Wspieranie działalności naukowej z Funduszu Polskiej Nauki.

USTAWA

z dnia 4 kwietnia 2019 r.

o wspieraniu działalności naukowej z Funduszu Polskiej Nauki

Art.  1.  [Zadania Funduszu Polskiej Nauki]

Fundusz Polskiej Nauki, zwany dalej "Funduszem", finansuje działalność naukową, o której mowa w art. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742, z późn. zm.), z wyłączeniem twórczości artystycznej, szczególnie ważną dla realizacji strategii rozwoju kraju służącą rozwojowi innowacyjnych produktów, zwaną dalej "działalnością naukową".

Art.  2.  [Pochodzenie środków Funduszu Polskiej Nauki]

Środki Funduszu pochodzą z:

1) dotacji celowych z budżetu państwa;

2) odsetek od wolnych środków Funduszu przekazanych w depozyt zgodnie z art. 4;

3) środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi;

4) środków z kredytów lub pożyczek zaciągniętych na rzecz Funduszu przez Bank Gospodarstwa Krajowego;

5) wpływów z obligacji emitowanych na rzecz Funduszu przez Bank Gospodarstwa Krajowego;

6) pożyczek z budżetu państwa;

7) darowizn i zapisów;

8) wpływów z innych środków publicznych;

9) wpływów z komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, lub know-how związanego z tymi wynikami;

10) wpływów z innych tytułów.

Art.  3.  [Sposoby pozyskiwania przez BGK środków na rzecz Funduszu Polskiej Nauki]

1. Bank Gospodarstwa Krajowego może zaciągać kredyty, pożyczki lub emitować obligacje w kraju i za granicą na rzecz Funduszu i z przeznaczeniem na:

1) finansowanie działań, o których mowa w art. 5 ust. 1;

2) spłatę zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wyemitowanych obligacji.

2. Za zobowiązania Banku Gospodarstwa Krajowego, o których mowa w ust. 1, z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wyemitowanych obligacji mogą być udzielane przez Skarb Państwa gwarancje i poręczenia, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. z 2024 r. poz. 291), z tym że wymogu, o którym mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2 tej ustawy, w zakresie, w jakim wymaga się, aby środki przeznaczone na spłatę kredytu pochodziły ze źródeł innych niż budżet państwa, nie stosuje się.

3. Gwarancje i poręczenia, o których mowa w ust. 2, są zwolnione z opłat prowizyjnych.

4. Minister właściwy do spraw finansów publicznych wykonuje czynności zmierzające do odzyskania kwot zapłaconych z tytułu wykonania umowy poręczenia lub gwarancji na zasadach określonych przepisami ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, z wyłączeniem art. 43 tej ustawy.

5. Jeżeli odzyskanie wierzytelności Skarbu Państwa, powstałych z tytułu udzielonego poręczenia lub gwarancji, nie jest możliwe, Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych, może umorzyć wierzytelność w całości lub części.

Art.  4.  [Lokowanie wolnych środków Funduszu Polskiej Nauki]

Wolne środki Funduszu są lokowane w formie depozytu, o którym mowa w art. 78b ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270, z późn. zm.).

Art.  5.  [Przeznaczenie środków Funduszu Polskiej Nauki]

1. Środki Funduszu przeznacza się na:

1) finansowanie zespołów badawczych prowadzących, w formie wirtualnego instytutu badawczego, działalność naukową w określonym obszarze wskazanym zgodnie z art. 6 ust. 1;

2) komercjalizację wyników pracy zespołów badawczych, o których mowa w pkt 1, lub know-how związanego z tymi wynikami.

2. Wirtualny instytut badawczy stanowi formę organizacji pracy wyselekcjonowanych, konkurencyjnych na poziomie międzynarodowym zespołów badawczych, prowadzących działalność naukową o wysokim potencjale zastosowań społeczno-gospodarczych, pod kierunkiem lidera o uznanym dorobku naukowym, której celem jest komercjalizacja jej wyników.

