mimo że konkurent dysponuje najbardziej ekonomicznym zakładem produkcyjnym w Niemczech.
(26) Ponadto Biria AG w roku 2003 mogła wykazać tylko zyski, ponieważ instytucje bankowe zrezygnowały z należności wynoszących 8,567 mln EUR W kolejnych latach 2004 i 2005 Biria AG wygenerowała ponownie straty.
(27) Konkurent wskazuje ponadto na fakt, że Biria została sprzedana firmie Lone Star w ramach transakcji assetdeals. W związku z tym Sachsen-LB i Mittelständische Beteiligungsgesellschaft prawdopodobnie zrezygnowały ze znacznej części swoich wierzytelności. Wszystkie wartości majątkowe starej Biria AG przejęła nowa Biria GmbH należąca do grupy Lone Star.
4.2. Prophete GmbH & Co. KG i Pantherwerke AG
(28) Ustosunkowując się do kwestii wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego, Prophete GmbH & Co. KG i Pantherwerke AG (zwane dalej "Prophete i Pantherwerke") wyjaśniają, że Biria ze względu na pomoc państwa mogła sprzedawać po cenach, które w normalnych warunkach byłyby nie do utrzymania. Obie firmy są konkurentami Biria, a tym samym pomoc uderza w nie bezpośrednio.
(29) Grupa Biria jest największym producentem rowerów w Niemczech, a jej produkcja to około 700.000 rowerów rocznie. Przedsiębiorstwa grupy Biria reprezentowane są w dwóch segmentach rynku rowerowego, handlu niebranżowym i branżowym handlu hurtowym.
(30) Segment niebranżowy obejmuje cały handel detaliczny poprzez większe sieci detaliczne oraz sprzedaż wysyłkową. Rowery w tym segmencie kosztują zazwyczaj od 100 do 199 EUR Według oceny Prophete i Pantherwerke na rynku tym sprzedawanych jest ok. 1,5 mln rowerów, a udział w tym segmencie firmy Biria ze sprzedażą 650.000 rowerów wynosi ok. 50 %.
(31) Także w branżowym handlu hurtowym grupa Biria według Prophete i Pantherwerke posiada dominującą pozycję. Wolumen handlu w tym segmencie rynku to 150.000 do 200.000 rowerów. W branżowym handlu hurtowym ceny osiągają poziom do 400 EUR. W tym segmencie bezpośrednim konkurentem Biria jest firma Pantherwerke.
(32) Prophete i Pantherwerke od lat stwierdzają, że oferta cenowa grupy Biria jest ciągle niższa niż ta, którą oferują inni producenci. Różnicy tej nie można wytłumaczyć względami ekonomicznymi, ponieważ grupa Biria ze względu na dominującą pozycję na rynku wprawdzie osiąga wyższą sprzedaż, ale ta jednak nie przekłada się na korzystniejsze warunki. Prophete i Pantherwerke przypuszczają, że ze względu na niskie ceny sprzedaży przez grupę Biria przedsiębiorstwo to w ostatnich latach poniosło znaczne straty.
(33) W odniesieniu do cichego udziału, Prophete i Pantherwerke podają w wątpliwość, czy prywatny inwestor w obliczu sytuacji ekonomicznej Bike Systems, w jakiej spółka ta się znajdowała w roku 2001, zdecydowałby się na objęcie takiego udziału.
(34) Przyznanie obu gwarancji na rzecz Sachsen Zweirad GmbH i Biria w latach 2003 i 2004 Prophete i Pantherwerke uważają za niezgodne z przepisami Wspólnoty dotyczącymi pomocy państwa. Prophete i Pantherwerke są zdania, że przedsiębiorstwa będące beneficjentami tej pomocy w momencie jej przyznania znajdowały się w trudnej sytuacji. Nowe przedsiębiorstwo Biria należy traktować jako następcę prawnego obu poprzednich przedsiębiorstw, z których się wywodzi. Bilans otwarcia nowoutworzonego przedsiębiorstwa nie jest miarodajny.
(35) Przyznanie obu gwarancji naruszyło zasadę jednorazowej pomocy, bowiem działalność gospodarczą przedsiębiorstw grupy Biria można było utrzymać tylko dzięki kolejnemu wsparciu ze strony państwa.
(36) Nie zastosowano żadnych środków wyrównawczych, które zminimalizowałyby niepożądany wpływ udzielonej pomocy na konkurentów. Zaniechano ograniczenia obecności grupy Biria na rynku. Wprost przeciwnie, koncepcja tej grupy polegała na dalszym rozszerzaniu jej działalności poprzez prowadzenie agresywnej polityki cenowej. Na swojej stronie internetowej Biria zapowiedziała zwiększenie sprzedaży w porównaniu z rokiem 2004 i ogłosiła, że w roku 2005 zamierza sprzedać 850.000 rowerów. Ponadto Prophete i Pantherwerke wskazują na doniesienie prasowe, według którego właściciel Biria AG miał dokonać sprzedaży przedsiębiorstwa na rzecz prywatnego funduszu inwestycyjnego Lone Star.
4.3. Vaterland-Werke GmbH & Co. KG
(37) Ustosunkowując się do kwestii wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego, Vaterland-Werke GmbH & Co. KG (Vaterland-Werke) dowodzi, że grupa Biria z roczną produkcją od 700.000 do 800.000 rowerów jest największym producentem w Niemczech. Porównywalną wielkość osiąga tylko firma MIFA Mitteldeutsche Fahrradwerke, której produkcja wynosi 700.000 rowerów rocznie; inni producenci osiągają tylko wielkość produkcji od 400.000 do 250.000 rowerów.
(38) Zarówno Vaterland-Werke, jak i Biria reprezentowane są w segmencie rynku obejmującym handel niebranżowy, w którym działają także większe sieci detaliczne i duże firmy wysyłkowe. W tym segmencie panuje bardzo ożywiona konkurencja, a Biria jest znana ze swych agresywnych działań konkurencyjnych polegających na stosowaniu cen poniżej kosztów produkcji. Zachowanie takie możliwe jest tylko w przypadku istnienia zewnętrznych źródeł finansowania, a w przypadku Biria jest to pomoc państwa. Zagraża to egzystencji wszystkich mniejszych konkurentów, którzy nie otrzymują takiego wsparcia w postaci pomocy państwa. Szczególnie dotyczy to spółki Vaterland-Werke, a jej wolne zdolności produkcyjne nie mogą zostać wykorzystane przez uzyskiwanie innych zamówień. Ponieważ rynek wykazuje nadmiar zdolności produkcyjnych, każde ich zwiększenie przez jednego producenta za pomocą subwencji ze strony państwa działa na niekorzyść konkurentów.
