Akty Prawne
Dziennik Ustaw
Dz.U.2005.98.824

Zm.: rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU

z dnia 13 maja 2005 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia

Na podstawie art. 4a ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, z późn. zm. 1 ) zarządza się, co następuje:

§ 1.

W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia (Dz. U. Nr 116, poz. 1004, z 2003 r. Nr 144, poz. 1401 i Nr 210, poz. 2040 oraz z 2004 r. Nr 194, poz. 1985) wprowadza się następujące zmiany:

ZAŁĄCZNIK

STANDARDY NAUCZANIA DLA KIERUNKÓW STUDIÓW

SPIS TREŚCI

Załącznik Nr 1 Standardy nauczania dla kierunków studiów: architektura krajobrazu

Załącznik Nr 2 Standardy nauczania dla kierunków studiów: biotechnologia

Załącznik Nr 3 Standardy nauczania dla kierunków studiów: europeistyka

Załącznik Nr 4 Standardy nauczania dla kierunków studiów: inżynieria środowiska

Załącznik Nr 5 Standardy nauczania dla kierunków studiów: pielęgniarstwo

Załącznik Nr 6 Standardy nauczania dla kierunków studiów: położnictwo

Załącznik Nr 7 Standardy nauczania dla kierunków studiów: towaroznawstwo

Załącznik Nr 8 Standardy nauczania dla kierunków studiów: filozofia

Załącznik Nr 9 Standardy nauczania dla kierunków studiów: lekarsko-dentystyczny

Załącznik Nr 10 Standardy nauczania dla kierunków studiów: lotnictwo i kosmonautyka

Załącznik Nr 11 Standardy nauczania dla kierunków studiów: transport

Załącznik Nr 1

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

architektura krajobrazu

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku architektura krajobrazu trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.400, w tym 1.730 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku architektura krajobrazu otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera.

Absolwent kierunku architektura krajobrazu powinien posiadać niezbędną wiedzę i umiejętności dające podstawę do wykonywania opracowań badawczych, projektowych i realizacji w zakresie:

- kształtowania krajobrazu w skali planów regionalnych, w tym parków narodowych, parków krajobrazowych i innych obszarów prawnie chronionych,

- kształtowania krajobrazu w skali planów miejscowych, z uwzględnieniem historycznych układów urbanistycznych i ruralistycznych,

- kształtowania parków i ogrodów z uwzględnieniem założeń zabytkowych,

- komponowania krajobrazu miejskiego i otwartego, w tym także w otoczeniu budowli inżynierskich.

Absolwent kierunku architektura krajobrazu powinien być przygotowany do współpracy z przedstawicielami innych dyscyplin wpływających na treść i formę krajobrazu. Przygotowanie do pełnienia samodzielnych funkcji, z posiadaniem stosownych uprawnień, wymagać będzie spełnienia dodatkowych warunków.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 380

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 435

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 915

Razem: 1.730

IV. PRAKTYKI

Praktyki obejmują zagadnienia: urządzenia terenu, pielęgnowania szaty roślinnej, budownictwa ogrodowego, rekultywacji terenów zdegradowanych, konserwacji obiektów zabytkowych. Praktyki powinny być organizowane w zakładach doświadczalnych uczelni i w firmach projektowo-wykonawczych w wymiarze przynajmniej 300 godzin.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 380

1. Język obcy 120

2. Przedmioty humanistyczne i ekonomiczne 120

3. Informatyka 80

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 435

1. Botanika i fizjologia roślin 60

2. Ekologia 30

3. Fizjografia 75

4. Gleboznawstwo 30

5. Podstawy geodezji i kartografii 45

6. Rysunek i rzeźba 120

7. Inżynieria środowiska 45

8. Ochrona środowiska przyrodniczego 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 915

1. Szata roślinna 210

2. Materiałoznawstwo 60

3. Budownictwo 60

4. Historia architektury i sztuki ogrodowej 60

5. Teoria i zasady projektowania 60

6. Projektowanie 210

7. Planowanie przestrzenne 45

8. Konserwacja i rewaloryzacja 45

9. Urządzanie i pielęgnowanie krajobrazu 120

10. Ochrona i rekultywacja krajobrazu 45

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmioty humanistyczne i ekonomiczne

W zależności od zainteresowania studenta możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy w szczególności z: historii, filozofii, prawa, kultury języka polskiego, antropologii, etnografii, wiedzy o polityce, socjologii, psychologii, etyki, estetyki. W zakresie ekonomii do wyboru: prawo, podstawy makroekonomii i mikroekonomii, ekonomika.

2. Informatyka

Repetytorium z matematyki i geometrii jako przygotowanie do komputerowego wspomagania projektowania, podstawowe pojęcia informatyki, systemy operacyjne, operacje na zbiorach, tworzenie i obsługa baz danych.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Botanika i fizjologia roślin

Struktura i funkcje komórki, funkcjonalne układy tkankowe i zasady ich działania, budowa i funkcja korzenia i pędu, anatomia rozwojowa kwiatu, owocu i nasion, warunki wzrostu i rozwoju roślin, ekofizjologiczne aspekty współdziałania organizmów roślinnych.

2. Ekologia

Ekologia populacji i biocenoz. Funkcjonowanie i typy ekosystemów. Krajobraz jako układ ekologiczny. Biomy. Funkcjonowanie biosfery.

3. Fizjografia

Budowa geologiczna, rzeźba terenu, hydrologia, klimat, szata roślinna, przekształcenia antropogeniczne krajobrazu. Źródła i systemy informacji przyrodniczych i ich wykorzystanie. Fotointerpretacja. Uwarunkowania przyrodnicze a decyzje projektowe.

4. Gleboznawstwo

Podstawowe minerały, skały glebotwórcze. Systematyka gleb. Właściwości chemiczne i fizyczne gleb. Zasobność i przydatność rolnicza gleb. Procesy degradacji i skażenia gleby substancjami toksycznymi.

5. Podstawy geodezji i kartografii

Metody pomiarów sytuacyjnych, wysokościowych i sytuacyjno-wysokościowych na potrzeby architektury krajobrazu. Pomiary realizacyjne, sprzęt geodezyjny. Podstawy kartografii, fotogrametrii, teledetekcji. Systemy informacji geograficznej.

6. Rysunek i rzeźba

Rozwijanie zmysłu analitycznej i syntetycznej obserwacji krajobrazu, kształtowanie wyobraźni przestrzennej, rejestracja graficzna krajobrazu i jego symulacje, interpretacja graficzna i modelowa projektów. Rysunek i malarstwo pejzażowe.

7. Inżynieria środowiska

Typy budowli hydrotechnicznych, budowli ziemnych, dróg, kolei i mostów, oczyszczalni i składowisk odpadów, zakładów uzdatniania wody. Inwestycje proekologiczne.

8. Ochrona środowiska przyrodniczego

Źródła zagrożenia elementów ekosystemów i sposoby ich ochrony, pojęcie zrównoważonego rozwoju i narzędzia jego realizacji. Społeczne, ekonomiczne i prawne instrumenty ochrony środowiska.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Szata roślinna

Szata roślinna Polski w ujęciu fitosocjologicznym i kulturowym. Roślinność jako element oceny wartości użytkowej siedlisk. Zbiorowiska zastępcze w architekturze krajobrazu. Rozpoznawanie cech morfologicznych drzew i krzewów oraz roślin zielnych. Podstawy rozmnażania roślin.

2. Materiałoznawstwo

Podstawowe materiały budowlane i ich charakterystyka, wytrzymałość materiałów, normy techniczne, technologia łączenia różnych materiałów.

3. Budownictwo

Elementy statyki budowli, zasady obliczeń statycznych, technologia i zasady robót budowlanych i instalacyjnych, zasady organizacji budowy i obmiaru robót budowlanych.

4. Historia architektury i sztuki ogrodowej

Ogólna historia sztuki ze szczególnym uwzględnieniem architektury, urbanistyki i sztuki ogrodowej. Pojęcie dzieła sztuki, charakterystyka stylów, dokumentowanie dzieł sztuki.

5. Teoria i zasady projektowania

Analiza współczesnych teorii kształtowania przestrzeni, elementy i zasady kompozycji, ergonomia, przyrodnicze i kulturowe podstawy projektowania, metody projektowania, dokumentacja projektowa, etyka w pracy projektanta.

6. Projektowanie

Projektowanie architektoniczne. Projektowanie parków, ogrodów i innych obszarów z uwzględnieniem obiektów prawnie chronionych. Kształtowanie krajobrazu z uwzględnieniem otoczenia budowli inżynieryjnych. Dokumentacja techniczna, procedury jej zatwierdzenia i zasady kosztorysowania.

7. Planowanie przestrzenne

Pojęcia ogólne i podstawowe informacje o planowaniu przestrzennym, system planowania przestrzennego, powiązania planowania przestrzennego z planowaniem krajobrazu.

8. Konserwacja i rewaloryzacja

Teorie konserwacji zabytków, w tym ogrodów i krajobrazów historycznych. Metody badawcze, techniki konserwatorskie, strefy ochrony, studia i projekty konserwatorskie, organizacja służb konserwatorskich.

9. Urządzanie i pielęgnowanie krajobrazu

Urządzanie i pielęgnowanie parków, ogrodów i innych obszarów (rzeźba terenu, wody, szata roślinna, drogi i place, architektura ogrodowa). Organizacja i harmonogram budowy.

10. Ochrona i rekultywacja krajobrazu

Podstawy ochrony krajobrazu. Zasady wyznaczania obszarów prawnie chronionych. Pielęgnowanie i rekultywacja krajobrazu.

VII. ZALECENIA

Pozostała liczba godzin powinna stanowić uzupełnienie przedmiotów stosownie do decyzji wydziałów, z tym że przedmioty podstawowe i kierunkowe stanowią nie mniej niż 50% ogólnego wymiaru godzin.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku architektura krajobrazu trwają nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 2.700, w tym 1.230 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych kierunku architektura krajobrazu otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera. Powinien posiadać wiedzę i umiejętności niezbędne do: wykonywania prac inwentaryzacyjnych terenowych obiektów krajobrazowych, pełnienia funkcji pomocniczych w strukturach administracji samorządowej, wykonywania czynności technicznych w zespołach projektowych architektury krajobrazu (prac kreślarskich, wizualizacji komputerowych), wykonywania prostych prac projektowych w zakresie urządzania ogródków przydomowych, niewielkich terenów zieleni w obszarach urbanistycznych i wiejskich (z wyłączeniem zespołów zabytkowych, ogrodów zabytkowych i otoczenia kubatur zabytkowych) oraz elementów małej architektury w niezabytkowych zespołach urbanistycznych i wiejskich, a także obsługi technicznej w strukturach administracyjnych parków narodowych, parków krajobrazowych i innych obszarów krajobrazu prawnie chronionych. Absolwent powinien posiadać umiejętności tradycyjnego i komputerowego dokumentowania i projektowania elementów krajobrazu oraz być przygotowany do współpracy z osobami mającymi wpływ na treści, funkcje i formy krajobrazu. Powinien również posiadać wiedzę w zakresie ekonomicznych i prawnych uwarunkowań gospodarowania krajobrazem oraz tworzenia i funkcjonowania obiektów krajobrazowych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 255

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 360

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 615

Razem: 1.230

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać 12 tygodni praktyki zawodowej.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 255

1. Przedmiot humanistyczny, ekonomiczny lub prawny 45

2. Elementy informatyki 30

3. Język obcy 120

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 360

1. Botanika i fizjologia roślin 60

2. Ekologia 30

3. Fizjografia 60

4. Gleboznawstwo 30

5. Podstawy geodezji i kartografii 45

6. Rysunek odręczny 90

7. Inżynieria i ochrona środowiska 45

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 615

1. Szata roślinna 180

2. Materiałoznawstwo 45

3. Grafika inżynierska 45

4. Budownictwo i konstrukcje 45

5. Historia architektury i sztuki ogrodowej 30

6. Teoria i zasady projektowania 30

7. Projektowanie zintegrowane 180

8. Urządzanie i pielęgnowanie krajobrazu 60

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot humanistyczny, ekonomiczny lub prawny

Filozofia, etyka, historia, etnografia, socjologia, prawo, ekonomia, politologia, ochrona własności intelektualnej lub inny do wyboru.

2. Elementy informatyki

Podstawowe pojęcia informatyki - systemy operacyjne, operacje na zbiorach, tworzenie i obsługa baz danych. Przygotowanie do komputerowego projektowania elementów architektury krajobrazu.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Botanika i fizjologia roślin

Budowa, struktura i funkcje komórki, korzenia i pędu. Anatomia rozwoju kwiatu, owocu i nasion. Funkcjonalne układy tkankowe i zasady ich działania. Warunki wzrostu i rozwoju roślin. Ekofizjologiczne aspekty współdziałania organizmów roślinnych.

2. Ekologia

Ekologia populacji i biocenoz. Funkcjonowanie i typy ekosystemów. Krajobraz jako układ ekologiczny. Biomy. Funkcjonowanie biosfery.

3. Fizjografia

Budowa geologiczna, rzeźba, hydrologia, klimat i szata roślinna terenu. Przekształcenia antropogeniczne krajobrazu. Źródła i systemy informacji przyrodniczych i ich wykorzystanie. Fotointerpretacja. Uwarunkowania przyrodnicze a decyzje projektowe.

4. Gleboznawstwo

Podstawowe minerały, skały glebotwórcze. Systematyka gleb. Właściwości chemiczne i fizyczne gleb. Degradacja gleb. Drogi skażania gleb substancjami toksycznymi.

5. Podstawy geodezji i kartografii

Metody pomiarów sytuacyjnych, wysokościowych i sytuacyjno-wysokościowych dla potrzeb architektury krajobrazu. Pomiary realizacyjne, sprzęt geodezyjny. Podstawy kartografii, fotogrametrii i teledetekcji. Systemy informacji geograficznej.

6. Rysunek odręczny

Podstawowe zasady rysunku odręcznego. Kształtowanie analitycznych i syntetycznych umiejętności obserwacji krajobrazu. Kształtowanie wyobraźni przestrzennej i umiejętności rejestracji graficznej krajobrazu. Symulacje, interpretacja graficzna i modelowanie elementów krajobrazu. Rysunek i malarstwo pejzażowe.

7. Inżynieria i ochrona środowiska

Podstawowe typy ziemnych budowli hydrotechnicznych: dróg, kolei, mostów, składowisk odpadów oraz zakładów uzdatniania wody. Wpływ czynników antropogenicznych na ekosystemy. Inwestycje proekologiczne. Społeczne, ekonomiczne i prawne aspekty ochrony środowiska. Zasady organizacji i funkcjonowania parków narodowych, parków krajobrazowych i innych obszarów krajobrazu prawnie chronionych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Szata roślinna

2. Materiałoznawstwo

Podstawowe materiały budowlane - szczególnie wytwarzane w oparciu o najnowsze technologie. Materiały stosowane w kompozycjach ogrodowych i tworzeniu terenów zieleni - charakterystyka, wytrzymałość, normy techniczne. Technologie łączenia różnych materiałów. Cechy estetyczne materiałów budowlanych.

3. Grafika inżynierska

Geometryczne podstawy rysunku technicznego. Aksonometria jako podstawowa forma tworzenia rysunków poglądowych (szkicowanie odręczne). Główne formy zapisu graficznego zalecane przez normy: rzutowanie, przekroje rysunkowe, wymiarowanie. Techniki komputerowe CAD jako narzędzie wspomagające opracowanie graficzne projektów krajobrazowych.

4. Budownictwo i konstrukcje

Elementy statyki budowli. Zasady obliczeń statycznych. Podstawowe systemy konstrukcyjne małych kubatur z uwzględnieniem specyfiki materiałowej. Zasady robót ziemnych i inżynierskich w obiektach ogrodowych. Zasady organizacji budowy i obmiaru robót budowlanych.

5. Historia architektury i sztuki ogrodowej

Historia komponowania krajobrazów z uwzględnieniem architektury, urbanistyki i sztuki ogrodowej. Pojęcie dzieła sztuki. Charakterystyka stylów historycznych. Dokumentowanie dzieł krajobrazowych, ogrodowych i urbanistycznych.

6. Teoria i zasady projektowania

Współczesne tendencje w projektowaniu krajobrazu. Zasady i elementy kompozycji -organiczność, ergonomia. Metodologia projektowania. Dokumentacje projektowe. Etyka zawodu architekta krajobrazu. Uwarunkowania wynikające z projektowania urbanistycznego, planowania przestrzennego i projektowania regionalnego.

7. Projektowanie zintegrowane

Projektowanie małej architektury i architektury ogrodowej. Projektowanie ogrodów i terenów zieleni. Kontekst przestrzenny, kompozycyjny, funkcjonalny i krajobrazowy małej architektury, ogrodów i terenów zieleni. Dokumentacja techniczna - procedury jej zatwierdzania i zasady kosztorysowania.

8. Urządzanie i pielęgnowanie krajobrazu

Przyrodnicze i kulturowe podstawy projektowania krajobrazu. Urządzanie i pielęgnowanie ogrodów, parków i innych obszarów zieleni, a także obszarów publicznych i prywatnych miast i wsi (rzeźby terenu, skarp, zbiorników wody, szaty roślinnej, dróg i placów, architektury ogrodowej). Kształtowanie porealizacyjne ogrodów.

VII. ZALECENIA

Liczba godzin zajęć praktycznych (ćwiczeń projektowych) przedmiotów grup B i C powinna być nie mniejsza niż 50%.

Przy ustalaniu szczegółowych planów i programów studiów należy uwzględnić kryteria FEANI, zgodnie z którymi przedmioty kształcenia ogólnego powinny stanowić około 10%, przedmioty podstawowe - 35%, a techniczne - około 55% ogólnej liczby godzin.

Załącznik Nr 2

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

biotechnologia

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku biotechnologia trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.400, w tym 1.580 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku biotechnologia otrzymuje tytuł zawodowy magistra lub magistra inżyniera.

Absolwent kierunku biotechnologia powinien być przygotowany praktycznie i teoretycznie do stosowania konkretnych technik biotechnologicznych umożliwiających: selekcję i ukierunkowaną modyfikację mikroorganizmów i komórek organizmów wyższych, prowadzenie procesów biosyntezy i biotransformacji, izolację i oczyszczanie bioproduktów oraz ich analitykę i diagnostykę. Powinien znać biotechnologie stosowane w przemyśle, ochronie zdrowia i ochronie środowiska, posiadać zdolność projektowania bioprocesów i bioproduktów i być przygotowanym do pracy w wybranej branży przemysłu, ochronie środowiska lub laboratoriach kontrolnych i badawczych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 380

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 840

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 360

Razem: 1.580

IV. PRAKTYKI

Obowiązkowa praktyka zawodowa - 4 tygodnie po IV roku studiów.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 380

1. Język obcy 120

2. Przedmioty humanistyczne 120

3. Informatyka 80

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 840

1. Matematyka 120

2. Fizyka i biofizyka 90

3. Chemia ogólna, organiczna i fizyczna 150

4. Inżynieria bioprocesowa 60

5. Ochrona środowiska 45

6. Biochemia 90

7. Biotechnologia 90

8. Biologia molekularna 60

9. Biologia komórki 45

10. Genetyka ogólna 30

11. Mikrobiologia ogólna 60

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 360

1. Enzymologia 45

2. Mikrobiologia przemysłowa 60

3. Inżynieria genetyczna 90

4. Kultury tkankowe i komórkowe roślin i zwierząt 60

5. Metody biotechnologiczne w ochronie środowiska 60

6. Ekonomika produkcji 45

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmioty humanistyczne

W zależności od zainteresowań studenta możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy z historii filozofii, historii powszechnej, kultury języka polskiego, antropologii, wiedzy o polityce, socjologii, psychologii, etyki, nauki o kulturze, ekonomii (w tym: prawa, podstaw makroekonomii i mikroekonomii, podstaw nauki o rynku, zasad prowadzenia działalności gospodarczej, ochrony własności przemysłowej i intelektualnej).

2. Informatyka

Budowa i zasada działania maszyn cyfrowych. Podstawowe pojęcia informatyki. Systemy operacyjne. Operacje na zbiorach. Podstawowe programy użytkowe, w tym edytory tekstów. Tworzenie i obsługa baz danych. Programowanie w języku Pascal. Podstawowe zagadnienia obliczeń numerycznych.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Liczby zespolone. Algebra wektorów. Macierze i równania liniowe. Ciągi i szeregi. Granica i ciągłość funkcji. Rachunek różniczkowy funkcji jednej i wielu zmiennych. Równania różniczkowe zwyczajne. Rachunek całkowy. Funkcje analityczne. Przekształcenie Laplace'a. Równania różniczkowe cząstkowe. Elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki.

2. Fizyka i biofizyka

Dynamika punktu materialnego. Zasady zachowania. Dynamika układu punktów materialnych. Fale i zjawiska falowe. Kinetyczna teoria gazów. Podstawy termodynamiki fenomenologicznej. Pole elektryczne. Elektryczne właściwości materii. Pole magnetyczne. Klasyczna teoria pola elektromagnetycznego. Elementy mechaniki kwantowej. Jądro atomowe i cząstki elementarne. Fizyczne podstawy procesów biologicznych, a w szczególności wytwarzania i magazynowania energii, odbioru, kodowania i przekazywania informacji w układzie nerwowym, transportu masy w roślinach i zwierzętach, sterowania i homeostazy w organizmie. Zjawiska stochastyczne na poziomie molekularnym. Wpływ wybranych czynników fizycznych na organizm i środowisko. Zastosowanie metod fizycznych do badania organizmów i procesów biologicznych.

3. Chemia ogólna, organiczna i fizyczna

Pierwiastki chemiczne. Układ okresowy pierwiastków. Wiązania jonowe, kowalencyjne i koordynacyjne. Reakcje chemiczne. Dysocjacja jonowa i reakcje kwas-zasada. Pojęcie i pomiar pH. Roztwory buforowe. Elementy chemii analitycznej: analiza kationów i anionów, ilościowa analiza objętościowa. Metody instrumentalne w analizie chemicznej.

Najważniejsze grupy związków organicznych: węglowodory alifatyczne i aromatyczne, alkohole, związki karbonylowe i karboksylowe, aminy, aminokwasy, połączenia halogenoorganiczne. Makrocząsteczki występujące w materii ożywionej: tłuszcze, cukry, kwasy nukleinowe. Podstawowe reakcje związków organicznych. Budowa i struktura związków organicznych - wpływ na właściwości połączeń. Termodynamika fenomenologiczna. Funkcje i parametry stanu. Procesy odwracalne i nieodwracalne, samorzutne i wymuszone. Pierwsza, druga i trzecia zasada termodynamiki. Termochemia. Równowaga chemiczna. Elementy termodynamiki procesów nieodwracalnych. Właściwości faz gazowych, ciekłych i stałych. Termodynamika roztworów - funkcje mieszania, aktywność. Przemiany fazowe. Równowagi fazowe. Kinetyka chemiczna. Kataliza. Zjawiska sorpcji. Koloidy. Zjawisko osmozy. Elektrochemia - procesy samorzutne (ogniwa) i wymuszone (elektroliza), typy elektrod, polaryzacja. Przewodnictwo elektrolitów. Oddziaływania promieniowania z materią - podstawy spektroskopii, fotochemii i radiochemii. Oddziaływanie międzycząsteczkowe - wiązania wodorowe i ich znaczenie w przyrodzie.

Podstawowe techniki laboratoryjne (syntezy, destylacji, ekstrakcji i krystalizacji) i analityczne (spektroskopowe, elektrochemiczne, chromatograficzne i kalorymetryczne).

4. Inżynieria bioprocesowa

Podstawy inżynierii bioreaktorów. Bilansowanie przemian biochemicznych - bilans elementarny, stopnie redukcji, przemiana podstawowa. Podstawy kinetyki reakcji enzymatycznych. Modele wzrostu populacji mikroorganizmów. Bilansowanie bioreaktorów. Bioreaktory idealne i nieidealne. Makro- i mikromieszanie. Podstawowe typy hodowli wgłębnej. Bioreaktory enzymatyczne. Bioreaktory z unieruchomionym materiałem biologicznym. Obliczanie i projektowanie bioreaktorów. Metody przygotowania surowców (up-stream processing). Separacja biomasy i dezintegracja komórek. Metody membranowe - dializa, elektrodializa, ultrafiltracja, diafiltracja, osmoza odwrotna. Metody elektrokinetyczne. Metody sorpcyjne. Precypitacja. Destylacja próżniowa i cienkowarstwowa. Suszenie materiałów biologicznych. Dobór metod oczyszczania i rozdziału bioproduktów.

5. Ochrona środowiska

Krążenie materii w przyrodzie. Cyrkulacja atmosfery. Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w atmosferze. Obieg wody w przyrodzie. Antropogeniczne zagrożenia wód powierzchniowych i podziemnych. Składniki gleb i ich przemiany. Degradacja i ochrona gleb. Główne przyczyny zmian środowiska wywołane działalnością człowieka. Zanieczyszczenia wywołane przez produkcję rolną i hodowlaną. Główne rodzaje zanieczyszczeń wytwarzanych przez energetykę, przemysł ciężki, rolno-spożywczy, papierniczy i inne. Odpady komunalne, problemy ich składowania i utylizacji. Systemy monitoringu zanieczyszczeń środowiska. Międzynarodowe konwencje dotyczące ochrony środowiska. Główne przepisy prawne i organizacja ochrony środowiska w Polsce.

6. Biochemia

Współzależności pomiędzy strukturami składników komórki i ich funkcjami, zwłaszcza białek i kwasów nukleinowych, formy i przepływ energii. Enzymy i koenzymy. Kataliza enzymatyczna i jej regulacja. Budowa błon biologicznych i transport metabolitów. Utlenianie biologiczne oraz główne szlaki metaboliczne sacharydów, lipidów i związków azotowych. Fotosynteza i inne procesy anaboliczne. Organizacja komórkowa procesów metabolicznych oraz ich powiązania funkcjonalne i strukturalne.

7. Biotechnologia

Kształtowanie procesu biotechnologicznego. Selekcja i doskonalenie szczepów mikroorganizmów. Przechowywanie szczepów, namnażanie materiału posiewowego. Typy hodowli. Dobór procesów jednostkowych. Zasady technologiczne. Przegląd podstawowych technologii biochemicznych. Produkcja biomasy mikroorganizmów. Fermentacja etanolowa. Produkcja kwasów organicznych. Produkcja aminokwasów. Preparaty enzymatyczne. Biotechnologie farmaceutyczne - antybiotyki, surowice, szczepionki. Biotransformacje. Hydrobiometalurgia.

8. Biologia molekularna

Rodzaje sekwencji występujących w DNA (eksony, introny powtarzalne i ruchome). Budowa i działanie genów prokariotycznych i eukariotycznych. Mechanizmy rekombinacji genetycznej. Mutageneza i naprawa DNA. Organizacja i znaczenie pozachromosomalnego DNA u eukariontów i prokariontów. Regulacja replikacji DNA u różnych organizmów. Zróżnicowanie budowy i funkcji RNA, regulacja transkrypcji i translacji. Podstawowe metody badania DNA i RNA (izolacja i oczyszczanie, rozdział elektroforetyczny, sekwencjonowanie). Terapia genowa.

9. Biologia komórki

Wewnątrzkomórkowa lokalizacja procesów metabolicznych: mitochondria, chloroplasty. Jądro komórkowe i organizacja materiału genetycznego. Mitoza i mejoza. Ściana komórkowa. Techniki badawcze w biologii komórki. Dopuszczalne jest przesunięcie niektórych treści programowych przedmiotu "Biologia molekularna" do przedmiotu "Biologia komórki" i odwrotnie.

10. Genetyka ogólna

Ogólne, wspólne dla wszystkich organizmów zasady przekazywania informacji genetycznej (genetyka klasyczna). Źródła zmienności genetycznej. Zjawiska genetyczne w hodowli roślin i zwierząt. Genetyka populacji roślin i zwierząt. Techniki stosowane w genetyce i hodowli roślin.

11. Mikrobiologia ogólna

Podstawowa charakterystyka drobnoustrojów (wirusy, bakterie, promieniowce, grzyby). Zarys fizjologii i systematyki mikroorganizmów. Problemy związane z udziałem drobnoustrojów w krążeniu pierwiastków w przyrodzie. Wzajemne stosunki między drobnoustrojami w biocenozie oraz mikroorganizmami a organizmami wyższymi. Występowanie drobnoustrojów w środowiskach naturalnych (gleba, woda, powietrze). Wybrane aspekty wykorzystania drobnoustrojów w praktyce. Bakterie, grzyby i wirusy chorobotwórcze zwierząt. Wybrane zagadnienia z zakresu diagnostyki mikrobiologicznej. Naturalna flora przeżuwaczy i trzody chlewnej.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Enzymologia

Struktura i funkcja enzymów. Kinetyka i chemiczne mechanizmy reakcji enzymatycznych. Badanie enzymów w preparatach biologicznych, ich ekstrakcja i oczyszczanie, zastosowania w medycynie, przemyśle oraz biotechnologii.

2. Mikrobiologia przemysłowa

Mikroorganizmy o znaczeniu przemysłowym. Dobór i ulepszanie mikroorganizmów. Przechowywanie i kultury starterowe. Typy hodowli drobnoustrojów. Sterowanie metabolizmem. Fermentacje beztlenowe. Biosynteza związków biologicznie czynnych. Hodowla mikroorganizmów zrekombinowanych. Komórki unieruchomione.

3. Inżynieria genetyczna

Enzymy i klonowanie genu. Konstrukcja i analiza rekombinowanego DNA. Analiza i klonowanie eukariotycznego genomowego DNA. Przygotowanie sond DNA i RNA. Detekcja i analiza produktów ekspresji sklonowanych genów. Amplifikacja DNA techniką PCR. Sekwencjonowanie DNA.

4. Kultury tkankowe i komórkowe roślin i zwierząt

Kultury stałe i suspensyjne. Wpływ składników pożywki i światła na wzrost i różnicowanie roślin. Mikrorozmnażanie przez pędy boczne. Produkcja in vitro sadzonek roślin. Tkanki odróżnicowane.

5. Metody biotechnologiczne w ochronie środowiska

Procesy biotechnologiczne w ochronie środowiska, oczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie osadów przy użyciu drobnoustrojów immobilizowanych. Usuwanie biogenów ze ścieków na drodze hodowli glonów i mikrofitów. Odzysk białka ze ścieków na cele paszowe. Kompostowanie odpadów przemysłowych i bytowych oraz śmieci. Mikrobiologiczne ługowanie minerałów - odzysk metali. Bioremediacja gruntów i gleb. Zastosowanie filtrów biologicznych do usuwania zanieczyszczeń powietrza. Procesy biotechnologiczne w uzdatnianiu wody do picia. Biotechnologia odsiarczania węgla i ropy naftowej.

6. Ekonomika produkcji

Zarządzanie jednostkami gospodarczymi. Formy organizacyjno-prawne (rodzaje spółek), podstawowe zasady działania, organizacja wewnętrzna jednostek. Majątek trwały. Pojęcie kosztów własnych i ich struktura. Ocena ekonomiczna wyników działalności, podatek dochodowy. Zarządzanie finansami firmy.

VII. ZALECENIA

Programy studiów w uczelniach technicznych i rolniczych powinny spełnić zalecenia FEANI: 10% godzin - przedmioty kształcenia ogólnego, 35% - przedmioty podstawowe, 55% - przedmioty kierunkowe.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe dla kierunku biotechnologia trwają nie mniej niż 3 lata (6 semestrów), gdy kończą się uzyskaniem tytułu zawodowego licencjata, lub nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów), gdy absolwent otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera. Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi odpowiednio: nie mniej niż 2.200 lub nie mniej niż 2.500. Liczba godzin określona w standardach nauczania wynosi 1.230 (na studiach prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego licencjata) lub 1.170 (na studiach prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera).

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku biotechnologia otrzymuje tytuł zawodowy licencjata lub inżyniera.

Absolwent studiów zawodowych kierunku biotechnologia powinien być przygotowany do pracy w zakresie prowadzenia i nadzoru procesów biotechnologicznych w przemyśle, ochronie zdrowia i ochronie środowiska. Powinien posiadać wiedzę umożliwiającą podejmowanie zadań technicznych i organizacyjnych oraz pracy w laboratoriach kontrolnych i diagnostycznych. Absolwent studiów kończących się uzyskaniem tytułu zawodowego inżyniera powinien posiadać ponadto wiedzę i umiejętności techniczne w zakresie projektowania prostych procesów biotechnologicznych. Absolwent powinien też być przygotowany do podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

	licencjat	inżynier
A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO	225	225
B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE	480	510
C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE	375	435
D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE	150
Razem	1.230	1.170

IV. PRAKTYKI

Formę, zakres i wymiar praktyk określa uczelnia, uwzględniając wymagania w tym zakresie organu nadającego uprawnienia zawodowe związane z odpowiednią specjalizacją.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

	licencjat	inżynier
A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO	225	225
1. Przedmiot do wyboru	45	45
2. Język angielski	120	120
3. Wychowanie fizyczne	60	60
B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE	480	510
1. Matematyka	120	150
2. Informatyka	60	60
3. Fizyka i biofizyka	60	60
4. Chemia ogólna, organiczna i fizyczna	150	150
5. Biochemia	90	90
C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE	375	435
1. Biologia molekularna i inżynieria genetyczna	90	90
2. Inżynieria bioprocesowa	90	150
3. Mikrobiologia	60	60
4. Biologia komórki	45	45
5. Biotechnologia	90	90
D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE	150
Ustala uczelnia zależnie od wybranej specjalizacji i specjalności

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

Przedmioty humanistyczne, ekonomiczne lub inne, w zależności od zainteresowań studenta.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Elementy teorii zbiorów i logiki matematycznej. Analiza wektorowa. Liczby zespolone. Ciągi i szeregi liczbowe. Algebra liniowa. Rachunek różniczkowy funkcji jednej i wielu zmiennych. Rachunek całkowy. Równania różniczkowe zwyczajne. Elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki. Ponadto w przypadku studiów inżynierskich przekształcenie Laplace'a, równania różniczkowe cząstkowe.

2. Informatyka

Podstawowe pojęcia informatyki. Systemy operacyjne. Podstawowe programy użytkowe. Bazy danych. Podstawowe zagadnienia obliczeń numerycznych.

3. Fizyka i biofizyka

Zasady zachowania. Dynamika układu punktów materialnych. Fale i zjawiska falowe. Kinetyczna teoria gazów. Podstawy termodynamiki. Pole elektryczne i magnetyczne. Elementy mechaniki kwantowej. Jądro atomowe i cząstki elementarne. Podstawowe procesy fizyczne a procesy biologiczne, w szczególności - wytwarzanie i magazynowanie energii, przekazywanie informacji, transport masy.

4. Chemia ogólna, organiczna i fizyczna

Układ okresowy pierwiastków. Wiązania jonowe, kowalencyjne i koordynacyjne. Reakcje chemiczne. Dysocjacja jonowa i reakcje kwas-zasada. Pojęcie i pomiar pH. Roztwory buforowe. Elementy chemii analitycznej. Metody instrumentalne w analizie chemicznej. Najważniejsze grupy związków organicznych: węglowodory alifatyczne i aromatyczne, alkohole, związki karbonylowe i karboksylowe, aminy, aminokwasy, połączenia halogenoorganiczne. Makrocząsteczki występujące w materii ożywionej: tłuszcze, cukry, kwasy nukleinowe. Podstawowe reakcje związków organicznych. Oddziaływania międzycząsteczkowe - wiązania wodorowe i ich znaczenie w przyrodzie. Termodynamika fenomenologiczna. Procesy odwracalne i nieodwracalne, samorzutne i wymuszone. Pierwsza, druga i trzecia zasada termodynamiki. Termochemia. Równowaga chemiczna. Elementy termodynamiki procesów nieodwracalnych. Właściwości faz gazowych, ciekłych i stałych. Termodynamika roztworów. Przemiany fazowe. Równowagi fazowe. Kinetyka chemiczna. Kataliza. Zjawisko sorpcji. Koloidy. Zjawisko osmozy. Elektrochemia - procesy samorzutne (ogniwa) i wymuszone (elektroliza). Przewodnictwo elektrolitów. Oddziaływanie promieniowania z materią - podstawy spektroskopii, fotochemii i radiochemii. Podstawowe techniki laboratoryjne (syntezy, destylacji, ekstrakcji i krystalizacji).

5. Biochemia

Funkcje białek i kwasów nukleinowych. Elementy enzymologii. Budowa błon biologicznych i transport metabolitów. Główne szlaki metaboliczne. Fotosynteza i inne szlaki anaboliczne. Organizacja komórkowa procesów metabolicznych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Biologia molekularna i inżynieria genetyczna

Ogólne zasady przekazywania informacji genetycznej. Rodzaje sekwencji występujących w DNA. Budowa i działanie genów. Mechanizmy rekombinacji genetycznej. Mutageneza i naprawa DNA. Regulacja replikacji DNA. Budowa i funkcje RNA, regulacja transkrypcji i translacji. Podstawowe metody badania DNA i RNA. Klonowanie genu. Sondy DNA i RNA.

2. Inżynieria bioprocesowa

Etapy procesu biotechnologicznego (przygotowanie surowców, przemiana biologiczna, rozdzielanie i oczyszczanie produktów). Bilansowanie przemian biochemicznych. Podstawy inżynierii bioreaktorów. Rodzaje bioreaktorów (enzymatyczne, komórkowe, tkankowe). Kinetyka reakcji enzymatycznych. Bioreaktory enzymatyczne (ze swobodnymi i unieruchomionymi enzymami). Modele wzrostu populacji mikroorganizmów. Rodzaje hodowli (stała, suspensyjna). Bilansowanie bioreaktorów. Bioreaktory idealne i nieidealne. Mieszanie w bioreaktorach, rozkład czasu przebywania. Przenoszenie masy w bioreaktorach. Bioreaktory z unieruchomionym materiałem biologicznym - dyfuzja zewnętrzna i wewnętrzna, wpływ zjawisk przenoszenia masy na przebieg przemiany w bioreaktorze. Metody przygotowania surowców. Metody sterylizacji. Metody rozdzielania i oczyszczania produktów. Separacja biomasy i dezintegracja komórek. Metody membranowe - dializa, elektrodializa, ultrafiltracja, osmoza odwrotna. Metody elektrokinetyczne. Metody sorpcyjne. Precypitacja. Destylacja próżniowa i cienkowarstwowa. Suszenie materiału biologicznego. Dobór metod oczyszczania i rozdziału bioproduktów.

Ponadto w przypadku studiów inżynierskich: podstawowe zagadnienia dotyczące procesów przenoszenia pędu, ciepła i masy, zasady projektowania bioreaktorów, technologie przygotowania surowców oraz rozdzielania i oczyszczania produktów procesu biotechnologicznego.

3. Mikrobiologia

Charakterystyka podstawowych drobnoustrojów (wirusów, bakterii, promieniowców i grzybów). Zarys systematyki i fizjologii mikroorganizmów. Udział drobnoustrojów w krążeniu pierwiastków w przyrodzie. Wzajemne relacje między drobnoustrojami w biocenozie a mikroorganizmami i organizmami wyższymi. Występowanie drobnoustrojów w środowisku naturalnym (glebie, wodzie, powietrzu). Wybrane aspekty dotyczące wykorzystania drobnoustrojów w praktyce. Bakterie, grzyby i wirusy chorobotwórcze w organizmach zwierząt. Wybrane zagadnienia z zakresu diagnostyki mikrobiologicznej. Naturalna flora przeżuwaczy i trzody chlewnej.

4. Biologia komórki

Budowa komórki prokariotycznej i eukariotycznej. Budowa błon plazmatycznych i transport przez błony. Połączenia międzykomórkowe. Wewnętrzny system błon komórki eukariotycznej, składniki cytoszkieletu. Wewnątrzkomórkowa lokalizacja procesów metabolicznych: mitochondria, chloroplasty. Jądro komórkowe i organizacja materiału genetycznego. Mitoza i mejoza. Ściana komórkowa. Techniki badawcze w biologii komórki.