3. Wirtualnym instytutem badawczym zarządza podmiot wybrany przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, zwanego dalej "ministrem", w trybie określonym w art. 7, zwany dalej "podmiotem zarządzającym".

4. Podmiot zarządzający wybiera zespoły badawcze wchodzące w skład wirtualnego instytutu badawczego w trybie otwartego konkursu ofert.

5. Przy wyłanianiu zespołów badawczych podmiot zarządzający bierze pod uwagę:

1) dotychczasowe osiągnięcia członków zespołu badawczego w zakresie działalności naukowej oraz komercjalizację wyników tej działalności;

2) potencjał zespołu badawczego do prowadzenia działalności naukowej na najwyższym światowym poziomie;

3) znaczenie przewidywanych efektów działalności naukowej dla rozwoju gospodarczego i polityki rozwojowej państwa, w tym wkład w innowacyjność gospodarki;

4) potencjał komercjalizacyjny planowanych efektów działalności naukowej.

Art.  6.  [Określenie obszaru działalności naukowej finansowanej ze środków Funduszu Polskiej Nauki, wysokości środków i okresu finansowania ]

1. Minister, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw gospodarki, wskazuje obszar działalności naukowej, która będzie finansowana ze środków Funduszu.

2. Wysokość środków finansowych ze środków Funduszu przeznaczonych na finansowanie działalności naukowej w obszarze wskazanym zgodnie z ust. 1 i okres tego finansowania ustala minister.

3. Minister podaje do publicznej wiadomości, w drodze komunikatu ogłoszonego w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej, informację o obszarze działalności naukowej wskazanym zgodnie z ust. 1, wysokości środków finansowych przeznaczonych na jej finansowanie oraz okresie tego finansowania.

Art.  7.  [Wskazanie podmiotu zarządzającego]

1. Minister, biorąc pod uwagę obszar działalności naukowej wskazany zgodnie z art. 6 ust. 1 oraz potencjał organizacyjny i techniczny niezbędny do realizacji zadań w zakresie zarządzania wirtualnym instytutem badawczym, wskazuje podmiot zarządzający, którym może być:

1) Sieć Badawcza Łukasiewicz - PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii albo

2) podmiot, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, wybrany w trybie otwartego konkursu ofert.

2. W ogłoszeniu o otwartym konkursie ofert określa się:

1) przedmiot otwartego konkursu ofert;

2) okres finansowania i wysokość środków przeznaczonych na funkcjonowanie wirtualnego instytutu badawczego;

3) szczegółowe kryteria oceny ofert;

4) miejsce i termin składania ofert;

5) termin rozstrzygnięcia otwartego konkursu ofert;

6) termin i sposób ogłoszenia wyników otwartego konkursu ofert;

7) wykaz dokumentów, które należy dołączyć do oferty;

8) informację o możliwości odwołania otwartego konkursu ofert przed upływem terminu na złożenie ofert oraz możliwości przedłużenia terminu złożenia ofert i terminu rozstrzygnięcia otwartego konkursu ofert;

9) sposób złożenia oferty i dokumentów, o których mowa w pkt 7.

3. Ogłoszenie o otwartym konkursie ofert zamieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra.

4. Oferta złożona w otwartym konkursie ofert zawiera:

1) informację o posiadanych przez podmiot składający ofertę zasobach rzeczowych oraz zasobie kadrowym i kompetencjach osób zapewniających wykonywanie zadań podmiotu zarządzającego;

2) informację o dotychczasowej działalności podmiotu składającego ofertę;

3) szczegółowy sposób realizacji zadań podmiotu zarządzającego;

4) harmonogram realizacji zadań podmiotu zarządzającego;

5) przewidywaną wysokość kosztów realizacji zadań podmiotu zarządzającego.

5. Przy rozpatrywaniu ofert uwzględnia się:

1) potencjał organizacyjny i techniczny podmiotu składającego ofertę;

2) doświadczenie podmiotu składającego ofertę w zakresie zarządzania projektami obejmującymi prowadzenie działalności naukowej;

3) przewidywaną wysokość kosztów realizacji zadań podmiotu zarządzającego.