(39) Odnośnie do cichego udziału Vaterland-Werke podaje w wątpliwość, czy prywatny inwestor w obliczu sytuacji ekonomicznej Bike Systems, w jakiej spółka ta się znajdowała w roku 2001, zdecydował się na objęcie takiego udziału.
(40) Przyznanie obu gwarancji na rzecz Sachsen Zweirad GmbH i Biria w latach 2003 i 2004 Vaterland-Werke uważa za niezgodne z przepisami Wspólnoty dotyczącymi pomocy państwa. Przedsiębiorstwa będące beneficjentami tej pomocy w momencie jej przyznania znajdowały się w trudnej sytuacji. Nowe przedsiębiorstwo Biria należy traktować jako następcę prawnego obu poprzednich przedsiębiorstw, z których się wywodzi. Bilans otwarcia nowoutworzonego przedsiębiorstwa nie jest miarodajny.
(41) Przyznanie obu gwarancji naruszyło zasadę jednorazowej pomocy, bowiem działalność gospodarczą przedsiębiorstw grupy Biria można było utrzymać tylko dzięki kolejnemu wsparciu ze strony państwa.
(42) Nie zastosowano żadnych środków wyrównawczych, które by zminimalizowały niepożądany wpływ udzielonej pomocy na konkurentów. Zaniechano ograniczenia obecności grupy Biria na rynku. Wprost przeciwnie, koncepcja tej grupy polegała na dalszym rozszerzaniu jej działalności poprzez prowadzenie agresywnej polityki cenowej. Na swojej stronie internetowej Biria zapowiedziała zwiększenie sprzedaży w porównaniu z rokiem 2004 i ogłosiła, że w roku 2005 zamierza sprzedać 850.000 rowerów. Ponadto Vaterland-Werke wskazuje na doniesienie prasowe, według którego właściciel Biria AG miał dokonać sprzedaży przedsiębiorstwa na rzecz prywatnego funduszu inwestycyjnego Lone Star.
V. STANOWISKO NIEMIEC
(43) Ustosunkowując się do kwestii wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego, Niemcy reprezentują pogląd, że objęcie cichego udziału przez gbb nastąpiło zgodnie z zasadami rynkowymi. Niemcy zgadzają się z opinią Komisji, że z cichym udziałem związane jest wyższe ryzyko niż w przypadku zwyczajnej pożyczki. Warunki cichego udziału zostały jednakże sformułowane w taki sposób, że zostały dotrzymane postanowienia zawarte w obwieszczeniu Komisji w sprawie metody określania stóp referencyjnych i dyskontowych(5). Zgodnie z tym obwieszczeniem stopa referencyjna stanowi dolny punkt interwencji, który może zostać podniesiony w sytuacjach związanych ze szczególnym ryzykiem. W takich przypadkach premia może stanowić do 400 punktów bazowych lub więcej.
(44) Wynagrodzenie za wniesienie cichego udziału wynosi według informacji Niemiec 12,25 % (8,75 % wynagrodzenie stałe i 3,5 % wynagrodzenie uzależnione od realizacji zysków). Tak więc wynagrodzenie przewyższa o 600 punktów bazowych stopę referencyjną Komisji, której wartość wynosi 6,33 %. Tym samym gbb uwzględniło fakt, że przedsiębiorstwo znajdowało się w fazie restrukturyzacji, a ryzyko związane z cichym udziałem było wyższe ze względu na reorganizację przedsiębiorstwa oraz brak zabezpieczeń. To dodatkowe ryzyko zostało uwzględnione poprzez zwiększenie narzutu o 200 punktów bazowych.
(45) Ponadto decyzja o objęciu cichego udziału została podjęta na podstawie prognozy, zgodnie z którą obroty przedsiębiorstwa miały się zwiększyć z 0,89 mln EUR w roku 2001 do 3,38 mln EUR w roku 2003. Niemcy wyciągają z tego wniosek, że uzgodnione wynagrodzenie za cichy udział w wysokości 12,25 % we właściwy sposób uwzględniało ryzyko z nim związane. Niemcy są zdania, iż nie ma znaczenia fakt, że część wynagrodzenia jest zmienna, gdyż jest to przyjęte w przypadku cichych udziałów oraz zgodne z postępowaniem inwestora opierającego swoje działania na zasadach gospodarki rynkowej.
(46) Odnośnie do gwarancji dla Sachsen Zweirad GmbH Niemcy twierdzą, że w momencie jej przyznawania przedsiębiorstwo nie znajdowało się w trudnej sytuacji oraz że nie wykazywało żadnych cech typowych dla przedsiębiorstwa w trudnej sytuacji wymienionych w wytycznych Wspólnoty. Między innymi przedsiębiorstwo w roku 2003 (do momentu połączenia z przedsiębiorstwem Biria, co miało miejsce w październiku) dysponowało dodatnim kapitałem własnym w wysokości 404 mln EUR oraz wypracowało zysk wynoszący 2,1 mln EUR. Dzięki podjęciu działań konsolidacyjnych i korzystniejszej sytuacji rynkowej sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa w roku 2003 w porównaniu z latami 2001/2002 uległa poprawie.
(47) Przedsiębiorstwo miało wprawdzie trudności z utrzymaniem płynności finansowej, ale nie były one "poważne". Nie istniało niebezpieczeństwo, że prywatne instytucje finansowe nie przedłużą udzielonych kredytów. Również płacenie wysokich odsetek wbrew twierdzeniu Komisji nie prowadziło do problemów z wypłacalnością.
(48) W odniesieniu do gwarancji dla Biria GmbH (obecnie Biria AG) Niemcy twierdzą, że została ona przyznana w oparciu o nową koncepcję opracowaną przez grupę Biria, która zakładała powiązanie organizacyjne grupy oraz koncentrację zakupów, odpowiedzialności za produkcję oraz dystrybucji w firmie Biria GmbH. Oprócz zapotrzebowania na środki finansowe w celu zwiększenia obrotów koncepcja ta uwzględniała również nowe zasady całościowego finansowania grupy.
(49) Zdaniem Niemiec Biria GmbH (obecnie Biria AG) w momencie przyznawania gwarancji nie było przedsiębiorstwem znajdującym się w trudnej sytuacji. W związku z tym należy dokonać rozróżnienia między starą a nową firmą Biria AG. Nowe przedsiębiorstwo należałoby zakwalifikować jako znajdujące się w trudnej sytuacji, o ile przejęłoby w spadku trudności starej firmy (o ile ta znajdowałaby się w trudnej sytuacji). Ale w przypadku nowej Biria AG sytuacja taka nie miała miejsca. Nowa Biria AG powstała w wyniku fuzji starej Biria AG z Sachsen Zweirad GmbH. Sachsen Zweirad GmbH, która w żadnej mierze nie znajdowała się w trudnej sytuacji, dominowała pod względem ekonomicznym przy połączeniu przedsiębiorstw. Dlatego też nie można zakładać automatycznie, że nowa Biria AG znajdowała się w trudnej sytuacji. Nawet gdyby sytuacja starej Biria AG była trudna, połączenie z Sachsen Zweirad GmbH spowodowałoby, że nowa Biria AG nie znalazłaby się automatycznie w trudnej sytuacji.