5. Biotechnologia

Projektowanie i kontrola procesu biotechnologicznego. Selekcja i doskonalenie szczepów mikroorganizmów, przechowywanie szczepów, namnażanie materiału posiewowego. Typy hodowli. Dobór procesów jednostkowych. Zasady technologiczne. Przegląd podstawowych technologii biochemicznych. Produkcja biomasy mikroorganizmów. Fermentacja etanolowa. Produkcja kwasów organicznych. Produkcja aminokwasów. Preparaty enzymatyczne. Biotechnologia w przemyśle farmaceutycznym - wytwarzanie antybiotyków, surowic, szczepionek. Biotransformacje. Hydrobiometalurgia.

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE

Listę oraz treści programowe przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych ustalają uczelnie.

VII. ZALECENIA

1. W grupie przedmiotów B i C zajęcia indywidualne (w tym: projektowe, laboratoryjne, audytoryjne) powinny stanowić około 40% ogólnej liczby godzin.

2. W przypadku studiów o profilu technicznym, których absolwenci uzyskują tytuł zawodowy inżyniera, program studiów powinien uwzględniać kryteria FEANI, zgodnie z którymi przedmioty kształcenia ogólnego stanowią około 10%, przedmioty podstawowe - około 35%, a przedmioty techniczne - około 55% ogólnej liczby godzin.

3. Przez przedmioty specjalizacyjne należy rozumieć te, które przygotowują do wykonywania zawodu - w szczególności do uzyskania uprawnień zawodowych - natomiast specjalnościowe to te, które poszerzają wiedzę w zakresie obranej specjalności.

ZAŁĄCZNIK Nr 3

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

europeistyka

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku europeistyka trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.300, w tym 1.905 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku europeistyka otrzymuje tytuł zawodowy magistra.

Absolwent powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu socjologii, politologii, ekonomii, funkcjonowania stosunków międzynarodowych oraz o państwie i prawie, wzbogaconą o gruntowną znajomość europejskiej historii, kultury i tradycji, społeczno-politycznych uwarunkowań integracji europejskiej (ze szczególnym uwzględnieniem adaptacji i przynależności Polski do Unii Europejskiej), struktury oraz prawnych i gospodarczych aspektów funkcjonowania Wspólnot Europejskich, a także umiejętności posługiwania się językami europejskimi, samodzielnego i krytycznego myślenia oraz rozumienia i analizowania zagadnień społecznych, politycznych, prawnych i ekonomicznych Unii Europejskiej. Absolwent, w zależności od ukończonej specjalności, będzie przygotowany do podjęcia pracy w administracji państwowej i samorządowej, instytucjach i organizacjach krajowych i międzynarodowych, organach Wspólnot Europejskich, przedsiębiorstwach współpracujących z krajami Unii Europejskiej, placówkach naukowych i edukacyjnych oraz placówkach kulturalnych, wydawnictwach i środkach masowego przekazu, a także występowania o fundusze unijne i administrowania programami unijnymi. Może też podejmować pracę w szkolnictwie, po spełnieniu wymagań określonych odrębnymi przepisami.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 810

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 270

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 825

Razem: 1.905

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać praktyki umożliwiające pogłębienie umiejętności i przygotowujące do podjęcia pracy zawodowej.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 810

1. Przedmiot do wyboru 30

2 Język angielski 360

3. Język obcy II 360

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 270

1. Statystyka 30

2. Informatyka 45

3. Socjologia 30

4. Politologia 30

5. Ekonomia 45

6. Międzynarodowe stosunki polityczne i gospodarcze 60

7. Podstawy wiedzy o państwie i prawie 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 825

1. Historia społeczna Europy 90

2. Antropologia społeczna Europy 60

3. Regionalizm i federalizm w Europie 45

4. Geografia polityczna i gospodarcza Europy 30

5. Instytucje Wspólnot Europejskich i zasady funkcjonowania Unii Europejskiej 60

6. Procesy integracyjne w Europie 75

7. Finanse Unii Europejskiej 60

8. Prawo wspólnotowe 30

9. Europejskie prawo gospodarcze 60

10. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa w Europie

oraz współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych 75

11. Wybrane polityki Wspólnot Europejskich 90

12. Społeczne i kulturowe aspekty integracji europejskiej 45

13. Prawa socjalne i ochrona praw człowieka w Radzie Europy i Unii Europejskiej 30

14. Integracja Polski z Unią Europejską 75

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

Filozofia, etyka, psychologia społeczna, ochrona własności intelektualnej lub inny w zależności od zainteresowań studentów.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Statystyka

Elementy rachunku prawdopodobieństwa: zmienna losowa i jej rozkład, populacja i próba losowa, estymacja punktowa i przedziałowa, weryfikacja hipotez parametrycznych według koncepcji Neymana-Pearsona, weryfikacja hipotez nieparametrycznych. Opis statystyczny: struktura badania statystycznego, prezentacja rozkładu jednej i dwóch zmiennych, parametry poziomu wartości, interpretacja parametrów rozkładu jednej zmiennej w kategoriach przewidywania, podstawowe zależności statystyczne, korelacja rangowa, zależności statystyczne między wieloma zmiennymi.

2. Informatyka

Budowa komputerów i urządzeń peryferyjnych. Obsługa komputerów osobistych. Systemy jednego i wielu użytkowników. Systemy operacyjne. Programy użytkowe: edytory tekstów, programy do przygotowywania prezentacji, arkusze kalkulacyjne, pakiety statystyczne, unijne bazy danych. Systemy informacyjne Unii Europejskiej i Polski - sprzężenie, dostęp, możliwości i umiejętność korzystania. Lokalne i europejskie sieci komputerowe. Poczta elektroniczna. Internet. Modelowanie komputerowe.

3. Socjologia

Przedmiot zainteresowań, podstawowe pojęcia, zadania i metody badawcze. Filozoficzne i psychologiczne podstawy nauki o społeczeństwie. Mechanizmy rządzące zbiorowościami ludzkimi. Rodzina, grupa, naród. Kultura elitarna i masowa. Socjologia stosunków politycznych. Kryzysy i konflikty społeczne. Negocjacje metodą rozwiązywania konfliktów. Socjologiczne, psychologiczne i biologiczne uwarunkowania negocjacji. Komunikacja niepersonalna i asertywność w procesie negocjacji. Procedury negocjacyjne: budowanie relacji między stronami, negocjowanie z silniejszym partnerem, manipulowanie w procesie negocjacji, lobbing.

4. Politologia

Źródła i formy nowożytnej demokracji. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Struktura i funkcjonowanie władzy i systemów politycznych we współczesnym świecie: zasady ustrojowe, systemy partyjne, organizacje społeczne. Współczesne doktryny polityczne.

5. Ekonomia

Podstawowe pojęcia ekonomii. Narzędzia i metody analizy ekonomicznej. Współczesne teorie ekonomiczne. Elementy makroekonomii: rola państwa w funkcjonowaniu gospodarki, dochód narodowy, podatki, budżet, rynek towarowy i pieniężny, system pieniężno-kredytowy, popyt globalny, inflacja i bezrobocie, wzrost gospodarczy i wahania koniunkturalne. Elementy mikroekonomii: rynek - jego elementy i mechanizmy, konkurencja doskonała i monopolistyczna, rynek czynników produkcji.

6. Międzynarodowe stosunki polityczne i gospodarcze

Obszar i granice państw - rodzaje, funkcje, zmienność. Państwa i terytoria, terytoria powiernicze, kolonialne i inne. Współzależność pomiędzy położeniem geograficznym a polityką i ekonomią. Relacje społeczne, polityczne i ekonomiczne w skali globalnej, regionalnej i narodowej: współpraca, integracja, konflikty. Międzynarodowe stosunki militarne. Międzynarodowa polityka gospodarcza i handlowa. Międzynarodowe bezpieczeństwo ekologiczne. Stosunki wyznaniowe i etniczne na świecie. Międzynarodowe instytucje i organizacje polityczne i gospodarcze: struktura, podstawowe organy, obszar działania, ich rola i efektywność na przykładzie Unii Europejskiej, Rady Europy, NATO, OBWE i ONZ. Gospodarka światowa i międzynarodowy podział pracy. Podstawowe modele funkcjonowania gospodarki światowej. Instrumenty światowej polityki ekonomicznej. Międzynarodowy system walutowy. Europejski system walutowy. Bilans płatniczy i międzynarodowa równowaga płatnicza - kursy walutowe.

7. Podstawy wiedzy o państwie i prawie

Podstawowe pojęcia z zakresu nauk o państwie i prawie. Ewolucja pojęcia państwa w Europie. Ustroje państwowe. Państwo a społeczeństwo obywatelskie. Przyszłość państwa. Źródła, funkcje i systemy prawa. Normy i przepisy prawa. Wykładnia prawa. Obowiązywanie i stosowanie prawa. Stosunki prawne.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Historia społeczna Europy

Analiza najważniejszych wydarzeń oraz procesów społecznych i ekonomicznych, w wyniku których uformowały się cywilizacje współczesnej Europy: narodziny ustroju federalnego, pojawienie się idei renesansu, rozwój miast, rewolucja przemysłowa, pojawienie się kapitalizmu, liberalizmu, socjalizmu i komunizmu. I wojna światowa, ład powersalski. Okres międzywojenny: kryzys demokracji, ustroje autorytarne i totalitarne. II wojna światowa. Ład europejski po II wojnie światowej: rozpad wielkiej koalicji, podział Europy, okres "zimnej wojny". Równowaga sił i odprężenie w stosunkach Wschód-Zachód. Renesans demokracji oraz idei koegzystencji i integracji. Dekolonizacja a Europa. Konflikty w Europie powojennej. Kryzys i upadek systemu wschodnioeuropejskiego. Ewolucyjna intensyfikacja procesów integracyjnych kontynentu europejskiego.

2. Antropologia społeczna Europy

Obszar zainteresowań antropologii - podstawowe pojęcia i metody badawcze. Koncepcje ewolucjonizmu, dyfuzjonizmu, funkcjonalizmu i strukturalizmu w analizie zjawisk kulturowych, religijnych i procesów społecznych. Symbole łączące i różniące wspólnoty: graficzne (mapy), społeczne (mity, hymny), religijne. Historia pojęcia "Europa". Europa obszarem badań antropologicznych - analizy podobieństw i różnic geograficznych, historycznych, religijnych, ideologicznych i ekonomicznych w ostatnich dwóch tysiącach lat. Kulturowa spuścizna obrzeży Morza Śródziemnego: dziedzictwo antyku i tradycji judeochrześcijańskiej. Relacje między chrześcijaństwem zachodnioeuropejskim a tradycją bizantyjsko-ortodoksyjną oraz katolicyzmem a protestantyzmem. Kultura europejska w relacji do świata islamu i cywilizacji konfucjańskiej. Wpływ kolonializmu na antropologiczne koncepcje Europy. Cechy konstytutywne współczesnej kultury europejskiej - dziedzictwo kulturowe Europy Środkowo-Wschodniej i Zachodniej, pluralizm kulturowy. Związki między kulturą a przedsiębiorczością i gospodarką. Antropologia pomiędzy globalizacją, regionalizacją i lokalnością. Antropologia stosunków etnicznych we współczesnej Europie, mniejszości, migracje.

3. Regionalizm i federalizm w Europie

Koncepcje integracji terytorialnej i politycznej Europy. Ewolucja regionalizacji w krajach rozwiniętych oraz Europie Środkowo-Wschodniej w ostatnich dziesięcioleciach. Atrybuty współczesnego regionalizmu: struktura regionów, przestrzeń terytorialna i społeczna, kultura i tożsamość regionalna, regionalne partie i systemy wyborcze, samorząd regionalny. Regiony w integrującej się Europie. Tło historyczne federalizmu europejskiego: inicjatywy okresu międzywojennego oraz z czasów II wojny światowej, renesans idei integracji w okresie powojennym. Koncepcje i ewolucja federalizmu zachodnioeuropejskiego, środkowo- i wschodnioeuropejskiego, rosyjskiego oraz brytyjskiego. Modele federalizmu: strukturalno-systemowy - skończonej integracji, rewolucyjny (typu konstytucjonalistycznego, zmierzający do odchodzenia od państwa narodowego) oraz subsydiarny. Instytucje europejskiej współpracy politycznej oraz Wspólnot Europejskich. Koncepcja Unii Europejskiej. Perspektywy rozszerzenia Unii Europejskiej.

4. Geografia polityczna i gospodarcza Europy

Struktura geopolityczna Europy. Struktura ludnościowa Europy - problemy etniczne i geograficzne. Ukształtowanie terenu, warunki klimatyczne oraz hydrologiczne w Europie. Osadnictwo i działalność gospodarcza na tle bazy surowcowej i środowiska naturalnego człowieka. Lokalizacja i funkcjonowanie przemysłu w Europie. Transport i łączność. Gospodarka morska. Rozmieszczenie produkcji rolnej w Europie - problemy wyżywienia ludności.

5. Instytucje Wspólnot Europejskich i zasady funkcjonowania Unii Europejskiej

Komisja Europejska, Rada Unii Europejskiej, Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Sąd I Instancji, Parlament Europejski, Trybunał Obrachunkowy, Komitet Regionów, Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Rada Europejska - struktura i kompetencje. Mechanizm funkcjonowania instytucji wewnętrznych i podejmowania decyzji. Unia Europejska a inne Wspólnoty Europejskie - zakres i formy współpracy.

6. Procesy integracyjne w Europie

Geneza i ewolucja integracji gospodarczej w Europie Zachodniej: Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Traktaty Rzymskie (Europejska Wspólnota Gospodarcza), Unia Europejska. Podstawowe cele integracji - swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału. Stadia integracji - unia celna, gospodarczo-walutowa, obejmująca rynek wewnętrzny. Mechanizmy wyrównywania szans rozwoju państw członkowskich Unii. Interwencjonizm - drogą do osiągnięcia spójności społecznej i ekonomicznej. Ekonomiczne aspekty rozszerzenia Unii Europejskiej. Rola małych i średnich przedsiębiorstw oraz rynku usług w rozwoju gospodarczym Europy.

7. Finanse Unii Europejskiej

Integracja finansowa Unii Europejskiej - wspólny budżet, zasady gospodarowania finansami. Podstawowe aktywa i pasywa systemu finansowego Unii. Podmioty systemu finansowego Unii: Europejski Bank Centralny, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Fundusz Inwestycyjny, banki komercyjne, inne. Fundusze Unii Europejskiej: strukturalne, akcesyjne, spójności i inne.

8. Prawo wspólnotowe

Miejsce prawa w normatywnym porządku społecznym, państwowym i gospodarczym. Europejska tradycja prawna - źródła prawa europejskiego. Podstawowe modele prawa europejskiego: rewolucyjny (francuski), historyczny (niemiecki) i empiryczny (angielski). Prawo europejskie a prawo międzynarodowe publiczne oraz prawo wewnętrzne państw członkowskich Unii. Zakres kompetencji prawnych Wspólnot Europejskich i państw członkowskich Unii - rola Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Mechanizmy integrowania prawodawstw poszczególnych tradycji europejskich. Dostosowanie prawa polskiego do unijnego.

9. Europejskie prawo gospodarcze

Podstawowe zasady prawa europejskiego materialnego - swobodnego przepływu towarów (oparte na: zakazie wprowadzenia ceł, opłat i innych środków o podobnych skutkach oraz dyskryminujących lub protekcjonistycznych opłat, a także prawie własności przemysłowej), osób (oparte na: prawie do pracy, socjalnym i azylowym oraz systemie ubezpieczeń społecznych w Unii Europejskiej i wspólnotach europejskich, a także zakazie wprowadzania ograniczeń migracji ludności), usług (oparte na: swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej i świadczenia usług, a także prawie spółek) i kapitału (oparte na: funkcjonowaniu unijnego rynku kapitałowego, gospodarczego i walutowego) oraz wolnej konkurencji (oparte na: zakazie praktyk monopolistycznych, pomocy państwa oraz dominacji i fuzji przedsiębiorstw). Instrumenty prawne i administracyjne sankcjonujące stosowanie prawa gospodarczego na obszarze Unii.

10. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa w Europie oraz współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

Zasady współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych: Układ z Schengen, Traktat z Maastricht, Traktat Amsterdamski. Polityka wizowa i azylowa: Konwencja Dublińska, Układ z Schengen, Konwencja Wykonawcza do Układu z Schengen. Walka z przestępstwami finansowymi, korupcją i terroryzmem. Zwalczanie zorganizowanej przestępczości - handlu bronią, narkotykami i ludźmi. Zwalczanie rasizmu i ksenofobii. Instytucje i organa unijne odpowiedzialne za ład wewnętrzny - zakres działania i kompetencje. Współpraca krajów członkowskich w sprawach sądowych - cywilnych i karnych. Ochrona danych osobowych i własności intelektualnej. Ład w Europie i na świecie po II wojnie światowej a współpraca polityczna w zakresie bezpieczeństwa. Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie - jej znaczenie dla integracji politycznej kontynentu. Geneza, struktura i ewolucja Europejskiej Wspólnoty Politycznej oraz jej rola w życiu politycznym kontynentu. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa w Europie - geneza, podstawy prawne (Traktaty z Maastricht, Amsterdamu, Nicei), formy oddziaływania (wspólne stanowiska, strategie i działania). Rola Rady Europy oraz Unii Europejskiej i państw członkowskich w kształtowaniu Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Euroatlantycki system bezpieczeństwa - NATO i Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony.

11. Wybrane polityki Wspólnot Europejskich

Zasięg oddziaływania politycznego i gospodarczego Wspólnot Europejskich. Wybrane zagadnienia dotyczące wspólnych polityk: regionalnej, rolnej, gospodarczej, handlowej, w zakresie jednolitego rynku (wewnętrznego), konkurencji, ochrony środowiska, kultury oraz badań i rozwoju. Polityka edukacyjna Unii Europejskiej. Polityka w zakresie ochrony zdrowia i zdrowia publicznego.

12. Społeczne i kulturowe aspekty integracji europejskiej

Narody Europy. Tożsamość europejska - europejski system wartości. Dziedzictwo kulturowe Europy. Filozofia integracji europejskiej. Zasady komunikowania się w społeczeństwie wielokulturowym. Nurty i zachowania społeczne w Europie: lokalizm, regionalizm, nacjonalizm. Konflikty społeczne (etniczne, narodowe) a integracja europejska. Migracje elementem integracji. Problemy demograficzne Europy - mniejszości narodowe. Wpływ integracji i globalizacji na zachowania społeczne i kulturę europejską. Społeczne i kulturowe przemiany społeczeństwa polskiego w procesie integracji europejskiej.

Modele relacji państwo-kościół we współczesnej Europie: separacja, autonomia, współpraca. Aspekty prawne i instytucjonalne relacji państwo-kościół. Wpływ relacji państwo-kościół na przemiany kulturowe i społeczne.

13. Prawa socjalne i ochrona praw człowieka w Radzie Europy i Unii Europejskiej

Status prawny obywateli Unii Europejskiej: charakter prawny, obowiązki i prawa obywatelskie. Prawa socjalne w Unii. Znaczenie oraz rozwiązania instytucjonalno-prawne w zakresie praw człowieka na świecie i w Europie. Regulacje prawne dotyczące praw człowieka w ramach ONZ, Unii Europejskiej, Rady Europy: Konwencje Rady Europy i ONZ, Karta Praw Podstawowych i Dyrektyw Unii Europejskiej. Procedury rozstrzygania sporów i skarg indywidualnych w ONZ i Radzie Europy - rola Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Europejska Karta Społeczna. Konwencja Ramowa Rady Europy o Ochronie Mniejszości Narodowych. Karta Języków Regionalnych i Mniejszościowych.

14. Integracja Polski z Unią Europejską

Zasady przystępowania nowych państw do Unii Europejskiej i wynikające stąd konsekwencje. Historia negocjacji Polski w sprawie członkostwa w Unii Europejskiej. Społeczne i ekonomiczne aspekty integracji Polski z Unią. Struktura i dynamika przedsiębiorczości oraz rola przedsiębiorstw w Polsce i Unii Europejskiej. Instytucjonalne wspieranie przedsiębiorczości w procesie integracji europejskiej. Rolnictwo i wieś polska a integracja Polski z Unią. Rola informacji w procesie rozszerzenia Unii Europejskiej. Integracja Polski z Unią w świadomości społecznej Polaków i społeczeństw krajów członkowskich Unii. Rozszerzenie Unii a oczekiwania Polski i państw członkowskich. Procedury występowania o fundusze unijne i zasady gospodarowania tymi funduszami.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku europeistyka trwają nie mniej niż 3 lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 2.200, w tym 1.350 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku europeistyka otrzymuje tytuł zawodowy licencjata.

Absolwent powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu socjologii, politologii, ekonomii, funkcjonowania stosunków międzynarodowych oraz o państwie i prawie, wzbogaconą o znajomość europejskiej tradycji, historii i kultury, społeczno-politycznych uwarunkowań integracji europejskiej (ze szczególnym uwzględnieniem adaptacji i przynależności Polski do Unii Europejskiej), struktury oraz prawnych i ekonomicznych aspektów funkcjonowania Wspólnot Europejskich, a także umiejętności rozumienia i analizowania zagadnień społecznych, politycznych, prawnych i ekonomicznych Unii Europejskiej. Absolwent będzie przygotowany do podjęcia pracy w administracji rządowej i samorządowej, instytucjach i organizacjach krajowych i międzynarodowych, organach Wspólnot Europejskich, przedsiębiorstwach współpracujących z krajami Unii Europejskiej oraz placówkach kulturalnych, wydawnictwach i środkach masowego przekazu.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 450

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 195

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 495

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE 210

Razem: 1.350

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać praktyki umożliwiające pogłębienie umiejętności i przygotowujące do podjęcia pracy.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 450

1. Przedmiot do wyboru 30

2. Język angielski 240

3. Drugi język obcy 120

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 195

1. Informatyka 30

2. Socjologia 30

3. Politologia 30

4. Ekonomia 30

5. Międzynarodowe stosunki polityczne i gospodarcze 45

6. Podstawy wiedzy o państwie i prawie 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 495

1. Historia społeczna Europy 45

2. Antropologia społeczna Europy 30

3. Regionalizm i federalizm w Europie 30

4. Geografia polityczna i gospodarcza Europy 30

5. Instytucje Wspólnot Europejskich i zasady funkcjonowania Unii Europejskiej 30

6. Procesy integracyjne w Europie 30

7. Finanse Unii Europejskiej 30

8. Prawo wspólnotowe 30

9. Europejskie prawo gospodarcze 30

10. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa w Europie

oraz współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych 45

11. Wybrane polityki Wspólnot Europejskich 60

12. Społeczne i kulturowe aspekty integracji europejskiej 30

13. Prawa socjalne i ochrona praw człowieka w Radzie Europy i Unii Europejskiej 30

14. Integracja Polski z Unią Europejską 45

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE 210

W zależności od wybranej specjalności i specjalizacji.

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

W zależności od zainteresowań studenta, w szczególności: filozofia, etyka, psychologia społeczna, ochrona własności intelektualnej.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Informatyka

Budowa komputerów i urządzeń peryferyjnych. Obsługa komputerów osobistych. Systemy jednego i wielu użytkowników. Systemy operacyjne. Programy użytkowe: edytory tekstów, arkusze kalkulacyjne, unijne bazy danych. Lokalne i europejskie sieci komputerowe. Poczta elektroniczna. Internet. Unijne i polskie systemy informacyjne - sprzężenie, dostęp, możliwości korzystania.

2. Socjologia

Filozoficzne i psychologiczne podstawy nauki o społeczeństwie. Mechanizmy rządzące zbiorowościami ludzkimi. Rodzina, grupa, naród. Kultura elitarna i masowa. Socjologia stosunków politycznych. Kryzysy i konflikty społeczne i ich negocjacyjne rozwiązywanie. Socjologiczne, psychologiczne i biologiczne uwarunkowania negocjacji. Procedury negocjacyjne: budowanie relacji między stronami, negocjowanie z silniejszym partnerem, manipulowanie w procesie negocjacji, lobbing.

3. Politologia

Źródła i forma nowożytnej demokracji. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Struktura i funkcjonowanie władzy i systemów politycznych we współczesnym świecie: zasady ustrojowe, systemy partyjne, organizacje społeczne. Współczesne doktryny polityczne.

4. Ekonomia

Podstawowe pojęcia ekonomii. Narzędzia i metody analizy ekonomicznej. Elementy makroekonomii: rola państwa w funkcjonowaniu gospodarki, dochód narodowy, podatki, budżet, rynek towarowy i pieniężny, system pieniężno-kredytowy, popyt globalny, inflacja i bezrobocie, wzrost gospodarczy i wahania koniunkturalne. Elementy mikroekonomii: rynek - jego elementy i mechanizmy, konkurencja doskonała i monopolistyczna, rynek czynników produkcji.

5. Międzynarodowe stosunki polityczne i gospodarcze

Relacje społeczne i ekonomiczne w skali globalnej, regionalnej i narodowej: współpraca, integracja, konflikty. Międzynarodowe stosunki militarne. Międzynarodowe bezpieczeństwo ekologiczne. Stosunki wyznaniowe i etniczne na świecie. Międzynarodowe instytucje i organizacje polityczne i gospodarcze: struktura, obszar działania, ich rola i efektywność na przykładzie Unii Europejskiej, Rady Europy, NATO, OBWE i ONZ. Międzynarodowa polityka gospodarcza i handlowa: międzynarodowy podział pracy, modele funkcjonowania gospodarki światowej, instrumenty światowej polityki ekonomicznej. Międzynarodowy i europejski system walutowy. Bilans płatniczy i międzynarodowa równowaga płatnicza - kursy walutowe.

6. Podstawy wiedzy o państwie i prawie

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Historia społeczna Europy

Analiza wydarzeń oraz procesów społecznych i ekonomicznych, w wyniku których uformowały się cywilizacje współczesnej Europy: narodziny ustroju federalnego, pojawienie się idei renesansu, rozwój miast, rewolucja przemysłowa, pojawienie się kapitalizmu, liberalizmu, socjalizmu i komunizmu. Przemiany w okresie I wojny światowej i międzywojennym. II wojna światowa. Ład europejski po II wojnie światowej: rozpad wielkiej koalicji, podział Europy, okres "zimnej wojny". Równowaga sił i odprężenie w stosunkach Wschód - Zachód. Renesans demokracji oraz idei koegzystencji i integracji. Dekolonizacja a Europa. Konflikty w Europie powojennej. Kryzys i upadek systemu wschodnioeuropejskiego. Ewolucyjna intensyfikacja procesów integracyjnych na kontynencie europejskim.

2. Antropologia społeczna Europy

Podstawowe pojęcia, obszar zainteresowań oraz metody stosowane w analizie zjawisk kulturowych, religijnych i procesów społecznych. Historia pojęcia "Europa". Europa obszarem badań antropologicznych - analiza podobieństw i różnic geograficznych, historycznych, religijnych, ideologicznych i ekonomicznych w ostatnich dwóch tysiącach lat. Kulturowa spuścizna obrzeży Morza Śródziemnego - dziedzictwo antyku i tradycji judeochrześcijańskiej. Relacje między chrześcijaństwem zachodnioeuropejskim a tradycją bizantyjsko-ortodoksyjną oraz katolicyzmem a protestantyzmem. Kultura europejska w relacji do świata islamu i cywilizacji konfucjańskiej. Wpływ kolonializmu na antropologiczne koncepcje Europy. Cechy konstytutywne współczesnej kultury europejskiej - dziedzictwo kulturowe Europy Środkowo-Wschodniej i Zachodniej, pluralizm kulturowy. Związki między kulturą a przedsiębiorczością i gospodarką. Antropologia pomiędzy globalizacją, regionalizacją a lokalnością. Antropologia stosunków etnicznych we współczesnej Europie.

3. Regionalizm i federalizm w Europie

Koncepcje integracji terytorialnej i politycznej Europy. Atrybuty współczesnego regionalizmu: struktura regionów, przestrzeń terytorialna i społeczna, kultura i tożsamość regionalna, regionalne partie i systemy wyborcze, samorząd regionalny. Regiony w integrującej się Europie. Tło historyczne federalizmu europejskiego. Koncepcje i ewolucja federalizmu zachodnioeuropejskiego, środkowo- i wschodnioeuropejskiego, rosyjskiego oraz brytyjskiego. Instytucje europejskiej współpracy politycznej oraz Wspólnot Europejskich. Powstanie, organizacja i funkcjonowanie Unii Europejskiej. Perspektywy integracji i rozszerzenia Unii.

4. Geografia polityczna i gospodarcza Europy

5. Instytucje Wspólnot Europejskich i zasady funkcjonowania Unii Europejskiej

6. Procesy integracyjne w Europie

Geneza i ewolucja integracji gospodarczej w Europie Zachodniej: Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Traktaty Rzymskie (Europejska Wspólnota Gospodarcza), Unia Europejska. Podstawowe cele integracji - swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału. Stadia integracji - unia celna, gospodarczo-walutowa, obejmująca rynek wewnętrzny. Mechanizmy wyrównywania szans rozwoju państw członkowskich Unii - interwencjonizm. Ekonomiczne aspekty rozszerzenia Unii Europejskiej. Rola małych i średnich przedsiębiorstw oraz rynku usług w rozwoju gospodarczym Europy.

7. Finanse Unii Europejskiej

Integracja finansowa Unii Europejskiej - wspólny budżet, zasady gospodarowania finansami. Podstawowe aktywa i pasywa systemu finansowego Unii. Podmioty systemu finansowego Unii: Europejski Bank Centralny, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Fundusz Inwestycyjny, banki komercyjne i inne. Fundusze Unii Europejskiej, w szczególności: strukturalne, akcesyjne, spójności.

8. Prawo wspólnotowe

Europejska tradycja prawna - źródła prawa europejskiego. Podstawowe modele prawa europejskiego: rewolucyjny (francuski), historyczny (niemiecki) i empiryczny (angielski). Prawo europejskie a prawo międzynarodowe publiczne oraz prawo wewnętrzne państw członkowskich Unii Europejskiej. Zakres kompetencji prawnych Wspólnot Europejskich i państw członkowskich Unii. Mechanizmy integrowania prawodawstw poszczególnych tradycji europejskich. Dostosowanie prawa polskiego do unijnego.

9. Europejskie prawo gospodarcze

Podstawowe zasady prawa europejskiego materialnego - swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału oraz wolnej konkurencji. Instrumenty prawne i administracyjne sankcjonujące stosowanie prawa gospodarczego w Unii.

10. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa w Europie oraz współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

Porozumienia regulujące zasady współpracy w zakresie: wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, polityki wizowej i azylowej, walki z przestępczością finansową, korupcją i terroryzmem, zwalczania zorganizowanej przestępczości oraz rasizmu i ksenofobii. Instytucje i organa unijne odpowiedzialne za ład wewnętrzny - zakres działania i kompetencje. Współpraca krajów członkowskich w sprawach sądowych - cywilnych i karnych. Ochrona danych osobowych i własności intelektualnej. Ład w Europie i na świecie po II wojnie światowej - znaczenie KBWE dla integracji politycznej kontynentu. Geneza, struktura i ewolucja Europejskiej Wspólnoty Politycznej oraz jej rola w życiu politycznym kontynentu. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa w Europie - geneza, podstawy prawne, formy oddziaływania. Rola Rady Europy oraz Unii Europejskiej i państw członkowskich w kształtowaniu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Euroatlantycki system bezpieczeństwa - NATO i Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony.

11. Wybrane polityki Wspólnot Europejskich

Zasięg oddziaływania politycznego i gospodarczego Wspólnot Europejskich. Wybrane zagadnienia dotyczące wspólnych polityk: regionalnej, rolnej, gospodarczej, handlowej, rynkowej, w zakresie ochrony środowiska, kultury oraz badań i rozwoju. Polityka edukacyjna Unii Europejskiej. Polityka w zakresie ochrony zdrowia i zdrowia publicznego.

12. Społeczne i kulturowe aspekty integracji europejskiej

Narody Europy. Tożsamość europejska - europejski system wartości. Dziedzictwo kulturowe Europy. Filozofia integracji europejskiej. Zasady komunikowania się w społeczeństwie wielokulturowym. Nurty i zachowania społeczne w Europie: lokalizm, regionalizm, nacjonalizm. Konflikty społeczne (etniczne, narodowościowe) a integracja europejska. Migracje elementem integracji. Problemy demograficzne Europy. Wpływ integracji i globalizacji na zachowania społeczne i kulturę europejską. Społeczne i kulturowe przemiany społeczeństwa polskiego w procesie integracji europejskiej.

13. Prawa socjalne i ochrona praw człowieka w Radzie Europy i Unii Europejskiej

Status prawny obywateli Unii Europejskiej: charakter prawny, obowiązki i prawa obywatelskie. Prawa socjalne w Unii. Rozwiązania instytucjonalno-prawne w zakresie praw człowieka na świecie i w Europie. Procedury rozstrzygania sporów i skarg indywidualnych w ramach ONZ oraz Rady Europy - rola Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Europejska Karta Społeczna. Konwencja Ramowa Rady Europy o Ochronie Mniejszości Narodowych. Karta Języków Regionalnych i Mniejszościowych.

14. Integracja Polski z Unią Europejską

Zasady przystępowania nowych państw do Unii Europejskiej. Historia negocjacji Polski w sprawie członkostwa w Unii. Społeczne i ekonomiczne aspekty integracji Polski z Unią. Struktura i dynamika przedsiębiorczości oraz rola przedsiębiorstw w Polsce i Unii Europejskiej. Instytucjonalne wspieranie przedsiębiorczości w procesie integracji europejskiej. Rolnictwo i wieś polska a integracja Polski z Unią. Rola informacji w procesie rozszerzenia Unii Europejskiej. Integracja Polski z Unią w świadomości społecznej Polaków i społeczeństw krajów członkowskich. Rola informacji w procesie rozszerzania Unii. Oczekiwania Polski i państw członkowskich związane z rozszerzeniem Unii. Procedury występowania o fundusze unijne i zasady gospodarowania tymi funduszami.

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE

Wykaz przedmiotów specjalizacyjnych (przygotowujących do wykonywania zawodu) i specjalnościowych (pogłębiających wykształcenie kierunkowe) oraz ich treści programowe ustalają uczelnie, uwzględniając wymagania określone dla danej specjalizacji.

VII. ZALECENIA

Przez przedmioty specjalizacyjne należy rozumieć przedmioty przygotowujące do wykonywania zawodu (w szczególności do uzyskania uprawnień zawodowych), przez przedmioty specjalnościowe - przedmioty pogłębiające wykształcenie kierunkowe w określonym zakresie wiedzy.

Załącznik Nr 4

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

inżynieria środowiska

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku inżynieria środowiska trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.600, w tym 1.440 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku inżynieria środowiska otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera.

Absolwent kierunku inżynieria środowiska powinien posiadać wiedzę dającą podstawy do rozwiązywania problemów technicznych, technologicznych i organizacyjnych związanych z ochroną, wykorzystaniem i przekształcaniem zasobów środowiskowych - zarówno w środowisku przestrzeni wiejskiej, jak i w środowisku przestrzeni zurbanizowanej oraz w środowisku wewnętrznym (mikroklimat, instalacje w budynkach). Absolwent jest przygotowany do realizacji prac projektowych, wykonawczych, eksploatacyjnych, remontowo-budowlanych i produkcyjno-handlowych z zakresu inżynierii środowiska we wszystkich dziedzinach gospodarki i administracji.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIE GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 375

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 840

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 225

Razem: 1.440

IV. PRAKTYKI

Praktyka zawodowa i przeddyplomowa - minimum 8 tygodni.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIE GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 375

1. Języki obce 135

2. Przedmioty humanistyczne, ekonomiczne i prawnicze 150

3. Wychowanie fizyczne 90

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 840

1. Matematyka 180

2. Fizyka 75

3. Chemia 60

4. Biologia i ekologia 60

5. Geometria wykreślna i grafika inżynierska 60

6. Podstawy informatyki 90

7. Podstawy geodezji i fotogrametrii 60

8. Mechanika płynów 90

9. Mechanika budowli 75

10. Technika cieplna 60

11. Ochrona środowiska 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 225

1. Materiałoznawstwo 45

2. Hydrologia, meteorologia i klimatologia 60

3 Budownictwo i konstrukcje inżynierskie 90

4. Inżynieria elektryczna 30

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Język obcy

Czynne opanowanie jednego języka obcego w mowie i piśmie.

2. Przedmioty humanistyczne, ekonomiczne i prawnicze

W zależności od zainteresowań studenta możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy w szczególności z: historii, filozofii, języka polskiego, wiedzy o polityce, socjologii, psychologii, etyki, nauki o kulturze, podstaw ochrony własności intelektualnej i przemysłowej.

3. Wychowanie fizyczne

Do wyboru przez studenta lub zgodnie z zaleceniami lekarskimi uczestnictwo w zajęciach ruchowych, ogólnorozwojowych, korekcyjnych, rehabilitacyjnych, turystycznych i sportowych.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Funkcje elementarne. Szeregi liczbowe. Ciągłość i granica funkcji. Rachunek różniczkowy jednej zmiennej. Całka oznaczona funkcji ciągłej. Równania różniczkowe. Wyznaczniki, macierze, algebraiczne układy równań liniowych. Rachunek różniczkowy wielu zmiennych, całki wielowymiarowe. Wybrane zagadnienia z geometrii analitycznej. Całki na liniach i powierzchniach. Liczby zespolone. Metody statystyki matematycznej, rachunek prawdopodobieństwa. Poglądowy opis eksperymentu losowego.

2. Fizyka

Mechanika, termodynamika, elektryczność. Optyka falowa i kwantowa. Fizyka ciała stałego. Fizyka jądrowa i astrofizyka. Mechanika kwantowa i teoria względności.

3. Chemia

Podstawowe zagadnienia z chemii ogólnej. Budowa atomu a właściwości chemiczne pierwiastków. Wiązania chemiczne. Polarność cząsteczek. Promieniotwórczość. Teoria elektrolitów. Hydroliza soli. Twardość wody. Korozja. Podstawowe wiadomości z chemii fizycznej: termodynamika, kinetyka, spektroskopia, elektromechanika. Elementy chemii organicznej, cukry, aminokwasy, białka.

4. Biologia i ekologia

Ogólna charakterystyka i znaczenie w biosferze wybranych jednostek systematycznych, z którymi funkcjonalnie związana jest inżynieria środowiskowa. Podstawowe wiadomości z zakresu botaniki i zoologii.

Rozpoznanie wybranych gatunków roślin i zwierząt oraz metody ich badań. Charakterystyka układów i czynników ekologicznych. Ekologia organizmu, populacji, biocenozy, ekosystemu i krajobrazu. Metody badań i waloryzacji środowiska przyrodniczego.

5. Geometria wykreślna i grafika inżynierska

Rzut cechowany jako forma zapisu na płaszczyźnie rysunku wartości trzech współrzędnych punktu. Rzuty Monge'a. Rzut aksonometryczny. Ogólne zasady rzutów prostokątnych stosowanych w naukach technicznych. Zastosowanie graficznych programów komputerowych Corel Draw, AUTO CAD i Surfer do analiz inżynierskich.

6. Podstawy informatyki

Podstawowe pojęcia informatyki. Systemy operacyjne. Operacje na zbiorach. Edytory tekstów. Tworzenie i obsługa baz danych.

7. Podstawy geodezji i fotogrametrii

Geodezyjne pomiary sytuacyjne, wysokościowe oraz realizacyjne. Posługiwanie się instrumentami geodezyjnymi. Metody fotogrametryczne w pozyskiwaniu i przetwarzaniu informacji o terenie. Zdjęcia lotnicze, satelitarne dla celów pomiarowych i fotointerpretacyjnych. Fotomapy, mapy kreskowe oraz tematyczne.