6. Do wyboru podmiotu zarządzającego nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1320).

7. Minister podaje do publicznej wiadomości, w drodze komunikatu ogłoszonego w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej, informację o podmiocie zarządzającym wyłonionym w trybie wskazanym w ust. 1.

Art.  8.  [Zadania podmiotu zarządzającego]

1. Do zadań podmiotu zarządzającego należy:

1) organizacja i przeprowadzanie otwartych konkursów ofert na wyłonienie zespołów badawczych;

2) opracowanie standardów rekrutacji do zespołów badawczych oraz przeprowadzanie ewaluacji ich stosowania;

3) wybór oraz organizacja pracy ekspertów, w tym ekspertów zagranicznych, którzy będą dokonywali oceny zgłoszonych do konkursu zespołów badawczych i ich liderów;

4) przygotowanie i zawieranie umów o finansowanie ze środków Funduszu zespołów badawczych wyłonionych w otwartych konkursach ofert;

5) opracowanie zasad i procedur w zakresie zarządzania własnością intelektualną oraz komercjalizacją wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami;

6) przeprowadzanie ewaluacji działalności naukowej zespołów badawczych oraz oceny końcowej zespołów badawczych;

7) przekazywanie środków z Funduszu;

8) komercjalizacja wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami;

9) nadzór nad realizacją zadań przez zespoły badawcze oraz prawidłowością wydatkowania środków z Funduszu.

2. W ramach nadzoru, o którym mowa w ust. 1 pkt 9, podmiot zarządzający może:

1) żądać informacji i wyjaśnień od zespołów badawczych i ich liderów oraz podmiotów, o których mowa w art. 11;

2) dokonywać kontroli realizacji zadań przez zespoły badawcze;

3) wstrzymać wypłatę środków finansowych w przypadku wydatkowania przekazanych środków niezgodnie z umową, zakresem planowanej działalności naukowej lub nieosiągnięcia wyników zaplanowanych na danym etapie działalności naukowej, do czasu wyjaśnienia nieprawidłowości;

4) przerwać wypłatę środków finansowych w przypadku nienależytego wykonywania umowy, wydatkowania przekazanych środków niezgodnie z zakresem planowanej działalności naukowej lub nieosiągnięcia wyników zaplanowanych na danym etapie działalności naukowej;

5) dokonywać innych działań nadzorczych określonych w umowie, o której mowa w art. 11.

Art.  9.  [Umowa o zarządzanie wirtualnym instytutem badawczym]

1. Minister zawiera z podmiotem zarządzającym umowę o zarządzanie wirtualnym instytutem badawczym.

2. Umowa o zarządzanie wirtualnym instytutem badawczym określa w szczególności:

1) obszar działalności naukowej, w którym będzie prowadzona przez zespoły badawcze w formie wirtualnego instytutu badawczego działalność naukowa finansowana ze środków Funduszu;

2) liczbę zespołów badawczych, które mają zostać wyłonione w trybie otwartego konkursu ofert;

3) sposób i tryb przeprowadzania otwartych konkursów ofert na wyłonienie zespołów badawczych;

4) sposób i tryb sprawowania nadzoru nad realizacją zadań przez podmiot zarządzający;

5) wysokość i sposób przekazywania oraz rozliczania środków finansowych przeznaczonych na finansowanie zespołów badawczych;

6) wysokość środków finansowych przeznaczonych na finansowanie realizacji zadań przez podmiot zarządzający;

7) warunki przekazywania środków z komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami na rzecz Funduszu;

8) sposób i zakres prowadzenia ewaluacji działalności naukowej oraz oceny końcowej zespołów badawczych;

9) warunki rozwiązania umowy.

Art.  10.  [Nadzór ministra nad realizacją zadań przez podmiot zarządzający]

1. Minister sprawuje nadzór nad realizacją zadań przez podmiot zarządzający pod względem legalności, gospodarności i rzetelności.

2. W ramach nadzoru minister:

1) może żądać wglądu do dokumentów związanych z zarządzaniem wirtualnym instytutem badawczym;

2) dokonuje oceny działalności podmiotu zarządzającego;

3) przeprowadza kontrolę podmiotu zarządzającego w trybie przepisów ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 224).