(50) Ponadto Niemcy wskazały na fakt, iż wycofanie się prywatnych instytucji finansowych z finansowania przedsiębiorstwa polegało na strategicznej reorganizacji banku wynikającej z fuzji. Obie pozostałe instytucje finansowe zakończyły swoje zaangażowanie w tym samym momencie, co bank prywatny. Nie można z tego jednak wyciągać wniosku o utracie zaufania, ponieważ jedna z tych instytucji finansowych nadal współfinansowała dwa pojedyncze projekty.
(51) Niemcy wskazały na fakt, że połączenie Sachsen Zweirad GmbH z Biria AG nie miało również na celu obejścia przepisów dotyczących pomocy i zakwalifikowania przedsiębiorstwa jako znajdującego się w trudnej sytuacji, natomiast była skutkiem nowej koncepcji grupy.
(52) Ustosunkowując się do uwag konkurenta, który pragnął pozostać anonimowy, Niemcy wyjaśniają, że nie można porównywać danych liczbowych dotyczących struktury kosztów konkurenta i firmy Biria. Obroty konkurenta wzrosły, natomiast sprzedaż grupy Biria uległa obniżeniu. Równocześnie wskaźnik EBITDA (zysk przedsiębiorstwa przed potrąceniem odsetek od zaciągniętych kredytów, podatków i amortyzacji) u konkurenta uległ równocześnie zmniejszeniu, natomiast w grupie Biria utrzymał się na stałym poziomie. Z powyższego wynika, że to nie Biria sprzedaje po cenach dumpingowych, ale raczej konkurent stosuje bardziej agresywną politykę cenową niż grupa Biria.
(53) Szkody gospodarcze, jakie rzekomo poniósł konkurent wskutek działań grupy Biria, nie zostały ani poparte faktami, ani przedstawione w sposób, który wskazywałby na ich związek z tą działalnością. Poza tym na rynku, na którym panuje konkurencja, zdarza się, że konkurent oferuje niższe ceny niż inne przedsiębiorstwo.
(54) W nawiązaniu do wspomnianej przez konkurenta sprzedaży wartości majątkowych grupy Biria grupie Lone Star Niemcy przedstawiły szczegóły dotyczące samego przebiegu sprzedaży oraz uregulowania należności wierzycieli prywatnych i publicznych.
(55) Ustosunkowując się do uwag Prophete, Pantherwerke oraz Vaterland-Werke Niemcy wskazują na fakt, że rynek rowerów jest podzielony na trzy segmenty, a nie na dwa, jak twierdzą wyżej wspomniane firmy. Te trzy segmenty to handel branżowy, handel wysyłkowy oraz handel w dużych sklepach samoobsługowych. Biria ma silną pozycję w segmencie sprzedaży wysyłkowej, którą jednakże zawdzięcza w mniejszym stopniu agresywnej polityce cenowej, a raczej dostawom just-in-time. Natomiast w segmencie sklepów samoobsługowych wiodącym oferentem jest MIFA AG, a udział Biria w tym segmencie wynosi mniej niż 10 %.
(56) Niemcy nie zgadzają się z twierdzeniem Vaterland- Werke, iż Biria planuje rozszerzenie działalności handlowej poprzez prowadzenie agresywnej polityki cenowej i powołują się na dane przedłożone już w trakcie postępowania. Niemcy wyjaśniają, że Biria AG w roku 2003 wyprodukowała 670.000 rowerów i od tego momentu jej produkcja maleje.
VI. OCENA
6.1. Beneficjent
(57) Pomoc została przyznana Sachsen Zweirad GmbH oraz Biria GmbH (obecnie Biria AG), a także Bike Systems, spółce zależnej od Biria GmbH. W dniu 7 listopada 2005 r. Biria AG zbyła większość swych wartości majątkowych na rzecz grupy Lone Star, prywatnego funduszu inwestycyjnego. Komisja stwierdza na podstawie przedłożonych informacji, ze sprzedaż poprzedził nieograniczony, przejrzysty i bezwarunkowy przetarg. Według informacji podanych przez Niemcy wartość sprzedaży składników majątkowych została określona przez biegłego na 10,7 mln EUR. Cena 11,5 mln EUR zapłacona przez grupę Lone Star była więc wyższa od ceny szacunkowej.
(58) W oparciu o posiadane informacje Komisja dochodzi do wniosku, że brak jest podstaw do twierdzenia, iż grupa Lone Star dzięki udzielonej pomocy została w jakikolwiek sposób uprzywilejowana, a tym tym samym by grupa Lone Star była bezpośrednim lub pośrednim beneficjentem pomocy udzielonej na rzecz Biria GmbH (obecnie Biria AG) i Bike Systems.
6.2. Rzekoma zgodność środka z zasadami rynkowymi
(59) Zdaniem Niemiec objęcie cichego udziału przez gbb w Bike Systems (środek 1) nastąpiło zgodnie z zasadami rynkowymi. Ryzyko związane z objęciem cichego środka jest porównywalne z pożyczkami obarczonymi najwyższym ryzykiem, a tym samym należy go traktować jak pożyczkę wysokiego ryzyka. W przypadku upadłości lub likwidacji cichy udział jest zwracany dopiero po zaspokojeniu wszystkich innych zobowiązań. Ryzyko związane z cichym udziałem przewyższa tym samym ryzyko, jakim jest obarczona zwykła pożyczka bankowa przeznaczona na inwestycję, która zwykle jest zabezpieczana na warunkach określonych przez bank i znajduje odzwierciedlenie w stopie referencyjnej ustalonej przez Komisję. Wynagrodzenie, jakie zapewnia cichy udział, powinno więc wyraźnie przewyższać stopę referencyjną Komisji.
(60) Stopa referencyjna Komisji w momencie wnoszenia cichego udziału wynosiła 6,33 %. Cichy udział zapewniał stałe wynagrodzenie w wysokości 8,75 % oraz wynagrodzenie zmienne w wysokości 3,5 %, które zależało od realizacji zysków. Uzgodnione wynagrodzenie przewyższa zatem stopę referencyjną Komisji.