8. Mechanika płynów

Mechanika ciał stałych i płynów w ujęciu klasycznym. Parcie i ciśnienie hydrostatyczne. Teoria pola. Teoretyczne modele zjawisk przepływowych. Równania zachowania masy, energii, pędu i momentu pędu płynu. Równanie Bernoulliego dla płynów doskonałych i rzeczywistych. Filtracja.

9. Mechanika budowli

Stan naprężenia. Kryteria i badania wytrzymałościowe. Zginanie belki. Rozciąganie, wyboczenie i skręcanie prętów. Ścinanie techniczne. Wymiarowanie przekrojów metodami naprężeń dopuszczalnych i stanów granicznych. Statycznie niewyznaczalne układy prętowe i powierzchniowe. Dynamika i reologia konstrukcji. Metody dyskretyzacji w mechanice.

10. Technika cieplna

Termodynamika fenomenologiczna, zastosowania termodynamiki. System termodynamiczny, systemy zamknięte i otwarte. Formy energii. Przemiany termodynamiczne. Ciśnienie absolutne, nadciśnienie i podciśnienie. Temperatura i zerowa zasada termodynamiki. Równania stanu gazu doskonałego i gazów rzeczywistych. Mieszaniny gazowe. Ciepło i praca. I zasada termodynamiki. Energia wewnętrzna i entalpia gazów, cieczy i ciał stałych. Równanie bilansu masy. II zasada termodynamiki. Chłodziarki i pompy ciepła.

11. Ochrona środowiska

Środowisko przyrodnicze i jego elementy. Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i metody obniżki uciążliwości skażeń powietrza. Zasoby wodne. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń antropogenicznych wód powierzchniowych, gruntowych i wgłębnych, jakość wód. Skażenia oraz chemizacja środowiska glebowego. Erozja wodna i wietrzna gleb. Zagrożenia radiologiczne i skażenie promieniotwórcze środowiska. Formy ochrony przyrody. Obiekty chronione. Integracja działań ochronnych z zagospodarowaniem przestrzennym w skali lokalnej i regionalnej.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Materiałoznawstwo

Ogólne wiadomości o materiałach. Obróbka cieplna, cieplno-chemiczna i plastyczna. Wyroby ze stali i żeliwa. Własności fizyczno-chemiczne tworzyw sztucznych. Wyroby i przetwórstwo tworzyw. Podstawy technologii produkcji i stosowania w budownictwie i instalacjach. Metody połączeń. Materiały termoizolacyjne i wibroizolacyjne.

2. Hydrologia, meteorologia i klimatologia

Procesy przebiegu wody w przyrodzie. Metody pomiaru elementów hydrologii rzecznej (stany wody, prędkości i natężenia przepływu, transportu rumowiska) i opadowej oraz przetwarzanie danych. Cykl hydrologiczny. Obliczanie wartości liczbowych charakterystyk hydrologicznych i ich prognoza. Zjawiska fizyczne zachodzące w atmosferze ziemskiej - parowanie, kondensacja, mechanizmy ruchów powietrza. Warunki klimatyczne Polski i jej regionów.

3. Budownictwo i konstrukcje inżynierskie

Materiały budowlane. Elementy i układy konstrukcyjne budynków. Technologia wykonania. Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne. Roboty wykończeniowe. Konstruowanie podstawowych elementów żelbetowych. Rurociągi betonowe i żelbetowe. Tunele wieloprzewodowe. Charakterystyka wybranych elementów konstrukcji stalowych.

4. Inżynieria elektryczna

Podstawowe pojęcia i określenia: źródło napięcia i prądu, elementy obwodu - gałąź, oczko, obwód, węzeł - elementy aktywne i pasywne, źródłowe i bezźródłowe, prąd stały i zmienny. Maszyny prądu stałego: wiadomości ogólne, właściwości ruchowe. Maszyny prądu przemiennego: zasada budowy i działania. Podstawowe układy sterowania stycznikowego.

VII. ZALECENIA

W pełnym planie studiów zajęcia praktyczne - ćwiczenia, laboratoria, projektowanie - powinny stanowić nie mniej niż 40% ogólnej liczby godzin.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku inżynieria środowiska trwają nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 2.600, w tym 1.440 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwenci studiów kierunku inżynieria środowiska otrzymują tytuł inżyniera. Studia winny im zapewnić wiedzę i umiejętności praktyczne w określonej specjalności wybranej podczas realizacji bloków obieralnych. Wiedza ta obejmuje zagadnienia z dziedziny świadomej ochrony, kształtowania i wykorzystania zewnętrznego środowiska przyrodniczego oraz tworzenia środowiska wewnętrznego dla potrzeb przebywających w nim ludzi lub szeroko pojętej technologii. Absolwent będzie przygotowany do uczestniczenia w projektowaniu, wykonawstwie i eksploatacji sieci, urządzeń i instalacji wykorzystywanych w wybranych działach inżynierii środowiska. Będzie mógł też podjąć pracę w urzędach administracji państwowej i samorządowej oraz w firmach zajmujących się dystrybucją materiałów i urządzeń instalacyjnych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 270

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 465

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 705

Razem: 1.440

IV. PRAKTYKI

Zaleca się 8-tygodniowe praktyki w trakcie studiów.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 270

1. Przedmiot do wyboru 90

2. Język obcy 120

3. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 465

1. Matematyka 120

2. Fizyka 60

3. Geometria wykreślna i grafika inżynierska 60

4. Informatyka i programowanie 105

5. Chemia środowiska 75

6. Biologia środowiska i ekologia 45

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 705

1. Technologie środowiskowe 120

2. Ochrona środowiska 30

3. Technika cieplna 60

4. Mechanika i wytrzymałość materiałów 60

5. Mechanika płynów 75

6. Podstawy geodezji i kartografii 60

7. Materiałoznawstwo 30

8. Budownictwo i konstrukcje inżynierskie 60

9. Geologia i hydrologia 60

10. Meteorologia i klimatologia 30

11. Zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków 60

12. Urbanistyka i planowanie przestrzenne 30

13. Zarządzanie środowiskiem 30

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

W zależności od zainteresowań studentów do wyboru przedmioty takie, jak: filozofia, język polski, wiedza o polityce, socjologia, psychologia, etyka, nauka o kulturze, przedmioty prawne i ekonomiczne.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Elementy logiki matematycznej. Ciągi i szeregi liczbowe. Rachunek różniczkowy. Rachunek całkowy. Ciągi i szeregi funkcyjne. Macierze i wyznaczniki. Układy równań liniowych. Elementy geometrii analitycznej. Funkcje uwikłane. Rachunek prawdopodobieństwa. Zmienna losowa i jej rozkłady. Gęstość i dystrybuanta. Elementy statystyki matematycznej. Statystyka i estymatory. Weryfikacja hipotez - zastosowania w inżynierii środowiska. Równania różniczkowe liniowe - układy równań. Równania różniczkowe cząstkowe. Zagadnienia mieszane.

2. Fizyka

Kinetyka i dynamika punktu i bryły sztywnej. Pola i siły w przyrodzie. Właściwości gazów, cieczy i ciał stałych. Drgania i fale. Optyka geometryczna i falowa. Elementy termodynamiki. Promieniowanie ciała doskonale czarnego. Półprzewodniki i metale. Promieniotwórczość naturalna i sztuczna, reakcje jądrowe, reaktory.

3. Geometria wykreślna i grafika inżynierska

Odwzorowanie elementów przestrzeni na płaszczyźnie. Metody rzutowania i ich wykorzystanie w praktyce inżynierskiej. Podstawowe wiadomości o wielościanach i powierzchniach w aspekcie ich praktycznego wykorzystania. Widoki rysunkowe i przekroje. Wymiarowanie. Rysunki odtworzeniowe elementów maszyn i części aparatury. Odtworzeniowy rysunek architektoniczno-budowlany: zasady wykonywania, wykorzystanie dla dokumentacji wewnętrznej instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej. Schematy (technologiczne) instalacji stosowanych w inżynierii środowiska. Podstawy programu AutoCAD.

4. Informatyka i programowanie

Budowa i zasady działania komputera, systemów oraz sieci komputerowych. Oprogramowanie podstawowe i specjalistyczne. Lokalne sieci komputerowe. Poczta elektroniczna. Internet. Algorytm i schemat blokowy programu. Języki programowania. Przegląd podstawowych funkcji wbudowanych i procedur. Edycja tekstów. Stosowanie edytora równań i rysunków. Umieszczanie obiektów i grafik. Wprowadzenie do obliczeń inżynierskich z pomocą arkusza kalkulacyjnego. Stosowanie funkcji matematycznych - wbudowanych solwerów. Tworzenie wykresów i grafik. Zarządzanie arkuszami i zeszytami. Projektowanie baz danych. Tworzenie tabel, kwerend, formularzy i raportów. Wprowadzanie danych. Aplikacje i makra. Prezentacja danych, obliczeń i estymacji. Instalowanie animacji i plików dźwiękowych. Tworzenie prezentacji przenośnych. Statystyczna obróbka danych doświadczalnych. Metody estymacji parametrycznej i nieparametrycznej. Badanie cech przeciętnych populacji i asymetrii. Testy statystyczne. Metody numeryczne rozwiązywania problemów matematycznych w zastosowaniach inżynierskich.

5. Chemia środowiska

Atomy i pierwiastki. Układ okresowy pierwiastków. Właściwości chemiczne poszczególnych grup pierwiastków. Wiązania chemiczne, cząsteczki i związki. Kwasy, zasady, sole, związki kompleksowe. Termodynamika i kinetyka chemiczna. Równowaga chemiczna, równowagi jonowe (stała i stopień dysocjacji, roztwory buforowe). Rozpuszczalność, stężenie roztworów. Równowagi fazowe. Adsorpcja. Koloidy. Osmoza. Grupy funkcyjne. Klasy związków organicznych: aminokwasy, peptydy, białka, węglowodany, lipidy, enzymy, kwasy nukleinowe. Podstawowe zanieczyszczenia nieorganiczne i organiczne oraz ich przemiany w środowisku. Elementy chemii środowiska wodnego, gleby i powietrza. Źródła, natura i chemia substancji niebezpiecznych - trucizn środowiskowych.

6. Biologia środowiska i ekologia

Budowa organizmu - komórki i tkanki. Różnice w budowie organizmu zwierzęcego i roślinnego. Nazewnictwo oraz klasyfikacja roślin i zwierząt. Ogólna charakterystyka i znaczenie w biosferze wybranych jednostek systematycznych. Dynamika organizmów i gatunków - podstawowe wiadomości dotyczące rozmnażania i genetyki. Podstawowe formacje roślinne występujące na kuli ziemskiej. Sposoby ochrony obiektów i obszarów o wysokich walorach przyrodniczych. Struktura i funkcjonowanie ekosystemów. Źródła i przepływ energii. Cykle biogeochemiczne. Ekologia organizmów, populacji i biocenoz. Środowisko geograficzne. Globalne aspekty antropopresji na środowisko. Zagrożenia równowagi ekologicznej, czystość środowiska, normy ekologiczne.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Technologie środowiskowe

Ekologia w gospodarce wodno-ściekowej. Rodzaje i charakterystyka ścieków. Oczyszczanie ścieków: mechaniczne i biologiczne. Usuwanie substancji biogennych. Zagospodarowanie osadów ściekowych. Nowe technologie oczyszczania ścieków. Odnowa wody. Odpady - rodzaje i właściwości w aspekcie uciążliwości dla środowiska oraz możliwości ich utylizacji i unieszkodliwiania. Strategie w gospodarce i przetwarzaniu odpadów oraz zasady postępowania z odpadami. Obowiązki wytwarzającego odpady i obowiązki odbiorcy odpadów. Rozwiązania organizacyjne i techniczne w zakresie gromadzenia i transportu odpadów. Wykorzystanie odpadów. Unieszkodliwianie odpadów: składowanie na wysypiskach, biologiczne, termiczne, specjalne. Ograniczanie powstawania odpadów. Międzynarodowy obrót odpadami. Oczyszczanie gazów odlotowych. Pochodzenie zanieczyszczeń w powietrzu. Stan i skutki zanieczyszczania powietrza w Polsce. Podstawy prawne ochrony czystości powietrza w Polsce - zobowiązania międzynarodowe Polski. Metody ograniczania emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Emisja zanieczyszczeń a zmiany klimatu.

2. Ochrona środowiska

Termodynamiczna interpretacja zjawisk w przyrodzie. Podstawowe przepływy występujące w środowisku: wymiana ciepła i masy, dyfuzja, parowanie. Bilans energetyczny Ziemi. Wpływ promieniowania słonecznego na ekosystemy ziemskie. Degradacja i ochrona litosfery, hydrosfery i atmosfery. Podstawowe metody zapobiegania zanieczyszczaniu atmosfery. Przyczyny i skutki degradacji hydrosfery. Ochrona jakości wód powierzchniowych. Zanieczyszczanie gleby i ochrona powierzchni ziemi. Odnawialne i alternatywne źródła energii. Cele i zadania monitoringu środowiskowego. Hierarchia przeciwdziałania zanieczyszczeniu środowiska. Międzynarodowa współpraca w zakresie ochrony środowiska. Zanieczyszczenie środowiska a stan zdrowia człowieka.

3. Technika cieplna

Termodynamika w technice cieplnej. Funkcje i parametry stanu. Formy wymiany energii (entalpii) - praca i ciepło. Zasady termodynamiki. Bilans masowy i energetyczny, sprawność energetyczna. Równania stanu gazu, gazy indywidualne i mieszaniny. Przemiany termodynamiczne. Obiegi termodynamiczne. Pary i gazy wilgotne. Termodynamika spalania, wartość opałowa i ciepło spalania. Siłownie, chłodziarki, pompy ciepła. Przenikanie ciepła i promieniowanie. Wymienniki ciepła.

4. Mechanika i wytrzymałość materiałów

Warunki równowagi płaskiego i przestrzennego układu sił zbieżnych. Tarcie i prawa tarcia. Warunki równowagi płaskiego i przestrzennego układu sił. Opór przy toczeniu. Podstawy wytrzymałości materiałów. Naprężenia przy prostych przypadkach wytrzymałościowych: osiowym rozciąganiu i ściskaniu, ścinaniu, skręcaniu, zginaniu. Wyboczenie. Ramy i łuki statycznie wyznaczalne, układy kratowe płaskie. Linie ugięcia układów kratowych i ramowych. Naprężenia złożone. Obliczanie cienkościennych zbiorników ciśnieniowych według przepisów Dozoru Technicznego. Części maszyn aparatury chemicznej i aparatury stosowanej w inżynierii środowiska.

5. Mechanika płynów

Klasyfikacja płynów. Płyny nienewtonowskie. Elementy statyki płynów. Zasada ciągłości przepływu. Teoria warstwy granicznej. Opory przepływu i profile prędkości w ruchu laminarnym i turbulentnym. Przepływ w rurach szorstkich. Pompowanie cieczy. Metody obniżania oporów przepływu. Przepływ gazów w przewodach. Wypływ cieczy ze zbiorników. Przepływ w kanałach otwartych. Przepływ przez warstwy ziarniste. Opływy ciał. Przepływ mieszanin wielofazowych ciecz-gaz i ciecz-cząstki ciała stałego. Opadanie cząstek. Sedymentacja. Odpylanie gazów. Napowietrzanie cieczy. Teoria barbotażu. Elementy hydrotransportu zawiesin.

6. Podstawy geodezji i kartografii

Przestrzeń geodezyjna, układy współrzędnych, klasyfikacja pomiarów geodezyjnych. Systemy informacji przestrzennej. Mapa jako źródło informacji przestrzennej. Klasyfikacja map ze względu na kryterium treści i skale opracowań. Metodyka prezentacji kartograficznej. Elementy ewidencji gruntów i budynków, księgi wieczyste, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Wartość nieruchomości jako atrybut w systemie informacji o terenie. Istota powszechnej taksacji nieruchomości. Ośrodki dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, zespoły uzgadniania dokumentacji projektowej. Ład przestrzenny i gospodarka przestrzenna. Prace inżynierskie w funkcji informacji przestrzennej.

7. Materiałoznawstwo

Klasyfikacja i właściwości podstawowych materiałów oraz tworzyw konstrukcyjnych. Metale i stopy. Tworzywa niemetalowe naturalne i sztuczne. Środowiska korozyjne. Skala odporności korozyjnej metali i tworzyw sztucznych. Charakterystyka korozyjna a zastosowanie metali. Mechanizm korozji: korozja chemiczna, elektrochemiczna, mikrobiologiczna i mechaniczna. Charakterystyka zniszczeń korozyjnych. Korozja tworzyw cementowych. Ceramiczne materiały kwasoodporne. Materiały ogniotrwałe. Sztuczne tworzywa chemoodporne. Profilaktyka korozyjna. Ochrona tworzyw przed korozją. Ochrona elektrochemiczna. Inhibitory korozji. Projektowanie instalacji z uwzględnieniem zagadnień korozji. Ochrona środowiska a ochrona przeciwkorozyjna. Ekonomiczne skutki korozji.

8. Budownictwo i konstrukcje inżynierskie

Materiały budowlane. Kamień naturalny (kruszywa) i wyroby ceramiczne. Spoiwa budowlane i zaprawy. Beton: projektowanie, wykonawstwo, nowoczesne trendy rozwoju, wyroby betonowe. Prefabrykaty żelbetowe i sprężone. Drewno i materiały drewnopochodne. Materiały do izolacji: przeciwwilgociowych i termicznych. Elementy i układy konstrukcyjne budynków. Podział budynków z uwagi na funkcje, ukształtowanie, zastosowany materiał, technologie wykonania. Główne elementy konstrukcyjne budynku: fundamenty, stropy, dach, ściany i słupy, elementy komunikacji. Elementy wykończenia i zabezpieczenia budynków: podłogi i posadzki, ścianki działowe, stolarka budowlana, izolacje termiczne, izolacje przeciwwilgociowe, izolacje akustyczne. Instalacje w budynku. Konstrukcje drewniane: podstawowe parametry wytrzymałościowe wyrobów drewnianych, podstawy obliczeń wytrzymałościowych elementów drewnianych i ich łączników. Konstrukcje żelbetowe: ogólna koncepcja kształtowania i obliczeń elementów żelbetowych, elementy zginane, nośność w przekrojach ukośnych, elementy ściskane, elementy rozciągane, kształtowanie (belek i płyt, słupów, fundamentów, zbiorników). Rurociągi betonowe i żelbetowe, tunele wieloprzewodowe - kształtowanie. Prefabrykaty żelbetowe i sprężone. Obciążenia rurociągów. Konstrukcje stalowe: rodzaje stali stosowanych w budownictwie, podstawy obliczeń konstrukcji stalowych, połączenia w elementach stalowych, belki i stalowe słupy. Ogólna informacja o parterowych halach stalowych. Prawne podstawy działalności budowlanej.

9. Geologia i hydrologia

Litosfera. Budowa i skład skorupy ziemskiej. Zasoby naturalne. Surowce energetyczne - ich gospodarcze znaczenie. Gleba - znaczenie i wykorzystanie rolnicze. Geologiczne środowisko wód podziemnych. Podstawowe właściwości hydrogeologiczne skał. Wody podziemne: geneza, systematyka i charakterystyka. Wody mineralne i lecznicze. Ochrona wód. Czynniki i mechanizmy kształtujące procesy hydrologiczne. System hydrograficzny. Wody powierzchniowe. Lądowa część cyklu hydrologicznego. Bilans wodny i jego zmiany. Zasoby wodne. Procesy termiczne i dynamiczne w wodach śródlądowych.

10. Meteorologia i klimatologia

Budowa i skład atmosfery. Procesy pogodo- i klimatotwórcze. Promieniowanie słoneczne a klimat Ziemi. Cyrkulacja atmosferyczna w skali globalnej i lokalnej. Parowanie i kondensacja, hydrometeory. Równowaga termiczno-dynamiczna w atmosferze. Nadzwyczajne stany atmosfery i ich skutki. Ranga i specyfika problemów zanieczyszczenia atmosfery. Rola czynników meteorologicznych w rozprzestrzenianiu i depozycji zanieczyszczeń powietrza. Globalne problemy degradacji atmosfery i klimatu. Specyfika lokalnych odmian klimatu. Procesy kształtujące klimat Polski, zróżnicowanie przestrzenne warunków klimatycznych Polski.

11. Zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków

Zasoby wodne i obieg wody w przyrodzie. Zapotrzebowanie na wodę. Ujmowanie wody, strefy ochronne ujęć. Urządzenia do uzdatniania wody, strefy ochronne zakładów uzdatniania. Ilość, rodzaje i skład ścieków, mierniki zanieczyszczenia ścieków. Instalacje wodociągowe i kanalizacyjne. Sieci wodociągowe i kanalizacyjne. Transport wody i ścieków.

12. Urbanistyka i planowanie przestrzenne

Podstawy projektowania urbanistycznego oraz zasady kształtowania zespołów urbanistycznych. Podstawowe problemy planowania przestrzennego i regionalnego. Podstawy projektowania infrastruktury technicznej miast, wsi i osiedli. Zasady współpracy urbanistów z projektantami systemów technicznego uzbrojenia.

13. Zarządzanie środowiskiem

Idea zrównoważonego rozwoju. Koszty korzystania ze środowiska. Zarządzanie bezpieczeństwem i ochroną środowiska jako podstawa ograniczania strat. Zasady i elementy systemowego zarządzania bezpieczeństwem i ochroną środowiska. Normatywne systemy zarządzania bezpieczeństwem i ochroną środowiska w przedsiębiorstwach - ich funkcja i znaczenie. Przyczyny i koncepcje integracji systemów zarządzania bezpieczeństwem i ochroną środowiska. Sprzeczności i trudności związane z integracją systemów. Funkcje prawa w ochronie środowiska. Rodzaje uregulowań prawnych. Pozwolenia wodnoprawne. Rola i obowiązki struktur administracji państwowej i samorządowej w ochronie środowiska. Systemy i instytucje finansowania ochrony środowiska. Podstawowe narzędzia zarządzania środowiskiem: oceny oddziaływania, audyty, raporty bezpieczeństwa, monitoring środowiska. Znaczenie organizacji społecznych i opinii publicznej w ochronie środowiska.

VII. ZALECENIA

Zajęcia praktyczne (ćwiczenia, laboratoria, projekty) w grupie B i C powinny stanowić łącznie nie mniej niż 40% zajęć.

Przy ustalaniu szczegółowego programu studiów należy mieć na uwadze kryteria FEANI, według których przedmioty kształcenia ogólnego winny stanowić około 10%, przedmioty podstawowe około 35%, a przedmioty kierunkowe około 55% ogólnej liczby godzin.

Załącznik Nr 5

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

pielęgniarstwo

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku pielęgniarstwo trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi 6.100. W standardach określono 6.100 godzin, z których 2.940 godzin przeznaczono na kształcenie praktyczne (zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe). W ramach kształcenia teoretycznego uczelnia może organizować samokształcenie w wymiarze nie większym niż 760 godzin.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku pielęgniarstwo otrzymuje tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa.

Absolwent powinien być przygotowany do samodzielnego pełnienia zadań w ramach funkcji pielęgniarskich obejmujących:

1. Świadczenie opieki zdrowotnej oraz zarządzanie nią:

- ocena stanu zdrowia pacjenta i rozpoznanie czynników zagrażających zdrowiu,

- rozpoznawanie potrzeb zdrowotnych pacjentów w podstawowej i specjalistycznej opiece zdrowotnej oraz określenie zasobów niezbędnych do ich zaspokojenia,

- organizowanie i nadzorowanie opieki pielęgniarskiej z uwzględnieniem aktualnej wiedzy, przyjętych teorii i koncepcji pielęgniarstwa,

- wykonywanie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych zgodnie z obowiązującymi przepisami,

- ocena wydolności psychofizycznej chorego i jego rodziny w zakresie samoopieki,

- organizacja czasu wolnego osobom zdrowym lub chorym w instytucjach opieki zdrowotnej, oświatowych i społecznych,

- podejmowanie działań opiekuńczo-wychowawczych w instytucjach opieki zdrowotnej, oświatowych i społecznych,

- dokumentowanie procesu pielęgnowania i wykorzystywanie informacji do oceny świadczonej opieki,

- przestrzeganie zasad etyki zawodowej, uznanych norm kulturowych i praw człowieka.

2. Promocję i edukację zdrowotną:

- prowadzenie poradnictwa w zakresie zdrowego stylu życia,

- nauczanie promocji zdrowia w instytucjach oświatowych,

- uczenie chorego życia z chorobą i niepełnosprawnością,

- organizowanie i uczestniczenie w zdrowotnych kampaniach edukacyjnych w środowisku lokalnym i krajowym,

- ocena programów edukacyjnych i skuteczności działań edukacyjnych.

3. Działanie w roli uczestnika zespołu opieki zdrowotnej:

- współpraca z uczestnikami zespołu w opiece nad człowiekiem zdrowym lub chorym,

- prowadzenie edukacji zdrowotnej w zespołach interdyscyplinarnych, w tym szkoła pacjentów z astmą oskrzelową, padaczką, cukrzycą, stomią,

- organizowanie bezpiecznego środowiska opieki i pracy zespołowej,

- współpraca z uczestnikami zespołu w zakresie doskonalenia jakości opieki.

4. Rozwój praktyki pielęgniarskiej, krytycznego myślenia i badań naukowych:

- wdrażanie do praktyki pielęgniarskiej wiedzy potwierdzonej naukowo,

- poprawa jakości opieki pielęgniarskiej przez wdrażanie nowych metod, technik opieki oraz rozwiązań organizacyjnych,

- wyznaczanie obszarów do podejmowania badań naukowych i podejmowanie badań naukowych,

- podejmowanie działań związanych z rozwojem zawodowym własnym i innych pielęgniarek,

- organizowanie i uczestniczenie w kształceniu przed- i podyplomowym pielęgniarek.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 180

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 720

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 4.440

w tym:

- zajęcia teoretyczne 1.500

- zajęcia praktyczne 1.380

- praktyki zawodowe 1.560

D. SAMOKSZTAŁCENIE¹⁾ 760

RAZEM: 6.100

IV. ZAJĘCIA PRAKTYCZNE I PRAKTYKI ZAWODOWE

Zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe odbywają się w zakładach opieki zdrowotnej oraz placówkach nauczania i wychowania i obejmują kształcenie i doskonalenie umiejętności niezbędnych do uzyskania kwalifikacji zawodowych.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZATŁCENIA OGÓLNEGO 180

1. Wychowanie fizyczne 60

2. Język obcy 120

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 720

1. Anatomia 60

2. Fizjologia 60

3. Biochemia z biofizyką 30

4. Genetyka 15

5. Patologia 60

6. Mikrobiologia z podstawami parazytologii 45

7. Radiologia 15

8. Zdrowie publiczne 105

9. Farmakologia 45

10. Psychologia 45

11. Socjologia 15

12. Pedagogika 45

13. Zagadnienia prawne 30

14. Andragogika 45

15. Psychologia stosowana 30

16. Psychoterapia 30

17. Badanie fizykalne 30

18. Nowoczesne techniki diagnostyczne 15

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 4.440

	zajęcia teoretyczne (godziny)	zajęcia praktyczne (godziny)	praktyki zawodowe (godziny/ tygodnie)
1. Teoria pielęgniarstwa	30	-	-
2. Podstawy pielęgniarstwa	240	80	120/3
3. Filozofia i etyka zawodu pielęgniarki	60	-	-
4. Pielęgniarstwo europejskie	60	-	-
5. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna	60	60	80/2
6. Podstawowa opieka zdrowotna: - Opieka domowa - Pielęgniarstwo rodzinne	75	160	200/5
7. Położnictwo, ginekologia i pielęgniarstwo położniczo-ginekologiczne	30	80	80/2
8. Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne	60	120	120/3
9. Interna i pielęgniarstwo internistyczne	60	120	120/3
10. Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne	60	120	120/3
11. Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych	30	80	80/2
12. Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne	30	80	80/2
13. Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne	45	80	80/2
14. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne	45	80	80/2
15. Anestezjologia i intensywna terapia i pielęgniarstwo w anestezjologii i intensywnej opiece medycznej	120	80	80/2
16. Opieka paliatywna	15	40	40/1
17. Dietetyka	15	20	-
18. Wybrane zagadnienia z pielęgniarstwa specjalistycznego	130	80	120/3
19. Pielęgniarstwo epidemiologiczne	45	20	-
20. Dydaktyka w pielęgniarstwie	60	40	160/4
21. Zarządzanie w pielęgniarstwie	60	40	-
22. Ratownictwo medyczne	30	-	-
23. Metodologia badań naukowych i seminarium magisterskie	140	-	-
Razem:	1.500	1.380	1.560/39

D. SAMOKSZTAŁCENIE 760

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Anatomia

Podstawowe wiadomości w zakresie anatomii człowieka. Zapłodnienie i rozwój zarodka ludzkiego. Budowa ciała ludzkiego. Szkielet człowieka. Rodzaje kości i ich połączenia. Układ mięśniowy. Okolice ciała, ściany tułowia i jamy ciała. Anatomia układu nerwowego: ośrodkowego, obwodowego i autonomicznego. Drogi nerwowe. Śródpiersie. Układ krążenia. Serce. Krążenie duże i małe. Drogi oddechowe. Płuca, opłucna. Układ pokarmowy. Wielkie gruczoły jamy brzusznej. Krążenie wrotne. Otrzewna. Przestrzeń zaotrzewnowa. Nadnercza. Układ moczowy: nerki, moczowody, pęcherz moczowy. Narządy płciowe męskie i żeńskie. Narządy zmysłów. Układ chłonny.

2. Fizjologia

Podstawowe wiadomości z zakresu funkcji życiowych człowieka. Neurohormonalna regulacja procesów fizjologicznych. Biofizyczne podstawy funkcjonowania organizmu ludzkiego. Charakterystyka mięśni szkieletowych, gładkich, mięśnia sercowego. Czucie, ruch, percepcja. Aktywacja mózgu, sen, czuwanie. Wyższe czynności ośrodkowego układu nerwowego. Fizjologia układu dokrewnego. Fizjologia serca. Układ naczyniowy, hemodynamika i autoregulacja tkankowego przepływu krwi. Fizjologia układu oddechowego, mechanika i regulacja oddychania. Krążenie płucne i wymiana gazowa. Fizjologia nerek, filtracja nerkowa. Układ renina - angiotensyna. Produkcja moczu. Regulacja równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Układ trawienny; czynności motoryczne i wydzielnicze. Hormony jelitowe. Trawienie i wchłanianie substancji pokarmowych. Fizjologia układu krwiotwórczego. Przemiana materii. Fizjologia wrażeń zmysłowych.

3. Biochemia z biofizyką

Biochemiczne podstawy integralności organizmu ludzkiego. Budowa i funkcje ważniejszych związków chemicznych występujących w organizmie ludzkim.

4. Genetyka

Podstawowe wiadomości z genetyki, embriologii, cytofizjologii, immunologii. Podstawy genetyki klasycznej (prawa Mendla). Kariotyp człowieka. Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią. Środowisko a zmienność organizmu. Mutacje genowe, chromosomowe. Czynniki mutagenne. Podstawowe techniki stosowane w badaniach genetycznych i immunologicznych. Zagadnienia transplantologii.

5. Patologia

Podstawowe pojęcia z zakresu patologii. Procesy patologiczne: zaburzenia krążenia krwi, zmiany wsteczne postępowe, zapalne i nowotworowe. Zagadnienia dynamiki procesu chorobowego oraz prawidłowej interpretacji zmienionej przyczynowo struktury i funkcji organizmu. Patomorfologia szczegółowa chorób wybranych narządów i układów. Starzenie się organizmu, śmierć.

6. Mikrobiologia z podstawami parazytologii

Podstawy mikrobiologii, wirusologii, bakteriologii i parazytologii. Systematyka drobnoustrojów chorobotwórczych. Morfologia i fizjologia komórki bakteryjnej. Morfologia otoczenia i ciała ludzkiego. Charakterystyka pasożytów wywołujących choroby u człowieka. Chorobotwórczość, drogi szerzenia się zarazków w ustroju. Podstawowe wiadomości z immunologii i epidemiologii chorób zakaźnych. Profilaktyka chorób zakaźnych (szczepionki, surowice). Zakażenia szpitalne. Pobieranie i wysyłanie materiału do badań mikrobiologicznych. Immunoprofilaktyka chorób zakaźnych. Zagrożenia chorobami zakaźnymi w Polsce i świecie. Zakażenia HIV, AIDS, wirusowe zapalenie wątroby. Choroby zakaźne przewodu pokarmowego. Neuroinfekcje.

7. Radiologia

Diagnostyka radiologiczna. Przygotowanie chorego do badań radiologicznych. Radioterapia - rodzaje, wskazania i opieka nad chorym leczonym radioterapią. Chemioterapia nowotworów.

8. Zdrowie publiczne

Higiena człowieka i środowiska. Higiena żywności i żywienia. Ocena sposobu i stanu odżywiania - wybrane pomiary antropometryczne. Zdrowie publiczne - kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia. Podstawowe pojęcia dotyczące zdrowia i choroby. Podstawowe pojęcia epidemiologiczne. Zagrożenia ekologiczne. Zagrożenia zdrowotne występujące w środowisku zamieszkania, nauki i pracy. Zagrożenia zdrowotne współczesnych społeczeństw świata. Systemy opieki zdrowotnej - struktura organizacyjna, cele i zadania. System ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych w Polsce. Rynek usług zdrowotnych. Źródła finansowania opieki zdrowotnej. Choroby społeczne. Analiza występowania wybranych chorób. Profilaktyka, prewencja chorób - cele, zadania, formy. Programowe działania na rzecz zdrowia.

9. Farmakologia

Grupy leków i mechanizm ich działania. Farmakologia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, układu krążenia, oddechowego, moczowego, przewodu pokarmowego, gruczołów wydzielania wewnętrznego. Krew i środki krwiozastępcze. Podstawy chemioterapii. Objawy uboczne działania leków i interakcje między lekami. Edukacja pacjenta w farmakoterapii, źródła informacji o lekach. Lekozależność. Środki dezynfekcyjne.

10. Psychologia

Osobowość - struktura, mechanizmy i rozwój. Zachowanie człowieka w sytuacjach społecznych. Biopsychospołeczny model zdrowia i choroby. Choroba jako sytuacja trudna. Pomoc psychologiczna w chorobie. Stres a zdrowie. Zależności psychosomatyczne. Teorie, modele i koncepcje komunikacji międzyludzkiej. Style komunikowania. Przekazywanie i przyjmowanie informacji. Wpływ sytuacji jatrogennych na relację pielęgniarka - pacjent. Specyficzne problemy związane z chorobą lub niepełnosprawnością.

11. Socjologia

Społeczny model zdrowia. System wsparcia społecznego - zadania pielęgniarki w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych jednostki, grupy społecznej. Społeczne skutki choroby: choroba i dewiacja, stigma, problemy niepełnosprawności i jakości życia, zapobieganie bezradności. Szpital jako system społeczny: modele opieki szpitalnej, satysfakcja z opieki. Strukturalne uwarunkowania ról zawodowych lekarza, pielęgniarki. Socjologiczna problematyka relacji pielęgniarka - pacjent. Społeczne i kulturowe problemy umierania, śmierci i sieroctwa.

12. Pedagogika

Wychowanie jako zjawisko społeczne. Środowisko wychowawcze. Filozoficzne podstawy działalności wychowawczej. Cele wychowania jako realizacja wartości osobowych i społecznych. Strategie wychowawcze. Teorie, formy i metody wychowania. Trudności wychowawcze. Kształtowanie środowiska wychowawczego. Edukacja zdrowotna dzieci, młodzieży i dorosłych. Organizacja i metody pracy opiekuńczo-wychowawczej w wybranych zakładach opieki.

13. Zagadnienia prawne

Podstawy zagadnień prawnych: system prawa, struktura aktów prawnych, prawa człowieka, wykładnia prawna. Prawo o zakładach opieki zdrowotnej. Prawo ubezpieczeń zdrowotnych. Ustawa o zawodzie pielęgniarki i położnej, przepisy dotyczące samorządu zawodowego. Prawa pacjenta. Odpowiedzialność w zawodach medycznych - odpowiedzialność cywilna, karna, pracownicza, zawodowa. Ustawodawstwo w systemie ochrony zdrowia. Kodeks pracy. Wybrane zagadnienia prawa cywilnego i postępowania administracyjnego.

14. Andragogika

Pedagogika dorosłych. Dorosłość i dojrzałość w kontekście zdrowia i dbałości o zdrowie. Człowiek dorosły jako podmiot kształcenia i wychowania. Cele, zadania i możliwości wychowania i kształcenia ludzi dorosłych. Wychowawcze i edukacyjne funkcje zakładów ochrony zdrowia. Poradnictwo. Samokształcenie: funkcje i strategia samokształcenia, kształcenie ustawiczne. Samowychowanie. Gerogogika - cele, zasady, środki i metody. Organizacja czasu wolnego osób w wieku poprodukcyjnym w instytucjach ochrony zdrowia, opieki społecznej i oświaty.

15. Psychologia stosowana

Choroba jako kryzys - systemy wsparcia w chorobie. Interwencje kryzysowe w sytuacji traumy - wydarzenia traumatyczne. Bezpośrednie i odległe skutki zdrowotne sytuacji traumatycznej. Żałoba - pomoc w przezwyciężeniu straty. Przemoc w rodzinie, interwencje kryzysowe w wydarzeniach traumatycznych. Pomoc w przezwyciężaniu skutków stresu zawodowego.

16. Psychoterapia

Psychoterapia specjalistyczna, kwalifikowana a podstawowa. Modele pomocy psychologicznej. Czynniki terapeutyczne. Podstawowe interwencje terapeutyczne. Relacja terapeutyczna w opiece pielęgniarskiej - cechy i funkcje relacji terapeutycznej, problem przeniesienia i przeciwprzeniesienia w relacji terapeutycznej. Zasady zapobiegania jatrogenii. Indywidualne uwarunkowania relacji - analiza własnych doświadczeń.

17. Badanie fizykalne

Badanie przedmiotowe niemowląt i dzieci oraz osób dorosłych: stan psychiczny, stan ogólny, skóra, oczy, uszy, jama ustna, gardło i szyja, klatka piersiowa i płuca, gruczoły piersiowe, układ sercowo-naczyniowy, brzuch, męskie narządy płciowe, żeńskie narządy płciowe, obwodowy układ krążenia, układ mięśniowo-szkieletowy, układ nerwowy. Dokumentacja kliniczna pacjenta.

18. Nowoczesne techniki diagnostyczne

Nowoczesne techniki obrazowania - rodzaje, wskazania, użyteczność w diagnozie chorego. Przygotowanie chorego do diagnostyki, badań diagnostycznych i opieka po badaniu.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Teoria pielęgniarstwa

Struktury pojęciowe i modele teoretyczne w pielęgniarstwie. Charakterystyka podstawowych teorii pielęgnowania (F. Nightingale, V. Henderson, D. Orem, C. Roy). Współczesne koncepcje pielęgniarstwa, ich zastosowanie w praktyce i dla rozwoju zawodu (koncepcja B. Neuman, H. Peplau, M. Levine, M. Rogers, J. Watson). Analiza wybranych teorii innych nauk z zastosowaniem do pielęgniarstwa (teoria potrzeb Maslowa, teoria stresu Selyego i inne).

2. Podstawy pielęgniarstwa

Uwarunkowania historyczne i kierunki rozwoju zawodu. Istota i znaczenie teorii pielęgniarstwa. Rola społeczno-zawodowa pielęgniarki. Czynniki wpływające na rozwój praktyki pielęgniarskiej. Wprowadzenie do zagadnień zdrowia - uwarunkowania, potrzeby zdrowotne i ich zaspokajanie. Opieka nad człowiekiem chorym. Modele opieki. Metody gromadzenia informacji: wywiad, obserwacja, pomiar, analiza dokumentacji. Udział pielęgniarki w procesie diagnozowania, leczenia i rehabilitacji. Proces pielęgnowania jako metoda pracy pielęgniarki. Zasady i techniki postępowania przy wykonywaniu czynności pielęgniarskich. Rola pielęgniarki w zespole interdyscyplinarnym.