Art.  11.  [Umowa o finansowanie zespołu badawczego ze środków Funduszu Polskiej Nauki]

Podmiot zarządzający zawiera z podmiotem, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 3-6 i 8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, w którym działalność naukową prowadzi lider zespołu badawczego, umowę o finansowanie zespołu badawczego ze środków Funduszu, określającą w szczególności:

1) lidera zespołu badawczego wraz z określeniem liczby członków tego zespołu oraz planem niezbędnych działań rekrutacyjnych;

2) zakres planowanej działalności naukowej, warunki jej realizacji, w tym harmonogram i kosztorys;

3) warunki i tryb przekazywania środków finansowych;

4) spodziewane efekty działalności naukowej, w tym zobowiązanie do współpracy przy komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami;

5) zasady zarządzania pracą zespołu badawczego i warunki jej organizacji;

6) inne niż określone w art. 8 ust. 2 pkt 1-4 działania wykonywane w ramach nadzoru nad realizacją zadań przez zespoły badawcze oraz prawidłowością wydatkowania środków z Funduszu;

7) sposób i tryb sprawowania nadzoru nad realizacją zadań przez zespoły badawcze oraz prawidłowością wydatkowania środków z Funduszu;

8) zakres praw wynikających z przyznania praw autorskich, praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej;

9) sposób i koszty sprawowania ochrony praw własności intelektualnej;

10) sposoby i warunki rozporządzania prawami własności intelektualnej oraz ich wykorzystania dla celów komercyjnych i do dalszych badań naukowych lub prac rozwojowych;

11) wielkości udziałów i korzyści wynikających z komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych lub know-how związanego z tymi wynikami;

12) warunki i sposób rozliczenia przekazanych środków finansowych;

13) sposób i zakres ewaluacji działalności naukowej;

14) tryb kontroli wykonania obowiązków określonych w umowie;

15) warunki rozwiązania umowy.

Art.  12.  [Porozumienie w sprawie współpracy w zakresie gospodarowania środkami Funduszu Polskiej Nauki]

Minister zawiera z Bankiem Gospodarstwa Krajowego porozumienie określające szczegółowe warunki współpracy w zakresie gospodarowania środkami Funduszu, w tym:

1) sposób gromadzenia w ramach Funduszu wpływów, o których mowa w art. 2 pkt 9;

2) podmiot zarządzający oraz sposób i harmonogram przekazywania temu podmiotowi środków finansowych.

Art.  13.  [Koszty i wypłaty pokrywane ze środków Funduszu Polskiej Nauki]

1. Ze środków Funduszu dokonuje się:

1) pokrycia kosztów emisji i wykupu obligacji, o których mowa w art. 3 ust. 1;

2) spłaty:

a) kredytów i pożyczek wraz z odsetkami i innymi kosztami obsługi kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 3 ust. 1,

b) udzielonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego finansowania, o którym mowa w ust. 3, wraz z kosztami tego finansowania.

2. Ze środków Funduszu dokonuje się również wypłaty:

1) wynagrodzenia przysługującego Bankowi Gospodarstwa Krajowego z tytułu kosztów obsługi Funduszu;

2) wypłaty środków przeznaczonych na pokrycie kosztów realizacji zadań przez podmiot zarządzający.

3. W przypadku niedoboru na rachunku Funduszu środków niezbędnych do terminowej obsługi działań, o których mowa w ust. 1 i 2, Bank Gospodarstwa Krajowego, w uzgodnieniu z ministrem i ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, może finansować ich realizację ze środków własnych.

4. Wysokość środków finansowych przeznaczonych na pokrycie kosztów realizacji zadań przez podmiot zarządzający nie może przekroczyć 5% środków finansowych przeznaczonych na finansowanie działań, o których mowa w art. 5 ust. 1.