(61) Jednakże względem firmy Bike Systems wskutek przyjęcia planu naprawczego zamknięte zostało właśnie prowadzone w stosunku do niej postępowanie w sprawie niewypłacalności. Jej widoki na przyszłość były niepewne, ponieważ restrukturyzacji zakładu dokonano tylko w ograniczonym zakresie. Według danych bilansowych za rok 2001 przedsiębiorstwo ponosiło same straty. Kapitał własny był nadal ujemny, chociaż dzięki cichym rezerwom nie spowodowało to upadłości. Bike Systems w tamtym momencie należy w związku z tym uznać za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji.
(62) Komisja w związku z tym jest zdania, że wynagrodzenie nie było stosowne do ryzyka, zaś wniesienie cichego udziału nie było zgodne z zasadami rynkowymi. Dlatego też udział ten spowodował, że firmie Bike Systems przyznano korzyść, jakiej to przedsiębiorstwo nie uzyskałoby na rynku.
6.3. Pomoc rzekomo zgodna z zatwierdzonym programem pomocy
(63) Gwarancja dla Sachsen Zweirad GmbH na kredyt operacyjny w wysokości 5,6 mln EUR (środek 2) oraz gwarancja dla Biria GmbH (obecnie Biria AG) na kredyt operacyjny w wysokości 24,875 mln EUR (środek 3) zostały udzielone na podstawie dyrektywy Wolnego Kraju Związkowego Saksonia w sprawie gwarancji. Według tego zatwierdzonego programu pomocy dopuszczalne są gwarancje pożyczek przekraczających kwotę 5 mln DEM (2,6 mln EUR), z przeznaczeniem na finansowanie nowych inwestycji, a także, w wyjątkowych przypadkach, na dodatkowe finansowanie inwestycji i pozyskanie środków obrotowych dla przedsiębiorstw będących w dobrej kondycji. W wyjątkowych przypadkach dopuszczalne jest również finansowanie konsolidacji i restrukturyzacji. Udzielenie dużemu przedsiębiorstwu gwarancji na restrukturyzację podlega jednakże indywidualnemu zgłoszeniu w Komisji.
(64) Zdaniem Niemiec spełnione zostały warunki pomocy, tak więc gwarancje są zgodne z programem. Niemcy są zdania, że Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH (obecnie Biria AG) w momencie przyznawania gwarancji nie znajdowały się w trudnej sytuacji. Gwarancji udzielono w celu zabezpieczenia kredytu operacyjnego, co zgodnie z programem pomocy jest dopuszczalne.
(65) Komisja podaje w wątpliwość zgodność gwarancji z programem pomocy, na podstawie którego rzekomo zostały udzielone. Wbrew twierdzeniu Niemiec Komisja, jak dokładniej wyjaśniono poniżej, wyraża pogląd, że w przypadku Sachsen Zweirad GmbH w momencie przyznawania gwarancji w marcu 2003 r. chodziło o przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji; także Biria GmbH w momencie przyznawania gwarancji w grudniu 2003 r. była przedsiębiorstwem w trudnej sytuacji. Udzielenie gwarancji na restrukturyzację przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji podlega indywidualnemu zgłoszeniu Komisji.
Gwarancja na rzecz Sachsen Zweirad GmbH (środek 2)
(66) Zdaniem Niemiec Sachsen Zweirad GmbH nie wykazywała żadnych typowych cech przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w rozumieniu wytycznych Wspólnoty(6). Komisja wskazuje na fakt, że wymienione w pkt 6 wspólnotowych wytycznych typowe oznaki przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji mają wyłącznie służyć jako punkt odniesienia, czy dane przedsiębiorstwo powinno zostać uznane za znajdujące się w trudnej sytuacji, a nie być traktowane jak warunki, które muszą zostać spełnione łącznie. Sachsen Zweirad GmbH w roku 2001 w przypadku wyniku finansowego brutto na działalności gospodarczej wykazała stratę w wysokości 1.274.000 EUR, a w roku 2002 w wysokości 733.000 EUR. Straty te zostały przejęte przez spółkę matkę Biria stosownie do umowy o odprowadzaniu zysku. Obroty w roku 2002 w porównaniu z rokiem 2001 spadły.
(67) Zgodnie ze sprawozdaniem rocznym z działalności spółka Sachsen Zweirad GmbH zetknęła się również z problemem płynności finansowej. I tak w sprawozdaniu rocznym z działalności przedsiębiorstwa wyraźnie wskazano, że sytuacja związana z płynnością finansową wskutek wysokich kosztów związanych z udzieleniem krótkoterminowych kredytów na zapasy towarów oraz wzrost w obrębie grupy była napięta. Według sprawozdania dalszy byt przedsiębiorstwa można było zapewnić wyłącznie w sytuacji, gdyby banki były skłonne utrzymać istniejące linie kredytowe lub dokonać ich restrukturyzacji.
(68) Niebezpieczeństwo, że prywatne instytucje finansowe nie przedłużą udzielonych kredytów, zdaniem Niemiec nigdy nie istniało. Nie zmienia to jednak niczego w twierdzeniu, że sytuacja związana z płynnością finansową przedsiębiorstwa była napięta. Według rocznego sprawozdania z działalności w przypadku większości kredytów ich pozostały czas spłaty był krótszy niż pięć lat, co wcale nie jest sytuacją optymalną dla finansowania działalności przedsiębiorstwa i oznacza dla niego zwiększone ryzyko. Krótkoterminowość kredytów prowadziła oprócz tego do konieczności płacenia wysokich odsetek (chociaż w roku 2002 były one trochę niższe niż w 2001), co dodatkowo obciążało płynność finansową przedsiębiorstwa.
(69) Dlatego Komisja dochodzi do wniosku, że Sachsen Zweirad GmbH w momencie przyznawania gwarancji należy traktować jak przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji, zaś gwarancję zgodnie z powyższym jako gwarancję na restrukturyzację. Ponieważ udzielenie dużemu przedsiębiorstwu takiej gwarancji podlega indywidualnemu zgłoszeniu Komisji, nie zostały spełnione warunki zatwierdzonego przez Komisję programu pomocy, na podstawie którego gwarancja ta rzekomo została udzielona, a więc gwarancja tym samym nie podlegała zasadom programu pomocy.
Gwarancja na rzecz Biria GmbH (środek 3)
(70) Biria GmbH (obecnie Biria AG) powstała z mocą z dniem 1 października 2003 w wyniku fuzji Biria AG (starej) ze spółką zależną Sachsen Zweirad GmbH.