3. Filozofia i etyka zawodu pielęgniarki

Filozofia poznania i nauki. Główne kierunki filozoficzne i ich charakterystyka. Podstawy i rodzaje argumentacji filozoficznej. Nauka a teoria. Pielęgniarstwo jako nauka i sztuka. Najważniejsze koncepcje filozoficzne człowieka. Etyka jako teoria moralności - jej przedmiot i podstawowe pojęcia. Analiza sytuacji moralnej i procesu podejmowania decyzji moralnej, wartości, normy i oceny moralne. Etyka w praktyce pielęgniarskiej. Kodeks etyki pielęgniarskiej. Współczesne koncepcje etyczne w praktyce pielęgniarskiej. Dylematy etyczne w pracy pielęgniarki i ich rozwiązywanie.

4. Pielęgniarstwo europejskie

Zagrożenia zdrowia i prognozy epidemiologiczne w krajach Unii Europejskiej. Rozwój pielęgniarstwa europejskiego. System opieki pielęgniarskiej w wybranych krajach Europy Zachodniej. Międzynarodowe standardy kształcenia i kwalifikacji zawodowych pielęgniarek w Polsce i Unii Europejskiej. Stan badań pielęgniarstwa w krajach europejskich na tle pielęgniarstwa światowego. Rola i zadania międzynarodowych organizacji i stowarzyszeń pielęgniarskich. Regulacje prawne dotyczące zawodu pielęgniarki w krajach Wspólnoty Europejskiej. Struktura i zasoby pielęgniarstwa. System kształcenia i doskonalenia zawodowego pielęgniarek. Organizacje pielęgniarskie krajowe i zagraniczne. Pielęgniarstwo oparte na dowodach naukowych (Evidence Based Practice). Zastosowanie dowodów naukowych w praktyce.

5. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna

Paradygmaty zdrowia. Zachowania zdrowotne i czynniki kształtujące stan zdrowia. Style życia. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna w systemie opieki zdrowotnej. Ocena stanu zdrowia. Metody kształtowania zachowań zdrowotnych. Rola pielęgniarki w promocji zdrowia. Edukacja zdrowotna - cele, metody, środki. Formy organizacji edukacji zdrowotnej. Kwalifikacje i kompetencje edukatorów do spraw zdrowia. Zespoły interdyscyplinarne w strategiach działań edukacyjnych. Edukacja zdrowotna w promocji zdrowia, profilaktyce chorób społecznych, w terapii i rehabilitacji chorych. Przygotowanie do życia z chorobą i zapobieganie powikłaniom.

6. Podstawowa opieka zdrowotna: opieka domowa i pielęgniarstwo rodzinne

Struktura i zakres świadczeń zdrowotnych w podstawowej opiece zdrowotnej. Zadania zespołu podstawowej opieki zdrowotnej. Rozpoznanie problemów zdrowotnych i społecznych jednostki, rodziny i społeczności lokalnej. Planowanie i realizacja opieki pielęgniarskiej w środowisku zamieszkania, nauki i pracy. Udział pielęgniarki w realizacji zadań wynikających z programów polityki zdrowotnej.

7. Położnictwo, ginekologia i pielęgniarstwo położniczo-ginekologiczne

Planowanie rodziny, metody regulacji poczęć, przygotowanie do rodzicielstwa. Metody diagnostyczne ciąży fizjologicznej i ciąży wysokiego ryzyka. Przygotowanie kobiety w ciąży i jej rodziny do porodu. Opieka okołoporodowa: postępowanie położniczo-pielęgnacyjne w porodzie przedwczesnym, fizjologicznym, powikłanym, pielęgnacja wcześniaka i noworodka po porodzie, opieka nad położnicą w połogu fizjologicznym i powikłanym. Patologia narządu rodnego, stany zapalne, zakażenia. Niepłodność. Schorzenia nowotworowe narządu rodnego. Schorzenia nowotworowe gruczołu piersiowego, rak piersi. Problemy zdrowotne kobiet w wieku przekwitania.

8. Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne

Udział pielęgniarki w zapobieganiu chorobom, urazom i wypadkom. Choroby i stany zagrażające życiu i zdrowiu noworodka i wcześniaka. Wady wrodzone. Etiologia, patogeneza i obraz kliniczny chorób wieku rozwojowego: układu oddechowego, krążenia, dróg moczowych, układu pokarmowego, chorób krwi, narządu ruchu. Choroby alergiczne u dzieci. Metody diagnostyki i terapii. Przygotowanie dziecka do badań diagnostycznych. Pielęgnowanie dziecka chorego. Hospitalizacja jako sytuacja trudna dla dziecka i jego rodziny. Pielęgnowanie dziecka z chorobą nowotworową i niepomyślnym rokowaniem. Rodzaje i formy wsparcia.

9. Interna i pielęgniarstwo internistyczne

Etiologia, patogeneza i obraz kliniczny chorób: układu krążenia, serca i naczyń, układu oddechowego, układu pokarmowego - żołądka, jelit, wielkich gruczołów - wątroby i trzustki, układu moczowego - nerek i pęcherza moczowego, układu kostno-stawowego, mięśni, układu dokrewnego, chorób krwi. Udział pielęgniarki w diagnostyce i terapii chorób internistycznych. Pielęgnowanie chorego w schorzeniach: układu krążenia, układu oddechowego, układu pokarmowego, układu moczowego, układu krwiotwórczego, układu kostno-stawowego, układu dokrewnego.

10. Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne

Urazy narządu ruchu: rany, stłuczenia, złamania, skręcenia, amputacje - przyczyny, metody postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Pielęgnowanie chorego po urazach. Przygotowanie chorego do badań diagnostycznych w różnych schorzeniach chirurgicznych. Przygotowanie chorego do zabiegu operacyjnego w trybie nagłym i planowym oraz w chirurgii ambulatoryjnej. Pielęgnowanie chorego po zabiegu operacyjnym z uwzględnieniem rodzaju znieczulenia i metody operacyjnej w obrębie przewodu pokarmowego: przełyku, żołądka i dwunastnicy, jelit, wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, trzustki. Pielęgnowanie chorego po zabiegu operacyjnym w obrębie gruczołów wydzielania wewnętrznego, gruczołu piersiowego, śródpiersia. Pielęgnowanie chorego oparzonego. Specyfika odżywiania pacjenta w oddziale chirurgii. Chirurgia a zasady rehabilitacji chorych. Zapobieganie powikłaniom po interwencji chirurgicznej.

11. Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych

Rodzaje niepełnosprawności. Problemy psychospołeczne osoby niepełnosprawnej i jej rodziny. Współpraca z człowiekiem niepełnosprawnym, jego środowiskiem oraz instytucjami wspierającymi skuteczność procesu rehabilitacji. Cele, zasady i etapy rehabilitacji. Rehabilitacja kompleksowa - lecznicza, zawodowa, społeczna. Zaopatrzenie w sprzęt i pomoce ortopedyczne. Udział pielęgniarki w procesie rehabilitacji niepełnosprawnych. Podstawowe metody i techniki usprawniania chorych. Integracja osoby niepełnosprawnej w środowisku zamieszkania, pracy, nauczania i wychowania. Rehabilitacja osób z upośledzeniem umysłowym, niedowidzących, z uszkodzeniem narządu ruchu.

12. Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne

Proces starzenia się w aspekcie biologicznym, psychologicznym i socjoekonomicznym. Odrębności fizjologiczne i psychologiczne człowieka w wieku podeszłym. Problemy zdrowotne i psychospołeczne osób w starszym wieku. Etiopatogeneza, przebieg, leczenie i profilaktyka niektórych chorób wieku starszego (cukrzyca, choroby serca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zespoły otępienne, zespół Parkinsona, depresja).

13. Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne

Etiopatogeneza zaburzeń neurologicznych. Metody diagnostyczne stosowane w neurologii. Zaburzenia podstawowych funkcji życiowych - krążenia, oddychania oraz zaburzenia świadomości, ich wpływ na funkcje układu nerwowego. Zaburzenia czucia, ruchu i napięcia mięśniowego. Wady wrodzone i nabyte układu nerwowego. Choroby naczyniowe mózgu. Urazy mózgu i uszkodzenia rdzenia kręgowego. Choroby demielinizacyjne. Guzy mózgu. Choroby mięśni i nerwów obwodowych. Pielęgnowanie chorych w schorzeniach układu nerwowego.

14. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

Rodzaje, etiologia i patogeneza zaburzeń psychicznych. Obraz kliniczny zaburzeń psychicznych. Metody diagnostyki i terapii w psychiatrii. Specyfika opieki nad chorym psychicznie. Komunikowanie się z chorym z zaburzeniami psychicznymi. Udział pielęgniarki w profilaktyce, diagnozowaniu i kompleksowej terapii chorób psychicznych z uwzględnieniem farmakologii, psychoterapii, terapii zajęciowej. Organizacja opieki psychiatrycznej w świetle obowiązujących regulacji prawnych.

15. Anestezjologia i intensywna terapia i pielęgniarstwo w anestezjologii i intensywnej opiece medycznej

Zasady reanimacji krążeniowo-oddechowej. Intensywny nadzór bezprzyrządowy i przyrządowy - rozpoznanie stanu zagrożenia życia. Pielęgnowanie chorych w stanach ostrych (wstrząs, ostra niewydolność krążenia, ostra niewydolność układu oddechowego, ostra niewydolność nerek, zatrucia, urazy wielonarządowe). Przygotowanie pacjenta do znieczulenia i pielęgnacja po znieczuleniu. Anestezja. Opieka nad chorym nieprzytomnym. Żywienie enteralne i parenteralne chorych leczonych w intensywnej terapii. Pielęgnowanie chorego z dostępem naczyniowym żylnym i tętniczym.

Zasady postępowania w stanach zagrożenia życia w ramach oddziału intensywnej terapii. Zaawansowane zabiegi reanimacyjne (ACLS) - przywrócenie i utrzymanie funkcji życiowych. Problemy etyczne w opiece nad krytycznie chorym. Problemy związane z pobieraniem tkanek i narządów do przeszczepu. Pielęgniarka w zespole interprofesjonalnym. Zasady budowania zespołu i współpracy zespołowej, kompetencje członków zespołu. Opieka nad chorym z zaburzeniem rytmu serca: wskazania do stymulacji serca, rodzaje stymulacji, przygotowanie chorego do stymulacji, opieka w trakcie i po zabiegu z uwzględnieniem roli chorego i jego rodziny, zakłócenia pracy stymulatora. Opieka nad chorym w inwazyjnej diagnostyce i leczeniu chorób układu krążenia. Opieka nad chorym po zabiegach kardiochirurgicznych - rodzaje zabiegów, wskazania, przygotowanie chorego, opieka przed i po zabiegu. Przygotowanie i opieka pooperacyjna chorego po przeszczepie serca. Opieka nad chorym w przebiegu śpiączki: ketonowej, wątrobowej, mocznicowej, hipometabolicznej. Opieka nad chorym z obrażeniami wielonarządowymi. Skalowanie ciężkości obrażeń. Opieka nad dzieckiem w przebiegu infekcji ośrodkowego układu nerwowego. Stan padaczkowy - zagrożenia dla zdrowia i życia dziecka. Opieka nad dzieckiem i dorosłym w chorobie oparzeniowej - patofizjologia choroby oparzeniowej, ocena powierzchni i stopnia oparzenia, leczenie ogólne i miejscowe. Opieka nad chorym po przeszczepie nerek, wątroby.

16. Opieka paliatywna

System opieki paliatywnej i hospicyjnej. Zwalczenie objawów występujących u chorych z zaawansowanym procesem nowotworowym. Komunikowanie się z chorym i jego rodziną. Wsparcie dla rodziny w okresie choroby i żałoby.

17. Dietetyka

Podstawy żywienia dietetycznego - rodzaje diet. Zróżnicowanie diet u dzieci i dorosłych. Żywienie człowieka w zdrowiu i chorobie. Żywienie chorych ze zwiększonym katabolizmem.

18. Wybrane zagadnienia z pielęgniarstwa specjalistycznego

Opieka nad chorym dializowanym - rodzaje dostępów dializacyjnych i ich pielęgnacja. Opieka nad chorym z cukrzycą - typy, rozpoznanie, kontrola, samokontrola i pielęgnacja. Zapobieganie i postępowanie w powikłaniach cukrzycy. Opieka nad chorym ze schorzeniem żył. Opieka nad chorym ze schorzeniami tętnic. Pielęgnacja chorego po wszczepieniu protezy naczyniowej oraz amputacji kończyny. Opieka paliatywna. Rehabilitacja chorych z zaburzeniami psychicznymi - cele, założenia i formy rehabilitacji. Opieka nad dzieckiem w chirurgii - wady wrodzone, ostry brzuch, obrażenia urazowe, nowotwory. Opieka nad rodziną z problemami zdrowotnymi. Formy opieki nad dziećmi upośledzonymi i niedostosowanymi społecznie. Patologia w rodzinie - przemoc, uzależnienia. Możliwości pomocy społecznej. Opieka nad przewlekle chorymi w domu.

19. Pielęgniarstwo epidemiologiczne

Epidemiologia zakażeń szpitalnych: źródła i rezerwuar drobnoustrojów w środowisku szpitalnym, drogi szerzenia się zakażeń, zapobieganie i zwalczanie zakażeń szpitalnych. Kontrola zakażeń szpitalnych i organizacja zespołów. Dezynfekcja jako element zapobiegania zakażeniom szpitalnym. Sterylizacja jako element zwalczania zakażeń szpitalnych. Zakażenia łożyska krwi, zakażenia uogólnione, szpitalne zapalenie płuc i dolnych dróg oddechowych, zakażenia dróg moczowych, zakażenia grzybicze. Monitorowanie zakażeń i analiza epidemiologiczna - badanie pacjenta przyjętego na oddział, zasady pobierania materiałów do badań bakteriologicznych - wydzielina z drzewa oskrzelowego, mocz, krew, analiza bieżąca i okresowa.

20. Dydaktyka w pielęgniarstwie

Projektowanie dydaktyczne - tworzenie programu nauczania w kształceniu zawodowym. Kształcenie i szkolenie oparte na rozwijaniu kompetencji - cele i treści. Strategia nauczania, uczenia się i ocena wyników. Konstruowanie strategii kształcenia. Metody i środki dydaktyczne. Ewaluacja i pomiar procesu kształcenia. Kryteria akredytacji na szczeblu narodowym i międzynarodowym dla kształcenia zawodowego (ECTS). Działalność innowacyjna.

21. Zarządzanie w pielęgniarstwie

Zarządzanie - nauka i praktyka. Szkoła prakseologiczna, systemowa, sytuacyjna. Funkcje kierownicze. Proces decyzyjny. Style zarządzania. Podsystem pielęgniarstwa. Doskonalenie organizacji pracy: zarządzanie strategiczne, zarządzanie zmianą, zarządzanie jakością pracy. Znaczenie zasobów ludzkich w organizacji. Szacowanie zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską i kadry pielęgniarskie w różnych obszarach świadczeń. Znaczenie doboru i rozwoju zawodowego pracowników. Zapobieganie przeciążeniom, chorobom zawodowym i wypadkom w pracy. Usprawnianie pracy. Finansowanie opieki zdrowotnej. Planowanie budżetu i monitoring usług zdrowotnych. Wybrane analizy finansowe i ekonomiczne. Marketing usług zdrowotnych.

22. Ratownictwo medyczne

Organizacja i funkcjonowanie systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego w Polsce. Medycyna ratunkowa jako element systemu bezpieczeństwa publicznego. Akty prawne regulujące funkcjonowanie systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego. Rola i zadania pielęgniarki w jednostkach ratownictwa medycznego (szpitalny oddział ratunkowy, zespoły ratownictwa medycznego). Zakres medycznych działań ratowniczych podejmowanych przez pielęgniarki w systemie. Stany zagrożenia życia - interwencje będące w zakresie kompetencji pielęgniarskich.

Wyróżniki medycyny katastrof. Fazy akcji ratunkowej. Organizowanie akcji ratunkowej. Modele i zasady współpracy międzynarodowej. Zarządzanie kryzysowe w katastrofach, klęskach żywiołowych. Ocena stanu życia i zdrowia w miejscu katastrof, segregacja chorych, przygotowanie poszkodowanych do transportu, współpraca z jednostkami ratownictwa medycznego. Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych.

23. Metodologia badań naukowych i seminarium magisterskie

Funkcje i podział nauki. Kryteria wyodrębnienia dyscyplin i dziedzin naukowych. Przedmiot i cel badań. Etapy postępowania badawczego. Problem badawczy. Hipotezy robocze w pracy naukowej. Metody i techniki badań. Zasady interpretacji danych empirycznych. Konstrukcja opracowań i projektów. Prawa autorskie. Metodologiczne podstawy badań naukowych w pielęgniarstwie - przedmiot, zakres i cel badań w pielęgniarstwie. Metody i techniki badań pielęgniarskich. Badania ilościowe i jakościowe. Analiza danych i wnioskowanie. Język naukowy. Upowszechnianie badań naukowych.

D. SAMOKSZTAŁCENIE

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku pielęgniarstwo trwają nie mniej niż 3 lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi 4.780, w tym 4.600 godzin kształcenia zawodowego, tj. 2.300 godzin kształcenia praktycznego i 2.300 godzin kształcenia teoretycznego. W ramach kształcenia teoretycznego uczelnia może organizować samokształcenie w wymiarze nie większym niż 760 godzin.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku pielęgniarstwo otrzymuje tytuł zawodowy licencjata pielęgniarstwa.

Absolwent powinien być przygotowany do samodzielnego pełnienia roli zawodowej. Rolę pielęgniarki wyznaczają funkcje, w ramach których absolwent powinien być przygotowany do:

1. Świadczenia opieki zdrowotnej oraz zarządzania nią przez:

- rozpoznawanie potrzeb jednostki, grupy lub zbiorowości oraz określenie zasobów niezbędnych i dostępnych do ich zaspokojenia,

- planowanie i realizowanie opieki pielęgniarskiej, z uwzględnieniem metody procesu pielęgnowania i priorytetów opieki,

- wykonywanie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych zgodnie z obowiązującymi przepisami,

- pomoc jednostce, rodzinie w osiąganiu zdrowia i niezależności w chorobie lub niepełnosprawności przez zapewnienie udziału we wszystkich formach opieki i samoopieki,

- przestrzeganie zasad etyki zawodowej,

- współpracę z profesjonalistami dla zapewnienia całościowej opieki jednostce i rodzinie,

- organizowanie i podtrzymywanie bezpiecznego środowiska opieki i pracy,

- dokumentowanie wszystkich etapów procesu pielęgnowania i wykorzystywanie tych informacji do oceny świadczonej opieki.

2. Promocji i edukacji zdrowotnej przez:

- ocenę indywidualnej wiedzy i umiejętności niezbędnych do zachowania i przywracania zdrowia,

- wspieranie jednostki, rodziny i grupy społecznej w prowadzeniu zdrowego stylu życia,

- uczenie jednostki, rodziny, grupy społecznej zachowania i przywracania zdrowia,

- uczestniczenie w zdrowotnych kampaniach edukacyjnych.

3. Działania w roli uczestnika zespołu opieki zdrowotnej przez:

- współpracę z jednostką, rodziną i innymi uczestnikami zespołu w planowaniu i realizowaniu usług zdrowotnych,

- współpracę z innymi uczestnikami zespołu na rzecz zachowania bezpiecznego środowiska opieki i pracy zespołowej,

- komunikowanie się z pacjentem, jego rodziną oraz z innymi uczestnikami zespołu.

4. Rozwoju praktyki pielęgniarskiej, krytycznego myślenia i badań naukowych przez:

- stosowanie w praktyce aktualnej wiedzy z zakresu nauk medycznych, społecznych, teorii pielęgniarstwa, regulacji prawnych zawodu i opieki zdrowotnej,

- wdrażanie uznanych wyników badań naukowych do opieki pielęgniarskiej,

- uczestniczenie w badaniach naukowych w celu poszerzenia wiedzy pielęgniarskiej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 180

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 600

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 3.240

w tym:

- zajęcia teoretyczne - 940

- zajęcia praktyczne - 1.100

- praktyki zawodowe - 1.200

D. SAMOKSZTAŁCENIE¹⁾ 760

Razem: 4.780

¹⁾ Samokształcenie rozumiane jako nauka własna studenta pod nadzorem uczelni.

IV. ZAJĘCIA PRAKTYCZNE I PRAKTYKI ZAWODOWE

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 180

1. Wychowanie fizyczne 60

2. Język obcy 120

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 600

1. Anatomia 60

2. Fizjologia 60

3. Biochemia z biofizyką 30

4. Genetyka 15

5. Patologia 60

6. Mikrobiologia z podstawami parazytologii 45

7. Radiologia 15

8. Zdrowie publiczne 105

9. Farmakologia 45

10. Psychologia 45

11. Socjologia 15

12. Pedagogika 45

13. Zagadnienia prawne 30

14. Badanie fizykalne 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 3.240

	zajęcia teoretyczne (godziny)	zajęcia praktyczne (godziny)	praktyki zawodowe (godziny/ tydzień)
1 Filozofia i etyka zawodu pielęgniarki	60	-	-
2. Podstawy pielęgniarstwa	240	80	120/3
3. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna	30	40	80/2
4. Podstawowa opieka zdrowotna: - Opieka domowa - Pielęgniarstwo rodzinne	45	120	200/5
5. Położnictwo, ginekologia i pielęgniarstwo położniczo- ginekologiczne	30	80	80/2 w oddziałach położniczo-noworodkowych
6. Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne	60	120	120/3
7. Interna i pielęgniarstwo internistyczne	60	120	120/3
8. Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne	60	120	120/3
9. Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych	30	80	80/2
10. Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne	30	80	80/2
11. Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne	45	80	80/2
12. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne	45	80	40/1
13. Anestezjologia i intensywna terapia i pielęgniarstwo w anestezjologii i intensywnej opiece medycznej	45	40	40/1
14. Opieka paliatywna	15	40	40/1
15. Ratownictwo medyczne	30	-	-
16. Dietetyka	15	20	-
17. Metodologia i seminarium licencjackie	70	-	-
18. Przedmiot do wyboru	30	-	-
Razem:	940	1.100	1.200/30

D. SAMOKSZTAŁCENIE 760

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Anatomia

2. Fizjologia

Podstawowe wiadomości z zakresu funkcji życiowych człowieka. Neurohormonalna regulacja procesów fizjologicznych. Biofizyczne podstawy funkcjonowania organizmu ludzkiego. Charakterystyka mięśni szkieletowych, gładkich, mięśnia sercowego. Czucie, ruch, percepcja. Aktywacja mózgu, sen, czuwanie. Wyższe czynności ośrodkowego układu nerwowego. Fizjologia układu dokrewnego. Fizjologia serca. Układ naczyniowy, hemodynamika i autoregulacja tkankowego przepływu krwi. Fizjologia układu oddechowego, mechanika i regulacja oddychania. Krążenie płucne i wymiana gazowa. Fizjologia nerek, filtracja nerkowa. Układ renina - angiotensyna. Produkcja moczu. Regulacja równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Układ trawienny, czynności motoryczne i wydzielnicze. Hormony jelitowe. Trawienie i wchłanianie substancji pokarmowych. Fizjologia układu krwiotwórczego. Przemiana materii. Fizjologia wrażeń zmysłowych.

3. Biochemia z biofizyką

Biochemiczne podstawy integralności organizmu ludzkiego. Budowa i funkcje ważniejszych związków chemicznych występujących w organizmie ludzkim.

4. Genetyka

5. Patologia

Podstawowe pojęcia z zakresu patologii. Procesy patologiczne: zaburzenia krążenia krwi, zmiany wsteczne postępowe, zapalne i nowotworowe. Zagadnienia dynamiki procesu chorobowego oraz prawidłowej interpretacji związków przyczynowych zmienionej struktury i funkcji organizmu. Patomorfologia szczegółowa chorób wybranych narządów i układów. Starzenie się organizmu, śmierć.

6. Mikrobiologia z podstawami parazytologii

7. Radiologia

Diagnostyka radiologiczna. Przygotowanie chorego do badań radiologicznych. Radioterapia: rodzaje, wskazania i opieka nad chorym leczonym radioterapią. Chemioterapia nowotworów.

8. Zdrowie publiczne

Higiena człowieka i środowiska. Higiena żywności i żywienia. Higiena nauki i pracy. Zdrowie publiczne: kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia. Podstawowe pojęcia dotyczące zdrowia i choroby. Podstawowe pojęcia epidemiologiczne. Zagrożenia ekologiczne. Zagrożenia zdrowotne występujące w środowisku zamieszkania, nauki i pracy. Zagrożenia zdrowotne współczesnych społeczeństw świata. Systemy opieki zdrowotnej - struktura organizacyjna, cele i zadania. Rynek usług zdrowotnych. Źródła finansowania opieki zdrowotnej. Choroby społeczne. Analiza występowania wybranych chorób. Profilaktyka, prewencja chorób - cele, zadania, formy. Programowe działania na rzecz zdrowia. Struktura i zasoby pielęgniarstwa. System kształcenia i doskonalenia zawodowego pielęgniarek. Organizacje pielęgniarskie krajowe i zagraniczne.

9. Farmakologia

10. Psychologia

11. Socjologia

12. Pedagogika

13. Zagadnienia prawne

14. Badanie fizykalne

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Filozofia i etyka zawodu pielęgniarki

Główne kierunki filozoficzne i ich relacje do zawodu pielęgniarki. Wybrane koncepcje filozoficzne człowieka. Etyka jako teoria moralności - jej przedmiot i podstawowe pojęcia. Analiza sytuacji moralnej i procesu podejmowania decyzji moralnej, wartości, normy i oceny moralne. Etyka w praktyce pielęgniarskiej. Kodeks etyki pielęgniarskiej. Współczesne koncepcje etyczne w praktyce pielęgniarskiej. Dylematy etyczne w pracy pielęgniarki i ich rozwiązywanie.

2. Podstawy pielęgniarstwa

Uwarunkowania historyczne i kierunki rozwoju zawodu. Rola społeczno-zawodowa pielęgniarki. Czynniki wpływające na rozwój praktyki pielęgniarskiej. Wprowadzenie w zagadnienie zdrowia - uwarunkowania, potrzeby zdrowotne i ich zaspokajanie. Opieka nad człowiekiem chorym. Modele opieki. Metody gromadzenia informacji: wywiad, obserwacja, pomiar, analiza dokumentacji. Udział pielęgniarki w procesie diagnozowania, leczenia i rehabilitacji. Proces pielęgnowania jako metoda pracy pielęgniarki. Zasady i techniki postępowania przy wykonywaniu czynności pielęgniarskich. Rola pielęgniarki w zespole interdyscyplinarnym. Teorie i modele pielęgnowania. Charakterystyka wybranych teorii pielęgnowania (F. Nightingale, V. Henderson, D. Orem, C. Roy).

3. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna

4. Podstawowa opieka zdrowotna: opieka domowa i pielęgniarstwo rodzinne

5. Położnictwo, ginekologia i pielęgniarstwo położniczo-ginekologiczne

6. Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne

7. Interna i pielęgniarstwo internistyczne

Etiologia, patogeneza i obraz kliniczny chorób: układu krążenia, serca i naczyń, układu oddechowego, układu pokarmowego - żołądka, jelit, wielkich gruczołów - wątroby i trzustki, układu moczowego - nerek i pęcherza moczowego, układu kostno-stawowego, mięśni, układu dokrewnego, chorób krwi. Udział pielęgniarki w diagnostyce i terapii chorób internistycznych. Pielęgnowanie chorego w wybranych schorzeniach: układu krążenia, układu oddechowego, układu pokarmowego, układu moczowego, układu krwiotwórczego, układu kostno-stawowego, układu dokrewnego.

8. Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne

Urazy narządu ruchu: rany, stłuczenia, złamania, skręcenia, amputacje - przyczyny, metody postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Pielęgnowanie chorego po urazach. Przygotowanie chorego do badań diagnostycznych w różnych schorzeniach chirurgicznych. Przygotowanie chorego do zabiegu operacyjnego w trybie nagłym i planowym oraz w chirurgii ambulatoryjnej. Pielęgnowanie chorego po zabiegu operacyjnym z uwzględnieniem rodzaju znieczulenia i metody operacyjnej w obrębie przewodu pokarmowego: przełyku, żołądka i dwunastnicy, jelit, wątroby, trzustki. Pielęgnowanie chorego po zabiegu operacyjnym w obrębie gruczołów wydzielania wewnętrznego, w obrębie śródpiersia. Pielęgnowanie chorego oparzonego. Odżywianie chorego w chirurgii. Zapobieganie powikłaniom pooperacyjnym. Zapobieganie powikłaniom po interwencji chirurgicznej.

9. Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych

Rodzaje niepełnosprawności. Problemy psychospołeczne osoby niepełnosprawnej i jej rodziny. Współpraca z człowiekiem niepełnosprawnym, jego środowiskiem oraz instytucjami wspierającymi warunki skuteczności procesu rehabilitacji. Cele, zasady i etapy rehabilitacji. Rehabilitacja kompleksowa: lecznicza, zawodowa, społeczna. Zaopatrzenie w sprzęt i pomoce ortopedyczne. Udział pielęgniarki w procesie rehabilitacji niepełnosprawnych. Podstawowe metody i techniki usprawniania chorych. Integracja osoby niepełnosprawnej w środowisku zamieszkania, pracy, nauczania i wychowania. Rehabilitacja osób z upośledzeniem umysłowym, niedowidzących, z uszkodzeniem narządu ruchu.

10. Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne

11. Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne

12. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

Rodzaje, etiologia i patogeneza zaburzeń psychicznych. Obraz kliniczny zaburzeń psychicznych. Metody diagnostyki i terapii w psychiatrii. Specyfika opieki nad chorym psychicznie. Komunikowanie z chorym z zaburzeniami psychicznymi. Udział pielęgniarki w profilaktyce, diagnozowaniu i kompleksowej terapii chorób psychicznych z uwzględnieniem farmakologii, psychoterapii, terapii zajęciowej. Organizacja opieki psychiatrycznej w świetle obowiązujących regulacji prawnych.

13. Anestezjologia i intensywna terapia i pielęgniarstwo w anestezjologii i intensywnej opiece medycznej

14. Opieka paliatywna

15. Ratownictwo medyczne

Wyróżniki medycyny katastrof. Fazy akcji ratunkowej. Organizowanie akcji ratunkowej. Modele i zasady współpracy międzynarodowej. Zarządzanie kryzysowe w katastrofach, klęskach żywiołowych. Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych. Ocena stanu życia i zdrowia w miejscu katastrof, segregacja chorych, przygotowanie poszkodowanych do transportu, współpraca z jednostkami ratownictwa medycznego.

16. Dietetyka

Podstawy żywienia dietetycznego - rodzaje diet. Zróżnicowanie diet u dzieci i dorosłych. Żywienie człowieka w zdrowiu i chorobie. Żywienie chorych ze zwiększonym katabolizmem.

17. Metodologia i seminarium licencjackie

Przedmiot, cel i obszar badań w pielęgniarstwie. Etapy postępowania badawczego. Metody i techniki badań. Zasady interpretacji i wnioskowania danych empirycznych. Konstrukcja opracowań i projektów. Etyka w badaniach naukowych.

18. Przedmiot do wyboru

W zależności od zainteresowania studenta możliwość rozszerzenia wiedzy z zakresu przedmiotów związanych z programem studiów i specyfiką potrzeb regionu.

D. SAMOKSZTAŁCENIE

VII. ZALECENIA

Egzamin dyplomowy kończący studia zawodowe powinien składać się z części teoretycznej, w tym obrony pracy licencjackiej i części praktycznej.

Załącznik Nr 6

Standardy nauczania na kierunku studiów:

położnictwo

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku położnictwo trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi 6.100. W standardzie określono 6.100 godzin, z których 2.960 przeznaczono na kształcenie praktyczne (zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe). W ramach kształcenia teoretycznego uczelnia może organizować samokształcenie w wymiarze nie większym niż 760 godzin.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku położnictwo otrzymuje tytuł zawodowy magistra położnictwa.

Absolwent powinien być przygotowany do samodzielnego pełnienia roli zawodowej i powinien posiadać:

- wiedzę w zakresie nauk medycznych, w szczególności medycyny perinatalnej, neonatologii, ginekologii, pielęgniarstwa, nauk humanistycznych i społecznych,

- wiedzę w zakresie filozofii i teorii dotyczącej profesjonalnej działalności położnej,

- umiejętność wykonywania świadczeń zdrowotnych wobec kobiety i jej rodziny, kobiety ciężarnej, rodzącej, położnicy i noworodka w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki, profesjonalnej opieki położniczo-ginekologicznej: przedkoncepcyjnej, prenatalnej, perinatalnej, w okresie przekwitania i senium,

- umiejętność współdziałania w zespole interdyscyplinarnym w zakresie profilaktyki oraz w procesie diagnozowania, leczenia i rehabilitacji w odniesieniu do wymienionych grup pacjentów,

- umiejętność rozpoznawania i monitorowania ciąży prawidłowej, samodzielnego przyjęcia porodu siłami natury oraz wykrywania stanów odbiegających od normy u matki i jej dziecka w okresie ciąży, porodu i połogu,

- umiejętność prowadzenia edukacji na temat rozrodu i metod planowania rodziny, w okresie dojrzewania, przedkoncepcyjnym, w aspekcie biologicznym, wychowawczym i społecznym oraz ochrony macierzyństwa i ojcostwa,

- umiejętność inicjowania i wspierania działań kobiety i jej rodziny na rzecz promowania zdrowia i podnoszenia poziomu zdrowotności społeczeństwa,

- umiejętność podejmowania działań ratowniczych w sytuacjach nagłych, dokonywania wyboru właściwych form udzielania pierwszej pomocy położniczej, mieszczących się w zakresie kwalifikacji i kompetencji zawodowych położnej,

- umiejętność działania zgodnie z zasadami etyki ogólnej i zawodowej oraz holistycznego podejścia do pacjenta z poszanowaniem i respektowaniem jego praw,

- umiejętność prowadzenia badań naukowych w zakresie swojej specjalności oraz upowszechniania ich wyników,

- umiejętność nauczania i zarządzania w opiece położniczej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 180

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 760

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 4.400

w tym:

- zajęcia teoretyczne 1.440

- zajęcia praktyczne 1.520

- praktyki zawodowe 1.440

D. SAMOKSZTAŁCENIE¹⁾ 760

RAZEM: 6.100

¹⁾ Samokształcenie rozumiane jako nauka własna studenta pod nadzorem uczelni.

IV. ZAJĘCIA PRAKTYCZNE I PRAKTYKI ZAWODOWE

Miejscem praktyk powinny być szczególnie: sala porodowa, oddziały położnicze, noworodkowe (położniczo-noworodkowe), patologii ciąży, ginekologii, internistyczne, pediatryczne (niemowlęcy, patologii noworodka) w szpitalach klinicznych, jednostkach badawczo-rozwojowych lub wieloprofilowych szpitalach o zasięgu regionalnym oraz ośrodkach położniczej i pielęgniarskiej opieki domowej, środowiskowej i szkołach rodzenia.

W ramach praktyk zapewnia się studentowi realizację zajęć obejmujących:

- poradnictwo dla kobiet ciężarnych, łącznie z przeprowadzeniem co najmniej 100 badań prenatalnych,

- sprawowanie nadzoru i opieki nad co najmniej 40 rodzącymi,

- przyjęcie 40 porodów, a w przypadku gdy liczba rodzących jest mniejsza - co najmniej 30 porodów pod warunkiem aktywnego udziału w 20 innych porodach,

- aktywny udział w porodzie z położenia miednicowego, a w przypadku gdy jest to niemożliwe - asystowanie w warunkach symulowanych,

- wykonanie nacięcia krocza i zakładanie szwów,

- kontrolę i opiekę nad 40 kobietami, u których mogą wystąpić powikłania w trakcie ciąży, porodu i połogu,

- sprawowanie nadzoru i opieki nad co najmniej 40 ciężarnymi,

- sprawowanie nadzoru i opieki włącznie z przeprowadzeniem badań nad 100 położnicami i zdrowymi noworodkami,

- prowadzenie obserwacji i sprawowanie opieki nad noworodkami niedonoszonymi, przenoszonymi, z niską masą urodzeniową oraz chorymi,

- sprawowanie opieki nad kobietami z objawami patologicznymi - ginekologicznymi i położniczymi.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 180

1. Wychowanie fizyczne 60

2. Język obcy 120

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 760

1. Anatomia 60

2. Fizjologia 60

3. Embriologia i rozwój człowieka 30

4. Genetyka i embriopatie 30

5. Biochemia z biofizyką 30

6. Patologia 45

7. Mikrobiologia z podstawami parazytologii 30

8. Zdrowie publiczne 75

9. Farmakologia 45

10. Psychologia 45

11. Psychologia zdrowia 30

12. Psychoterapia 30

13. Socjologia 30

14. Socjologia zdrowia 30

15. Pedagogika 45

16. Zagadnienia prawne 30

17. Antropologia 30

18. Andragogika 40

19. Radiologia 15

20. Badanie fizykalne 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 4.400

	zajęcia teoretyczne (liczba godzin)	zajęcia praktyczne (liczba godzin)	praktyki zawodowe (godziny/ tygodnie)
1. Filozofia i etyka zawodu położnej	45	---	---
2. Podstawy opieki położniczej	370	440	280/7
3. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna	30	40	40/1
4. Podstawowa opieka zdrowotna	45	80	120/3
5. Diagnostyka w położnictwie i ginekologii	40	40	40/1
6. Położnictwo i pielęgniarstwo położnicze	105	160	200/5
7. Ginekologia i pielęgniarstwo ginekologiczne	75	160	160/4
8. Planowanie rodziny i seksuologia	15	40	40/1
9. Neonatologia i pielęgniarstwo neonatologiczne	60	120	80/2
10. Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne	45	80	80/2
11. Podstawy interny	30	40	40/1
12. Podstawy chirurgii	30	40	40/1
13. Podstawy psychiatrii	15	40	40/1
14. Anestezjologia i intensywna terapia w opiece położniczej	45	40	80/2
15. Rehabilitacja w położnictwie, neonatologii i ginekologii	15	40	40/1
16. Choroby zakaźne w położnictwie	15	---	---
17. Dietetyka	15	---	---
18. Medycyna ratunkowa	15	---	---
19. Przepisy prawne dla zawodu położnej i wymogi europejskie	60	---	---
20. Dydaktyka medyczna	60	40	160/4
21. Organizacja i zarządzanie w położnictwie	60	40	---
22. Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa specjalistycznego	110	80	---
23. Metodologia badań naukowych i seminarium magisterskie	140	---	---
Razem:	1.440	1.520	1.440/36

D. SAMOKSZTAŁCENIE 760

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Anatomia

Budowa ciała ludzkiego. Budowa i rola kości. Budowa miednicy kostnej. Budowa kanału rodnego. Budowa i mechanika mięśni. Narządy bierne i czynne ruchu. Okolice ciała, ściany tułowia i jamy ciała. Anatomia układu nerwowego: ośrodkowego, obwodowego i autonomicznego. Narządy zmysłów. Układ krążenia - serce, krążenie duże i małe, krążenie wrotne, krążenie matczyno-płodowe. Układ chłonny. Układ oddechowy - drogi oddechowe, płuca, opłucna. Układ trawienny. Układ dokrewny. Otrzewna. Przestrzeń zaotrzewnowa. Nadnercza. Układ moczowo-płciowy. Narządy płciowe męskie i żeńskie. Budowa gruczołu piersiowego.