Art.  14.  [Dokonywanie wypłat ze środków Funduszu Polskiej Nauki]

Bank Gospodarstwa Krajowego, na wniosek ministra, dokonuje wypłat ze środków Funduszu na rzecz podmiotu zarządzającego w wysokości i terminach wynikających z porozumienia, o którym mowa w art. 12.

Art.  15.  [Nadzór nad gospodarowaniem środkami Funduszu Polskiej Nauki]

1. Nadzór nad gospodarowaniem środkami Funduszu sprawuje Rada Nadzorcza Banku Gospodarstwa Krajowego.

2. Bank Gospodarstwa Krajowego:

1) przekazuje ministrowi oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych projekt planu finansowego Funduszu na dany rok do dnia 15 czerwca roku poprzedniego;

2) wyodrębnia w swoim planie finansowym plan finansowy Funduszu opracowany w porozumieniu z organami, o których mowa w pkt 1, do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok, na który plan jest opracowywany;

3) sporządza dla Funduszu odrębny bilans oraz rachunek zysków i strat wchodzących w skład sprawozdania finansowego Banku Gospodarstwa Krajowego;

3a) przekazuje ministrowi oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, w terminach określonych w przepisach dotyczących sprawozdawczości budżetowej państwowych funduszy celowych, sprawozdanie miesięczne z realizacji planu finansowego Funduszu, narastająco za kolejne miesiące roku budżetowego, w szczegółowości nie mniejszej niż wynikająca z tego planu;

4) składa ministrowi informację o realizacji planu finansowego Funduszu w terminie do dnia:

a) 31 lipca - za pierwsze półrocze,

b) 31 stycznia - za drugie półrocze;

5) (uchylony).

Art.  16.  [Plan finansowy Funduszu Polskiej Nauki]

1. Plan finansowy Funduszu określa w szczególności:

1) przewidywaną wysokość środków przeznaczonych na:

a) finansowanie działań, o których mowa w art. 5 ust. 1,

b) wynagrodzenie przysługujące Bankowi Gospodarstwa Krajowego z tytułu kosztów obsługi Funduszu,

c) obsługę kredytów, pożyczek i emisję obligacji;

2) przychody Funduszu.

2. Plan finansowy Funduszu stanowi podstawę dokonywania wypłat ze środków Funduszu, a także podstawę do zaciągnięcia kredytów i pożyczek oraz przeprowadzenia emisji obligacji, o których mowa w art. 2 pkt 5.

Art.  17. 

W ustawie z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1543 oraz z 2019 r. poz. 492) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art.  18. 

W ustawie z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1182, z późn. zm.) w art. 2 w pkt 8 w lit. d przecinek zastępuje się średnikiem i uchyla się lit. e.

Art.  19. 

W ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1668, z późn. zm.) w art. 402 pkt 2a otrzymuje brzmienie: (zmiany pominięte).

Art.  20. 

1. W Banku Gospodarstwa Krajowego tworzy się Fundusz.

2. W terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy obniża się fundusz statutowy Banku Gospodarstwa Krajowego o kwotę 500 000 000 zł, przez wpłatę tej kwoty na zasilenie Funduszu.

3. Do obniżenia funduszu statutowego, o którym mowa w ust. 2, nie stosuje się art. 5c ustawy zmienianej w art. 17.

4. Do obniżenia funduszu statutowego, o którym mowa w ust. 2, nie stosuje się wymogu uzyskania zezwolenia, o którym mowa w art. 77 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 1, z późn. zm.).

Art.  21. 

Bank Gospodarstwa Krajowego w terminie 2 miesięcy od dnia zawarcia porozumienia, o którym mowa w art. 12, wyodrębni w swoim planie finansowym opracowany w porozumieniu z organami, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 1, plan finansowy Funduszu na 2019 r.

Art.  22. 

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ¹ .

1 Ustawa została ogłoszona w dniu 6 maja 2019 r.

• Identyfikator: Dz.U.2024.1554 t.j.
• Rodzaj: Ustawa
• Tytuł: Wspieranie działalności naukowej z Funduszu Polskiej Nauki.
• Data aktu: 04/04/2019
• Data ogłoszenia: 21/10/2024
• Data wejścia w życie: 21/05/2019