(71) Zdaniem Niemiec Biria GmbH (obecnie Biria AG) należy wyraźnie odróżniać od Biria AG (starej) i od Sachsen Zweirad GmbH, ponieważ wskutek połączenia powstało całkiem nowe przedsiębiorstwo. Dlatego kwestię, czy przedsiębiorstwo to w momencie przyznawania gwarancji w dniu 9 grudnia 2004 r. znajdowało się w trudnej sytuacji, należy oceniać na podstawie bilansu otwarcia nowo powstałego w wyniku fuzji przedsiębiorstwa. Bilans otwarcia pokazuje, że Biria GmbH nie może być uważana za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji.
(72) Komisja nie podziela tej argumentacji. Nowo powstałe w wyniku połączenia przedsiębiorstwo Biria GmbH nie może być postrzegane w oddzieleniu od wcześniej istniejących przedsiębiorstw Biria AG i Sachsen Zweirad GmbH, ponieważ powstało wskutek ich połączenia. W przeciwnym razie łatwo byłoby obejść zakwalifikowanie przedsiębiorstwa jako znajdującego się w trudnej sytuacji poprzez dokonywanie połączenia podmiotów gospodarczych lub zakładanie nowych przedsiębiorstw. Ówczesna Biria AG w roku 2002 również wykazała straty i miała także problemy z płynnością finansową, podobnie jak Sachsen Zweirad GmbH. Biria GmbH przejęła wszystkie długi i zobowiązania firmy Biria AG (starej) i Sachsen Zweirad GmbH. Biria GmbH posiada ponadto te same składniki majątkowe i prowadzi taką samą działalność, jak Biria AG (stara) i Sachsen Zweirad GmbH. Dlatego Komisja jest zdania, że Biria GmbH przejęła trudną sytuację firm Biria AG (starej) i Sachsen Zweirad GmbH.
(73) Sachsen Zweirad GmbH według opinii Niemiec przy dokonywaniu połączenia była firmą dominującą pod względem gospodarczym. Sachsen Zweirad GmbH nie znajdowała się w trudnej sytuacji, dlatego nie należy automatycznie zakładać, że nowa firma Biria AG przeżywała trudności. Wbrew twierdzeniu Niemiec, Komisja jest całkowicie przekonana, że Sachsen Zweirad GmbH była przedsiębiorstwem znajdującym się w trudnej sytuacji. Nowa Biria GmbH "odziedziczyła" zatem również trudną sytuację Sachsen Zweirad GmbH.
(74) Zgodnie ze sprawozdaniem rocznym z działalności za rok 2003 w roku 2003 kontynuowana była restrukturyzacja i reorganizacja grupy Biria. Proces ten rozpoczął się już w roku 2002 i uwzględniał nowy tryb finansowania grupy. Na podstawie gwarancji udzielonej przez kraj związkowy Saksonia dla pożyczki w wysokości 24,875 mln EUR grupa Biria opracowała nową koncepcję krótkoterminowego finansowania swojej działalności. Nowa koncepcja finansowania przewidywała również znaczące dostosowanie stóp procentowych, a tym samym obniżenie wysokiego obciążenia odsetkami.
(75) Równocześnie dokonano reorganizacji grupy banków: trzy banki wyraziły gotowość zrzeczenia się należności w wysokości 8.567.000 EUR - to wydaje się być znacznie więcej niż 50 % ich należności - w zamian za niezwłoczną spłatę należności pozostałych. Zatem pożyczka, która jest pokryta gwarancją w wysokości 80 % środka 3, składa się z 8 mln EUR na kredyt operacyjny, 7,45 mln EUR stanowiących krótkoterminową linię kredytową na rachunku bieżącym oraz z kwoty 9,425 mln EUR przeznaczonej na sezonową linię kredytową.
(76) Biria GmbH (obecnie Biria AG) miała w momencie przyznawania gwarancji poważne problemy z płynnością finansową i w związku z tym była przedsiębiorstwem znajdującym się w trudnej sytuacji. Ocena ta jest oparta na fakcie, że trzy banki wycofały się z finansowania działalności Biria, a nawet były skłonne zrzec się większości swoich należności, o ile pozostała część należności zostanie niezwłocznie wykupiona. Wynika z tego, że banki miały poważne wątpliwości, czy firma Biria jest w stanie obsługiwać swoje długi i czy należy ją traktować jak przedsiębiorstwo rentowne.
(77) Niemcy w odpowiedzi stwierdzają, że banki wycofały się z finansowania wyłącznie z powodu nowego ukierunkowania swojej strategii handlowej. Komisja stwierdza, że banki zrezygnowały prawdopodobnie z około 50% niespłaconych wierzytelności. Już sam ten fakt, nawet jeśli banki wycofały się z finansowania w związku ze swoją nową strategią działalności, świadczy o tym, że banki uważały pełny zwrot udzielonych pożyczek za bardzo mało prawdopodobny.
(78) Dlatego Komisja dochodzi do wniosku, że Biria GmbH w momencie przyznawania gwarancji należy traktować jak przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji, zaś gwarancje zgodnie z tym jako gwarancje na restrukturyzację. Ponieważ udzielenie dużemu przedsiębiorstwu takiej gwarancji podlega indywidualnemu zgłoszeniu Komisji, nie zostały spełnione warunki zatwierdzonego przez Komisję programu pomocy, na podstawie którego gwarancja ta rzekomo została udzielona, a więc gwarancja tym samym nie podpada pod zasady programu pomocy.
6.4. Pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE
(79) Według art. 87 Traktatu WE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Zgodnie ze stałym orzecznictwem sądów Wspólnoty Europejskiej kryterium wpływania na wymianę handlową jest spełnione, o ile uprzywilejowane przedsiębiorstwo wykonuje działalność gospodarczą stanowiącą przedmiot handlu między państwami członkowskimi.
(80) Cichy udział (środek 1) został wniesiony przez gbb. Według informacji udzielonych przez Niemcy udziały zostały nabyte w ramach własnego programu gbb, a więc nie obejmował on państwowych środków wsparcia. Komisja stwierdza jednakże, że gbb w momencie nabycia udziałów była w pełni kontrolowana przez Deutsche Ausgleichsbank, państwowy niemiecki bank dotujący, będący instytucją prawa publicznego, którego zadaniem jest wspieranie gospodarki niemieckiej w interesie publicznym. Ponadto gbb otrzymuje zlecenia dotyczące udzielania wsparcia. Tak więc gbb był np. odpowiedzialny za Fundusz Konsolidacji i Rozwoju Niemiec Wschodnich, którego zadanie polegało na zapewnianiu kapitału własnego dla małych i średnich przedsiębiorstw w Niemczech Wschodnich w celu wzmocnienia ich wyposażenia w kapitał własny. Dlatego Komisja uważa, że środek ten należy przypisać państwu. Jak wyjaśniono w motywach 59-62, dzięki temu środkowi również spółce Bike Systems przyznana została korzyść, jakiej przedsiębiorstwo to nie uzyskałoby to na rynku.