2. Fizjologia

Podstawowe wiadomości w zakresie funkcji życiowych. Neurohormonalna regulacja procesów fizjologicznych. Podstawy elektrofizjologii. Charakterystyka mięśni szkieletowych, gładkich, mięśnia sercowego. Czynność skurczowa macicy. Czucie, ruch, percepcja. Aktywacja mózgu, sen, czuwanie. Wyższe czynności ośrodkowego układu nerwowego. Fizjologia wrażeń zmysłowych. Fizjologia układu dokrewnego. Fizjologia serca. Układ naczyniowy, hemodynamika i autoregulacja tkankowego przepływu krwi. Fizjologia układu oddechowego, mechanika i regulacja oddychania. Krążenie płucne i wymiana gazowa. Krążenie matczyno-płodowe. Fizjologia układu krwiotwórczego. Układ trawienny - czynności motoryczne i wydzielnicze. Trawienie i wchłanianie substancji pokarmowych. Przemiana materii. Fizjologia nerek. Układ renina - angiotensyna. Regulacja równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Fizjologia narządów płciowych. Fizjologia rozrodu. Fizjologia laktacji.

3. Embriologia i rozwój człowieka

Spermatogeneza i spermiogeneza. Owogeneza. Zaplemnienie i zapłodnienie. Wczesne stadia rozwoju człowieka. Rozwój poszczególnych układów i narządów. Rozwój, budowa i funkcja łożyska.

4. Genetyka i embriopatie

Podstawy teorii chromosomowej dziedziczenia i cytogenetyki. Budowa i funkcja komórki. Kariotyp człowieka. Aberracje chromosomów płciowych i autosomalnych oraz ich powstawanie. Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią. Poradnictwo genetyczne. Czynniki mutagenne. Diagnostyka dysmorfologiczna. Podstawowe techniki stosowane w badaniach genetycznych i immunologicznych.

5. Biochemia z biofizyką

Biologiczne podstawy integralności organizmu ludzkiego. Budowa i funkcje związków chemicznych występujących w organizmie ludzkim.

6. Patologia

Podstawowe pojęcia z zakresu patomorfologii ogólnej. Patomorfologia ogólna nowotworów. Patologia narządów płciowych żeńskich i gruczołu piersiowego. Patologia płodu i popłodu. Podstawowe pojęcia z zakresu patofizjologii. Stres. Głód tlenowy. Wstrząs. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej. Zaburzenia termoregulacji. Zaburzenia procesu krzepnięcia. Starzenie się organizmu, śmierć.

7. Mikrobiologia z podstawami parazytologii

Podstawy wirusologii, bakteriologii i parazytologii. Grzyby chorobotwórcze. Charakterystyka drobnoustrojów chorobotwórczych i pasożytów. Epidemiologia, chorobotwórczość, mechanizm zakażenia oraz drogi szerzenia się zakażeń w ustroju. Mikroflora ciała ludzkiego i otoczenia. Organizm i środowisko. Badania mikrobiologiczne.

8. Zdrowie publiczne

Higiena człowieka i środowiska. Zanieczyszczenia biosfery i metody ich ograniczenia. Higiena żywności i żywienia. Higiena nauki i pracy. Zdrowie publiczne - kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia. Podstawowe pojęcia dotyczące zdrowia i choroby. Podstawowe pojęcia epidemiologiczne. Zagrożenia zdrowotne występujące w środowisku zamieszkania, nauki i pracy. Polityka społeczno-zdrowotna państwa. Systemy opieki zdrowotnej - struktura organizacyjna, cele i zadania. Rynek usług zdrowotnych. Źródła finansowania opieki zdrowotnej. Choroby społeczne. Profilaktyka, prewencja chorób - cele, zadania, formy. Programowe działania na rzecz zdrowia w wymiarze regionalnym, ponadregionalnym i międzynarodowym. Struktura i zasoby pielęgniarstwa i położnictwa. System kształcenia i doskonalenia zawodowego położnych. Stanowisko pracy. Obciążenie fizyczne i psychiczne w pracy - stres organizacyjny. Warunki bezpieczeństwa i higieny pracy. Położna jako świadczeniodawca usług, koszty usług.

9. Farmakologia

Podstawy farmakologii ogólnej. Mechanizmy działania leków. Losy leków w organizmie i ich biotransformacja. Farmakologia poszczególnych układów. Krew i środki krwiozastępcze. Podstawy chemioterapii i radioterapii. Środki dezynfekcyjne. Farmakoterapia i fitoterapia w położnictwie, neonatologii i ginekologii. Teratogenne i embriotoksyczne działanie leków. Przenikanie leków przez barierę łożyskową. Leki oksytotyczne i tokolityki. Hormony gonadotropowe i płciowe. Antykoncepcja. Farmakoterapia niepłodności. Hormonalna terapia zastępcza.

10. Psychologia

Determinanty i mechanizmy regulacyjne zachowań człowieka. Procesy poznawcze człowieka. Osobowość. Stres a zdrowie. Choroba i hospitalizacja jako sytuacje trudne. Pomoc psychologiczna. Psychologia postaw i zachowań prokreacyjnych. Psychospołeczne aspekty pokwitania, menstruacji, ciąży, połogu i karmienia piersią, planowania rodziny, menopauzy i senium. Psychospołeczne aspekty wychowania seksualnego i prorodzinnego, problematyki HIV/AIDS. Teorie, modele i koncepcje komunikacji międzyludzkiej. Przekazywanie i przyjmowanie informacji. Sytuacje jatrogenne w relacji położna - pacjent. Specyficzne problemy komunikowania się w okresie dojrzewania, ciąży, narodzin, klimakterium i senium. Techniki redukowania lęku, metody relaksacyjne. Zespół wypalenia zawodowego.

11. Psychologia zdrowia

Orientacja salutogenna w podejściu do zdrowia i choroby - model Antonowsky'ego. Psychologiczne czynniki i mechanizmy sprzyjające utrzymaniu zdrowia: zasoby osobiste, wsparcie społeczne, style życia. Psychologiczne mechanizmy kształcenia zachowań zdrowotnych. Psychologiczne problemy związane z rodzajem choroby lub niepełnosprawności. Psychologiczne problemy personelu medycznego.

12. Psychoterapia

13. Socjologia

Socjologia instytucji i zawodów medycznych. Społeczne uwarunkowania zdrowia i choroby. Społeczne konsekwencje choroby, bezdzietności, ciąży niepożądanej. Struktura i dynamika rodziny. Modele i funkcje rodziny. Społeczne problemy młodocianych i samotnych matek. Niepełnosprawność jako problem społeczny. Odchylenia od normy.

14. Socjologia zdrowia

Kultura - wartości i normy społeczne. Procesy i przemiany życia społecznego. Rodzina w wybranych teoriach socjologicznych. Zachowania w zdrowiu i w chorobie. Naznaczenie społeczne choroby i zjawiska społecznie piętnowane. Społeczne konsekwencje choroby. Społeczne problemy osób niepełnosprawnych.

15. Pedagogika

16. Zagadnienia prawne

Podstawy zagadnień prawnych: system prawa, struktura aktów prawnych, prawa człowieka, wykładnia prawna. Prawo o zakładach opieki zdrowotnej. Prawo ubezpieczeń zdrowotnych. Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej, o samorządzie zawodowym. Prawa pacjenta. Odpowiedzialność w zawodach medycznych - odpowiedzialność cywilna, karna, pracownicza, zawodowa. Podstawy prawa pracy.

17. Antropologia

Antropologia filozoficzna i jej nurty. Fenomenologia człowieka. Duchowość i cielesność człowieka. Świadomość i samoświadomość człowieka. Metafizyka człowieka. Właściwości i struktura ludzkiej osoby. Indywidualna osoba w kręgu społecznej wspólnoty. Humanizm a personalizm.

18. Andragogika

Pedagogika dorosłych - zarys pojęcia. Rozwój ludzi dorosłych. Dorosłość i dojrzałość w kontekście zdrowia i dbałości o nie. Potrzeby i możliwości wychowania ludzi dorosłych. Cele i zadania wychowania ludzi dorosłych. Wychowawcze funkcje zakładów ochrony zdrowia. Samowychowanie. Współczesne problemy wychowania dorosłych a promocja zdrowia.

19. Radiologia

Diagnostyka radiologiczna. Przygotowanie chorego do badań radiologicznych. Radioterapia: rodzaje, wskazania i opieka nad chorym leczonym radioterapią.

20. Badanie fizykalne

Badanie przedmiotowe noworodków, niemowląt oraz osób dorosłych: stan psychiczny, stan ogólny, skóra, oczy, uszy, jama ustna, gardło i szyja, klatka piersiowa i płuca, gruczoły piersiowe, układ sercowo-naczyniowy, brzuch, męskie narządy płciowe, żeńskie narządy płciowe, obwodowy układ krążenia, układ mięśniowo-szkieletowy, układ nerwowy. Dokumentacja kliniczna pacjenta.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Filozofia i etyka zawodu położnej

Przedmiot i kierunki filozofii i ich charakterystyka. Podstawowe założenia epistemologii. Ewolucja podstawowych zagadnień filozoficznych. Antropologia filozoficzna jako źródło refleksji nad człowiekiem. Przedmiot i podmiot etyki. Kodeks etyki położnej. Wartości, normy i oceny moralne. Rodowód ideowo-historyczny etyki położnictwa. Dylematy etyczne w pracy położnej i we współczesnym położnictwie. Odpowiedzialność moralna położnej. Uwarunkowania historyczne i kierunki rozwoju zawodu położnej.

2. Podstawy opieki położniczej

Podstawowe pojęcia i definicje. Historia i kierunki rozwoju opieki zdrowotnej nad kobietą i dzieckiem w Polsce i na świecie. Współczesne kierunki rozwoju opieki perinatalnej. Zasady trójpoziomowej organizacji opieki perinatalnej. Rola społeczno-zawodowa położnej. Modele organizowania opieki położniczej i pracy położnej. Standardy i procedury postępowania -jakość opieki położniczej. Metody, sposoby, zasady, techniki i procedury stosowane w opiece nad ciężarną, rodzącą, położnicą i jej dzieckiem oraz nad kobietą chorą ginekologicznie. Udział i odpowiedzialność położnej w procesie diagnozowania, leczenia i rehabilitacji. Rola położnej w zespole interdyscyplinarnym. Proces pielęgnowania jako metoda pracy położnej; etapy, formułowanie diagnoz, planowanie i ocena opieki, dokumentacja. Charakterystyka wybranych modeli pielęgnowania. Badanie położnicze zewnętrzne i wewnętrzne. Usytuowanie płodu w macicy, ocena sytuacji położniczej, mechanizm i sposoby prowadzenia porodu fizjologicznego i patologicznego, obroty położnicze, zasady postępowania w porodach operacyjnych. Postępowanie w krwotokach w położnictwie. Diagnostyka śródporodowa. Zasady opieki położniczej podczas porodu. Psychoprofilaktyka porodu, problem bólu porodowego; metody łagodzenia, pozycje i udogodnienia porodowe, bezpieczne macierzyństwo, oczekiwania kobiety i rodziny. Poród rodzinny, naturalny. Prowadzenie porodu z uwzględnieniem aktualnych wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia i Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Położnictwa i Ginekologii.

3. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna

Paradygmaty zdrowia. Zachowania zdrowotne i czynniki kształtujące stan zdrowia. Ocena stanu zdrowia. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna w systemie opieki zdrowotnej. Metody kształtowania zachowań zdrowotnych. Modele promocji zdrowia. Programy promocji zdrowia. Organizacja i funkcjonowanie szkoły rodzenia.

4. Podstawowa opieka zdrowotna

Rozwój, organizacja i zadania podstawowej opieki zdrowotnej w Polsce. Rola położnej środowiskowej, rodzinnej w zespole podstawowej opieki zdrowotnej. Kompetencje położnej rodzinnej. Specyfika opieki nad kobietą i jej rodziną w środowisku zamieszkania, nauki i pracy. Opieka położniczo-ginekologiczna, diagnoza środowiskowa i dokumentowanie działań. Rodzina jako podmiot opieki, działania położnej w sytuacji kryzysu rodziny. Udział położnej w realizacji zadań wynikających z programów polityki zdrowotnej.

5. Diagnostyka w położnictwie i ginekologii

Badanie kliniczne. Metody pobierania i sposoby postępowania z materiałem do badań. Interpretacja wyników. Badanie ekosystemu pochwy. Cytodiagnostyka, kolposkopia, badanie patomorfologiczne. Ultrasonografia. Kardiotokografia. Diagnostyka endokrynologiczna, badania biochemiczne. Badania serologiczne. Laparoskopia, histeroskopia, histerosalpingografia, amnioskopia, fetoskopia. Amniocenteza, kordocenteza. Densytometria. Samobadanie piersi, mammografia, sonomammografia. Diagnostyka radiologiczna. Podstawy fizyczne i techniczne, artefakty badań ultrasonograficznych. Ultrasonografia jamy brzusznej. Ultrasonografia śródoperacyjna. Ultrasonografia wykonywana poprzez krocze i przedsionek pochwy. Ultrasonografia przezpochwowa. Przezpochwowa ultrasongrafia dopplerowska (techniki: "kolorowego" Dopplera oraz fali pulsacyjnej). Trójwymiarowa ultrasonografia przezpochwowa. Ultrasonografia przezodbytnicza. Ultrasonografia w opiece przedporodowej.

6. Położnictwo i pielęgniarstwo położnicze

Rozpoznanie i przebieg ciąży prawidłowej. Udział położnej w monitorowaniu stanu ogólnego i położniczego ciężarnej w przebiegu ciąży fizjologicznej. Patologia ciąży. Ocena ryzyka położniczego. Poród patologiczny. Udział położnej w profilaktyce i czynnościach diagnostyczno-leczniczych w przypadku powikłanego przebiegu ciąży i porodu, chorób wynikających z reakcji organizmu kobiety na ciążę i chorób niepołożniczych. Połóg prawidłowy. Patologia połogu. Karmienie piersią. Opieka nad położnicą i jej dzieckiem w fizjologicznym przebiegu połogu, w patologicznym przebiegu połogu i w przypadku współistnienia chorób matki. Standardy postępowania w położnictwie. Dokumentacja medyczna. Najnowsze osiągnięcia w zakresie psychoprofilaktyki położniczej. Program edukacji społeczeństwa na temat czynników ryzyka perinatalnego. Zasady opieki nad rodzicami w okresie prokreacji. Współczesne tendencje w prowadzeniu porodu. Psychologiczne problemy macierzyństwa. Promocja karmienia naturalnego. Współczesne metody regulacji urodzeń. Poradnictwo genetyczne. Zagrożenia dla ciężarnej i jej dziecka wynikające z powikłań w przebiegu ciąży. Diagnostyka i terapia wewnątrzmaciczna płodu. Monitorowanie i opieka nad kobietą po zapłodnieniu "in vitro". Psychologiczne problemy macierzyństwa. Promocja karmienia naturalnego. Współczesne metody regulacji poczęć. Poradnictwo genetyczne. Zagrożenia dla ciężarnej i jej dziecka wynikające z powikłań w przebiegu ciąży. Diagnostyka i terapia wewnątrzmaciczna płodu. Opieka nad kobietą ciężarną niepełnosprawną. Banki komórek macierzystych - zasady funkcjonowania.

7. Ginekologia i pielęgniarstwo ginekologiczne

Ginekologia wieku rozwojowego. Nieprawidłowości budowy i wady rozwojowe narządów płciowych, ciała obce w narządzie rodnym, stany zapalne zewnętrznych narządów płciowych. Okres dojrzałości płciowej. Przygotowanie kobiet do samoobserwacji i samoopieki. Udział położnej w przygotowaniu rodziny do pełnienia funkcji prokreacyjnej. Niepłodność kobieca. Niepłodność męska. Wybrane elementy andrologii. Współudział położnej w diagnozowaniu i leczeniu niepłodności małżeńskiej. Specyfika pielęgnowania w schorzeniach ginekologicznych. Choroby przenoszone drogą płciową. Endometrioza. Klimakterium i senium. Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą w różnych okresach życia. Zaburzenia statyki narządu rodnego. Wysiłkowe nietrzymanie moczu. Rola i zadania położnej w przygotowaniu psychofizycznym pacjentki do badań i zabiegów diagnostycznych, operacyjnych. Metody operacyjne wykorzystywane w ginekologii. Epidemiologia i etiopatogeneza chorób nowotworowych narządów płciowych żeńskich i sutka. Udział położnej w profilaktyce, diagnostyce i terapii nowotworów narządów płciowych żeńskich i sutka. Opieka nad kobietą z nowotworem narządów płciowych z uwzględnieniem specyfiki pielęgnowania przed i po terapii. Mastektomia - pielęgnowanie przed i po operacji. Grupy wsparcia. Opieka nad chorą w terminalnej fazie choroby nowotworowej. Udział położnej w terapii bólu. Współczesne trendy w hormonalnej terapii zastępczej. Opieka ginekologiczna nad kobietą zarażoną wirusem HIV i chorą na AIDS. Opieka nad kobietą po zabiegach ginekologicznych. Współczesne trendy w leczeniu niepłodności.

8. Planowanie rodziny i seksuologia

Przygotowanie do pełnienia funkcji prokreacyjnej i rodzicielstwa. Etapy planowania rodziny. Niepowodzenia w prokreacji. Planowanie poczęć: naturalne metody sterowania płodnością, hormonalne środki antykoncepcyjne, wkładki domaciczne, mechaniczne i chemiczne środki antykoncepcyjne. Płodność po porodzie i po odstawieniu antykoncepcji. Skuteczność, zalety i wady różnych metod sterowania płodnością. Mechanizmy regulujące funkcje seksualne. Granice norm i patologii seksualnych. Modele seksualności człowieka. Aktywność seksualna w różnych okresach życia. Zaburzenia i patologie seksualne. Przemoc seksualna.

9. Neonatologia i pielęgniarstwo neonatologiczne

Czynniki warunkujące prawidłowy rozwój prenatalny i postnatalny. Specyfika opieki pielęgniarskiej nad noworodkiem. Charakterystyka noworodków uwzględniająca wiek płodowy i urodzeniową masę ciała. Stany przejściowe okresu noworodkowego. Szczepienia w okresie noworodkowym. Noworodek niedojrzały. Metoda kangura. Noworodek z hipotrofią. Patologia okresu noworodkowego. Postępowanie z noworodkiem z urazem okołoporodowym. Monitorowanie stanu noworodka. Transport noworodka. Epidemiologia i etiologia zakażeń w oddziałach noworodkowych. Zapobieganie zakażeniom w oddziałach noworodkowych. Badania i zabiegi diagnostyczne oraz terapeutyczne u noworodków. Normy badań stosowanych w neonatologii. Intensywny nadzór nad noworodkiem. Farmakoterapia okresu noworodkowego. Opieka nad noworodkiem w domu. Diagnostyka zaburzeń słuchu u dzieci oraz nowoczesne standardy postępowania terapeutycznego. Jakość opieki w neonatologii. Opieka nad noworodkiem z ciąży ryzyka i porodu patologicznego.

10. Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne

Specyfika opieki pielęgniarskiej nad dzieckiem. Udział położnej w wybranych działaniach profilaktycznych. Ostre i przewlekłe zaburzenia w odżywianiu. Stany niedoborowe. Pielęgnowanie dzieci z wadami wrodzonymi. Przygotowanie dziecka do badań diagnostycznych. Opieka nad dzieckiem chorym w wybranych schorzeniach. Problemy pielęgnacyjne i psychospołeczne dzieci z porażeniem mózgowym. Problemy dziecka hospitalizowanego. Pielęgnowanie dzieci z wadami wrodzonymi. Opieka nad dzieckiem z chorobami alergicznymi i zaburzeniami odporności. Psychospołeczne problemy dziecka z chorobą przewlekłą i niepełnosprawnego.

11. Podstawy interny

Etiologia, patogeneza i obraz kliniczny, metody diagnostyki i terapii. Pielęgnowanie chorych w schorzeniach układu oddechowego, pokarmowego, moczowego, sercowo-naczyniowego, krwiotwórczego i dokrewnego oraz z chorobami metabolicznymi i narządu ruchu.

12. Podstawy chirurgii

Przygotowanie chorego do zabiegu operacyjnego w trybie nagłym i planowym oraz w chirurgii ambulatoryjnej. Pielęgnowanie chorego po zabiegu operacyjnym. Zapobieganie powikłaniom pooperacyjnym. Zapobieganie zakażeniom w chirurgii. Choroby żył. Kamica dróg moczowych i żółciowych. Pielęgnowanie chorych po przebytym urazie. Zabiegi operacyjne w ciąży.

13. Podstawy psychiatrii

Ustawodawstwo dotyczące ochrony zdrowia psychicznego. Zaburzenia psychiczne związane ze sferą prokreacji. Zaburzenia i choroby psychiczne w okresie ciąży. Depresje poporodowe. Psychozy poporodowe. Zespoły lękowe. Zaburzenia psychiczne w okresie klimakterium i senium.

14. Anestezjologia i intensywna terapia w opiece położniczej

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne. Rodzaje znieczulenia. Znieczulenie ciężarnej i rodzącej. Łagodzenie bólu w położnictwie i ginekologii. Zasady postępowania w stanach zagrożenia życia: nagłe zatrzymanie krążenia, wstrząs, krwotok, ostra niewydolność oddechowa, ostre zatrucia, ostra niewydolność nerek. Intensywna terapia noworodka. Intensywny nadzór bezprzyrządowy i przyrządowy. Udział położnej w intensywnym nadzorze. Opieka nad ciążą wysokiego ryzyka - cukrzyca, wady serca, nadczynność tarczycy. Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne. Pielęgnacja dostępów naczyniowych (żylnych i tętniczych). Odżywianie enteralne i parenteralne w intensywnej terapii. Nagłe stany w położnictwie i ginekologii - rozpoznanie, postępowanie.

15. Rehabilitacja w położnictwie, neonatologii i ginekologii

Cele i zadania rehabilitacji kompleksowej. Rola i zadania położnej w realizacji procesu rehabilitacji. Fizjoterapia w ciąży, porodzie i połogu. Fizjoterapia w okresie noworodkowym. Kinezystymulacja w połogu fizjologicznym i po cięciu cesarskim. Fizjoprofilaktyka w ginekologii. Rehabilitacja po operacjach ginekologicznych. Rehabilitacja po mastektomii i operacjach odtwórczych.

16. Choroby zakaźne w położnictwie

Mechanizmy zakażenia płodu. Choroby bakteryjne: listerioza, bruceloza, zakażenia pochwowe - rzeżączka. Choroby pasożytnicze: kiła, toksoplazmoza. Choroby wirusowe: różyczka, opryszczka, grypa, cytomegalia, ospa, półpasiec. AIDS. Wirusowe zapalenie wątroby.

17. Dietetyka

Podstawy żywienia dietetycznego, rodzaje diet. Zróżnicowanie diet u dzieci i dorosłych. Żywienie człowieka w zdrowiu i chorobie. Dieta kobiety ciężarnej, karmiącej. Żywienie chorych ze zwiększonym katabolizmem.

18. Medycyna ratunkowa

Standardy postępowania przedszpitalnego w medycynie ratunkowej. Pomoc przedszpitalna w obrażeniach głowy, szyi, klatki piersiowej i brzucha. Swoiste zespoły chorobowe.

19. Przepisy prawne dla zawodu położnej i wymogi europejskie

Zawód położnej w świetle przepisów Unii Europejskiej. Współczesne kierunki opieki położniczej. System opieki położniczej w wybranych krajach europejskich. System opieki położniczej w Stanach Zjednoczonych. System i stan badań w opiece położniczej i ginekologicznej. System podstawowego i wyższego kształcenia położnych w wybranych krajach Europy Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. Międzynarodowe standardy kształcenia położnych. Międzynarodowe Stowarzyszenie Położnych (ICM) - konstytucja, struktura, rola, zadania. Polskie Towarzystwo Położnych - statut, rola, zadania.

20. Dydaktyka medyczna

Realizacjia zamierzeń nauczyciela w procesie dydaktycznym. Konstruowanie strategii nauczania - uczenia się. Zasady nauczania. Struktura programu. Cele nauczania. Taksonomia celów. Projektowanie celów nauczania. Teorie doboru treści nauczania. Dobór treści nauczania. Pomiar dydaktyczny, pomoce dydaktyczne. Przegląd metod i technik nauczania - uczenia się i wychowania zdrowotnego. Jednostka dydaktyczna, pojęcie, struktura, typologia. Hospitacja - pojęcie, cele, organizacja. Proces kontroli i oceny. Tradycyjne i nowoczesne formy kontroli nauczania i zasady ich stosowania. Egzamin z przygotowania zawodowego. Metoda kooperatywnego uczenia się jako źródło tworzenia nowych relacji nauczyciel - student. Twórczość w pracy nauczyciela. Projektowanie nauczania pielęgniarstwa. Zajęcia dydaktyczne w ramach różnych przedmiotów nauczania w zakresie pielęgniarstwa i opieki położniczej. Zasady edukacji zdrowotnej. Konstruowanie strategii kształcenia i edukacji zdrowotnej. Przegląd metod i technik edukacji zdrowotnej. Szkoły promujące zdrowie. Ewaluacja i pomiar w edukacji zdrowotnej. Środki masowego przekazu. Warsztat edukacji zdrowotnej.

21. Organizacja i zarządzanie w położnictwie

Zarządzanie - nauka i praktyka. Szkoła prakseologiczna, systemowa, sytuacyjna. Funkcje kierownicze. Proces decyzyjny. Style zarządzania. Doskonalenie organizacji: strategia, zmiana, konflikt. Modele finansowania opieki zdrowotnej. Planowanie, finansowanie i monitoring usług zdrowotnych. Wybrane analizy finansowe i ekonomiczne. Marketing usług zdrowotnych.

Znaczenie zasobów ludzkich w organizacji. Szacowanie zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską i położniczą oraz liczbę kadr pielęgniarskich i położniczych na poziomie oddziału szpitalnego i podstawowej opieki zdrowotnej. Nabór, dobór pracowników. Programowanie adaptacji społeczno-zawodowej. Rozwój pracowników, doskonalenie, kariera zawodowa. Motywowanie, ocena pracy. Ergonomiczna analiza pracy. Usprawnianie metod pracy w ochronie zdrowia. Zarządzanie jakością.

Zakres działania współczesnej ochrony zdrowia. Organizacja systemów opieki zdrowotnej w wybranych krajach świata. Podstawy organizacji narodowego systemu opieki zdrowotnej. System opieki zdrowotnej w Polsce. Opieka zdrowotna w Polsce. Instytucja lekarza rodzinnego w warunkach rynkowych i pozarynkowych źródeł finansowania ochrony zdrowia.

22. Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa specjalistycznego

Opieka nad chorą z zaburzeniami metabolicznymi i endokrynologicznymi, chorobami układu krążenia i naczyń, układu oddechowego, nerwowego i zaburzeniami psychicznymi. Opieka paliatywna.

23. Metodologia badań naukowych i seminarium magisterskie

Przedmiot i cel badań. Metody i techniki badań. Zasady interpretacji danych empirycznych. Konstrukcja opracowań i projektów. Etapy postępowania badawczego. Etyka w badaniach naukowych.

D. SAMOKSZTAŁCENIE

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku położnictwo trwają nie mniej niż 3 lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi 4.780, w tym 4.600 godzin kształcenia zawodowego, tj. 2.300 godzin kształcenia praktycznego i 2.300 godzin kształcenia teoretycznego. W ramach kształcenia teoretycznego uczelnia może organizować samokształcenie w wymiarze nie większym niż 760 godzin.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent powinien być przygotowany do samodzielnego odgrywania roli zawodowej i powinien posiadać:

- wiedzę w zakresie nauk medycznych, w szczególności medycyny perinatalnej, neonatologii, ginekologii i pielęgniarstwa, nauk humanistycznych i społecznych,

- umiejętność współdziałania w zespole interdyscyplinarnym w zakresie profilaktyki oraz w procesie diagnozowania, leczenia i rehabilitacji w odniesieniu do wymienionych grup pacjentów,

- umiejętność inicjowania i wspierania działań kobiety i jej rodziny na rzecz promowania zdrowia i podnoszenia poziomu zdrowotności społeczeństwa,

- umiejętność działania zgodnie z zasadami etyki ogólnej i zawodowej oraz holistycznego podejścia do pacjenta z poszanowaniem i respektowaniem jego praw.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 180

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 600

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 3.240

w tym: zajęcia teoretyczne 940

zajęcia praktyczne 1.180

praktyki zawodowe 1.120

D. SAMOKSZTAŁCENIE¹⁾ 760

RAZEM: 4.780

¹⁾ Samokształcenie rozumiane jako nauka własna studenta pod nadzorem uczelni.

IV. ZAJĘCIA PRAKTYCZNE I PRAKTYKI ZAWODOWE

W ramach praktyk zapewnia się studentowi realizację zajęć obejmujących:

- poradnictwo dla kobiet ciężarnych, łącznie z przeprowadzeniem co najmniej 100 badań prenatalnych,

- sprawowanie nadzoru i opieki nad co najmniej 40 rodzącymi,

- przyjęcie 40 porodów, a w przypadku gdy liczba rodzących jest mniejsza - co najmniej 30 porodów pod warunkiem aktywnego udziału w 20 innych porodach,

- aktywny udział w porodzie z położenia miednicowego, a w przypadku gdy jest to niemożliwe - asystowanie w warunkach symulowanych,

- wykonanie nacięcia krocza i zakładanie szwów,

- kontrolę i opiekę nad 40 kobietami u których mogą wystąpić powikłania w trakcie ciąży, porodu i połogu,

- sprawowanie nadzoru i opieki nad co najmniej 40 ciężarnymi,

- sprawowanie nadzoru i opieki włącznie z przeprowadzeniem badań nad 100 położnicami i zdrowymi noworodkami,

- prowadzenie obserwacji i sprawowanie opieki nad noworodkami niedonoszonymi, przenoszonymi, z niską masą urodzeniową oraz chorymi,

- sprawowanie opieki nad kobietami z objawami patologicznymi - ginekologicznymi i położniczymi.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIE GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 180

1. Wychowanie fizyczne 60

2. Język obcy 120

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 600

1. Anatomia 60

2. Fizjologia 60

3. Embriologia i rozwój człowieka 30

4. Genetyka i embriopatie 30

5. Biochemia z biofizyką 30

6. Patologia 45

7. Mikrobiologia z podstawami parazytologii 30

8. Zdrowie publiczne 75

9. Farmakologia 45

10. Psychologia 45

11. Socjologia 30

12. Pedagogika 45

13. Zagadnienia prawne 30

14. Badanie fizykalne 30

15. Radiologia 15

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 3.240

	zajęcia teoretyczne (liczba godzin)	zajęcia praktyczne (liczba godzin)	praktyki zawodowe (godziny/ tygodnie)
1. Filozofia i etyka zawodu położnej	45	-	-
2. Podstawy opieki położniczej	370	440	280/7
3. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna	30	40	40/1
4. Podstawowa opieka zdrowotna	30	80	120/3
5. Diagnostyka w położnictwie i ginekologii	20	20	-
6. Położnictwo i pielęgniarstwo położnicze	90	120	160/4
7. Ginekologia i pielęgniarstwo ginekologiczne	60	120	120/3
8. Planowanie rodziny i seksuologia	15	40	40/1
9. Neonatologia i pielęgniarstwo neo- natologiczne	45	80	80/2
10. Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne	30	40	80/2
11. Podstawy interny	30	40	40/1
12. Podstawy chirurgii	30	40	40/1
13. Podstawy psychiatrii	15	40	40/1
14. Anestezjologia i intensywna terapia w opiece położniczej	15	40	40/1
15. Rehabilitacja w położnictwie i ginekologii	15	40	40/1
16. Choroby zakaźne w położnictwie	15	-	-
17. Dietetyka	15	-	-
18. Metodologia badań naukowych i seminarium licencjackie	70	-	-
Razem:	940	1.180	1.120/28

D. SAMOKSZTAŁCENIE 760

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Anatomia

Budowa ciała ludzkiego. Budowa i rola kości. Budowa miednicy kostnej. Budowa kanału rodnego. Budowa i mechanika mięśni. Narządy bierne i czynne ruchu. Okolice ciała, ściany tułowia i jamy ciała. Anatomia układu nerwowego: ośrodkowego, obwodowego i autonomicznego. Narządy zmysłów. Układ krążenia: serce, krążenie duże i małe, krążenie wrotne, krążenie matczyno-płodowe. Układ chłonny. Układ oddechowy: drogi oddechowe, płuca, opłucna. Układ trawienny. Układ dokrewny. Otrzewna. Przestrzeń zaotrzewnowa. Nadnercza. Układ moczowo-płciowy. Narządy płciowe męskie i żeńskie. Budowa gruczołu piersiowego.

2. Fizjologia

Podstawowe wiadomości w zakresie funkcji życiowych. Neurohormonalna regulacja procesów fizjologicznych. Podstawy elektrofizjologii. Charakterystyka mięśni szkieletowych, gładkich, mięśnia sercowego. Czynność skurczowa macicy. Czucie, ruch, percepcja. Aktywacja mózgu, sen, czuwanie. Wyższe czynności ośrodkowego układu nerwowego. Fizjologia wrażeń zmysłowych. Fizjologia układu dokrewnego. Fizjologia serca. Układ naczyniowy, hemodynamika i autoregulacja tkankowego przepływu krwi. Fizjologia układu oddechowego, mechanika i regulacja oddychania. Krążenie płucne i wymiana gazowa. Krążenie matczyno-płodowe. Fizjologia układu krwiotwórczego. Układ trawienny - czynności motoryczne i wydzielnicze. Trawienie i wchłanianie substancji pokarmowych. Przemiana materii. Fizjologia nerek. Układ renina-angiotensyna. Regulacja równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Fizjologia narządów płciowych. Fizjologia rozrodu. Fizjologia laktacji.

3. Embriologia i rozwój człowieka

Spermatogeneza i spermiogeneza. Owogeneza. Zaplemnienie i zapłodnienie. Wczesne stadia rozwoju człowieka. Rozwój poszczególnych układów i narządów. Rozwój, budowa i funkcja łożyska.

4. Genetyka i embriopatie

5. Biochemia z biofizyką

Biologiczne podstawy integralności organizmu ludzkiego. Budowa i funkcje związków chemicznych występujących w organizmie ludzkim.

6. Patologia

7. Mikrobiologia z podstawami parazytologii

8. Zdrowie publiczne

9. Farmakologia

10. Psychologia

Determinanty i mechanizmy regulacyjne zachowań człowieka. Procesy poznawcze człowieka. Osobowość. Stres a zdrowie. Choroba i hospitalizacja jako sytuacje trudne. Pomoc psychologiczna. Psychologia postaw i zachowań prokreacyjnych. Psychospołeczne aspekty pokwitania, menstruacji, ciąży, połogu i karmienia piersią, planowania rodziny, menopauzy i senium. Psychospołeczne aspekty wychowania seksualnego i prorodzinnego. Teorie, modele i koncepcje komunikacji międzyludzkiej. Przekazywanie i przyjmowanie informacji. Sytuacje jatrogenne w relacji położna - pacjent. Specyficzne problemy komunikowania się w okresie dojrzewania, ciąży, narodzin, klimakterium i senium. Techniki redukowania lęku, metody relaksacyjne. Zespół wypalenia zawodowego.

11. Socjologia

12. Pedagogika

13. Zagadnienia prawne

Podstawy zagadnień prawnych: system prawa, struktura aktów prawnych, prawa człowieka, wykładnia prawna. Prawo o zakładach opieki zdrowotnej. Prawo ubezpieczeń zdrowotnych. Ustawodawstwo zawodowe. Prawa pacjenta. Odpowiedzialność w zawodach medycznych: odpowiedzialność cywilna, karna, pracownicza, zawodowa. Podstawy prawa pracy.

14. Badanie fizykalne

15. Radiologia

Diagnostyka radiologiczna. Przygotowanie chorego do badań radiologicznych. Radioterapia: rodzaje, wskazania i opieka nad chorym leczonym radioterapią. Chemioterapia nowotworów.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Filozofia i etyka zawodu położnej

2. Podstawy opieki położniczej

3. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna

4. Podstawowa opieka zdrowotna

Rozwój, organizacja i zadania podstawowej opieki zdrowotnej w Polsce. Rola położnej środowiskowej, rodzinnej w zespole podstawowej opieki zdrowotnej. Kompetencje położnej środowiskowej, rodzinnej. Specyfika opieki nad kobietą i jej rodziną w środowisku zamieszkania, nauki i pracy. Opieka położniczo-ginekologiczna, diagnoza środowiskowa i dokumentowanie działań. Rodzina jako podmiot opieki, działania położnej w sytuacji kryzysu rodziny. Udział położnej w realizacji zadań wynikających z programów polityki zdrowotnej.

5. Diagnostyka w położnictwie i ginekologii

6. Położnictwo i pielęgniarstwo położnicze

7. Ginekologia i pielęgniarstwo ginekologiczne

Ginekologia wieku rozwojowego. Nieprawidłowości budowy i wady rozwojowe narządów płciowych, ciała obce w narządzie rodnym, stany zapalne zewnętrznych narządów płciowych. Okres dojrzałości płciowej. Przygotowanie kobiet do samoobserwacji i samoopieki. Udział położnej w przygotowaniu rodziny do pełnienia funkcji prokreacyjnej. Niepłodność kobieca. Niepłodność męska. Wybrane elementy andrologii. Współudział położnej w diagnozowaniu i leczeniu niepłodności małżeńskiej. Specyfika pielęgnowania w schorzeniach ginekologicznych. Profilaktyka, leczenie, pielęgnowanie, prewencja - stany zapalne narządów płciowych, choroby przenoszone drogą płciową. Endometrioza. Klimakterium i senium. Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą w różnych okresach życia. Zaburzenia statyki narządu rodnego. Wysiłkowe nietrzymanie moczu. Nowotwory łagodne narządów płciowych oraz sutka. Rola i zadania położnej w przygotowaniu psychofizycznym pacjentki do badań i zabiegów diagnostycznych, operacyjnych i pielęgnacja po operacjach ginekologicznych. Metody operacyjne wykorzystywane w ginekologii. Epidemiologia i etiopatogeneza chorób nowotworowych narządów płciowych żeńskich i sutka. Udział położnej w profilaktyce, diagnostyce i terapii nowotworów narządów płciowych żeńskich i sutka. Opieka nad kobietą z nowotworem narządów płciowych z uwzględnieniem specyfiki pielęgnowania przed i po terapii. Radioterapia - rodzaje, wskazania i opieka nad chorym leczonym radioterapią. Mastektomia - pielęgnowanie przed i po operacji. Grupy wsparcia. Opieka nad chorą w terminalnej fazie choroby nowotworowej. Udział położnej w terapii bólu.

8. Planowanie rodziny i seksuologia

Przygotowanie do pełnienia funkcji prokreacyjnej i rodzicielstwa. Etapy planowania rodziny. Niepowodzenia w prokreacji. Planowanie urodzeń: naturalne metody sterowania płodnością, hormonalne środki antykoncepcyjne, wkładki domaciczne, mechaniczne i chemiczne środki antykoncepcyjne. Płodność po porodzie i po odstawieniu antykoncepcji. Skuteczność, zalety i wady różnych metod sterowania płodnością. Mechanizmy regulujące funkcje seksualne. Granice norm i patologii seksualnych.

9. Neonatologia i pielęgniarstwo neonatologiczne

10. Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne

Specyfika opieki pielęgniarskiej nad dzieckiem. Udział położnej w wybranych działaniach profilaktycznych. Ostre i przewlekłe zaburzenia w odżywianiu. Stany niedoborowe. Pielęgnowanie dzieci z wadami wrodzonymi. Przygotowanie dziecka do badań diagnostycznych. Opieka nad dzieckiem chorym w wybranych chorobach, oparzeniach. Problemy pielęgnacyjne i psychospołeczne dzieci z porażeniem mózgowym. Problemy dziecka hospitalizowanego.

11. Podstawy interny

Etiologia, patogeneza i obraz kliniczny, metody diagnostyki i terapii, pielęgnowanie chorych w schorzeniach układu oddechowego, pokarmowego, moczowego, sercowo-naczyniowego, krwiotwórczego i dokrewnego oraz z chorobami metabolicznymi i narządu ruchu.

12. Podstawy chirurgii

13. Podstawy psychiatrii

14. Anestezjologia i intensywna terapia w opiece położniczej

Podstawowe pojęcia. Pomoc doraźna. Rodzaje znieczulenia. Analgezja dożylna i domięśniowa. Analgezja wziewna. Znieczulenie przewodowe. Znieczulenie ciężarnej i rodzącej. Ból porodowy. Zasady postępowania w stanach zagrożenia życia: nagłe zatrzymanie krążenia, wstrząs, krwotok, ostra niewydolność oddechowa, ostre zatrucia, ostra niewydolność nerek. Intensywna terapia noworodka. Intensywny nadzór bezprzyrządowy i przyrządowy. Udział położnej w intensywnym nadzorze. Opieka nad ciążą wysokiego ryzyka - cukrzyca, wady serca, nadczynność tarczycy.

15. Rehabilitacja w położnictwie, neonatologii i ginekologii

16. Choroby zakaźne w położnictwie

17. Dietetyka

18. Metodologia badań naukowych i seminarium licencjackie

Przedmiot i cel badań. Metody i techniki badań. Zasady interpretacji danych empirycznych. Konstrukcja opracowań i projektów. Prawa autorskie. Etapy postępowania badawczego.

D. SAMOKSZTAŁCENIE

VII. ZALECENIA

Egzamin dyplomowy kończący studia zawodowe powinien składać się z części teoretycznej, w tym obrony pracy licencjackiej, i części praktycznej.

Załącznik Nr 7

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

towaroznawstwo

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku towaroznawstwo trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi nie mniej niż 3.200, w tym 1.380 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku towaroznawstwo otrzymuje tytuł zawodowy magistra lub magistra inżyniera.

Absolwenci tego kierunku posiadają kwalifikacje do prowadzenia własnych przedsiębiorstw, pełnienia funkcji kierowniczych i kontrolnych w organizacjach gospodarczych, pracy nad projektowaniem, ochroną i kontrolą jakości, opracowaniem standardów i atestacją wyrobów, a także do rozwiązywania tych problemów w różnych sferach obrotu towarowego. Absolwenci są przygotowani do pracy w różnych segmentach gospodarki narodowej, zwłaszcza w rolnictwie, przemyśle, handlu, transporcie, gospodarce magazynowej, oddziałach kontroli towarowo-celnej oraz sanitarnej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 270

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 510

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 600

Razem: 1.380

IV. PRAKTYKI

Dla tego kierunku nie ustala się obligatoryjnej formy praktyki.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 270

1. Języki obce 120

2. Przedmioty humanistyczne lub ogólnokształcące 60

3. Wychowanie fizyczne 90

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 510

1. Mikroekonomia 60

2. Makroekonomia 60

3. Matematyka 90

4. Statystyka 60

5. Informatyka 60

6. Rachunkowość 30

7. Finanse przedsiębiorstw 30

8. Podstawy marketingu 30

9. Podstawy organizacji i zarządzania 60

10. Encyklopedia prawa 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 600

1. Chemia z fizyką 180

2. Towaroznawstwo 210

3. Biochemia i mikrobiologia 60

4. Opakowalnictwo i przechowalnictwo 60

5. Sterowanie jakością 60

6. Statystyczna kontrola jakości 30

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Mikroekonomia

Rynek - jego elementy i mechanizm. Podstawy decyzji ekonomicznych: konsumenta, producenta. Konkurencja doskonała. Monopol. Konkurencja monopolistyczna. Oligopol. Rynek czynników produkcji.

2. Makroekonomia

Państwo. Rachunek dochodu narodowego. Budżet. Podatki. System pieniężno-kredytowy. Rynek towarowy. Rynek pieniężny. Popyt globalny. Inflacja i bezrobocie. Wzrost gospodarczy i wahania koniunkturalne.

3. Matematyka

4. Statystyka

Elementy rachunku prawdopodobieństwa. Teoria i praktyka badań statystycznych. Metody statystyczne analizy struktury zjawisk. Metody statystyczne analizy współzależności zjawisk. Metody statystyczne analizy dynamiki zjawisk.

5. Informatyka

Sprzęt komputerowy. Budowa i działanie komputera. Języki programowania. Przetwarzanie numeryczne i systemowe. Projektowanie systemów informatycznych. Budowa sieci lokalnych i zdalnych. Komputeryzacja przedsiębiorstwa.

6. Rachunkowość

Regulacje prawne i standardy międzynarodowe rachunkowości. Operacje gospodarcze i ich wpływ na bilans. Bilansowanie majątku, zobowiązań i kapitału własnego. Wycena składników majątkowych. Rachunek wyników. Rachunek przepływów kapitału. Analiza efektywności ekonomicznej i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

7. Finanse przedsiębiorstw

8. Podstawy marketingu

Geneza marketingu. Rynek i jego elementy. System informacji marketingowej. Segmentacja rynku. Polityka produktu. Polityka cen. Dystrybucja produktów. Promocja.

9. Podstawy organizacji i zarządzania

Rozwój nauki organizacji i zarządzania. Etapy zarządzania. Rodzaje problemów i decyzji kierowniczych. Organizacja jako system techniczno-społeczny. Kadry i gospodarka zasobami ludzkimi. Pojęcie i rodzaje kontroli działalności organizacji. Instrumentalizacja zarządzania.

10. Encyklopedia prawa

Podstawowe pojęcia prawne. Wymiar sprawiedliwości. Wybrane zagadnienia prawa karnego. Elementy prawa cywilnego. Prawo własności. Zarządzanie. Umowa sprzedaży i odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Postępowanie cywilne.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Chemia z fizyką

Budowa atomu, jądra, powłok elektronowych. Wiązania chemiczne. Budowa cząsteczek związków nieorganicznych i organicznych. Reaktywność chemiczna związków a ich budowa. Główne typy oraz metody przemysłowe otrzymywania ważniejszych związków organicznych. Zasoby naturalne pierwiastków chemicznych, ich związków i związków organicznych. Roztwory. Analiza instrumentalna: podstawowa aparatura analityczna, jej budowa i zastosowanie. Termodynamika. Fizyka: dynamika i właściwości sprężyste materiałów, mechanika płynów, elektryczność i magnetyzm, drgania i fale, falowe właściwości materii.

2. Towaroznawstwo

Towaroznawstwo artykułów spożywczych. Podstawowe składniki chemiczne produktów spożywczych. Surowce i produkty pochodzenia roślinnego. Cukier, miód, wyroby cukiernicze i wyroby przemysłu fermentacyjnego. Surowce i produkty pochodzenia zwierzęcego. Ryby. Mleko.

Towaroznawstwo artykułów przemysłowych. Metale żelazne. Metale nieżelazne. Stopy. Nawozy sztuczne oraz środki ochrony roślin. Materiały budowlane konstrukcyjne oraz ich spoiwa. Ceramika i szkło. Materiały opałowe, pędne i smary. Drewno, materiały drewnopodobne oraz wyroby papiernicze. Włókna i skóry. Tworzywa sztuczne, gumy, farby, emalie i lakiery. Artykuły chemii gospodarczej.

3. Biochemia i mikrobiologia

Komórkowa struktura organizmów. Cukry. Lipidy. Aminokwasy i białka. Witaminy. Enzymy. Procesy metaboliczne. Drobnoustroje bytujące na żywności. Bakterie. Grzyby. Drobnoustroje pożyteczne i szkodliwe w przetwórstwie i produktach spożywczych. Drobnoustroje bytujące na produktach przemysłowych pochodzenia organicznego. Ochrona produktów przed mikrobiologicznymi procesami psucia.

4. Opakowalnictwo i przechowalnictwo

Materiały opakowaniowe i ich właściwości. Rodzaj opakowań. Znakowanie i kodowanie. Normalizacja i koordynacja wymiarowa. Technika opakowania, paletyzowania i pakietyzowania. Ekologiczne problemy produkcji i stosowania opakowań. Gospodarka magazynowa. Budowle magazynowe. Warunki klimatyczne w magazynach. Składowanie towarów. Przechowywanie wybranych produktów rolno-spożywczych oraz przemysłowych.

5. Sterowanie jakością

Pojęcie jakości - charakterystyka. Ekonomiczne aspekty jakości. Koszty jakości. Motywacja jakości. Analiza norm ISO serii 9000. Podstawowe techniki sterowania jakością.

6. Statystyczna kontrola jakości

Zastosowanie metod statystyki matematycznej w odbiorze towarów oraz kontroli jakości produkcji.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku towaroznawstwo trwają nie mniej niż 3 lata (6 semestrów), gdy absolwent otrzymuje tytuł zawodowy licencjata, lub nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów), gdy absolwent otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera. Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi odpowiednio nie mniej niż 2.200 lub nie mniej niż 2.500. Standardy nauczania obejmują 1.440 godzin (na studiach, na których uzyskuje się tytuł zawodowy licencjata) lub 1.630 godzin (na studiach, na których uzyskuje się tytuł zawodowy inżyniera).

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku towaroznawstwo otrzymuje tytuł zawodowy licencjata lub inżyniera.

Absolwent kierunku towaroznawstwo powinien posiadać przygotowanie zawodowe w zakresie wiedzy i umiejętności objętych kanonem wiedzy obowiązującej na kierunku towaroznawstwo oraz w zakresie funkcjonowania współczesnej gospodarki przedsiębiorstwa, kształtowania, oceny i zapewnienia jakości wyrobów i usług, zarządzania jakością, posługiwania się współczesnymi metodami i narzędziami informatycznymi, a także posiadać świadomość odpowiedzialności społecznej, etycznej i prawnej związanej z wykonywaną pracą. Kanon wiedzy na studiach licencjackich kierunku towaroznawstwo obejmuje: fizykochemiczne podstawy towaroznawstwa, biochemiczno-mikrobiologiczne podstawy towaroznawstwa, towaroznawstwo artykułów spożywczych, towaroznawstwo artykułów przemysłowych, opakowania i przechowywanie towarów, metody analizy jakościowej i ilościowej, zarządzanie jakością wyrobów i usług, ekologiczne aspekty jakości, marketing i metody badania rynku, międzynarodowe standardy jakości.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

	licencjat	inżynier
A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO	270	270
B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE	360	360
C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE	600	600
D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE	210	400
Razem:	1.440	1.630

IV. PRAKTYKI

Obowiązkowa praktyka zawodowa w minimalnym wymiarze 4 tygodni.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO	270
1. Przedmioty humanistyczne (do wyboru)	60
2. Język obcy	120
3. Wychowanie fizyczne	90
B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE	360
1. Mikroekonomia	60
2. Makroekonomia	60
3. Finanse i rachunkowość	30
4. Matematyka i metody ilościowe	90
5. Elementy prawa	30
6. Podstawy marketingu	30
7. Informatyka	60

	licencjat	inżynier
C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE	600	600
1. Chemia i fizyka	150	150
2. Biochemia i mikrobiologia	90	90
3. Ochrona środowiska	30	30
4. Towaroznawstwo	210	210
5. Opakowalnictwo i przechowalnictwo	60	60
6. Zarządzanie jakością	30	30
7. Statystyczna kontrola jakości	30	30
D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE	licencjat	inżynier
(odpowiednie dla danej specjalizacji i specjalności) - do decyzji rady wydziału.	210	400

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Mikroekonomia

Rynek - jego elementy i mechanizm. Podstawy decyzji ekonomicznych: konsumenta, producenta. Konkurencja doskonała. Monopol. Konkurencja monopolistyczna. Oligopol. Rynek czynników produkcji.

2. Makroekonomia

3. Finanse i rachunkowość

Finansowa charakterystyka i otoczenie finansowe przedsiębiorstw. Polityka finansowa państwa wobec przedsiębiorstwa. Majątek. Pochodzenie kapitału przedsiębiorstwa. Zysk. Inwestycje i rozwój przedsiębiorstwa. Inwestowanie na rynku kapitałowym. Kres istnienia przedsiębiorstwa. Regulacje prawne i standardy międzynarodowe rachunkowości. Operacje gospodarcze i ich wpływ na bilans. Bilansowanie majątku, zobowiązań i kapitału własnego. Wycena składników majątkowych. Rachunek wyników. Rachunek przepływów kapitału. Analiza efektywności ekonomicznej i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

4. Matematyka i metody ilościowe

Podstawy teorii mnogości i teorii grafów. Elementy geometrii analitycznej. Rachunek macierzowy. Ciągi liczbowe. Rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej. Rachunek całkowy. Analiza funkcji wielu zmiennych. Elementy rachunku prawdopodobieństwa. Teoria i praktyka badań statystycznych. Metody statystyczne analizy struktury zjawisk. Metody statystyczne analizy współzależności zjawisk. Metody statystyczne analizy dynamiki zjawisk.

5. Elementy prawa

Podstawowe pojęcia prawne. Wymiar sprawiedliwości. Wybrane zagadnienia prawa karnego. Elementy prawa cywilnego. Prawo własności. Zarządzanie. Umowa sprzedaży, odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Postępowanie cywilne.

6. Podstawy marketingu

Geneza marketingu. Rynek i jego elementy. System informacji marketingowej. Segmentacja rynku. Polityka produktu. Polityka cen. Dystrybucja produktów. Promocja.

7. Informatyka

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Chemia i fizyka

Budowa atomu, jądra, powłok elektronowych. Wiązania chemiczne. Budowa cząsteczek związków nieorganicznych i organicznych. Reaktywność chemiczna związków i ich budowa. Główne typy oraz metody przemysłowe otrzymywania ważniejszych związków organicznych. Zasoby naturalne pierwiastków chemicznych, ich związków i związków organicznych. Roztwory. Analiza instrumentalna: podstawowa aparatura analityczna, jej budowa i zastosowanie. Termodynamika. Fizyka: dynamika i właściwości sprężyste materiałów, mechanika płynów, elektryczność i magnetyzm, drgania i fale, falowe właściwości materii.

2. Biochemia i mikrobiologia

Komórkowa struktura organizmów. Cukrowce, lipidy, aminokwasy i białka. Witaminy. Enzymy. Procesy metaboliczne. Drobnoustroje bytujące na żywności. Bakterie. Grzyby. Drobnoustroje pożyteczne i szkodliwe w przetwórstwie i produktach spożywczych. Drobnoustroje bytujące na produktach przemysłowych pochodzenia organicznego. Ochrona produktów przed mikrobiologicznymi procesami psucia.

3. Ochrona środowiska

Pojęcie czystej produkcji i technologie ekologicznie czyste. Bezpieczeństwo ekologiczne procesów technologicznych. Modelowania aparatów i procesów technologicznych. Problemy powiększania skali procesu technologicznego. Bilanse materiałowe i energetyczne procesów technologicznych. Konwencjonalne i niekonwencjonalne metody pozyskiwania energii. Składowanie odpadów produkcyjnych, gospodarczych i paleniskowych. Zagadnienia powtórnego wykorzystania surowców. Ochrona powietrza atmosferycznego, wód i gleb. Ochrona środowiska przed hałasem, wibracjami, działaniem pola elektrycznego i magnetycznego. Opłacalność technologii ekologicznych. Regulacje prawne dotyczące ekoprodukcji.

4. Towaroznawstwo

Towaroznawstwo artykułów przemysłowych. Metale żelazne. Metale nieżelazne. Stopy. Nawozy sztuczne oraz środki ochrony roślin. Materiały budowlane konstrukcyjne oraz spoiwa. Ceramika i szkło. Materiały opałowe, pędne i smary. Drewno, materiały drewnopodobne oraz wyroby papiernicze. Włókna i skóry. Tworzywa sztuczne, gumy, farby, emalie i lakiery. Artykuły chemii gospodarczej.

5. Opakowalnictwo i przechowalnictwo

Materiały opakowaniowe i ich właściwości. Rodzaje opakowań. Znakowanie i kodowanie. Normalizacja i koordynacja wymiarowa. Technika opakowania, paletyzowania i pakietyzowania. Ekologiczne problemy produkcji i stosowania opakowań. Gospodarka magazynowa. Budowle magazynowe. Warunki klimatyczne w magazynach. Składowanie towarów. Przechowywanie wybranych produktów rolno-spożywczych oraz przemysłowych.

6. Zarządzanie jakością

Pojęcie jakości, jej charakterystyka. Ekonomiczne aspekty jakości. Koszty jakości. Motywacja jakości. Analiza ISO serii 9000. Podstawowe techniki sterowania jakością.

7. Statystyczna kontrola jakości

Zastosowanie metod statystyki matematycznej w odbiorze towarów oraz kontroli jakości produkcji.

VII. ZALECENIA

Zawodowy charakter studiów powinien znaleźć swoje odzwierciedlenie między innymi w praktyce zawodowej oraz w grupie przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych ustalanych przez uczelnie. Przez przedmioty specjalizacyjne należy rozumieć przedmioty przygotowujące do wykonywania zawodu (w szczególności do uzyskania uprawnień zawodowych), a przedmioty specjalnościowe - przedmioty pogłębiające wykształcenie kierunkowe w określonych zakresach wiedzy. Sposób ujęcia przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych powinien być uzależniony od specyfiki uczelni i określonego przez nią profilu absolwenta.

Załącznik Nr 8

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

filozofia

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku filozofia trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 2.800, w tym 990 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku filozofia otrzymuje tytuł zawodowy magistra. Podczas studiów zdobywa wiedzę i umiejętności w zakresie przedmiotów kształcenia ogólnego i przedmiotów stanowiących fundament wykształcenia filozoficznego: historii filozofii, logiki, ontologii, epistemologii i etyki. Zna inne subdyscypliny filozofii, konkretne tradycje i szczegółowe zagadnienia, stosownie do zainteresowań lub wybranej specjalności. Posiada umiejętność analizy i interpretacji tekstów filozoficznych, rozumienia i tłumaczenia tekstów obcojęzycznych, twórczego i krytycznego myślenia oraz artykulacji i uzasadniania własnych poglądów. Studia filozoficzne przygotowują do pełnienia różnych ról społecznych lub stanowią uzupełnienie studiów na innym kierunku. Absolwent filozofii przygotowany jest do podjęcia pracy badawczej i dydaktycznej w instytucjach akademickich, do prowadzenia zajęć z propedeutyki filozofii i etyki w szkole, po spełnieniu wymagań określonych odrębnymi przepisami, lub do podjęcia pracy w innych instytucjach.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 510

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 240

Razem: 990

IV. PRAKTYKI

Nie są przewidywane obligatoryjne praktyki zawodowe.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

1. Przedmiot do wyboru (stosownie do zainteresowań studenta) 30

2. Podstawy informatyki 30

3. Język obcy 120

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 510

1. Wprowadzenie do filozofii 30

2. Historia filozofii starożytnej 60

3. Historia filozofii średniowiecznej 60

4. Historia filozofii nowożytnej 120

5. Historia filozofii współczesnej 60

6. Logika ogólna 120

7. Język starożytny 60

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 240

1. Etyka 60

2. Ontologia 60

3. Epistemologia 60

4. Translatorium tekstów filozoficznych 60

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Wprowadzenie do filozofii

Specyfika poznania filozoficznego, dziedziny filozofii, główne okresy i nurty filozofii. Analiza tekstów filozoficznych. Kształtowanie kompetencji niezbędnych do studiowania filozofii: umiejętności twórczego i krytycznego myślenia, otwartości intelektualnej, umiejętności artykulacji i uzasadniania własnych poglądów.

2. Historia filozofii starożytnej

Antyczna filozofia grecka przedstawiana w oparciu o teksty źródłowe, ze szczególnym uwzględnieniem początków filozofii oraz późniejszego rozwoju problemów i terminologii filozoficznej.

3. Historia filozofii średniowiecznej

Główne kierunki myśli filozoficznej wieków średnich, religijny charakter tej filozofii, jej geneza, dzieje i główne kontrowersje.

4. Historia filozofii nowożytnej

Główne koncepcje filozoficzne XVII - XIX wieku oraz rozwój podstawowych problemów, pojęć i tradycji filozofii nowożytnej.

5. Historia filozofii współczesnej

Główne nurty i wybrane koncepcje filozofii XX wieku, w tym: fenomenologia, egzystencjalizm, filozofia analityczna.

6. Logika ogólna

Podstawowe pojęcia, problemy i działy logiki. Klasyczny rachunek zdań predykatów, elementy teorii zbiorów i relacji. Podstawowe zagadnienia ogólnej metodologii nauk.

7. Język starożytny

Podstawowe przygotowanie do korzystania ze źródłowych tekstów filozoficznych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Etyka

Główne kierunki i koncepcje w etyce w ujęciu historycznym lub systematycznym, przemiany myśli etycznej, jej podstawowych pojęć i kwestii spornych.

2. Ontologia

Podstawowe kategorie ontologiczne (w szczególności: istnienia, bytu i niebytu, tożsamości, możliwości i konieczności, substancji, własności, relacji), najważniejsze stanowiska i spory dotyczące problematyki ontologicznej. Prezentacja wybranej lub różnych teorii bytu.

3. Epistemologia

Podstawowe pojęcia epistemologiczne (opisowe i normatywne), w szczególności: poznanie, wiedza i prawda. Problemy: możliwości i granic poznania, źródeł poznania, przedmiotu poznania, wyposażenia podmiotu i inne. Prezentacja wybranej lub różnych teorii poznania.

4. Translatorium tekstów filozoficznych

Praktyczne kształtowanie umiejętności interpretacji i przekładu obcojęzycznych tekstów filozoficznych.

VII. ZALECENIA

1. Program studiów powinien zawierać inne przedmioty kursowe dobrane stosownie do koncepcji programu studiów przyjętej w danym ośrodku, jego możliwości kadrowych i zainteresowań studentów. Powinny to być zarówno przedmioty wykraczające poza filozofię, jak i kierunkowe przedmioty filozoficzne. Te pierwsze uzupełniają lub rozszerzają "przedmiot do wyboru" należący do przedmiotów kształcenia ogólnego. Do przedmiotów kierunkowych należeć powinny przedmioty takie, jak: filozofia polska, estetyka, filozofia społeczna, filozofia kultury, filozofia państwa i prawa, antropologia filozoficzna, filozofia przyrody, logika formalna, semiotyka, metodologia.

2. Program powinien obejmować wykłady monograficzne i seminaria przedstawiające w sposób pogłębiony konkretne zagadnienia, koncepcje, tradycje, epoki lub dyscypliny filozoficzne. W trakcie seminariów studenci powinni być wdrażani w prace badawcze, w szczególności w przygotowanie pracy magisterskiej.

3. Jeśli w ramach kierunku przewidziane są specjalizacje przygotowujące do wykonywania zawodu lub specjalności, ich program powinien zawierać stosowne przedmioty ogólne oraz odrębną grupę przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych.

4. Studia filozoficzne powinny rozwijać sprawność intelektualną i zdolność przyswajania nowych umiejętności. Powinny rozbudzać wyobraźnię i dostarczać podstaw do rozumienia świata, innych ludzi, obcych kultur oraz do interpretowania zachowań jednostkowych i społecznych. Powinny ułatwiać tworzenie własnego obrazu świata, określanie celów ludzkiego życia, identyfikowanie problemów i wyzwań współczesności. Poza przekazywaniem wiedzy zajęcia powinny być więc nastawione na kształtowanie postawy tolerancji i otwartości oraz wrażliwości intelektualnej i moralnej, szczególnie istotnych w wykształceniu filozoficznym.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku filozofia trwają nie mniej niż 3 lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 2.000, w tym 1.200 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku filozofia otrzymuje tytuł zawodowy licencjata. Podczas studiów zdobywa wiedzę i umiejętności w zakresie przedmiotów kształcenia ogólnego i przedmiotów stanowiących fundament wykształcenia filozoficznego: historii filozofii, logiki i etyki. Zna inne subdyscypliny filozofii, konkretne tradycje i szczegółowe zagadnienia, stosownie do zainteresowań lub wybranej specjalności. Posiada umiejętność analizy i interpretacji tekstów filozoficznych, twórczego i krytycznego myślenia oraz artykulacji i uzasadniania własnych poglądów. Studia filozoficzne przygotowują do pełnienia różnych ról społecznych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 510

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 120

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE 330

Razem: 1.200

IV. PRAKTYKI

Nie są przewidywane obligatoryjne praktyki zawodowe.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

1. Przedmiot do wyboru (stosownie do zainteresowań studenta) 30

2. Podstawy informatyki 30

3. Język obcy 120

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 510

1. Wprowadzenie do filozofii 30

2. Historia filozofii starożytnej 60

3. Historia filozofii średniowiecznej 60

4. Historia filozofii nowożytnej 120

5. Historia filozofii współczesnej 60

6. Logika ogólna 120

7. Język starożytny 60

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 120

1. Etyka 60

2. Ontologia lub epistemologia 60

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE 330

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Wprowadzenie do filozofii

2. Historia filozofii starożytnej

Antyczna filozofia grecka, przedstawiana w oparciu o teksty źródłowe, ze szczególnym uwzględnieniem początków filozofii oraz późniejszego rozwoju problemów i terminologii filozoficznej.

3. Historia filozofii średniowiecznej

Główne kierunki myśli filozoficznej wieków średnich, religijny charakter tej filozofii, jej geneza, dzieje i główne kontrowersje.

4. Historia filozofii nowożytnej

Główne koncepcje filozoficzne XVII-XIX wieku oraz rozwój podstawowych problemów, pojęć i tradycji filozofii nowożytnej.

5. Historia filozofii współczesnej

Główne nurty i wybrane koncepcje filozofii XX wieku, w tym: fenomenologia, egzystencjalizm, filozofia analityczna.

6. Logika ogólna

Podstawowe pojęcia, problemy i działy logiki. Klasyczny rachunek zdań predykatów, elementy teorii zbiorów i relacji. Podstawowe zagadnienia ogólnej metodologii nauk.

7. Język starożytny

Podstawowe przygotowanie do korzystania ze źródłowych tekstów filozoficznych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Etyka

Główne kierunki i koncepcje w etyce w ujęciu historycznym lub systematycznym, przemiany myśli etycznej, jej podstawowych pojęć i kwestii spornych.

2. Ontologia lub epistemologia

Ontologia

Epistemologia

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE

Do decyzji jednostki prowadzącej kierunek studiów.

VII. ZALECENIA

1. Blok przedmiotów specjalizacyjnych lub specjalnościowych może zawierać przedmioty specjalizacyjne, przygotowujące do wykonywania zawodu, lub specjalnościowe, określone w programie studiów w danym ośrodku. Do przedmiotów specjalizacyjnych należeć mogą w szczególności: blok przedmiotów kształcenia nauczycielskiego, translatoria, zajęcia z podstaw ochrony własności intelektualnej, planowania kariery zawodowej, administracji z elementami organizacji i zarządzania. Przedmioty specjalnościowe pogłębiają wykształcenie kierunkowe i proponowane są stosownie do zainteresowań studenta oraz możliwości kadrowych ośrodka i realizowanej w nim problematyki badawczej.

2. Program studiów powinien obejmować przynajmniej jedno seminarium poświęcone rozważeniu konkretnego problemu, koncepcji, tradycji, epoki lub dyscypliny filozoficznej z aktywnym udziałem studentów. W ramach jednego z seminariów przygotowywana jest praca dyplomowa.

3. Studia filozoficzne powinny rozwijać sprawność intelektualną i zdolność przyswajania nowych umiejętności. Powinny rozbudzać wyobraźnię i dostarczać podstaw do rozumienia świata, innych ludzi, obcych kultur oraz do interpretowania zachowań jednostkowych i społecznych. Powinny ułatwiać tworzenie własnego obrazu świata, określanie celów ludzkiego życia, identyfikowanie problemów wyzwań współczesności. Poza przekazywaniem wiedzy, zajęcia powinny być więc nastawione na kształtowanie postawy tolerancji i otwartości oraz wrażliwości intelektualnej i moralnej, szczególnie istotnych w wykształceniu filozoficznym.

Załącznik Nr 9

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

kierunek lekarsko-dentystyczny

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku lekarsko-dentystycznym trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 5.000, w tym 4.520 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku lekarsko-denstystycznym uzyskuje tytuł lekarza dentysty.

Absolwent powinien posiadać:

- umiejętność sprawowania profesjonalnej opieki lekarsko-dentystycznej,

- odpowiedni zakres wiedzy umożliwiający planowanie, wdrożenie i ocenę postępowania profilaktycznego i leczniczego w zakresie promocji zdrowia i edukacji prozdrowotnej,

- odpowiednie przygotowanie kliniczne oparte na naukowych podstawach i respektujące zasady humanitaryzmu,

- umiejętność prowadzenia badań naukowych w zakresie swojej specjalności oraz upowszechniać ich wyniki,

- umiejętność nauczania i zarządzania w zakresie wykonywania zawodu.

Absolwent może być zatrudniony w szkołach wyższych i placówkach naukowych, publicznych i niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej, a po uzyskaniu odpowiednich uprawnień - prowadzić praktykę lekarza dentysty.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 485

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 1.560

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 2.475

Razem: 4.520

IV. PRAKTYKI

16 tygodni x 40 godzin = 640 godzin

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 485

1. Przedmiot do wyboru 65

2. Podstawy psychologii lekarskiej 15

3. Prawo i etyka w stomatologii 30

4. Informatyka i statystyka medyczna 45

5. Język łaciński 60

6. Języki obce 180

7. Wychowanie fizyczne 90

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 1.560

1. Chemia ogólna 60

2. Biofizyka 60

3. Biologia 60

4. Anatomia prawidłowa człowieka 135

5. Histologia z embriologią i cytologią 90

6. Fizjologia człowieka 90

7. Biochemia 105

8. Mikrobiologia z immunologią 45

9. Patomorfologia 60

10. Patofizjologia 60

11. Farmakologia 90

12. Stomatologia społeczna 90

13. Radiologia ogólna 15

14. Chirurgia ogólna z onkologią 75

15. Pierwsza pomoc medyczna 30

16. Choroby wewnętrzne 135

17. Pediatria 60

18. Otorynolaryngologia 45

19. Dermatologia z wenerologią 30

20. Psychologia kliniczna 30

21. Anestezjologia i reanimacja 30

22. Medycyna sądowa 15

23. Okulistyka 15

24. Medycyna katastrof i medycyna ratunkowa 60

25. Choroby zakaźne 30

26. Fizjologia ciąży 15

27. Fizjoterapia ogólna 15

28. Neurologia 15

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE	2.475	w tym zajęcia praktyczne (kliniczne) - 1.565
1. Ergonomia w stomatologii	30	-
2. Periodontologia przedkliniczna	30	-
3. Choroby błony śluzowej	45	15
4. Gerostomatologia	45	30
5. Normy okluzji i funkcje układu stomatognatycznego	90	30
6. Endodoncja przedkliniczna	45	-
7. Stomatologia zachowawcza przedkliniczna	45	-
8. Protetyka stomatologiczna	405	330
9. Materiałoznawstwo i sprzęt stomatologiczny	60	-
10. Stomatologia zachowawcza z endodoncją	465	405
11. Profilaktyka stomatologiczna	45	30
12. Chirurgia stomatologiczna	285	245
13. Chirurgia szczękowo-twarzowa z onkologią	75	-
14. Stomatologia wieku rozwojowego	210	180
15. Ortodoncja	195	150
16. Choroby przyzębia	120	105
17. Radiologia stomatologiczna	90	30
18. Fizjologia narządu żucia	45	-
19. Farmakologia kliniczna	30	-
20. Mikrobiologia jamy ustnej	45	-
21. Patologia jamy ustnej	45	15
22. Zarządzanie i ekonomika	30	-

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru:

1) filozofia - główne kierunki filozoficzne i ich charakterystyka; podstawowe założenie epistemologii; ewolucja podstawowych zagadnień filozoficznych; antropologia filozoficzna jako źródło refleksji nad człowiekiem;

2) historia stomatologii - rozwój medycyny i nauk medycznych na przestrzeni wieków od starożytności do czasów współczesnych; rozwój stomatologii od czasów najdawniejszych do współczesnych z uwzględnieniem stomatologii polskiej;

3) socjologia medycyny - kultura - wartości i normy społeczne; procesy i przemiany życia społecznego; struktura i dynamika rodziny; modele rodziny; socjometryczne aspekty funkcjonowania rodziny; zachowania w zdrowiu i w chorobie; niepełnosprawność jako problem społeczny; socjologiczne aspekty starości i umierania; społeczne i kulturowe uwarunkowania pracy lekarza stomatologa; patologie społeczne dotyczące społeczeństwa, rodziny i jednostki; techniki socjometryczne.

2. Podstawy psychologii lekarskiej

Psychologiczne determinanty zdrowia i choroby, psychologiczne mechanizmy chorobotwórcze, funkcjonowanie człowieka chorego, proces adaptacji do choroby. Psychostomatologia.

3. Prawo i etyka w stomatologii

Podstawy prawne działania gabinetu dentystycznego. Odpowiedzialność karna, cywilna i zawodowa lekarza. Podstawy odpowiedzialności karnej. Prawa pacjenta. Podstawowe pojęcia etyki ogólnej i lekarskiej. Etyka lekarska w ujęciu historycznym. Kodeks etyki lekarskiej i inne dokumenty prawne uwzględniające zagadnienia etyki zawodowej lekarza w Polsce i na świecie. Wzór osobowy lekarza. Współczesne problemy deontologii lekarskiej. Szczegółowe zagadnienia deontologiczne.

4. Informatyka i statystyka medyczna

Rodzaje i zastosowanie systemów informacyjnych w ochronie zdrowia. Tworzenie systemów informacyjnych. Poszukiwanie, przetwarzanie i przechowywanie informacji. Ograniczenia systemów informacyjnych. Informacja w ochronie zdrowia i stomatologii. Dokumentacja medyczna. Ochrona danych osobowych. Postępy w zarządzaniu informacjami w ochronie zdrowia.

5. Język łaciński

Opanowanie podstawowych zasad gramatyki łacińskiej, terminologii anatomicznej oraz słownictwa specjalistycznego. Umiejętność poprawnego napisania diagnozy, recepty w języku łacińskim. Ćwiczenia umiejętności odczytania i zrozumienia tekstu z dziedziny stomatologii, tłumaczenie z języka łacińskiego na polski.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Chemia ogólna

Pierwiastki główne i śladowe. Podaż, wchłanianie i transport w ustroju. Właściwości i reaktywność jonów biologicznie i ekologicznie ważnych. Elektrolity. Układy buforowe. Reakcje chemiczne w układach biologicznych. Budowa chemiczna materiałów i preparatów stosowanych w stomatologii. Reakcje zachodzące w procesie wiązania materiałów stomatologicznych.

2. Biofizyka

Materia w stanie stałym. Podstawy materiałoznawstwa stomatologicznego. Statyka i biomechanika, mechanika narządu żucia. Temperatura a wypełnienia stomatologiczne. Ogniwa galwaniczne w jamie ustnej, jonoforeza. Metody obrazowania komórek i tkanek, rentgenodiagnostyka. Ultradźwięki w stomatologii. Rezonans magnetyczny. Promieniowanie jonizujące w stomatologii. Dozymetria. Radiobiologia. Wykorzystanie źródeł światła w stomatologii. Fotometria. Światłowody. Zastosowanie laserów w stomatologii. Zagrożenia w stomatologii i zachowania obronne.

3. Biologia

Podstawowe pojęcia z ekologii. Wiadomości o organizmie i środowisku. Współzależność między organizmami w ekosystemie. Interakcje w układzie pasożyt-żywiciel. Podstawowe zasady genetyki człowieka. Kliniczne zastosowanie genetyki.

4. Anatomia prawidłowa człowieka

Podstawowe pojęcia orientacyjne w opisie budowy ciała ludzkiego. Zasady tworzenia polskich i łacińskich terminów anatomicznych. Układy narządów: bierny i czynny układ ruchu, układ krążenia (krwionośny i chłonny), oddechowy, pokarmowy, moczowo-płciowy, zmysłów. Podstawy neuroanatomii. Szczegółowa anatomia opisowa i topograficzna głowy i szyi. Tętnice: szczękowa i twarzowa, przebieg, obszary unaczynienia, miejsca wyczuwania tętna. Zespolenia żylne zewnątrz- i wewnątrzczaszkowe, znaczenie kliniczne. Unaczynienie i unerwienie zębów, anatomia znieczuleń przewodowych. Odpływ chłonki z głowy, węzły regionalne.

5. Histologia z embriologią i cytologią

Budowa ultrastrukturalna i podstawowe funkcje komórki eukariotycznej. Cykl komórkowy i proliferacje komórek. Budowa mikroskopowa tkanek i narządów ciała ludzkiego ze szczególnym uwzględnieniem histofizjologii zęba i jamy ustnej. Rozwój zarodka, zróżnicowanie blastocytów, pochodzenie tkanki oraz rozwój głowy i szyi, a w szczególności tkanek jamy ustnej.

6. Fizjologia człowieka

Podstawowe wiadomości z zakresu funkcji życiowych człowieka. Neurohormonalna regulacja procesów fizjologicznych. Funkcje wydzielnicze. Transport tlenu i dwutlenku węgla w organizmie. Równowaga kwasowo-zasadowa. Żywienie i metabolizm. Znajomość wartości liczbowych podstawowych zmiennych fizjologicznych.

7. Biochemia

Biochemiczne podstawy integralności organizmu ludzkiego. Budowa i funkcja ważniejszych związków chemicznych występujących w organizmie ludzkim. Białka - struktura, właściwości, funkcje. Kwasy nukleinowe, struktura cząsteczek DNA, replikacje DNA jądrowego. Transkrypcje. Enzymy - struktura, energetyka reakcji enzematycznych, aktywność enzymów. Metabolizm węglowodanów, lipidów, aminokwasów. Przemiana wapnia. Hormony. Płyny ustrojowe z uwzględnieniem śliny.

8. Mikrobiologia z immunologią

Klasyfikacje bakterii. Budowa i biologia komórki bakteryjnej. Mechanizmy chorobotwórcze bakterii i grzybów. Odporność na leki. Klasyfikacja i budowa wirusów. Chorobotwórczość wirusów. Szczepionki. Antygeny i przeciwciała. Układ odpornościowy. Komórki T - ich podklasy i aktywacja, interakcje komórkowe.

9. Patomorfologia

Zapalenie i procesy naprawcze. Zakrzepy, zatory, odma, wstrząs. Nowotwory. Patologie układu naczyniowego. Wady rozwojowe, w tym w obrębie twarzoczaszki. Patologie układu krwionośnego, pokarmowego, oddechowego, układu dokrewnego, krwi, awitaminozy, patologia układu kostnego, układu moczowego, mózgu i centralnego układu nerwowego łącznie z urazami, wylewami i guzami. Szczegółowo procesy patologiczne przebiegające w obrębie części twarzowej czaszki, w szczególności narządu żucia.

10. Patofizjologia

Patologia ogólna. Pojęcie zdrowia i choroby. Mechanizmy kontrolujące utrzymanie homeostazy w zdrowiu i chorobie. Działanie podstawowych mechanizmów obronnych. Patogeneza ostrych załamań regulacji ustrojowych. Patomechanizm podstawowych chorób układu krążenia, oddechowego, krwiotwórczego, moczowego. Patofizjologia wątroby. Podstawowe problemy w zakresie chorób nowotworowych z uwzględnieniem jamy ustnej.

11. Farmakologia

Mechanizmy działania leków. Kinetyka i biotransformacja w zakresie poszczególnych grup leków. Dawkowanie, wskazania i przeciwwskazania stosowania leków. Zasady zapisywania leków. Zapobieganie i zwalczanie bólu występującego w czasie zabiegów stomatologicznych i po nich.