(81) Środki 2 i 3 wymienione jako gwarancje zostały udzielone przez kraj związkowy Saksonia, a tym samym udzielono ich ze środków państwowych, stąd należy je przypisać państwu. Gwarancje te stanowią korzyść dla Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH (obecnie Biria AG), bowiem oba te przedsiębiorstwa na rynku nie uzyskałyby tych gwarancji na takich samych warunkach.
(82) Zarówno Bike Systems, jak i Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH zajmują się produkcją rowerów. Ponieważ produkt ten stanowi przedmiot handlu transgranicznego, środki grożą zakłóceniem konkurencji i wpływają na handel między państwami członkowskimi. Z tego powodu Komisja dochodzi do wniosku, iż cichy udział oraz obie gwarancje stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE, zaś obie gwarancje zostały udzielone niezgodnie z zatwierdzonym programem pomocy. Środki 1, 2 i 3 stanowią zatem nową pomoc i jako takie należy je odpowiednio ocenić.
Element pomocy w przypadku środka 1
(83) Element pomocy w przypadku cichego udziału zdaniem Komisji wynika z różnicy pomiędzy wynagrodzeniem, jakie Bike Systems musiałaby zapłacić za cichy udział na wolnym rynku, a rzeczywiście zapłaconym wynagrodzeniem. Ponieważ Bike Systems w momencie wniesienia cichego udziału znajdowała się w trudnej sytuacji, a związane z nim ryzyko było wysokie, element pomocy może sięgać nawet 100 % cichego udziału, ponieważ żaden inwestor działający na zasadach gospodarki rynkowej nie zdecydowałby się na wniesienie takiego wkładu (por. pkt 3.2 obwieszczenia Komisji w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE do pomocy państwowej w formie gwarancji(7)).
(84) Według obwieszczenia Komisji w sprawie metody określania stóp referencyjnych i dyskontowych(8) stopy odniesienia powinny odzwierciedlać średni poziom stóp procentowych stosowany w różnych państwach członkowskich dla kredytów średnio- i długoterminowych, zabezpieczonych w sposób normalny. Ustalona w ten sposób stopa odniesienia stanowi dolny punkt interwencji, który może zostać podniesiony w sytuacjach obarczonych szczególnym ryzykiem (np. w przypadku przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji, lub gdy nie zostało zapewnione zabezpieczenie normalnie wymagane przez banki). W takich przypadkach premia może stanowić do 400 punktów bazowych lub więcej. Cichy udział nie jest pożyczką, ale może być porównywany z pożyczkami obarczonymi szczególnym ryzykiem, ponieważ w przypadku upadłości jest wierzytelnością niższego rzędu po wszystkich innych wierzytelnościach, wliczając w to pożyczki mające dalszą kolejność spłaty.
(85) Jak już wyjaśniono w motywie 61, sytuacja firmy Bike Systems, w stosunku do której właśnie zamknięte zostało postępowanie upadłościowe, musi być uważana za niepewną. Jej prognozy na przyszłość były wątpliwe, ponieważ restrukturyzacja nastąpiła tylko w ograniczonym zakresie. Zgodnie z motywem 61 przedsiębiorstwo to należy traktować jako znajdujące się w trudnej sytuacji. Poza tym na cichy udział nie udzielono żadnych zabezpieczeń, co zwiększa ryzyko nieściągalności wierzytelności. Dodatkowo oprócz braku zabezpieczeń cichy udział w przypadku upadłości jest w stosunku do innych pożyczek wypłacany w dalszej kolejności, co dodatkowo zwiększa ryzyko nieściągalności wierzytelności.
(86) Dlatego Komisja w tym przypadku jest zdania, że Bike Systems będąca przedsiębiorstwem znajdującym się w trudnej sytuacji, powinna zapłacić odsetki równe przynajmniej stopie procentowej plus premia wynosząca 400 punktów bazowych jako przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji oraz kolejny narzut wynoszący 400 punktów bazowych z powodu braku zabezpieczeń. Ponadto Komisja uważa za odpowiedni narzut wynoszący kolejne 200 punktów bazowych za dalszą kolejność spłaty cichego udziału w przypadku upadłości. Jest to zgodne z informacjami zawartymi w obwieszczeniu Komisji w sprawie metody określania stóp referencyjnych i dyskontowych, zgodnie z którymi w przypadkach szczególnego ryzyka, jak np. w przypadku przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji lub w razie braku zabezpieczeń normalnie wymaganych przez banki, premia może stanowić 400 punktów bazowych lub więcej. Element pomocy odpowiada zatem różnicy pomiędzy stopą odniesienia po doliczeniu 1.000 punktów bazowych a rzeczywistym wynagrodzeniem z tytułu cichego udziału.
(87) Przy obliczaniu elementu pomocy wynagrodzenie zmienne w wysokości 3,5 % można uwzględnić tylko częściowo, ponieważ było ono uzależnione od zysku. Sytuacja przedsiębiorstwa była jednak zła, a widoki na osiągnięcie zysku niepewne. Z tego powodu Komisja uważa za uzasadnione, żeby wynagrodzenie zmienne uwzględnić tylko w połowie, tzn. w wysokości 1,75 %. Dlatego jako wynagrodzenie rzeczywiste, które należy wziąć pod uwagę przy obliczaniu elementu pomocy, powinno się uwzględnić stałą stopę wynoszącą 8,75 % oraz połowę wynagrodzenia zmiennego wynoszącego 3,5 %, co łącznie daje 10,5 %. Element pomocy odpowiada w związku z tym różnicy pomiędzy stopą odniesienia po doliczeniu 1.000 punktów bazowych, a wynagrodzeniem w wysokości 10,5 %.
Element pomocy w przypadku środka 1 i środka 2
(88) Dzięki gwarancjom wymienionym jako środek 1 i 2, Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH mogły uzyskać dla swoich pożyczek korzystniejsze warunki finansowe niż te, które uzyskuje się zwykle na rynkach finansowych. Element pomocy w przypadku gwarancji dla środka 2 oraz gwarancji dla środka 3 odpowiada różnicy pomiędzy oprocentowaniem, które Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH musiałyby zapłacić za pożyczki udzielone na warunkach rynkowych (tzn. bez gwarancji), a oprocentowaniem, z jakim objęta poręczeniem pożyczka rzeczywiście została udzielona. Różnica ta mogła być równa premii, jakiej działający na zasadach rynkowych poręczyciel żądałby za udzielenie gwarancji. Ponieważ Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH w momencie przyznawania im pożyczek znajdowały się w trudnej sytuacji, element pomocy mógł wynieść do 100 % gwarancji, bowiem żaden kredytodawca w ogóle nie udzieliłby im pożyczek bez poręczeń(9).