12. Stomatologia społeczna

Podstawowe pojęcia dotyczące zdrowia i choroby. Podstawowe pojęcia epidemiologiczne. Zagrożenia zdrowotne występujące w środowisku zamieszkania, nauki i pracy. Problemy zdrowotne mieszkańców poszczególnych regionów Polski oraz w wybranych krajach na świecie. Grupy ludności wysokiego ryzyka. Choroby społeczne. Analiza występowania wybranych chorób. Organizacja systemu ochrony zdrowia. Programowe działania na rzecz zdrowia w wymiarze regionalnym, ponadregionalnym i międzynarodowym:

1) higiena - związki między czynnikami środowiska zewnętrznego a zdrowiem i chorobą; zdrowie społeczne; higiena pracy, żywienia, komunalna, szkolna; zapobieganie i przyczyny zakażeń w gabinetach stomatologicznych; toksykologia środowiskowa; oświata zdrowotna;

2) epidemiologia i medycyna środowiskowa - kryteria epidemiologicznej oceny stanu zdrowia populacji, z uwzględnieniem stanu zdrowotnego jamy ustnej; epidemiologia wybranych chorób zakaźnych i sposoby zapobiegania; gabinet stomatologiczny jako potencjalne ogniwo łańcucha epidemiologicznego; promocja zdrowia realizowana przez lekarza dentystę; środowisko a stan zdrowotny jamy ustnej;

3) zdrowie publiczne - kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia publicznego; podstawowe pojęcia dotyczące zdrowia i choroby; podstawowe pojęcia epidemiologiczne; zagrożenia ekologiczne; zagrożenia zdrowotne występujące w środowisku zamieszkania, nauki i pracy; problemy zdrowotne mieszkańców poszczególnych regionów Polski oraz w wybranych krajach na świecie; grupy ludności wysokiego ryzyka; choroby społeczne (nikotynizm, alkoholizm, narkomania); analiza występowania wybranych chorób; profilaktyka, prewencja chorób - cele, zadania, formy; organizacja systemu ochrony zdrowia; programowe działania na rzecz zdrowia w wymiarze regionalnym, ponadregionalnym i międzynarodowym; organizacja opieki stomatologicznej.

13. Radiologia ogólna

Podstawy fizyczne i techniczne rentgenodiagnostyki. Diagnostyka narządów klatki piersiowej, jamy brzusznej i układu kostnego.

14. Chirurgia ogólna z onkologią

Chirurgiczne badanie chorego - badanie podmiotowe i przedmiotowe, dokumentacja. Badania diagnostyczne w chirurgii. Wstrząs i ostra niewydolność krążenia - patogeneza i leczenie. Aseptyka i antyseptyka w chirurgii. Rodzaje ran - proces gojenia. Terapia. Ostre choroby jamy brzusznej. Zakażenie w chirurgii. Urazy i postępowanie lecznicze. Współczesne poglądy na etiologie nowotworów. Metody diagnostyczne i terapeutyczne w onkologii. Objawy ogólne i miejscowe specyficzne dla nowotworów złośliwych. Zasady operacji transplantologicznych. Znaczenie badań przesiewowych i wczesnej diagnostyki w walce z rakiem.

15. Pierwsza pomoc medyczna

Podstawy resuscytacji oddechowo-krążeniowej. Postępowanie z chorym nieprzytomnym. Rozpoznanie i udzielenie pierwszej pomocy w nagłych przypadkach. Postępowanie z chorymi poszkodowanymi w nagłych przypadkach urazowych.

16. Choroby wewnętrzne

Zbieranie wywiadu i podstawy badania internistycznego. Prowadzenie historii choroby. Etiopatogeneza i symptomatologia chorób układu: oddechowego, krążenia, krwiotwórczego, moczowego, pokarmowego, ruchu oraz gruczołów dokrewnych ze szczególnym uwzględnieniem jednostek chorobowych, których objawy występują w jamie ustnej. Promowanie zdrowego stylu życia i znajomość chorób związanych z nałogiem palenia. Interpretacja wyników badań laboratoryjnych. Dawkowanie leków i wystawianie recept. Umiejętność powiązania istoty chorób wewnętrznych z ich symptomami występującymi w jamie ustnej mającymi wpływ na pracę lekarza dentysty.

17. Pediatria

Rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. Wpływ odżywiania na rozwój i stan zdrowia dziecka. Przemiana wapniowo-fosforanowa u dzieci i jej zaburzenia. Choroba odogniskowa. Diagnostyka różnicowa chorób wieku rozwojowego przebiegających z powiększeniem węzłów chłonnych okolicy szyi, w tym podżuchwowej. Choroby zakaźne wieku dziecięcego ze szczególnym zwróceniem uwagi na zmiany w obrębie jamy ustnej. Uodpornienie sztuczne przeciw chorobom zakaźnym u dzieci i młodzieży. Jednostki chorobowe warunkujące postępowanie stomatologiczne.

18. Otolaryngologia

Etiologia, patomechanizm, patomorfologia, objawy kliniczne, rozpoznanie, leczenie, rokowanie i powikłania jednostek chorobowych, z którymi w praktyce klinicznej ze względu na sąsiedztwo narządowe spotyka się lekarz dentysta. Onkologia nosa, zatok nosa i krtani.

19. Dermatologia z wenerologią

Podstawowe pojęcia dermatologiczne. Etiopatogeneza, diagnostyka i leczenie: chorób infekcyjnych skóry (bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych), chorób alergicznych, chorób przenoszonych drogą płciową. Stany przednowotworowe i nowotwory skóry. Dermatozy i kolagenozy przebiegające ze zmianami w obrębie błony śluzowej jamy ustnej.

20. Psychologia kliniczna

Osobowość - struktura, mechanizmy i rozwój. Zachowanie człowieka w sytuacjach społecznych. Pomoc psychologiczna w chorobie. Stres a zdrowie. Zależności psychosomatyczne. Teorie, modele i koncepcje komunikacji międzyludzkiej. Style komunikowania. Bariery komunikowania. Przekazywanie i przyjmowanie informacji. Psychologiczne mechanizmy kształcenia zachowań zdrowotnych. Psychologia w pedodoncji. Podstawy psychiatrii.

21. Anestezjologia i reanimacja

Przyczyny i mechanizmy zatrzymania krążenia i oddychania. Zasady prowadzenia reanimacji. Postępowanie po skutecznej reanimacji. Stany zagrożenia życia - ocena stopnia zagrożenia, postępowanie. Znieczulenie ogólne w zabiegach stomatologicznych (przygotowanie chorego, premedykacja, sprzęt anestetyczny, metody znieczulenia ogólnego, farmakologia podstawowych środków znieczulenia ogólnego, monitorowanie funkcji życiowych). Znieczulenie przewodowe w praktyce medycznej (rodzaje, metody, środki). Metody znieczulenia i analgezji w stomatologii.

22. Medycyna sądowa

Definicje i rodzaje śmierci, zmiany pośmiertne. Badania pośmiertne zwłok ludzkich. Identyfikacja zwłok. Serologia i genetyka (techniki DNA) sądowo-lekarska. Toksykologia sądowo-lekarska.

23. Okulistyka

Metody badania okulistycznego i diagnostyka chorób oczu. Urazy oka - udzielanie pierwszej pomocy. Wybrane jednostki chorobowe układu optycznego, ochronnego oka oraz przedniego i tylnego odcinka gałki ocznej. Rola zakażeń odogniskowych chorób narządu wzroku.

24. Medycyna katastrof i medycyna ratunkowa

Organizacja zabezpieczenia medycznego w katastrofach i awariach. Fazy akcji ratunkowych i zakres udzielania pomocy poszkodowanym. Postępowanie w przypadkach mnogich obrażeń ciała (opatrywanie ran, desmurgia, unieruchomienia). Zagrożenia epidemiologiczne w miejscu katastrofy. Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych w oparciu o dokumenty międzynarodowego prawa humanitarnego.

25. Choroby zakaźne

Zasady rozpoznania chorób zakaźnych, badanie przedmiotowe, badanie biochemiczne, bakteriologiczne, serologiczne. Surowice, szczepionki w chorobach zakaźnych. Choroba posurowicza. Choroby wirusowe i bakteryjne w aspekcie stomatologicznym. Zatrucie pokarmowe - epidemiologia i postacie kliniczne. Wirusowe zapalenia wątroby. Zakażenie HIV i zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS). Lymfadenopatie w chorobach zakaźnych.

26. Fizjologia ciąży

Cykl miesiączkowy. Uwarunkowania hormonalne kobiety w poszczególnych okresach życia. Diagnostyka ciąży i jej monitorowanie. Łożysko i jego rola. Poród i połóg. Podstawowe zagadnienia dotyczące EPH - gestozy, konfliktu serologicznego i hypotrofii płodu. Wpływ odżywiania kobiet w ciąży na rozwój płodu.

27. Fizjoterapia ogólna

Metody stosowane w rehabilitacji medycznej, zasady i metody fizykoterapii, możliwości i cele rehabilitacji, organizacja i zasady pracy zespołów rehabilitacyjnych, organizacja rehabilitacji medycznej w Polsce. Umiejętność diagnozowania, planowania i oceny procesu rehabilitacji. Pojęcia niepełnosprawności, inwalidztwa, rodzaje rehabilitacji leczniczej oraz metody prewencji. Zastosowania metod rehabilitacji w stomatologii, wpływ fizykoterapii i kinezyterapii na organizm. Określenie rodzaju i stopnia niepełnosprawności, celów rehabilitacji, zaplanowania rehabilitacji oraz oceny jej skuteczności.

28. Neurologia

Badanie neurologiczne i jego interpretacja. Choroby naczyniowe mózgu. Urazy mózgu. Zaburzenia świadomości. Zespoły otępienne. Neurologiczne skutki przewlekle zażywanych leków, uzależnienia. Bóle głowy i twarzy. Choroby neurologiczne dorosłych i dzieci stwarzające problemy w praktyce stomatologicznej.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Ergonomia w stomatologii

Zagrożenia lekarza stomatologa w miejscu pracy. Ergonomiczne zasady prowadzenia zabiegów stomatologicznych i organizacja pracy w gabinecie stomatologicznym. Metody pracy przy pacjencie siedzącym i leżącym - wady i zalety. Zespół stomatologiczny. Czynniki etiologiczne schorzeń związanych z wykonywaniem zawodu i sposoby zapobiegania. Źródła stresu i zmęczenia w praktyce stomatologicznej i metody odreagowania sytuacji stresowych.

2. Periodontologia przedkliniczna

Podstawy diagnostyki chorób przyzębia. Podstawowe zabiegi higieniczno-lecznicze.

3. Choroby błony śluzowej

Diagnozowanie i leczenie najczęściej występujących chorób błony śluzowej jamy ustnej.

4. Gerostomatologia

Zmiany w narządzie żucia w okresie starzenia się. Choroby błony śluzowej związane z wiekiem. Problemy odżywiania i metabolizmu osób starszych. Problemy leczenia ludzi w podeszłym wieku w poszczególnych specjalnościach stomatologii. Opieka stomatologiczna nad pacjentami w wieku starszym w gabinecie lekarskim i miejscu zamieszkania.

5. Normy okluzji i funkcje układu stomatognatycznego

Pojęcie układu stomatognatycznego oraz anatomia i fizjologia jego części składowych. Normy okluzji we wzajemnej relacji szczęki i żuchwy. Budowa i funkcja zespołu stawów skroniowo-żuchwowych i mięśni żucia oraz wzajemnych relacji łuków zębowych. Główne czynniki etiologiczne zaburzeń zwarcia i artykulacji. Diagnostyka zaburzeń morfologiczno-czynnościowych układu stomatognatycznego oraz zasady jego rehabilitacji. Mechanizmy odruchowe i adaptacyjne w układzie stomatognatycznym. Zasady profilaktyki zaburzeń czynnościowych narządu żucia.

6. Endodoncja przedkliniczna

Anatomia jam zębowych. Narzędzia (normy według ISO) i materiały stosowane w leczeniu endodontycznym. Techniki leczenia endodontycznego - praktyczne wykonanie w poszczególnych grupach zębów na fantomach.

7. Stomatologia zachowawcza przedkliniczna

Wstęp do nauczania stomatologii. Cele i zakres. Działy stomatologii. Gabinet stomatologiczny - wyposażenie. Zespół stomatologiczny. Bezpieczeństwo i higiena pracy. Instrumentarium: sprzęt i aparatura stomatologiczna, zasady działania, obsługa. Zapobieganie zakażeniom w gabinecie. Metody utrzymania suchości pola zabiegowego. Znakowanie zębów. Zasady klasyfikacji ubytków próchnicowych według Blacka i Mounta. Opracowanie i wypełnienie ubytków klasy I-V według Blacka.

8. Protetyka stomatologiczna

Badanie lekarsko-dentystyczne. Analiza morfologicznego i czynnościowego stanu narządu żucia oraz diagnozowanie schorzeń wynikających z braków zębów lub innych tkanek układu stomatognatycznego. Planowanie leczenia protetycznego w nieskomplikowanych przypadkach klinicznych. Zabiegi kliniczne w podstawowym zakresie lecznictwa protetycznego. Wady wrodzone i nabyte, stomatopatie protetyczne, parafunkcje oraz inne zaburzenia czynnościowe w narządzie żucia. Zasady współpracy kliniczno-laboratoryjnej. Optymalny wybór uzupełnień protetycznych w określonych warunkach podłoża protetycznego oraz określenie skutków nieprawidłowo prowadzonego leczenia protetycznego. Zasady opieki pozabiegowej nad pacjentem. Uzupełnienia utraconych zębów, według wskazań: protezami stałymi, ruchomymi protezami częściowymi, protezami całkowitymi. Leczenie implantologiczne. Wykonanie prostych prac z zakresu techniki dentystycznej.

9. Materiałoznawstwo i sprzęt stomatologiczny

Wprowadzenie do materiałoznawstwa stomatologicznego. Materiały stosowane w stomatologii łącznie z technologiami materiałowymi i procedurami techniki dentystycznej, ortodontycznej i ektoprotetycznej. Charakterystyka sprzętu klinicznego i laboratoryjnego. Podstawy współczesnej techniki dentystycznej. Główne technologie związane z przetwarzaniem materiałów w toku wykonywania protez zębowych. Patomechanizm oddziaływania materiałów stomatologicznych na tkanki i narządy jamy ustnej.

10. Stomatologia zachowawcza z endodoncją

Etiologia, objawy kliniczne, diagnostyka, leczenia i zapobiegania chorobie próchnicowej. Odtwarzanie funkcji zębów przy zastosowaniu wszystkich współcześnie dostępnych środków w jamie ustnej pacjenta. Profilaktyka umożliwiająca utrzymanie zdrowej jamy ustnej. Znajomość procesów oraz postępowanie lecznicze w schorzeniach niepróchnicowego pochodzenia tkanek zmineralizowanych: abrazja, erozja, patologiczne starcie zębów. Przyczyny i leczenie nadwrażliwości zębów. Interpretacja zdjęć radiologicznych. Zapobieganie patologiom miazgi. Klasyfikacja i postępowanie w przypadkach urazów zębów. Właściwości i wskazania stosowania dostępnych materiałów stosowanych do wypełnień. Planowanie postępowania profilaktycznego, realizacja i ocena programów zdrowotnych dla grup wysokiego ryzyka w stomatologii. Ocena stanu żywotności miazgi. Procesy fizjologiczne i patologiczne zachodzące w miazdze zębowej (na poziomie komórki) oraz postępowanie lecznicze. Leczenie endodontyczne zębów jedno- i wielokorzeniowych. Powikłania w leczeniu endodontycznym. Środki lecznicze i materiały stosowane w endodoncji.

11. Profilaktyka stomatologiczna

Promocja zdrowia jamy ustnej i edukacja prozdrowotna. Istota choroby próchnicowej. Działania w zapobieganiu próchnicy. Zapobieganie powstawaniu wad zgryzu. Profilaktyka chorób przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej. Profilaktyka chorób nowotworowych narządu żucia.

12. Chirurgia stomatologiczna

Diagnostyka schorzeń w zakresie jamy ustnej i planowanie leczenia. Wskazania i przeciwwskazania do leczenia chirurgicznego. Ocena wskazań do wykonania i interpretacja badań dodatkowych i radiologicznych. Wykonanie znieczulenia przewodowego i nasiękowego. Zaopatrzenie krwawienia poekstrakcyjnego, nacinanie ropni. Rozpoznanie połączenia ustno-zatokowego. Ocena skuteczności prowadzonego leczenia i wskazań do konsultacji specjalistycznych oraz leczenia stacjonarnego.

13. Chirurgia szczękowo-twarzowa z onkologią

Diagnostyka schorzeń nowotworowych i obrażeń w zakresie twarzoczaszki i planowanie leczenia. Wskazania i przeciwwskazania do pobierania wycinków. Udzielanie pierwszej pomocy w obrażeniach zębów, wyrostków zębodołowych i kości szczęk.

14. Stomatologia wieku rozwojowego

Leczenie zintegrowane. Promocja zdrowia. Projektowanie i realizowanie programów profilaktycznych. Stosowanie technik psychologicznych w procesie adaptacji dziecka do leczenia stomatologicznego. Skuteczne zwalczania bólu i lęku "stomatologicznego". Diagnostyka i leczenie chorób jamy ustnej wieku rozwojowego. Rozpoznanie i leczenie wad rozwojowych uzębienia. Występujące w jamie ustnej objawy chorób ogólnoustrojowych.

15. Ortodoncja

Rozwój zgryzu w powiązaniu z rozwojem i wzrostem głowy i twarzy. Wady zgryzu -klasyfikacja. Zasady rozpoznawania wad. Podstawy cefalometrii. Podstawy zapobiegania wadom nabytym. Planowanie i wdrożenie postępowania zapobiegawczego. Podstawy leczenia aparatami. Leczenie niepowikłanych wad zgryzu. Ocena przypadków zgryzu wymagających specjalistycznego leczenia korygującego.

16. Choroby przyzębia

Diagnozowanie chorób przyzębia, planowanie i leczenie. Wykonanie zabiegu profesjonalnego usunięcia płytki i złogów kamienia nazębnego z wygładzeniem powierzchni korzenia. Kiretaż zamknięty, korekta zgryzu urazowego, unieruchomienia zębów, znoszenie nadwrażliwości szyjek zębów. Wykonanie biopsji.

17. Radiologia stomatologiczna

Oddziaływanie promieniowania jonizującego. Podstawy techniki radiologicznej, obsługa sprzętu. Kontrola jakości zdjęć radiologicznych. Anatomia rentgenowska głowy ze szczególnym uwzględnieniem szczęki i żuchwy. Podstawowe metody radiologiczne stosowane w stomatologii. Interpretacja badań radiologicznych obszaru głowy i szyi. Radiografia panoramiczna i cefalometryczna. Inne techniki obrazowania. Ochrona przed promieniowaniem jonizującym. Regulacje prawne dotyczące stosowania promieniowania jonizującego.

18. Fizjologia narządu żucia

Budowa i funkcje narządu żucia. Fizjologia wyrzynania się zębów mlecznych i stałych. Funkcje poszczególnych grup zębów. Reakcja miazgi zęba na bodźce fizyczne, chemiczne. Fizjologia przyzębia i błony śluzowej. Rozwój zgryzu. Biomechanika stawu skroniowo-żuchwowego, metody badania stawu. Czynności układu stomatognatycznego w procesie żucia i połykania. Narząd żucia a proces oddychania. Warunki zwarciowe na tle rozwoju osobniczego.

19. Farmakologia kliniczna

Wiadomości ogólne z farmakologii klinicznej (farmakokinetyka, farmakogenetyka, terapia monitorowana). Interakcje farmakokinetyczne i farmakodynamiczne, objawy uboczne działania leków. Chemioterapia zakażeń bakteryjnych (monoterapia, leczenie skojarzone, zasady kojarzenia antybiotyków). Farmakoterapia stanów alergicznych i zespołów polekowych (próby uczuleniowe, zespół Hoigne'a, zespół Nicolai, zespół Stevens-Johnsona). Środki miejscowo znieczulające - objawy przedawkowania, leczenie, zależność stężeń od rodzaju znieczulenia. Farmakoterapia bólu ostrego i przewlekłego. Farmakoterapia lęku i stanów pobudzenia psychoruchowego. Awitaminozy - objawy w jamie ustnej, leczenie. Farmakoterapia krwawień i skaz krwotocznych. Farmakoterapia stanów zagrażających życiu (omdlenia, wstrząs, obrzęk płuc).

20. Mikrobiologia jamy ustnej

Jama ustna jako środowisko ekologiczne drobnoustojów w zdrowiu i chorobie. Skład flory bakteryjnej zdrowej jamy ustnej. Zasiedlanie jamy ustnej przez drobnoustroje, różnicowanie się flory bakteryjnej, czynniki warunkujące adhezję bakterii. Skład bakteryjny płytki nazębnej, homeostaza i właściwości biochemiczne warunkujące patogenność płytki. Patogenność drobnoustrojów w chorobie próchnicowej, w chorobach przyzębia, zmianach ropnych w jamie ustnej, zakażonych kanałach korzeniowych. Związek zaburzeń bakteryjnych jamy ustnej z zapaleniem wsierdzia. Grzybice w jamie ustnej i inne zaburzenia bakteryjne. Zapobieganie i zwalczanie zakażeń krzyżowych. Antyseptyka, aseptyka, dezynfekcja, sterylizacja.

21. Patologia jamy ustnej

Uszkodzenie i śmierć komórki. Zaburzenia rozwoju zębów, choroba próchnicowa tkanek zmineralizowanych, choroby miazgi zęba, stany zapalne tkanek okołowierzchołkowych. Torbiele szczęk i tkanek miękkich jamy ustnej. Choroby przyzębia. Zmiany przerostowe tkanki łącznej, zmiany neoplastyczne, zaburzenia rogowacenia nabłonka i choroby błony śluzowej jamy ustnej. Guzy nabłonkowe i melanoma w jamie ustnej. Zmiany wrzodziejące w jamie ustnej i choroby pęcherzowe. Choroby i nowotwory ślinianek. Guzy pochodzenia zębowego. Wrodzone, rozwojowe, zapalne i metaboliczne choroby kośćca. Choroba Pageta, guzy i guzopodobne choroby kości. Schorzenia stawu skroniowo-żuchwowego. Włóknisto-kostne procesy patologiczne w narządzie żucia. Proces zapalny. Stany przednowotworowe. Epidemiologia nowotworów jamy ustnej. Biopsja i jej znaczenie diagnostyczne.

22. Zarządzanie i ekonomika

Podstawowe pojęcia z zakresu medycyny społecznej, zdrowia publicznego, medycyny rodzinnej, zarządzania, ekonomiki, marketingu i organizacji ochrony zdrowia. Formy organizacyjne podmiotów świadczących usługi lecznicze. Zawieranie umów na udzielanie świadczeń zdrowotnych z publicznymi i niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej oraz lekarzami prywatnie praktykującymi. Podstawowa opieka medyczna. Wieloczynnikowe uwarunkowania zdrowia. Sytuacja zdrowotna społeczeństwa polskiego a system opieki zdrowotnej. Uprawnienia ludności związane z jej stanem zdrowia i mające wpływ na jego poziom. Organizacja samorządu lekarskiego. Praktyczne i ekonomiczne aspekty prowadzenia gabinetu stomatologicznego. Organizacja systemów opieki zdrowotnej w wybranych krajach świata. Podstawy organizacji narodowego systemu opieki zdrowotnej. Ochrona zdrowia psychicznego w Polsce i na świecie. System zaopatrzenia w leki. Instytucja lekarza rodzinnego.

VII. ZALECENIA

1. Wymiar godzinowy przedmiotów stomatologicznych stanowi około 60% ogólnej liczby godzin.

2. Przynajmniej 50% godzin zajęć w grupie przedmiotów kierunkowych powinno odbywać się w formie ćwiczeń praktycznej nauki zawodu.

3. Z ogólnej liczby godzin przeznaczonych na zajęcia praktyczne (kliniczne) należy 120 godzin objąć nauczaniem problemowym - zintegrowanym.

4. Przedmioty kierunkowe (przedkliniczne) obejmują zajęcia teoretyczne oraz ćwiczenia manualne, w tym na fantomach.

5. Zaleca się, aby uczelnia podała liczbę punktów ECTS - European Credit Transfer System (Europejski System Transferu Punktów Kredytowych).

Załącznik Nr 10

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

lotnictwo i kosmonautyka

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku lotnictwo i kosmonautyka trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.600, w tym 1.785 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku lotnictwo i kosmonautyka otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera. Studia magisterskie na tym kierunku powinny prowadzić do wykształcenia specjalistów dla nowoczesnego przemysłu lotniczego oraz innych gałęzi przemysłu pracujących na rzecz lotnictwa i kosmonautyki. Kształcenie na tym kierunku powinno uwzględniać potrzeby użytkowników statków powietrznych i obiektów kosmicznych w zakresie ich eksploatacji, mając na uwadze wymagania międzynarodowe dotyczące kwalifikacji personelu. Absolwenci, w oparciu o gruntowną wiedzę i umiejętności określone w przedmiotach podstawowych, kierunkowych oraz specjalnościowych, powinni być przygotowani do podjęcia twórczej pracy projektowo-konstrukcyjnej i naukowo-badawczej, związanej z budową i eksploatacją statków powietrznych i obiektów kosmicznych, zarówno w podmiotach krajowych, jak i zagranicznych, zwłaszcza europejskich.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 405

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 690

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 690

Razem: 1.785

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać dwie praktyki, w tym dyplomową, w łącznym wymiarze 8 tygodni.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 405

1. Przedmiot do wyboru 90

2. Ekonomia 45

3. Język obcy 180

4. Wychowanie fizyczne 90

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 690

1. Matematyka 270

2. Informatyka 45

3. Fizyka 120

4. Mechanika ogólna 60

5. Mechanika ciała stałego 30

6. Mechanika płynów 45

7. Termodynamika 60

8. Grafika inżynierska i zapis konstrukcji 60

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 690

1. Metody numeryczne w projektowaniu konstrukcji lotniczych 30

2. Komputerowe techniki projektowania 60

3. Aerodynamika 30

4. Mechanika lotu 45

5. Podstawy elektrotechniki 45

6. Podstawy elektroniki 45

7. Podstawy automatyki 45

8. Materiały lotnicze 30

9. Wytrzymałość materiałów i konstrukcji lotniczych 60

10. Podstawy konstrukcji maszyn 60

11. Silniki lotnicze i kosmiczne 45

12. Wyposażenie pokładowe 60

13. Technologia lotnicza i kosmiczna 45

14. Budowa i projektowanie obiektów latających 60

15. Eksploatacja statków latających 30

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

Ewolucja wszechświata

Kosmologia i jej rozwój: statyczny Wszechświat Einsteina, modele Wszechświata niestacjonarnego Friedmana, prawo Hubble'a, promieniowanie reliktowe. Ewolucja Wszechświata, ery: pierwotna, gwiazdowa, degeneracji, czarnych dziur oraz ciemna. Modele powstania Wszechświata w świetle fizyki wysokich energii - powstanie galaktyk. Ewolucja gwiazd. Układy planetarne: słoneczny, pozasłoneczne.

Medycyna lotnicza i kosmiczna

Aspekty medyczne w historii lotnictwa i lotów kosmicznych. Wpływ warunków lotu w statkach powietrznych na organizm ludzki, w tym: wpływ dużych przyspieszeń, turbulencji atmosferycznych, szybkich zmian ciśnienia atmosferycznego i położeń przestrzennych. Ograniczenia eksploatacyjne wynikające z odporności człowieka na warunki lotu. Problemy medyczne lotów orbitalnych i międzyplanetarnych. Długotrwałe funkcjonowanie w warunkach nieważkości - możliwości adaptacyjne organizmu ludzkiego. Zagadnienia przetrwania w lotach kosmicznych z uwzględnieniem sytuacji awaryjnych.

Ochrona środowiska

Zagrożenia dla środowiska ze strony lotnictwa i kosmonautyki. Zanieczyszczenia środowiska związane z lotnictwem i kosmonautyką. Hałas naziemny i z powietrza wynikający z ruchu lotniczego oraz statków kosmicznych, ograniczenia z tym związane w ruchu lotniczym i lokalizacji obiektów lotniczych. Prawo krajowe i międzynarodowe w zakresie ochrony środowiska. Aspekty ekonomiczne ochrony środowiska.

2. Ekonomia

Podstawowe kategorie i prawa ekonomiczne. Ogólne uwarunkowania wzrostu produkcji i rozwoju ekonomicznego. Przedsiębiorstwo i rynek w gospodarce. Cele ekonomiczne przedsiębiorstwa. Kooperacja w przemyśle lotniczym. Problemy planowania. Elastyczność przemysłowa. System rezerw przedsiębiorczości. Czynnik ludzki we współczesnej gospodarce. Wybrane problemy międzynarodowych stosunków ekonomicznych.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Liczby rzeczywiste i zespolone. Elementy geometrii analitycznej na płaszczyźnie i w przestrzeni trójwymiarowej, rachunek wektorowy. Macierze i wyznaczniki. Ciągi i szeregi liczbowe. Granica i ciągłość funkcji rzeczywistych jednej i wielu zmiennych rzeczywistych. Pochodna, pochodne cząstkowe. Funkcja pierwotna, całka oznaczona, całki wielokrotne, całki krzywoliniowe i powierzchniowe. Twierdzenie o wartości średniej. Twierdzenie Taylora. Ekstrema funkcji jednej i wielu zmiennych rzeczywistych. Szeregi funkcyjne, szeregi potęgowe i trygonometryczne. Funkcje zmiennej zespolonej, wielomiany w ciele liczb zespolonych. Transformacje Fouriera i Laplace'a. Równania różniczkowe zwyczajne, metody rozwiązywania równań różnych typów. Równania i układy równań liniowych i metody ich rozwiązywania (w szczególności metoda "uzmienniania stałych"). Równania różniczkowe cząstkowe i ich podstawowa klasyfikacja. Interpretacja fizyczna równań różniczkowych cząstkowych drugiego rzędu typu parabolicznego, eliptycznego i hiperbolicznego. Elementy geometrii różniczkowej. Zmienna losowa, rozkłady i ich parametry. Funkcje zmiennych losowych. Wielowymiarowe funkcje losowe - korelacja i regresja. Procesy stochastyczne. Hipotezy stochastyczne i ich weryfikacje.

2. Informatyka

Systemy operacyjne. Pakiety biurowe i graficzne. Języki programowania (zmienne i stałe, operacje arytmetyczne relacyjne i logiczne, deklaracje typów, instrukcje podstawiania sterujące i wejścia-wyjścia, funkcje biblioteczne, podprogramy, moduły, struktury, podstawowe operacje algorytmiczne). Proste algorytmy numeryczne i kombinatoryczne. Rozwiązywanie układów równań liniowych i nieliniowych. Interpolacje funkcjami sklejanymi. Zagadnienia brzegowe dla równań różniczkowych zwyczajnych.

3. Fizyka

Zasada względności. Czasoprzestrzeń. Transformacje Lorentza. Kinematyka i dynamika relatywistyczna. Siła. Ładunek, pole ładunku w ruchu jednostajnym i przyspieszonym. Oddziaływanie ładunków w ruchu. Fale elektromagnetyczne. Rezonatory. Światłowody. Sformułowanie wariacyjne mechaniki i elektrodynamiki. Elementy mechaniki statystycznej. Optyka geometryczna i falowa. Elementy elektrono-optyki, zastosowania w technice. Elementy wibro-akustyki - dźwięki słyszalne i niesłyszalne. Ultradźwięki. Fizyka kwantowa: zjawiska zachodzące w skali atomowej i subatomowej. Zarys mechaniki kwantowej - podstawowe postulaty i równania. Kwantowa transmisja informacji (kubity). Proste zastosowania mechaniki kwantowej do opisu ciał stałych. Kwantowanie pola elektromagnetycznego. Moment pędu na przykładzie atomu wodoru. Spin. Statystyki kwantowe.

4. Mechanika ogólna

Siły i momenty. Tarcie ślizgowe i toczne. Równania równowagi. Kinematyka punktu oraz bryły. Ruch punktu materialnego oraz ciała sztywnego o masie stałej i zmiennej. Dynamika punktu materialnego. Pęd, kręt, energia punktu, układu punktów oraz ciała sztywnego o masie stałej i zmiennej. Równania ruchu. Układy drgające - modele liniowe, dyskretne i ciągłe. Drgania parametryczne, samowzbudne i losowe. Sterowanie drganiami.

5. Mechanika ciała stałego

Ustroje liniowe i nieliniowe geometrycznie i materiałowo. Zasady modelowania i analizy wytrzymałościowej ustrojów. Analiza przemieszczeń, stanu odkształcenia i stanu naprężenia. Równania konstytutywne stanu sprężystego i plastycznego. Ciała izotropowe i nieizotropowe (kompozyty). Podstawy oceny bezpieczeństwa ustrojów. Energia odkształcenia. Twierdzenia i metody energetyczne.

6. Mechanika płynów

Opis stanu i ruchu płynu. Elementy hydrostatyki - równanie równowagi, parcie cieczy na ścianki. Równanie ciągłości. Równanie Eulera. Całki równania Eulera: równanie Bernoulliego, równanie Cauchy-Lagrangea. Elementy kinematyki. Ruch wirowy, cyrkulacja, model wiru Rankina. Tensor prędkości deformacji i tensor naprężeń. Równanie Naviera-Stokesa - przykłady rozwiązań analitycznych. Podobieństwo przepływów. Elementy hydrauliki. Ruch laminarny i turbulentny, współczynnik turbulencji. Ruch potencjalny. Warstwa przyścienna, równanie Prandtla, równanie Karmana. Współczynnik oporu ciała smukłego (płytka) i tępego (walec), oderwanie przepływu.

7. Termodynamika

Równanie stanu gazów doskonałych i rzeczywistych. Zasady termodynamiki. Przemiany charakterystyczne. Obiegi termodynamiczne. Właściwości mieszanin gazów. Spalanie paliw ciekłych i stałych. Właściwości produktów spalania. Wymiana ciepła: przewodzenie, konwekcja, promieniowanie cieplne. Zewnętrzne i wewnętrzne źródła ciepła nagrzewającego konstrukcję. Wymiana ciepła w konstrukcji. Chłodzenie.

8. Grafika inżynierska i zapis konstrukcji

Geometria wykreślna. Podstawy rysunku aksonometrycznego. Zasady odwzorowania prostokątnego. Odwzorowanie prostych elementów w przestrzeni oraz relacji zachodzących pomiędzy nimi. Metoda transformacji rzutni. Odwzorowanie brył i wyznaczanie linii przenikania. Podstawy wykonywania rysunku warsztatowego. Odwzorowanie prostych przedmiotów. Przekroje i widoki cząstkowe. Połączenia gwintowe, wpustowe i zębate. Tworzenie i odczytywanie rysunku złożeniowego.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Metody numeryczne w projektowaniu konstrukcji lotniczych

Metody przybliżone rozwiązywania zagadnień mechaniki konstrukcji. Metody różnic skończonych, objętości skończonych i elementów skończonych (MES). Metody spektralne. Ogólne zasady rozwiązywania zagadnień nieliniowych. MES w teorii sprężystości i analizie konstrukcji prętowych, ramowych i powłokowych. Metody analizy pól termicznych w ciałach stałych z uwzględnieniem cieplnego oporu kontaktowego i naprężeń termicznych. Symulacja komputerowa ruchu cieczy lepkiej, nieściśliwej i ściśliwej z wymianą ciepła na drodze konwekcji i promieniowania (w ośrodkach obojętnych i optycznie czynnych). Modele turbulencji. Modelowanie numeryczne przemian fazowych (obladzanie, ablacja). Pakiety komercyjne.

2. Komputerowe techniki projektowania

Zintegrowane systemy CAD/CAM/CAE w przemyśle. Możliwości systemu, jego budowa i koncepcja użytkowania. Modelowanie 2D (zbiory punktów, krzywe płaskie, szkicownik - więzy geometryczne i wymiarowe). Modelowanie 3D - modele pojedynczych obiektów oraz "złożeń". Zaawansowane funkcje tworzenia "dużych złożeń". Parametryzacja modeli pojedynczych elementów oraz "złożeń". Tworzenie, edycja i analiza tak zwanych powierzchni swobodnych. Wprowadzenie do języka interaktywnego projektowania graficznego - analizy MES w ramach systemu, analizy tolerancji, analizy szybkiego tworzenia prototypów oraz baz wiedzy inżynierskiej. Dwuwymiarowe rysunki dokumentacji technicznej (wykonawcze i złożeniowe) obiektów trójwymiarowych. Wybrane zagadnienia konstrukcyjne, w tym zgłaszane przez przemysł.

3. Aerodynamika

Teoria profilu lotniczego: opis geometrii, odwzorowanie konforemne, profil Żukowskiego, rozkład ciśnień na profilu, współczynniki sił aerodynamicznych, biegunowa profilu. Skrzydło o skończonym wydłużeniu: opis geometrii, teoria linii nośnej, opór indukowany. Warstwa przyścienna: laminarna, turbulentna, oderwanie, ślad aerodynamiczny. Aerodynamika dużych prędkości: teoria małych zaburzeń, równanie Bernoulliego dla przepływu ściśliwego, liczba Macha, dysza de Lavala, fale zgęszczeniowe i rozrzedzeniowe. Nagrzewanie aerodynamiczne.

4. Mechanika lotu

Charakterystyki aerodynamiczne bryły w opływie. Biegunowa aerodynamiczna. Siły działające na statek latający. Osiągi. Loty ustalone i nieustalone. Równowaga sił i momentów. Równania ruchu. Stateczność statyczna i dynamiczna. Sterowność i manewrowość. Loty suborbitalne i orbitalne statków w przestrzeni.

5. Podstawy elektrotechniki

Podstawy elektrotechniki: pole elektryczne, teoria obwodów prądu stałego, zjawiska elektrochemiczne, magnetyzm i elektromagnetyzm, obwody elektryczne jedno-, dwu- i trójfazowe. Czwórniki i filtry. Przetwarzanie i użytkowanie energii: odbiorniki energii elektrycznej, silniki i generatory prądu stałego i przemiennego. Urządzenia do przesyłania i rozdziału energii elektrycznej: łączniki, bezpieczniki, przewody i kable. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w pracy z urządzeniami elektrycznymi. Bezpieczeństwo i niezawodność układów elektrycznych.

6. Podstawy elektroniki

Budowa i właściwości fizyczne materiałów półprzewodnikowych. Elementy półprzewodnikowe: termistory, warystory, gaussotrony, hallotrony, tensometry. Diody półprzewodnikowe. Tranzystory: zasada działania, układy pracy, parametry. Elementy przełączające: dynistory, diaki, tyrystory, triaki. Zasilacze elektroniczne. Wzmacniacze: rodzaje, właściwości, realizacje układowe. Wstęp do energoelektroniki: prostowniki sterowane i niesterowane, falowniki, sterowniki prądu przemiennego. Główne kierunki rozwoju technologii elektronicznej. Bezpieczeństwo i niezawodność układów elektronicznych.

7. Podstawy automatyki

Pojęcia obiektu i układu sterowania. Sygnały i elementy układów automatyki. Modelowanie obiektów i elementów automatyki. Klasyfikacja i podział układów automatyki. Liniowe układy ze sprzężeniem zwrotnym: struktury, sterowalność i obserwowalność, stabilność. Wprowadzenie do regulacji impulsowej. Regulatory ciągłe i dyskretne. Jakość procesów regulacji: kryteria, wybrane metody syntezy układów regulacji. Układy regulacji nieliniowej: typy nieliniowości, regulacja dwu- i trójpołożeniowa, opóźnienie w układach automatyki. Metody symulacyjne badania układów dynamicznych. Niezawodność układów automatycznych.

8. Materiały lotnicze

Metalowe materiały konstrukcyjne - podstawowe właściwości wytrzymałościowe, sprężyste, trwałościowe oraz technologiczne i użytkowe. Stale konstrukcyjne - węglowe i stopowe. Obróbka ubytkowa, plastyczna oraz cieplna i cieplno-chemiczna. Materiały konstrukcyjne na podstawie aluminium, magnezu, miedzi, niklu, kobaltu i tytanu. Podstawy teorii korozji i zabezpieczeń antykorozyjnych. Kompozyty metaliczne i polimerowe, materiały wyjściowe - techniki wytwarzania, prognozowanie właściwości mechanicznych. Podstawy analizy lekkości materiałów oraz ich zdatności do wykorzystania jako elementów statków i obiektów latających.