(89) Według obwieszczenia Komisji w sprawie metody określania stóp referencyjnych i dyskontowych(10) stopy odniesienia powinny odzwierciedlać średni poziom stóp procentowych stosowany w różnych państwach członkowskich dla kredytów średnio- i długoterminowych, zabezpieczonych w sposób normalny. Ustalona w ten sposób stopa odniesienia - jak czytamy dalej - stanowi dolny punkt interwencji, który może zostać podniesiony w sytuacjach związanych ze szczególnym ryzykiem (np. w przypadku przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji lub jeżeli nie zostało zapewnione zabezpieczenie normalnie wymagane przez banki). W takich przypadkach premia może stanowić do 400 punktów bazowych lub więcej.
(90) Jak już wyjaśniono w motywach 66-79, w przypadku Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH w momencie udzielania gwarancji chodziło o przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji. Z udzieleniem pożyczki i gwarancji dla firmy Sachsen Zweirad GmbH ze względu na zaoferowanie szczególnie skromnych zabezpieczeń związane było dodatkowe ryzyko. Gwarancja dla pożyczki na rzecz Sachsen Zweirad GmbH była zabezpieczona jedynie solidarnym poręczeniem przedsiębiorstw należących do grupy. Ekonomiczna wartość takich solidarnych gwarancji bardzo niska.
(91) Dlatego Komisja wyraża pogląd, że Sachsen Zweirad GmbH w tym przypadku bez gwarancji musiałaby zapłacić wynagrodzenie przynajmniej w wysokości stopy odniesienia plus premia wynosząca 400 punktów bazowych jako przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji, oraz kolejny narzut wynoszący 400 punktów bazowych z powodu bardzo niskich zabezpieczeń. Element pomocy odpowiada zatem różnicy pomiędzy stopą odniesienia po doliczeniu 800 punktów bazowych a rzeczywistym oprocentowaniem, z którym gwarantowana pożyczka została udzielona.
(92) Odnośnie do pożyczki i gwarancji dla Biria GmbH, zabezpieczenia miały w tym przypadku wyższą wartość ekonomiczną od zabezpieczeń udzielonych Sachsen Zweirad GmbH. Mimo to zabezpieczenia te były nadal mniejsze niż zabezpieczenia normalnie wymagane. Gwarancja dla Biria GmbH jest zabezpieczona ustanowieniem długu gruntowego z pierwszeństwem zaspokojenia na majątku Bike Systems GmbH w wysokości 15 mln EUR. Jednakże ten dług gruntowy ma dalszą kolejność zaspokojenia po innej pożyczce wynoszącej 2 mln EUR. Dług gruntowy z pierwszeństwem zaspokojenia pokrywał zatem jedynie niewiele ponad 50 % całej kwoty pożyczek. Kolejne zabezpieczenia - długi gruntowe, cesje wierzytelności, przeniesienie w celu zabezpieczenia własności towarów znajdujących się w posiadaniu przedsiębiorstw grupy oraz gwarancja solidarna właściciela Biria GmbH - miały niższą wartość ekonomiczną.
(93) W związku z powyższym Komisja jest zdania, że Biria GmbH w tym przypadku musiałaby zapłacić wynagrodzenie przynajmniej w wysokości stopy odniesienia plus premia wynosząca 400 punktów bazowych jako przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji oraz kolejny narzut wynoszący 300 punktów bazowych z powodu niskich zabezpieczeń (w porównaniu do narzutu wynoszącego 400 punktów bazowych za gwarancję dla Sachsen Zweirad GmbH z powodu bardzo niskich zabezpieczeń). Element pomocy odpowiada zatem różnicy pomiędzy stopą odniesienia po doliczeniu 700 punktów bazowych a rzeczywistym oprocentowaniem, z którym gwarantowana pożyczka została udzielona.
6.5. Wyłączenia na podstawie art. 87 ust. 2 i 3 Traktatu WE
(94) Artykuł 87 ust. 2 i 3 Traktatu WE przewidują wyjątki od ogólnego zakazu pomocy wyrażonego w ust. 1 tego artykułu.
(95) Wyłączenia przewidziane w art. 87 ust. 2 Traktatu WE nie mają w tym przypadku zastosowania, bowiem środki pomocy ani nie mają charakteru socjalnego, ani nie zostały przyznane indywidualnym konsumentom; nie mają na celu naprawienia szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi ani nie zostały przyznane gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec.
(96) Również postanowienia dotyczące wyłączeń zawarte w art. 87 ust. 3 lit. b) i lit. d) Traktatu WE nie mają tutaj zastosowania. Dotyczą one pomocy przeznaczonej na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania lub na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego.
(97) Tym samym pozostają jeszcze tylko postanowienia dotyczące wyłączeń ujęte w art. 87 ust. 3 lit. a) i lit. c) Traktatu WE oraz w opartych na nich postanowieniach wytycznych Wspólnoty.
Środek 1
(98) Na wstępie Komisja stwierdza, że Bike Systems zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE ma swą siedzibę w regionie objętym pomocą kwalifikującym się do pomocy regionalnej. Jednakże Niemcy mimo wątpliwości wyrażonych przez Komisję podczas wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego nie dostarczyły żadnych informacji, że spełnione są warunki udzielania pomocy regionalnej określone w wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej(11).
(99) Kolejne postanowienia dotyczące wyłączeń zawarte są w wytycznych Wspólnoty. Ponieważ pomoc została udzielona w marcu 2001 r., zastosowanie miały wytyczne Wspólnoty z dnia 9 października 1999(12). Komisja nie posiada żadnych informacji, że pomoc udzielona na podstawie wytycznych Wspólnoty może zostać uznana za zgodną z Traktatem WE. Udzielenie pomocy na restrukturyzację w wytycznych Wspólnoty uzależnione jest od przeprowadzenia skutecznego planu restrukturyzacji, przy czym należy unikać niepożądanych zakłóceń konkurencji, a pomoc powinna być ograniczona do ścisłego minimum. Niemcy, mimo wątpliwości wyrażonych przez Komisję podczas wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego, nie dostarczyły żadnych informacji, według których warunki te zostały spełnione. W związku z tym Komisja dochodzi do wniosku, że nie zostały spełnione warunki zawarte w wytycznych Wspólnoty.