9. Wytrzymałość materiałów i konstrukcji lotniczych

Podstawowe jednowymiarowe stany napięcia: rozciąganie i ściskanie, skręcanie, zginanie, wytrzymałość złożona. Problemy utraty stateczności prętów. Konstrukcje prętowe: ramy i kratownice statycznie wyznaczalne i niewyznaczalne. Naprężenia cieplne i montażowe. Ustroje dwuwymiarowe: zadanie Lame', tarcze osiowosymetryczne, płyty kołowe, powłoki obrotowe (stan zgięciowy i błonowy), pręty cienkościenne. Badanie płaskiego stanu naprężenia przy użyciu tensmetrów oporowych i metodą elastooptyczną. Badanie przemieszczeń metodą mory. Badanie utraty stateczności prętów i płyt.

10. Podstawy konstrukcji maszyn

Metodyka konstruowania - kryteria oceny obiektu, niezawodność, bezpieczeństwo, procesy prowadzące do uszkodzeń obiektów mechanicznych. Wytrzymałość doraźna, zmęczenie materiałów (wpływ obróbki, karbów, wielkości przedmiotu), mechanika pękania, zużycie. Połączenia ciągłe i dyskretne - obciążenia dopuszczalne i niszczące, prawdopodobieństwo uszkodzenia (na podstawie łożysk tocznych). Problemy konstrukcyjne, technologiczne i eksploatacyjne na przykładach sprzęgieł, przekładni zębatych, przekładni pasowych, hamulców.

11. Silniki lotnicze i kosmiczne

Klasyfikacja, budowa oraz właściwości zespołów napędowych z silnikami tłokowymi, turbinowymi, strumieniowymi i rakietowymi. Zakresy zastosowań. Integracja zespołu napędowego w układzie z obiektem lub statkiem latającym.

12. Wyposażenie pokładowe

Wyposażenie pilotażowo-nawigacyjne. Wyposażenie energetyczne, elektryczne, hydrauliczne i pneumatyczne. Wyposażenie diagnostyczne, łącznościowe i lokalizacyjne. Wyposażenie specjalistyczne: bezpieczeństwa człowieka, bezpieczeństwa statku latającego i inne.

13. Technologia lotnicza i kosmiczna

Odwzorowanie geometrii obiektów latających. Odwzorowanie geometrii zespołów głównych. Odwzorowanie geometrii bryły obiektów latających. Schematy kompletacji. Metody montażu ze względu na sposoby bazowania w odniesieniu do konstrukcji metalowych i konstrukcji z kompozytów polimerowych. Techniki łączenia. Zagadnienia jakości w budowie statków powietrznych.

14. Budowa i projektowanie obiektów latających

Podstawowe zespoły obiektów latających. Definicja misji. Analiza trendów projektowych. Wstępne oszacowanie masy. Wybór obciążenia powierzchni, ciągu lub mocy. Bezpieczeństwo, przepisy zdatności lotnej. Projektowanie płata głównego i kadłuba. Wybór konfiguracji usterzeń. Wybór zespołu napędowego. Projektowanie klap, slotów, hamulców itp. Obciążenie konstrukcji. Projektowanie elementów struktury i wybór materiałów. Uwzględnienie wymagań stateczności i sterowności w projektowaniu. Analiza kosztów projektu. Kompromisy w konstrukcjach lotniczych. Elementy projektowania rakiet i statków kosmicznych.

15. Eksploatacja statków latających

Statek latający jako przedmiot eksploatacji. Systemy eksploatacyjne. Organizacja eksploatacji statków latających. Aspekty techniczne eksploatacji statków latających. Problemy ekonomiczne eksploatacji statków latających. Normowanie procesu eksploatacji statków latających. Bezpieczeństwo lotów.

VII. ZALECENIA

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku lotnictwo i kosmonautyka trwają nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 2.600, w tym 1.170 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku lotnictwo i kosmonautyka otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera. Studia zawodowe na tym kierunku powinny prowadzić do wykształcenia specjalistów posiadających wiedzę i praktyczne umiejętności w zakresie konstruowania, wytwarzania i eksploatacji statków powietrznych i obiektów kosmicznych. W odniesieniu do eksploatacji uwzględnione być powinny wymagania europejskich instytucji lotnictwa cywilnego. Absolwenci powinni być przygotowani do wykonywania zadań inżynierskich w nowoczesnych zakładach przemysłu lotniczego i u użytkowników statków powietrznych oraz być przydatni w innych gałęziach przemysłu realizujących zadania dla lotnictwa i kosmonautyki. Zasób wiedzy podstawowej, kierunkowej i specjalnościowej powinien umożliwić ewentualną kontynuację kształcenia na uzupełniających studiach magisterskich.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 450

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 480

Razem: 1.170

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać praktykę w wymiarze nie mniejszym niż 4 tygodnie.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

1. Przedmiot do wyboru 30

2. Ekonomia 30

3. Język obcy 120

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 450

1. Matematyka 180

2. Informatyka 30

3. Fizyka 90

4. Mechanika ogólna 45

5. Mechanika płynów 30

6. Termodynamika 30

7. Grafika inżynierska i zapis konstrukcji 45

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 480

1. Aerodynamika 30

2. Mechanika lotu 45

3. Podstawy elektrotechniki 30

4. Podstawy elektroniki 30

5. Podstawy automatyki 30

6. Materiały lotnicze 30

7. Wytrzymałość materiałów i konstrukcji lotniczych 45

8. Podstawy konstrukcji maszyn 60

9. Silniki lotnicze i kosmiczne 30

10. Wyposażenie pokładowe 45

11. Technologia lotnicza i kosmiczna 30

12. Budowa i projektowanie obiektów latających 45

13. Eksploatacja statków latających 30

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

Ewolucja wszechświata

Kosmologia i jej rozwój: statyczny Wszechświat Einsteina, modele Wszechświata niestacjonarnego Friedmana, prawo Hubble'a, promieniowanie reliktowe. Ewolucja Wszechświata - ery: pierwotna, gwiazdowa, degeneracji, czarnych dziur oraz ciemna. Modele powstania Wszechświata w świetle fizyki wysokich energii - powstanie galaktyk, ewolucja gwiazd. Układy planetarne: słoneczny, pozasłoneczne.

Medycyna lotnicza i kosmiczna

Ochrona środowiska

2. Ekonomia

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Liczby rzeczywiste i zespolone. Elementy geometrii analitycznej na płaszczyźnie i w przestrzeni trójwymiarowej, podstawy rachunku wektorowego. Macierze i wyznaczniki. Ciągi i szeregi liczbowe. Granica i ciągłość funkcji rzeczywistych jednej i wielu zmiennych. Pochodna, pochodne cząstkowe. Funkcja pierwotna, całka oznaczona, całki wielokrotne, całki krzywoliniowe i powierzchniowe. Twierdzenie o wartości średniej. Twierdzenie Taylora. Ekstrema funkcji jednej i wielu zmiennych rzeczywistych. Szeregi funkcyjne. Podstawowe wiadomości o funkcjach zmiennej zespolonej, wielomiany w ciele liczb zespolonych. Podstawowe wiadomości z teorii równań różniczkowych zwyczajnych. Wybrane równania opisujące drgania. Rozwiązywanie równań wybranych typów. Elementy rachunku prawdopodobieństwa. Zdarzenia losowe, prawdopodobieństwo warunkowe i zupełne. Zmienna losowa, gęstość rozkładu, dystrybuanta, momenty. Elementy statyki matematycznej. Zasada estymacji. Zastosowania rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej w technice.

2. Informatyka

3. Fizyka

4. Mechanika ogólna

5. Mechanika płynów

6. Termodynamika

Zasady termodynamiki. Obiegi termodynamiczne. Przemiany charakterystyczne. Równanie stanu gazów doskonałych i rzeczywistych. Właściwości mieszanin gazów. Spalanie paliw ciekłych i stałych. Właściwości produktów spalania. Wymiana ciepła: przewodzenie, konwekcja, promieniowanie cieplne. Zewnętrzne i wewnętrzne źródła ciepła nagrzewającego konstrukcję.

7. Grafika inżynierska i zapis konstrukcji

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Aerodynamika

2. Mechanika lotu

3. Podstawy elektrotechniki

4. Podstawy elektroniki

5. Podstawy automatyki

6. Materiały lotnicze

7. Wytrzymałość materiałów i konstrukcji lotniczych

Sprężystość i plastyczność materiałów. Układy liniowe i nieliniowe. Analiza stanu naprężenia i odkształcenia. Ciała izotropowe i nieizotropowe (kompozyty). Równania konstytutywne. Ocena bezpieczeństwa ustroju. Energia odkształcenia. Podstawowe jednowymiarowe stany napięcia: rozciąganie i ściskanie, skręcanie, zginanie. Problemy utraty stateczności prętów.

8. Podstawy konstrukcji maszyn

9. Silniki lotnicze i kosmiczne

Klasyfikacja, budowa oraz właściwości zespołów napędowych z silnikami tłokowymi, turboodrzutowymi, strumieniowymi i rakietowymi. Zakresy zastosowań zespołów oraz ich efektywność funkcjonalna, ekonomiczna i niezawodnościowa. Systemy zasilania i sterowania. Systemy eksploatacyjne zespołów napędowych - diagnostyka.

10. Wyposażenie pokładowe

11. Technologia lotnicza i kosmiczna

12. Budowa i projektowanie obiektów latających

Podstawowe zespoły obiektów latających. Definicja misji. Analiza trendów projektowych. Wstępne oszacowanie masy. Wybór obciążenia powierzchni, ciągu lub mocy. Bezpieczeństwo, przepisy zdatności lotnej. Projektowanie płata głównego i kadłuba. Wybór konfiguracji usterzeń. Wybór zespołu napędowego. Projektowanie klap, slotów, hamulców. Obciążenie konstrukcji. Projektowanie elementów struktury i wybór materiałów. Uwzględnienie wymagań stateczności i sterowności w projektowaniu. Analiza kosztów projektu. Kompromisy w konstrukcjach lotniczych. Elementy projektowania rakiet i statków kosmicznych.

13. Eksploatacja statków latających

VII. ZALECENIA

Załącznik Nr 11

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

transport

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku transport trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.500, w tym 1.680 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich kierunku transport uzyskuje tytuł zawodowy magistra inżyniera. Studia magisterskie na tym kierunku powinny wykształcić specjalistów z zakresu nowoczesnego transportu, w tym inżynierii ruchu transportowego, analizy systemów transportowych oraz inżynierii środków transportowych. Absolwenci studiów magisterskich powinni być przygotowani do twórczej pracy w placówkach naukowych, projektowo-konstrukcyjnych i eksploatacyjnych transportu.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 270

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 810

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 600

Razem: 1.680

IV. PRAKTYKI

Student powinien w czasie studiów odbyć praktykę w wymiarze 8 tygodni, w tym praktykę kierunkową i dyplomową.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 270

1. Przedmiot do wyboru 60

2. Język obcy 120

3. Wychowanie fizyczne 90

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 810

1. Matematyka 150

2. Informatyka 90

3. Materiałoznawstwo 45

4. Fizyka 90

5. Mechanika techniczna 105

6. Metrologia 45

7. Grafika inżynierska 45

8. Podstawy budowy maszyn 60

9. Elektrotechnika i elektronika 90

10. Automatyka 60

11. Podstawy ekonomii 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 600

1. Badania operacyjne 60

2. Logistyka 45

3. Systemy transportowe 60

4. Organizacja i zarządzanie 30

5. Ekonomika transportu 30

6. Podstawy inżynierii ruchu 45

7. Modelowanie procesów transportowych 45

8. Środki transportu 75

9. Niezawodność i bezpieczeństwo systemów 30

10. Podstawy eksploatacji technicznej 45

11. Infrastruktura transportu 45

12. Prawo transportowe 30

13. Ochrona środowiska w transporcie 30

14. Technologie informacyjne 30

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

Przedmiot do wyboru

W zależności od zainteresowań studenta: historia, filozofia, język polski, wiedza o polityce, socjologia, psychologia, etyka, nauka o kulturze, ochrona własności intelektualnej i przemysłowej, mikroekonomia.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Funkcje elementarne. Szeregi liczbowe. Ciągłość i granica funkcji. Rachunek różniczkowy jednej zmiennej. Równania różniczkowe. Wyznaczniki, macierze, algebraiczne układy równań liniowych. Rachunek różniczkowy wielu zmiennych. Całki wielowymiarowe. Wybrane zagadnienia z geometrii analitycznej. Całki na liniach i powierzchniach. Liczby zespolone. Metody statystyki matematycznej, rachunek prawdopodobieństwa. Poglądowy opis eksperymentu losowego.

2. Informatyka

Podstawowe pojęcia informatyki. Systemy operacyjne. Operacje na zbiorach. Języki programowania. Techniki multimedialne, grafika, animacja, edytory tekstów. Bazy danych.

3. Materiałoznawstwo

Ogólne wiadomości o materiałach. Stopy metali żelaznych i nieżelaznych. Obróbka materiałów. Stale węglowe i stopowe, wyroby ze stali, staliwa i żeliwa. Właściwości fizyczno-chemiczne tworzyw sztucznych. Wyroby i przetwórstwo tworzyw sztucznych. Materiały termoizolacyjne i wibroizolacyjne. Materiały budowlane: cement, beton, materiały ceramiczne, kruszywa, materiały bitumiczne.

4. Fizyka

Mechanika klasyczna, względność ruchu, równania ruchu Newtona, siły zachowawcze i niezachowawcze. Energia, zasady zachowania w przyrodzie. Mechanika relatywistyczna, postulaty Einsteina, transformacja Lorentza, pęd i energia relatywistyczna. Fizyka statyczna: rozkład Maxwella-Bolzmanna, tarcie wewnętrzne, przewodnictwo cieplne i elektryczne, dyfuzja. Fizyka kwantowa: mechanika kwantowa i teoria względności, kwantowy oscylator harmoniczny, kwantowanie momentu pędu, atom wodoru, optyka falowa i kwantowa, fizyka jądrowa.

5. Mechanika techniczna

Mechanika ciał stałych i płynów w ujęciu klasycznym - aksjomaty. Statyka - układ płaski i przestrzenny. Tarcie. Kinematyka punktu i ciała sztywnego. Ruch płaski, obrotowy i kulisty bryły. Dynamika punktu i ciała sztywnego. Równania Newtona. Prawa zachowania. Równania Lagrange'a. Drgania mechaniczne. Wybrane zagadnienia mechaniki płynów. Stan naprężenia. Kryteria i badania wytrzymałościowe. Zginanie, rozciąganie, wyboczenie, skręcanie i ścinanie. Podstawowe równania teorii sprężystości. Wytężenie materiału, hipotezy wytężeniowe.

6. Metrologia

Metody pomiarów. Charakterystyki przyrządów pomiarowych i ich klasyfikacja według przeznaczenia, zasad działania i cech metrologicznych. Metrologia warsztatowa. Czujniki i przetworniki pomiarowe. Rejestracja wyników. Systemy pomiarowe. Błędy pomiarów - wpływ czynników zewnętrznych, statystyczna analiza wyników pomiarów. Zasady organizacji eksperymentu czynnego i biernego.

7. Grafika inżynierska

Metody odwzorowania i restytucji elementów przestrzeni (rzut równoległy i prostokątny). Aksonometria jako podstawowa forma tworzenia rysunków poglądowych (szkicowanie odręczne). Geometria form inżynierskich z zastosowaniem powierzchni, wielościanów i brył. Rzuty Monge'a jako podstawa graficznego zapisu cech geometrycznych konstrukcji inżynierskich. Rzut cechowany jako metoda zapisu stosowana w projektowaniu ukształtowania terenu i ciągów transportowych. Programy CAD jako narzędzia wspomagające opracowanie graficzne dokumentacji technicznej.

8. Podstawy budowy maszyn

Pojęcie maszyny. Podział maszyn według przeznaczenia, zasad działania i rodzaju energii. Klasyfikacja branżowa maszyn. Przemiany energetyczne w maszynach. Podstawowe wiadomości o projektowaniu maszyn. Zasady konstrukcji. Wytrzymałość zmęczeniowa elementów maszyn. Połączenia rozłączne i nierozłączne. Osie i wały. Łożyskowanie. Sprzęgła i hamulce. Przekładnie mechaniczne. Klasyfikacja technik wytwarzania. Obróbka plastyczna. Odlewnictwo. Obróbka wiórowa. Obróbka zgrubna i gładkościowa. Technologia montażu.

9. Elektrotechnika i elektronika

Podstawowe pojęcia i określenia. Prąd stały i przemienny. Obwody elektryczne, obwody magnetyczne. Maszyny prądu stałego i prądu przemiennego. Podstawowe układy sterowania. Budowa, właściwości, charakterystyki i parametry podstawowych elementów elektronicznych. Wzmacniacze. Elementy logiczne. Technika mikroprocesorowa. Generatory. Układy cyfrowe. Optoelektronika. Sieć internetowa.

10. Automatyka

Podstawowe pojęcia automatyki, rodzaje układów automatyki. Elementy automatyki, właściwości elementów liniowych i nieliniowych. Schematy blokowe, przekształcenie schematów blokowych, sprzężenia zwrotne, transmitancja, przekształcenia typu Laplace'a i odwrotne, kryteria stabilności układu. Cyfrowe układy automatyki, schematy logiczne, sterowanie za pomocą elementów logicznych.

11. Podstawy ekonomii

Proces gospodarowania i jego elementy: produkcja, podział, wymiana, konsumpcja. Podmioty i główne czynniki procesu gospodarowania. Ogólna charakterystyka praw rządzących gospodarką i mechanizmy funkcjonowania gospodarki. Charakterystyka głównych rynków w gospodarce: dóbr i usług konsumpcyjnych, dóbr i usług produkcyjnych, siły roboczej, kapitałowego. Pieniądz i system bankowy. Instrumenty polityki pieniężnej. Wahania koniunktury gospodarczej i ich przyczyny. Rola państwa w gospodarce. Zakres sektora państwowego. Prywatyzacja a nacjonalizacja. Skutki ingerencji państwa w procesy gospodarcze. Nowe zjawiska w gospodarce. Małe firmy a wielkie korporacje. Decentralizacja i dezintegracja a koncentracja i integracja. Rozwój lokalny a globalizacja procesów gospodarczych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Badania operacyjne

Programowanie liniowe, zagadnienia dyskretne - problemy magazynowania i wymiany, zagadnienia transportowe. Programowanie dynamiczne, zagadnienie alokacji zasobów. Grafy i sieci - kolorowanie suboptymalne, przepływy w sieciach, przydziały. Zagadnienia masowej obsługi - priorytety, obsługa grupowa. Elementy teorii gier i teorii decyzji.

2. Logistyka

Istota logistyki, przyczyny rozwoju koncepcji logistycznych. Struktura systemów logistycznych. Zarządzanie logistyczne, wykorzystywanie efektów synergicznych, problemy decyzyjne w systemach mikrologistycznych. Logistyka w fazie zaopatrzenia i zbytu, kształtowanie poziomu zapasów i wyrobów gotowych. Logistyka w transporcie, usługi logistyczne, łańcuchy logistyczne, międzynarodowe systemy logistyczne.

3. Systemy transportowe

Transport osobowy i towarowy w systemie społeczno-gospodarczym kraju, regionu i miasta. Prognozowanie ruchu osobowego i towarowego, rozkład przestrzenny, podział ruchu na środki transportu, rozkład ruchu na sieć transportową. Projektowanie systemów transportowych osiedla, miasta, regionu, kraju. Ocena systemów transportowych. Rodzaje procesów transportowych. Organizacja i technologia przewozów ładunków i osób. Dobór środków do zadań. Koordynacja przewozów z pracą punktów ładunkowych. Transport kombinowany. Kierowanie przewozami, służba dyspozytorska i eksploatacyjna. Transport wewnętrzny w zakładach i magazynach, elastyczne systemy transportu.

4. Organizacja i zarządzanie

Pojęcie, elementy składowe i czynniki kształtujące organizację. Struktury organizacyjne i zasady ich działania, struktury klasyczne i dynamiczne, organizacje formalne, procesy reorganizacji, techniki organizatorskie, organizowanie działań. Zarządzanie - strategia i taktyka, kierowanie organizacjami, narzędzia i style kierowania, dobór i ocena kadry kierowniczej. Procesy decyzyjne. Zarządzanie marketingowe.

5. Ekonomika transportu

Gospodarcze znaczenie i funkcje transportu - klasyfikacja, transport a lokalizacja produkcji i osadnictwa, wydajność pracy. Koszty i ich struktura, rachunek ekonomiczny w transporcie. Istota i funkcje rynku transportowego, potoki ładunków i pasażerów, podmioty gospodarujące, konkurencja, ceny usług, budowa taryf. Polityka transportowa, wpływ usług transportowych na bilans płatniczy. Ekonomika i organizacja przewozów intermodalnych.

6. Podstawy inżynierii ruchu

Analityczne modele potoków ruchu. Modele ruchu samochodowego i kolejowego. Modele węzłów sieci kolejowej i drogowej. Efektywność wykorzystania drogi. Optymalizacja sieci. Sterowanie potokami ruchu, stopień automatyzacji, optymalizacja, systemy hierarchiczne. Udział człowieka w sterowaniu ruchem.

7. Modelowanie procesów transportowych

Modele systemu transportowego - elementy modelu, struktura, potoki ruchu. Modele rozłożenia potoków w sieci transportowej - koszty przewozu, kongestia ruchu, rozłożenie potoków o minimalnym koszcie i rozłożenie równowagi, model liniowy i nieliniowy. Modele otoczenia systemu transportowego - zapotrzebowanie na przewóz i jego podział. Modele rozwoju systemu transportowego - dobór środków do zadań, związek z wymiarowaniem wyposażenia. Modele procesu transportowego - dynamika procesu, struktura sieci faz procesu, trajektorie realizacji procesu, symulacja procesów transportowych.

8. Środki transportu

Ogólna charakterystyka i klasyfikacja środków transportowych, właściwości funkcjonalne i podstawowe parametry techniczno-eksploatacyjne. Kształtowanie podstawowych węzłów konstrukcyjnych, mechanizmy i zespoły konstrukcyjne. Źródła napędu, układy przeniesienia napędu. Rodzaje, budowa i działanie środków transportu wewnętrznego. Ogólna charakterystyka i klasyfikacja pojazdów mechanicznych - budowa i podstawowe parametry techniczno-eksploatacyjne. Ogólna charakterystyka, klasyfikacja, podstawowe parametry techniczne, ogólny układ konstrukcyjny obiektów pływających i statków powietrznych. Standaryzacja i unifikacja w budowie środków transportu. Rozwiązania konstrukcyjne wybranych środków transportu.

9. Niezawodność i bezpieczeństwo systemów

Podstawy matematyczne teorii niezawodności. Modele niezawodnościowe systemów technicznych. Fizyczna i statystyczna interpretacja wskaźników niezawodności. Struktury niezawodnościowe. Bezpieczeństwo systemów technicznych, w tym: nadmiar strukturalny, funkcjonalny, czasowy. Niezawodność i bezpieczeństwo układów człowiek - obiekt techniczny - otoczenie. Metody badań niezawodnościowych. Programowanie systemów niezawodnościowych.

10. Podstawy eksploatacji technicznej

Prakseologiczne, techniczne i ekonomiczne aspekty eksploatacji urządzeń transportowych. Dobór parametrów użytkowania urządzeń z uwzględnieniem obciążeń trwałych i chwilowych. Czynniki i procesy wymuszające zmiany stanu technicznego urządzeń - rodzaje uszkodzeń. Diagnostyka techniczna. Metody utrzymania urządzeń w gotowości technicznej. Zagadnienia trwałości maszyn i urządzeń transportowych.

11. Infrastruktura transportu

Sieci transportowe. Charakterystyka dróg, węzłów i dworców. Drogi samochodowe, kolejowe i wodne. Komunikacja miejska - linie autobusowe, tramwajowe, trolejbusowe, metro, parkingi. Dworce kolejowe i autobusowe. Lotniska i dworce lotnicze. Zakłady przemysłowe. Infrastruktura transportu towarowego. Infrastruktura zaplecza technicznego transportu. Infrastruktura złożonych systemów transportowych. Metody kształtowania infrastruktury w zależności od zadań, programowanie rozwoju, tendencje światowe.

12. Prawo transportowe

Przepisy dotyczące transportu i przewozu oraz ich źródła. Prawna regulacja stosunków przewozowych w różnych gałęziach transportu (transport samochodowy, kolejowy, morski, wodny śródlądowy, lotniczy). Umowa o przewóz osób. Umowa o przewóz rzeczy. Czartery. Dokumenty przewozowe. Odpowiedzialność przewoźnika za życie i zdrowie podróżnego. Odpowiedzialność przewoźnika z tytułu przewozu przesyłek. Dochodzenie roszczeń w transporcie. Usługi spedycyjne w świetle unormowań prawnych. Ubezpieczenia transportowe. Organizacja jednostek prowadzących certyfikację w świetle Norm Europejskich.

13. Ochrona środowiska w transporcie

Środowisko i jego ochrona, zanieczyszczenia. Zrównoważenie ekologiczne i warunki jego utrzymania. Oddziaływanie transportu na środowisko. Akty prawne i zasady ochrony środowiska obowiązujące w Polsce i na świecie. Ochrona środowiska w procesie inwestycyjnym, planowaniu i eksploatacji systemów transportowych. Ochrona przed hałasem i zanieczyszczeniami.

14. Technologie informacyjne

Rodzaje systemów informacyjnych i ich opis. Ilość informacji, kodowanie i kompresja. Sieci informatyczne. Global Positioning System. Systemy eksperckie. Bezpieczeństwo systemów informacyjnych. Rozmieszczenie zasobów informacji i ich przepływ dla celów zarządzania transportem. Środki i standardy przekazywania informacji. Zakres zastosowań technologii informacyjnych w transporcie. Przykładowe systemy informacyjne.

VII. ZALECENIA

1. W grupie B i C zajęcia indywidualne (w tym: projekty, laboratoria, ćwiczenia) powinny stanowić około 40% zajęć.

2. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria FEANI, według których przedmioty ogólne powinny stanowić około 10%, przedmioty podstawowe - 35% i przedmioty techniczne - 55% ogólnej liczby godzin.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku transport trwają nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 2.600, w tym 1.425 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych kierunku transport otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera. Powinien być przygotowany do pracy jako specjalista w dziedzinie nowoczesnego transportu, w zakresie inżynierii środków transportowych, inżynierii ruchu transportowego oraz analizy systemów transportowych. Absolwent studiów zawodowych powinien mieć przygotowanie do pracy w jednostkach eksploatacyjnych transportu.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 690

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 495

Razem: 1.425

IV. PRAKTYKI

Student powinien w czasie studiów odbyć praktykę w wymiarze 8 tygodni, w tym praktykę kierunkową i dyplomową.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

1. Przedmiot do wyboru 60

2. Język obcy 120

3. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 690

1. Matematyka 120

2. Informatyka 60

3. Materiałoznawstwo 45

4. Fizyka 60

5. Mechanika techniczna 90

6. Metrologia 45

7. Grafika inżynierska 45

8. Podstawy budowy maszyn 75

9. Elektrotechnika i elektronika 75

10. Automatyka 45

11. Podstawy ekonomii 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 495

1. Badania operacyjne 45

2. Logistyka 45

3. Systemy transportowe 60

4. Organizacja i zarządzanie w transporcie 45

5. Ekonomika transportu 45

6. Podstawy inżynierii ruchu 30

7. Środki transportu 60

8. Podstawy eksploatacji technicznej 60

9. Infrastruktura transportu 45

10. Prawo transportowe 30

11. Ochrona środowiska w transporcie 30

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

Przedmiot do wyboru

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Funkcje elementarne. Szeregi liczbowe. Ciągłość i granica funkcji. Rachunek różniczkowy jednej zmiennej. Równania różniczkowe zwyczajne. Wyznaczniki, macierze, algebraiczne układy równań liniowych. Wybrane zagadnienia z geometrii analitycznej. Całki na liniach i powierzchniach. Metody statystyki matematycznej, rachunek prawdopodobieństwa. Poglądowy opis eksperymentu losowego.

2. Informatyka

Podstawowe pojęcia informatyki. Systemy operacyjne. Operacje na zbiorach. Języki programowania. Techniki multimedialne, grafika, animacja, edytory tekstów.

3. Materiałoznawstwo

4. Fizyka

Mechanika klasyczna, względność ruchu, równania ruchu Newtona, siły zachowawcze i niezachowawcze. Energia, zasady zachowania w przyrodzie. Zarys mechaniki relatywistycznej. Fizyka statyczna: rozkład Maxwella-Bolzmanna, tarcie wewnętrzne, przewodnictwo cieplne i elektryczne, dyfuzja. Fizyka kwantowa: mechanika kwantowa i teoria względności.

5. Mechanika techniczna

Mechanika ciał stałych i płynów w ujęciu klasycznym - aksjomaty. Statyka - układ płaski i przestrzenny. Tarcie. Kinematyka punktu i ciała sztywnego. Ruchy i ich klasyfikacja. Równania Newtona. Dynamika punktu i ciała sztywnego. Prawa zachowania. Drgania mechaniczne. Wybrane zagadnienia mechaniki płynów. Stan naprężenia. Kryteria i badania wytrzymałościowe. Zginanie, rozciąganie, wyboczenie, skręcanie i ścinanie. Wstęp do teorii sprężystości. Wytężenie materiału.

6. Metrologia

7. Grafika inżynierska

8. Podstawy budowy maszyn

Pojęcie maszyny. Podział maszyn według przeznaczenia, zasad działania i rodzaju energii. Klasyfikacja branżowa maszyn. Zasady konstrukcji maszyn. Wytrzymałość zmęczeniowa elementów maszyn. Połączenia rozłączne i nierozłączne. Osie i wały. Łożyskowanie. Sprzęgła i hamulce. Przekładnie mechaniczne. Klasyfikacja technik wytwarzania. Obróbka plastyczna. Odlewnictwo. Obróbka wiórowa. Obróbka zgrubna i gładkościowa. Technologia montażu.

9. Elektrotechnika i elektronika

10. Automatyka

Podstawowe pojęcia automatyki, rodzaje układów automatyki. Elementy automatyki, właściwości elementów liniowych i nieliniowych. Schematy blokowe, przekształcenie schematów blokowych, sprzężenia zwrotne, transmitancja. Cyfrowe układy automatyki, schematy logiczne, sterowanie za pomocą elementów logicznych.

11. Podstawy ekonomii

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Badania operacyjne

2. Logistyka

3. Systemy transportowe

Transport osobowy i towarowy w systemie społeczno-gospodarczym kraju, regionu i miasta. Generacja ruchu, rozkład przestrzenny, podział ruchu na środki transportu, rozkład ruchu na sieć transportową. Projektowanie systemów transportowych osiedla, miasta, regionu, kraju. Rodzaje procesów transportowych. Organizacja i technologie przewozów ładunków i osób. Dobór środków do zadań. Koordynacja przewozów z pracą punktów ładunkowych. Transport kombinowany. Kierowanie przewozami, służba dyspozytorska i eksploatacyjna. Transport wewnętrzny w zakładach i magazynach, elastyczne systemy transportu.

4. Organizacja i zarządzanie w transporcie

Pojęcie, elementy składowe i czynniki kształtujące organizację. Struktury organizacyjne i zasady ich działania, struktury klasyczne i dynamiczne, organizacje formalne, procesy reorganizacji, techniki organizatorskie, organizowanie działań. Organizacja przedsiębiorstw transportowych. Zarządzanie - strategia i taktyka, kierowanie organizacjami, narzędzia i style kierowania. Procesy decyzyjne w systemach transportowych. Marketing usług transportowych.

5. Ekonomika transportu

6. Podstawy inżynierii ruchu

Modele potoków ruchu. Modele ruchu samochodowego i kolejowego. Modele węzłów sieci kolejowej i drogowej. Efektywność wykorzystania drogi. Optymalizacja sieci. Sterowanie potokami ruchu, stopień automatyzacji, optymalizacja, systemy hierarchiczne. Udział człowieka w sterowaniu ruchem.

7. Środki transportu

8. Podstawy eksploatacji technicznej

Prakseologiczne, techniczne i ekonomiczne aspekty eksploatacji urządzeń transportowych. Dobór parametrów użytkowania urządzeń z uwzględnieniem obciążeń trwałych i chwilowych. Czynniki i procesy wymuszające zmiany stanu technicznego urządzeń - rodzaje uszkodzeń. Modele niezawodnościowe systemów technicznych. Struktury niezawodnościowe. Metody zapewnienia wymaganej niezawodności. Badania niezawodnościowe i ich programowanie. Diagnostyka techniczna. Metody utrzymania urządzeń w gotowości technicznej. Zagadnienia trwałości maszyn i urządzeń transportowych.

9. Infrastruktura transportu

10. Prawo transportowe

11. Ochrona środowiska w transporcie

VII. ZALECENIA

1. W grupie B i C zajęcia indywidualne (w tym: projekty, laboratoria, ćwiczenia) powinny stanowić około 40% zajęć.

1 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1991 r. Nr 104, poz. 450, z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i Nr 63, poz. 314, z 1994 r. Nr 1, poz. 3, Nr 43, poz. 163, Nr 105, poz. 509 i Nr 121, poz. 591, z 1996 r. Nr 5, poz. 34 i Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 96, poz. 590, Nr 104, poz. 661, Nr 121, poz. 770 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 50, poz. 310, Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1115 i 1118, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1314, z 2001 r. Nr 85, poz. 924, Nr 103, poz. 1129, Nr 111, poz. 1193 i 1194 i Nr 126, poz. 1383, z 2002 r. Nr 4, poz. 33 i 34, Nr 150, poz. 1239, Nr 153, poz. 1271 i Nr 200, poz. 1683, z 2003 r. Nr 65, poz. 595, Nr 128, poz. 1176, Nr 137, poz. 1304 i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. 1206, Nr 152, poz. 1598 i Nr 179, poz. 1845 oraz z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 23, poz. 187 i Nr 94, poz. 788.

Zmiany w prawie

Stosunek prezydenta Dudy do wolnej Wigilii "uległ zawieszeniu"

Prezydent Andrzej Duda powiedział w czwartek, że ubolewa, że w sprawie ustawy o Wigilii wolnej od pracy nie przeprowadzono wcześniej konsultacji z prawdziwego zdarzenia. Jak dodał, jego stosunek do ustawy "uległ niejakiemu zawieszeniu". Wyraził ubolewanie nad tym, że pomimo wprowadzenia wolnej Wigilii, trzy niedziele poprzedzające święto mają być dniami pracującymi. Ustawa czeka na podpis prezydenta.

kk/pap 12.12.2024

ZUS: Renta wdowia - wnioski od stycznia 2025 r.

Od Nowego Roku będzie można składać wnioski o tzw. rentę wdowią, która dotyczy ustalenia zbiegu świadczeń z rentą rodzinną. Renta wdowia jest przeznaczona dla wdów i wdowców, którzy mają prawo do co najmniej dwóch świadczeń emerytalno-rentowych, z których jedno stanowi renta rodzinna po zmarłym małżonku. Aby móc ją pobierać, należy jednak spełnić określone warunki.

Grażyna J. Leśniak 20.11.2024

Zmiany w składce zdrowotnej od 1 stycznia 2026 r. Rząd przedstawił założenia

Przedsiębiorcy rozliczający się według zasad ogólnych i skali podatkowej oraz liniowcy będą od 1 stycznia 2026 r. płacić składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. od 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, jeśli będą osiągali w danym miesiącu dochód do wysokości 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez prezesa GUS. Będzie też dodatkowa składka w wysokości 4,9 proc. od nadwyżki ponad 1,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, a liniowcy stracą możliwość rozliczenia zapłaconych składek w podatku dochodowym.

Grażyna J. Leśniak 18.11.2024

Prezydent podpisał nowelę ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności

Usprawnienie i zwiększenie efektywności systemu wdrażania Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (RLKS) przewiduje ustawa z dnia 11 października 2024 r. o zmianie ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności. Jak poinformowała w czwartek Kancelaria Prezydenta, Andrzej Duda podpisał ją w środę, 13 listopada. Ustawa wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Grażyna J. Leśniak 14.11.2024

Do poprawki nie tylko emerytury czerwcowe, ale i wcześniejsze

Problem osób, które w latach 2009-2019 przeszły na emeryturę w czerwcu, przez co - na skutek niekorzystnych zasad waloryzacji - ich świadczenia były nawet o kilkaset złotych niższe od tych, jakie otrzymywały te, które przeszły na emeryturę w kwietniu lub w maju, w końcu zostanie rozwiązany. Emerytura lub renta rodzinna ma - na ich wniosek złożony do ZUS - podlegać ponownemu ustaleniu wysokości. Zdaniem prawników to dobra regulacja, ale równie ważna i paląca jest sprawa wcześniejszych emerytur. Obie powinny zostać załatwione.

Grażyna J. Leśniak 06.11.2024

Bez konsultacji społecznych nie będzie nowego prawa

Już od jutra rządowi trudniej będzie, przy tworzeniu nowego prawa, omijać proces konsultacji publicznych, wykorzystując w tym celu projekty poselskie. W czwartek, 31 października, wchodzą w życie zmienione przepisy regulaminu Sejmu, które nakazują marszałkowi Sejmu kierowanie projektów poselskich do konsultacji publicznych i wymagają sporządzenia do nich oceny skutków regulacji. Każdy obywatel będzie mógł odtąd zgłosić własne uwagi do projektów poselskich, korzystając z Systemu Informacyjnego Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 30.10.2024

Identyfikator:	Dz.U.2005.98.824
Rodzaj:	Rozporządzenie
Tytuł:	Zm.: rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia.
Data aktu:	13/05/2005
Data ogłoszenia:	06/06/2005
Data wejścia w życie:	21/06/2005

Zm.: rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU z dnia 13 maja 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia

ZAŁĄCZNIK STANDARDY NAUCZANIA DLA KIERUNKÓW STUDIÓW

Załącznik Nr 1 Standardy nauczania dla kierunku studiów: architektura krajobrazu

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

Załącznik Nr 2 Standardy nauczania dla kierunku studiów: biotechnologia

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

ZAŁĄCZNIK Nr 3 Standardy nauczania dla kierunku studiów: europeistyka

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

Załącznik Nr 4 Standardy nauczania dla kierunku studiów: inżynieria środowiska

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

Załącznik Nr 5 Standardy nauczania dla kierunku studiów: pielęgniarstwo

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

Załącznik Nr 6 Standardy nauczania na kierunku studiów: położnictwo

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

Załącznik Nr 7 Standardy nauczania dla kierunku studiów: towaroznawstwo

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

Załącznik Nr 8 Standardy nauczania dla kierunku studiów: filozofia

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

Załącznik Nr 9 Standardy nauczania dla kierunku studiów: kierunek lekarsko-dentystyczny

STUDIA MAGISTERSKIE

Załącznik Nr 10 Standardy nauczania dla kierunku studiów: lotnictwo i kosmonautyka

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

Załącznik Nr 11 Standardy nauczania dla kierunku studiów: transport

STUDIA MAGISTERSKIE

STUDIA ZAWODOWE

Zmiany w prawie

Dz.U.2005.98.824

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU

z dnia 13 maja 2005 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia

ZAŁĄCZNIK

STANDARDY NAUCZANIA DLA KIERUNKÓW STUDIÓW

Załącznik Nr 1

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

architektura krajobrazu

Załącznik Nr 2

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

biotechnologia

ZAŁĄCZNIK Nr 3

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

europeistyka

Załącznik Nr 4

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

inżynieria środowiska

Załącznik Nr 5

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

pielęgniarstwo

Załącznik Nr 6

Standardy nauczania na kierunku studiów:

położnictwo

Załącznik Nr 7

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

towaroznawstwo

Załącznik Nr 8

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

filozofia

Załącznik Nr 9

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

kierunek lekarsko-dentystyczny

Załącznik Nr 10

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

lotnictwo i kosmonautyka

Załącznik Nr 11

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

transport