(100) Poza tym w odniesieniu do środka nie mają zastosowania żadne z pozostałych wytycznych Wspólnoty i rozporządzeń w sprawie pomocy m.in. w zakresie badań i rozwoju, środowiska, małych i średnich przedsiębiorstw, zatrudnienia i wykształcenia lub kapitału podwyższonego ryzyka. Ponieważ środek nie jest przeznaczony na żaden cel pozostający we wspólnym interesie, stanowi on pomoc dla przedsiębiorstwa niezgodną z postanowieniami Traktatu WE.
Środki 2 i 3
(101) Komisja stwierdza, że Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE mają siedziby w regionie objętym pomocą. Jednakże postanowienia dotyczące wyłączeń zawarte w art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE nie mają tu zastosowania, ponieważ Sachsen Zweirad GmbH i Biria GmbH były przedsiębiorstwami znajdującymi się w trudnej sytuacji, a środki pomocowe nie były skierowane na rozwój gospodarczy określonego regionu.
(102) Komisja dochodzi do wniosku, że zastosowanie mogłyby tu mieć tylko wytyczne Wspólnoty dotyczące pomocy państwa na rzecz wspomagania i restrukturyzacji przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji. Ponieważ pomoc została przyznana w marcu i grudniu, zastosowanie mają wytyczne Wspólnoty z dnia 9 października 1999 r.(13).
(103) Udzielenie pomocy jest uzależnione od realizacji planu restrukturyzacji, którego czas trwania powinien być w miarę możliwości jak najkrótszy i który powinien umożliwić długotrwałe przywrócenie dobrej kondycji przedsiębiorstwa w dłuższej perspektywie czasowej, w oparciu o realistyczne wytyczne dotyczące warunków przyszłej działalności. Jednakże Niemcy, mimo wątpliwości wyrażonych przez Komisję podczas wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego, nie dostarczyły żadnych informacji, według których gwarancje zostały udzielone na podstawie skutecznego planu restrukturyzacji, który przywróciłby dobrą kondycję grupy.
(104) Ponadto powinny zostać podjęte kroki na rzecz złagodzenia, w zakresie, w jakim jest to możliwe, skutków pomocy niekorzystnych dla konkurentów. Zwykle oznacza to ograniczenie obecności przedsiębiorstwa na jego rynku lub rynkach po zakończeniu fazy restrukturyzacji. Komisja nie posiada informacji na temat odnośnego rynku i udziału grupy Biria w odnośnym rynku. Również brak jest informacji na temat jakichkolwiek działań wyrównawczych w celu ograniczenia obecności przedsiębiorstwa na rynku. Raczej wydaje się, że grupa Biria poprzez przejęcie Checker Pig i Bike Systems w roku 2001 rozszerzyła swą działalność.
(105) Kwota i natężenie pomocy powinny być ograniczone do ścisłego minimum niezbędnego do umożliwienia restrukturyzacji w zależności od środków finansowych będących w dyspozycji przedsiębiorstwa i jego akcjonariuszy. Ponadto korzystający z pomocy powinien przyczynić się znacząco do planu restrukturyzacji na zasadzie wyłożenia własnych środków lub poprzez finansowanie zewnętrzne. Ponieważ pomoc nie została przyznana na podstawie planu restrukturyzacji, Komisja nie posiada żadnych informacji na temat wkładu korzystającego z pomocy, ani o tym, czy pomoc była ograniczona do niezbędnego minimum.
(106) Zgodnie z wytycznymi Wspólnoty pomoc na rzecz restrukturyzacji powinna być udzielana tylko jeden raz. Jeżeli przedsiębiorstwo w przeszłości otrzymało już pomoc na restrukturyzację i znajduje się w fazie restrukturyzacji krócej niż 10 lat, Komisja z reguły wyraża zgodę na udzielenie kolejnej pomocy na rzecz restrukturyzacji tylko w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych i niedających się przewidzieć okoliczności.
(107) Sachsen Zweirad GmbH w kwietniu 1996 r. i w marcu 1998 r. otrzymała pomoc na rzecz restrukturyzacji na podstawie zatwierdzonego programu pomocy w postaci objęcia udziału przez publiczny fundusz inwestycyjny w wysokości 1.278.200 EUR Ponieważ od zakończenia fazy restrukturyzacji w stosunku do Sachsen Zweirad GmbH upłynęło mniej niż 10 lat, a Komisji nie są znane jakiekolwiek nadzwyczajne i nie dające się przewidzieć okoliczności, przy przyznawaniu obu gwarancji nie została dotrzymana zasada jednorazowej pomocy.
(108) W związku z powyższym Komisja dochodzi do wniosku, że warunki wytycznych Wspólnoty nie zostały spełnione.
(109) Ponadto w odniesieniu do środków 2 i 3 nie mają zastosowania żadne z pozostałych wytycznych Wspólnoty i rozporządzeń w sprawie pomocy m.in. w zakresie badań i rozwoju, środowiska, małych i średnich przedsiębiorstw, zatrudnienia i wykształcenia lub kapitału podwyższonego ryzyka. Ponieważ środek nie jest przeznaczony na żaden cel pozostający we wspólnym interesie, stanowi on pomoc dla przedsiębiorstwa niezgodną z postanowieniami Traktatu WE.
VII. WNIOSKI KOŃCOWE
(110) Dlatego Komisja dochodzi do wniosku, że udział gbb w Bike Systems w wysokości 2.070.732 EUR, 80 % gwarancji na pożyczkę dla Sachsen Zweirad GmbH w wysokości 5,6 mln EUR oraz 80 % gwarancji na pożyczkę dla Biria GmbH (obecnie Biria AG) w wysokości 24.875.000 EUR stanowią pomoc państwa i nie spełniają warunków koniecznych do uznania ich za zgodne ze wspólnym rynkiem,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Sporządzono w Brukseli, dnia 24 stycznia 2007 r.
|
W imieniu Komisji |
|
Neelie KROES |
|
Członek Komisji |
______
(1) Dz.U. C 2 z 5.1.2006, str. 14.
(2) Patrz: przypis 1.
(3) M 73/1993 Bürgschaftsrichtlinie des Freistaats Sachsen, SG(93) D/9273 z 7.6.1993.
(4) Dz.U. C 288 z 9.10.1999, str. 2.
(5) Dz.U. C 273 z 9.9.1997, str. 3.
(6) Patrz: przypis 4.
(7) Dz.U. C 71 z 11.3.2000, str. 14.
(8) Patrz: przypis 5.
(9) Patrz: przypis 7.
(10) Patrz: przypis 5.
(11) Dz.U. C 74 z 10.3.1998, str. 9.
(12) Patrz: Przypis 4.
(13) Patrz: przypis 4.
(14) Dz.U. L 140 z 30.4.2004, str. 1.
